MEERTALIGHEID: EEN TROEF! { MARS Studiedag VAC Gent 19 oktober 2016
Oefening: mijn gevoelens over taal! Wat roept een bepaalde taal bij jou op? Welke invloed heeft ze op jou? Hecht je er een emotionele waarde aan? Situeer jouw taal op je hoofd je hart je handen en motiveer je keuze!
Definitie meertaligheid? Een meertalig persoon is iemand die twee of meerdere talen begrijpt en (regelmatig) gebruikt (VDB). alle talen hoeven niet even sterk verworven te zijn!
Meertaligheid in de wereldcontext! Rond 7000 talen (O n z e T a a l NL 2 0 1 0 9) 70 à 80% van de wereldbevolking is meertalig! Slechts 25% van alle landen (200) op de wereld erkent meer dan één officiële taal (Tucker, 1998) De meeste leerlingen in de wereld volgen les in een andere taal dan hun thuistaal.
Meertaligheid in Vlaanderen? 23,9% van de kinderen spreekt thuis een andere thuistaal dan het Nederlands (cijfers Kind & Gezin).
Twee gezichten van meertaligheid! ENGELS MAROKKAANS WIT Goede meertaligheid ZWART Slechte meertaligheid Standaardtaal Tussentaal Bron: Koen Van Gorp: Kleine kinderen, grote kansen, ppt, 29.11.2013.
Wetenschappelijk kader: Taalontwikkeling Alle kinderen beschikken over een aangeboren vermogen om een of meerdere talen te leren.
1. Voortalige fase: 0 tot 1 jaar 2. Vroegtalige fase: 1 tot 2,5 jaar EENTALIGE ONTWIKKELING 3. Differentiatiefase: 2,5 tot 5 jaar 4. Voltooiingsfase: vanaf 5 jaar
Meertalige ontwikkeling Simultaan: Doorlopen de 4 ontwikkelingsfases in elke taal apart van elkaar. Successief: Eerste taal ontwikkelt volgens de 4 fases Bij het ontwikkelen van de tweede taal worden de eerste fases overgeslagen => wordt verder opgebouwd op de taal die ze al kennen/moedertaal.
Fundamenten van taal Steiger -hypothese van Cummins! Boven water: Talen die we kennen Onder water: Gemeenschappelijke basis met hetzelfde mentale systeem Er worden taalstructuren van de ene taal naar de andere overgedragen. Eerste taal (moedertaal) speelt een bijzonder grote rol! =>Transfer
Wetenschappelijk onderzoek (Thuistaalproject Gent) Nulmeting: Sterk verband tussen goede ontwikkeling thuistaal en Nederlands Eindmeting: Wordt bevestigd in resultaten begrijpend lezen
Kenmerken meertalige ontwikkeling Tempo! De stille periode! => ontcijfering! Vermenging van talen! interferentiefouten - codeswitching, bv. mama morgen komt telegramstijl, vb. ik toilet Normale verschijnselen die spontaan zullen verdwijnen! Tijd en ruimte geven! Niet forceren, blijven praten Positief feedback - fouten verbeteren door correcte vorm te herhalen Niet te snel conclusie trekken!
Factoren die de (tweede)taalverwerving beïnvloeden! Persoonlijke factoren: leeftijd, karakter, taalaanleg, vermogen Omgevingsfactoren: veiligheid, motivatie, interactie
Taal op school bij meertalige kinderen Van contextgebonden alledaagse taalverwerving: 2 jaar intensief en regelmatig contact nodig! Naar gedecontextualiseerde, complexe schoolse taalverwerving: 5 à 9 jaar nodig! (Oefening % woordenschat)
Thuistaal schooltaal! Sommige kinderen ervaren een kloof tussen thuistaal en schooltaal. kinderen met een lage socio-economische status => gemiste kansen kinderen die thuis enkel tussentaal/dialect gebruiken anderstalige kinderen => gemiste kansen ook tot transfer moedertaal schoolse taalvaardigheid Nederlands = de eerste vorm van meertaligheid!
