Verder gestalte geven aan het taalbeleidsplan

Transcriptie

1 Verder gestalte geven aan het taalbeleidsplan De lat hoog voor talen in iedere school Goed voor de sterken, sterk voor de zwakken

2 Inhoud THEORETISCH KADER Definitie Doelen Bronnen voor het bepalen van de doelstellingen van het taalbeleid op school Taalcurriculum Situering van het taalbeleid Kenmerken taalbeleid AAN DE SLAG Taalbeleid : inhoudelijk en procesmatig Taalcompetenties : 3 domeinen De 7 pijlers van een taalbeleid Taalbeleid: valkuilen Taalbeleidsplan: stappen Beleidsdomein Taal als onderdeel van het beleidsvoerend vermogen van de school

3 Taalbeleid: definitie = de structurele en strategische poging van een schoolteam om de onderwijspraktijk aan te passen aan de taalleerbehoeften van de leerlingen met het oog op het bevorderen van hun algehele ontwikkeling en het verbeteren van hun onderwijsresultaten. (Van Braak, Lambrecht en Ponjaert 1998) = de structurele en strategische poging om de dagelijkse praktijk in een school aan te passen aan de behoeften van de leerlingen bij het leren gebruiken van taal. (Nederlands Krachtlijnen VVKBaO 2003 p. 38) Centrale vraag: hoe gaat de school in haar algehele werking om met taal?

4 TAALBELEID Wat de school doet om direct / indirect de taalontwikkeling van de leerlingen te bevorderen 1 Doelen bepalen - leerplandoelen (taalonderwijs) Nederlands / Frans - taalprofilering van de school - interne taalcultuur - taal in relatie met ouders en samenleving 2 Wegen zoeken om doelen te realiseren in samenhang met andere beleidsdomeinen

5 BRONNEN VOOR HET BEPALEN VAN DE DOELSTELLINGEN VAN HET TAALBELEID OP SCHOOL - het schooleigen pedagogisch project de taalcurricula (NL & FR / Ontw.plan) - krachtlijnen taalonderwijs - ontwikkelingsaspecten, leerplandoelen en leerlijnen - richtlijnen voor de aanpak in taallessen en geïntegreerd - beleidsopties van de politieke overheid - aanbevelingen van de VLOR - producten/initiatieven van onderzoeks-, ontwikkelings- en ondersteuningsdiensten - toetsing bij de uitvoerders en afnemers van onderwijs - samenwerking met pedagogische begeleiding

6 TAALCURRICULUM NEDERLANDS - situaties talig aanpakken, geen taalkennis op zich - luisteren, lezen, spreken, schrijven - focus op proces dat taalgebruik ondersteunt (strategieën en attitudes) - taalbeschouwing in brede zin - nadruk op communicatieve competentie

7 TAALCURRICULUM VREEMDE TALEN BaO (1) = formeel onderwijs Frans verplicht 5 & 6 Vlaanderen 3,4,5 en 6 Brussel en taalgrensgemeenten (2) = taalinitiatie voorrang Frans facultatief / kan vanaf Kl.O. (3) = talensensibilisering fac. / leven lang voor verschillende vreemde talen (1) (2) Decreet BaO 29 april 2004, art. 43.

8 TAALCURRICULUM VREEMDE TALEN FORMEEL ONDERWIJS FRANS - taalvaardigheid i.p.v. kennis op zich - in communicatieve situaties - fundamentele taalstructuren en woordenschat leren i.f.v. mondeling taalgebruik - schriftelijke taal i.f.v. spreken en luisteren - bij taalgemengde populatie: geïntegreerde aanpak TAALINITIATIE (FRANS) - spreekdurf en motivatie - vooral mondeling - geïntegreerd (o.a. in muzische) TALENSENSIBILISERING - zin in talen - impliciet/speels - meer dan 1 taal - ICO

9 Situering van het taalbeleid Taalbeleid Schoolbeleid Leergebieden Nederlandse en Franse taal Geïntegreerd zorgen GOK-beleid Alle andere leergebieden

10 Kenmerken taalbeleid: is een proces (aangestuurd door inhouden) vertrekt vanuit een geloof in groeikansen van leerlingen en leerkrachten. is dynamisch (overleggen, plannen, evalueren, reflecteren, aanpassen, ) is een teamgebeuren is schooleigen, dus uniek en contextgebonden is complex is nooit af ( Koen Van Gorp en Lieve Verheyden)

11 Taalbeleid : inhoudelijk Visie op taal en taalvaardigheid? Belangrijke doelstellingen? Verwachtingen? Leerlijnen? Leerkansen? Werk- en evaluatievormen? Relatie tussen taalbeleid en leren leren Relatie tussen taalbeleid en onderwijsvernieuwing.

