Onderwijs in een meertalige Brusselse omgeving Inhoud Stad en onderwijs: topdown bottom up

Transcriptie

1 Onderwijs in een meertalige Brusselse omgeving BEO-studiedag 16 maart Rudi Janssens Inhoud Stad en onderwijs Politiek-institutionele context Pedagogische context Demografisch-geografische context Sociaal-culturele context Uitdagingen en toekomst Stad en onderwijs: topdown bottom up Politiekinstitutioneel Onderwijsorganisatie, financiering, bestuurlijke rationaliteit Pedagogisch Aanbod, manier van leren Demografisch geografisch Bevolkingssamenstelling Onderwijs Sociaal-cultureel Attitudes, maatschappelijke ontwikkelingen in de stad 1

2 1.1. Taalgemeenschap en institutionalisering Minderheidsideaal: controle over eigen instellingen Basis: Onderwijs: taal en cultuur doorgeven aan volgende generatie Cultuur : ondersteuning van de identiteit en zichtbaarheid in de publieke ruimte Mate van institutionalisering afhankelijk van de lokale context (vorm van cultureel- of taalpluralisme indien men gemeenschappelijke waarden deelt) 1.2. Impact onderwijsorganisatie Lftd Geboren in Brussel Geboren in Vlaanderen Nl-talige school Fr-talige school Nl-talige school Fr-talige school % % 18.2 % 1. % % 46.9 % 89.5 % 1.5 % % 57.9 % 75. % 25. % Cijfers Secundair Onderwijs Taalbarometer Brussels onderwijs bestaat niet Gemeente als organisatoren (niet overal Nederlandstalig en Franstalig onderwijs) Franstalige Gemeenschap ~ COCOF (vrij onderwijs officieel onderwijs) Vlaamse Gemeenschap ~ VGC (vrij onderwijs officieel onderwijs) Europese scholen Internationale scholen Geen overkoepelende structuur Ongelijke financiering 2

3 2.1. Taaldiversiteit kleuteronderwijs NOB ( ) Nederlands Nederlands/andere Frans Andere 2.2. Taaldiversiteit lager onderwijs NOB ( ) Nederlands Nederlands/andere Frans Andere Taaldiversiteit secundair onderwijs NOB ( ) Nederlands Nederlands/andere Frans Andere

4 2.4. Effect onderwijsinstelling op taalgebruik met vrienden Franstaligen Fr-onderwijs Nl-onderwijs Nederlands -.8% Frans 96.1% 89.5% Nederlands/Frans 1.8% 6.9% Frans/andere 1.8% 2.8% Andere.2%.2% 2.5. Effect onderwijsinstelling op taalgebruik met vrienden Anderstalig + nieuwe 2-taligen Fr-onderwijs Nl-onderwijs Nederlands % Frans 93.7% 4.5% Nederlands/Frans 1.1% 27.% Frans/andere 4.8% 2.7% Andere Tevredenheid taalonderwijs L2 NOB - Lager: 15% ontevreden - Secundair: 7% ontevreden Voor meertalig onderwijs: 6% FOB - Lager : 49% ontevreden - Secundair: 44% ontevreden Voor meertalig onderwijs : 71% Bron: Rudi Janssens, 27 (n=25) 4

5 2.5. Veeltalige leerlingen Van scholen voor Vlaamse/Franstalige Gemeenschap in Brussel naar onderwijs in het Nederlands/Frans Nederlandstaligen minderheid in Nederlandstalige scholen Pedagogische problemen: omgaan met diversiteit (thuistaal versus onderwijstaal) Hogere verwachtingen: taal + integratie Vraag naar meertaligheid versus probleem van anderstaligen (vb Spaans) Titel van de presentatie 3.1. Leerlingenstromen van/naar Brussel (schooljaar Basisonderwijs) Demografische tijdbom Leeftijd KO-lftd KO-index 1 18,8 122,89 138,44 145,8 148,93 148,29 LO-lftd LO-index 1 13,55 11,52 122,62 135,57 14,48 141,99 SO-lftd SO-index 1 17,2 111,31 117,27 126,62 137,87 141,49 5

6 Herkomst kleuteronderwijs NOB ( ) Brussel Buiten Brussel Herkomst lager onderwijs NOB ( ) Brussel Buiten Brussel Herkomst secundair onderwijs NOB ( ) Brussel Buiten Brussel 6

7 3.6. Taalachtergrond SO naar woonplaats Hom NL Taalgem Hom Fr Anders Brussel 1,4% 19,8% 28,2% 42,6% Vla => Bru 51,5% 2,% 18,1% 1,4% Wall => Bru 8,2% 33,6% 49,7% 8,6% Bru => Vla 17,5% 27,7% 28,9% 25,9% 3.7. Taalachtergrond HSES SO naar woonplaats Hom NL Taalgem Hom Fr Anders Brussel 85,9% 65,4% 56,4% 34,2% Vla => Bru 92,8% 79,2% 79,6% 54,% Wall => Bru 95,8% 86,76% 85,5% 6,% Bru => Vla 78,2% 62,2% 59,5% 4,1% 4.1. Taalattitude Nl-studenten Nederlands Frans Engels Negatief Neutraal Positief 7

8 4.2. Taalattitude Fr-studenten Frans Nederlands Engels Negatief Neutraal Positief 4.3. Arbeidsmarkt en taalvaardigheid Gevraagde taalvaardigheid Meertalige omgeving Dominant eentalige omgeving Diplomaniveau 5.1. Onderwijsmodel voor Brussel Model 1: erkenning hiërarchische bi/multiculturaliteit => recht op onderwijs voor autochtone taal/cultuur/etnische minderheden maar dominante cultuur als norm (Montréal, faciliteiten ) Model 2: erkenning meertaligheid als cultuur => onderwijs vormt meertalige burgers (Luxemburg) Model 3: non-hiërarchische twee/meertaligheid => vrije keuze op basis van taal (Brussel) Model 4: integratiemodel met 1 onderwijssysteem (geen erkenning van taaldiversiteit) 8

9 5.2. Pedagogische aanpak Minderheid is minderheid binnen eigen onderwijssysteem => onderwijs in het NL versus onderwijs voor NL => spanning? - Onderwijs gebaseerd op NL als moedertaal => pedagogische problemen, opleiding leraars,... - Algemeen tekort aan leraars => moeilijke klassen 5.3. Taalbeleid Taalvaardigheidsniveau tweede taal daalt Taalattitudes Vraag naar tweetalig onderwijs Strikte taalwetten over bvb onderwijstaal, taalachtergrond van leraren, Welke talen??? Titel van de presentatie 5.4. Demografische tijdbom Zowel NOB als FOB worstelen met reële capaciteitsproblemen die in de toekomst enkel zullen toenemen Gebrek aan afspraken/ gegevensuitwisseling tussen beide onderwijssystemen => doelgroep?? Noodzaak aan samenwerking! Voor scholen is capaciteitsuitbreiding niet prioritair => andere belangen (cfr investeren in verbeteren onderwijsomgeving huidige leerlingen) Uitbreiding betekent ook vooral toename van diversiteit (hetgeen vaak juist nog kleinere klassen vraagt (drempel??), meer materiaal ) 9

10 5.5. School in de stad Rol van de school in de buurt (idem na demografische bom ) - welke rol vervult school in de buurt (brede school, buurt of gemeenschap )? - Wat met de taalachtergrond? - gegeven ruimtelijke segregatie wat met homogene buurten (inzetten op sociale mix of niet)? - wie stuurt dit beleid aan (gemeenten, gemeenschappen, Gewest, enkel basisonderwijs )? 1