Wetenschappelijk onderzoek THUISTAALPROJECT GENT (2008-2012) VALIDIV (2012-2015) Thuistaal een positieve plaats geven: is niet nadelig voor schooltaal NL heeft vooral impact op zelfvertrouwen van leerlingen heeft een positieve impact op attitudes t.o.v. meertaligheid bij leerkrachten: bewustwording, waardering, zoekende houding...
Doel: positief omgaan met thuistaal Ontwikkelen van een positieve taalattitude t.a.v. alle talen én een positieve invloed op het welbevinden van alle kinderen. Het gaat over: Positief beeld Thuistaal als didactisch kapitaal, als steiger!
PEDAGOGISCH KADER: Positief omgaan met de thuistaal binnen een krachtige leeromgeving
Thuistaal als sociaalemotioneel factor Talensensibilisering 4 pijlers Thuistaal als steiger Thuistaal als communicatie met ouders Kijkwijzer thuistaal!
Thuistaal als sociaal-emotionele factor Welkom in de thuistaal Meertalige boeken Troostwoorden in verschillende talen Activiteiten die aansluiten bij de leefwereld van de kinderen
Thuistaal als sociaal-emotionele factor Filmpje: mijn talen en ik - lager
Thuistaal als steiger bij het leren Woordenboeken in de klas Coöperatieve werkvormen Pre-teaching in de thuistaal Kinderen als expert in de eigen taal Ondersteuning door native speakers Meertalige materialen in de klas Themawoorden in de thuistaal Themawoorden in verschillende talen!
Geen uitsluiting taalafspraken! 5 goede manieren als mensen verschillende talen spreken: 1. Praten met elkaar, hou het gezellig! positief taalgebruik! 2. Welke taal je ook spreekt, iedereen hoort erbij! gemeenschappelijke taal, geen uitsluiting! 3. Mijn thuistaal kan me helpen bij het leren van de schooltaal! thuistaal als trapje 4. Ik voel me fijn als mijn thuistaal er mag zijn! gezonde persoonlijkheidsontwikkeling 5. Ik wil weten wie je bent! positieve taalattitude
Thuistaal als steiger bij het leren Filmpje: De woordenboom kleuter Meester Bart 2 (buddy).mp4
Talensensibilisering (Taal)spelletjes in verschillende talen Gedichten in verschillende talen Muziek en dans in verschillende talen
Talensensibilisering Filmpje: Talige diversiteit zichtbaar maken Rarara lager
Thuistaal als communicatie met ouders Informatie versterken Talige expertise van ouders benutten
Thuistaal als communicatie met ouders Ouders versterken in hun rol als opvoeder
Thuistaal als communicatie met ouders Filmpje: Meertalig koken - lager
Basisvoorwaarden tot succes! Op klasniveau: Gevoel van urgentie! Omgaan met gevoel van controleverlies en kliekjesvorming Een krachtige leeromgeving als voedingsbodem! => Bewust zijn van je eigen referentiekader rond (taal)diversiteit! => Positieve houding thuistaal en cultuur! => respect en als rijkdom zien! => (Talige) achtergrond van kinderen goed kennen => Bewust zijn van tweedetaalverwervingsprosessen => je aanpak/ aanbod hierop afstemmen Leerkracht maakt het verschil!
Schoolniveau: Gevoel van urgentie bij minstens 2/3 team! Gedragen visie Basisvoorwaarden tot succes! Procesbewaking/ondersteuning: Leiderschap/directie als sleutelrol Professionalisering Samenwerking en overleg Geïntegreerde aanpak Open meertalig beleid => Taaldiversiteit als didactisch kapitaal! Taal op alle domeinen Evalueren en verankeren Ook rollen ouders waarderen www.metrotaal.be http://www.taalbeleid.org/index.php?idmenu=45 Getuigenis directie Werk maken van een talenbeleid.wmv
Basisvoorwaarden tot succes! Schoolniveau: Krachtig zorgbeleid Proces tweedetaalverwerving (Taal)achtergrondinformatie bij de inschrijving => anamnese meertalige kinderen Ondersteuning op maat => taalanalisten http://www.code.thomasmore.be/node/771 http://www.foyer.be/img/pdf/folder_taalanalist.pdf
Bedankt voor je aandacht! Vragen? Ayse.isci@stad.gent