12 Taalbeleid: procesmatig Welke stappen nemen we en in welke volgorde? Hoe stimuleren we het teamproces? Welke participanten? Communicatie met leerlingen en ouders? Welke structuren (werkgroepen ) zetten we op? Voorstelling concrete acties? Hoe evalueren? Hoe integreren in schoolwerkplan?

13 7 pijlers van een taalbeleid (Van Braak & Schrauwen) 1. School- en buurtkenmerken In kaart brengen van buurt-, school,- personeelsleerlingenkenmerken 2. Pedagogisch project Aandacht voor visie van de school binnen een meertalige context 3. Inschrijvings- en onthaalbeleid Omgang met ouders Verhouding Nederlandstaligen en anderstaligen

14 7 pijlers van een taalbeleid (Van Braak & Schrauwen) 4. Taal in de klas Is de kern van het taalbeleid Alle leraren besteden aandacht aan te hanteren instructietaal Hanteren van taalgericht vakonderwijstaalgebruik in toetsen en vraagstelling Taalgebruik leerlingen in interactie leraren en klasgenoten Taalgebruik in schoolboeken (beeldvorming, discriminatie, ) Taalgebruik leerling in persoonlijk en zelfstandig werk

15 7 pijlers van een taalbeleid (Van Braak & Schrauwen) 5. Taal rondom de klas Afspraken over taalgebruik met derden, ouders 6. Extra maatregelen Bijkomende taalstimulerende acties 7. Professionalisering Initiatieven in het kader van nascholing Taalcompetenties nieuwe leraren Samenwerking met externe organisaties

16 Taalbeleid: valkuilen Enkel regels en reglementen? Een zaak van de directie, kernteam, zorgteam, GOK-team? Exclusief voor taalleerkrachten? Enkel in scholen met veel anderstalige leerlingen? Weer een hype van de overheid? Taalbeleid = taaltoetsen?

17 Taalbeleidsplan: stappenplan Stap 1: Intakegesprek met het kernteam Stap 2: Bouwstenen voor een goed taalbeleid (PV) Stap 3: Verder gestalte geven aan het taalbeleidsplan (PV) Stap 4: Formuleren en uitwerken actiepunten (PV) Doel: Doel: Doel: Doel: Afstemmen van de vraag van het team en het aanbod van de begeleiding. Duidelijkheid krijgen over de visies en opvattingen over taalbeleid van het kernteam. Zicht krijgen op de beginsituatie van de school. Opstellen van een begeleidingsarrangement. Kennis maken met de fundamenten van een goed taalbeleid vanuit aanbod en eigen aanvulling. Duidelijkheid krijgen over de visies en opvattingen over taalbeleid van de leden van het schoolteam. Kennismaken met het taalbeleidsplan. Begripsverheldering, pijlers van het taalbeleid, stappenplan. De eigen accenten en consequenties voor het schoolteam leggen: wat zijn nu voor onze school nu werkpunten? Vanuit de gesprekken rond de pijlers worden criteria en aandachtpunten voor goed taalbeleid geformuleerd. Er worden voorstellen voor concrete acties op school- en leerkrachtniveau geformuleerd. Hoe: Hoe: Hoe: Hoe: Quickscan Formulieren intakegesprek Stellingen Bouwstenen Placemat PowerPoint Muurdiscussie Bouwstenen uit stap 2 Ideeën verzamelen Smart Stap 5: Evalueren van de actiepunten voor de eigen school

18 Bronnen en referenties VVKBaO 2003, Krachtlijnen Nederlands Vandenbroucke F., De lat hoog voor talen in iedere school Jan Saveyn Taalbeleid voeren in de basisschool Van Gorp K. en Verheyden L., Taalbeleid op school: hoe begin je eraan? Van Braak J. en Schrauwen W., Stappen op weg naar een taalbeleid op school Pedagogische begeleiding Rand en Taal

19 beleidsdomein taal HET BELEIDSVOEREND VERMOGEN VAN DE SCHOOL AANSPREKEN

20 INDICATOREN VAN BELEIDSVOEREND VERMOGEN VAN DE SCHOOL 1 een visie ontwikkelen en doelgericht werken 2 voor brede betrokkenheid zorgen 3 samenwerken (intern, met externen) 4 responsief zijn: openheid en realisme 5 reflecteren op eigen werking en aan zelfevaluatie doen 6 zorg dragen voor het proces van vernieuwing 7 aandacht voor de professionalisering van de teamleden 8 verantwoordelijkheden toewijzen en leiding geven 9 gericht zijn op het beter leren van de leerling

21 R&T Verschil tussen taalkennis en taalvaardigheid 21