Als docent werk je vanuit een positie van autoriteit, als trainer vanuit een positie van gelijkwaardigheid

Transcriptie

1 JOUW ROL ALS TRAINER Het klinkt misschien overbodig om het te hebben over de rol die je hebt bij het beïnvloeden van het denken en doen van anderen in groepssituaties. Iedereen weet toch wel wat die rol is en wat een trainer doet? Toch bestaan er veel verschillende definities en daarmee ook verschillende verwachtingen. Het is daarom belangrijk om ook bij jezelf stil te staan over jouw definitie van trainer. Probeer eens op een rij voor jezelf te zetten: Wat vind jij eigenlijk dat je bent als je trainer bent? Op welke manier vlieg jij een training aan? Wat verwacht je daarbij van jezelf? Welke dingen mogen daarbij van je verwachten? In de praktijk wordt het woord trainer vaak gebruikt terwijl eigenlijk docent wordt bedoeld: iemand die kennis overdraagt, een expert-rol heeft en het gedrag van en de groepsdynamiek vanuit een positie van autoriteit aanstuurt. Je merkt het al, wat mij betreft is een trainer iets anders: ik zie een effectieve trainer als iemand die een groep begeleid in een leer- en ontwikkelproces en stuurt op het realiseren van de vooraf vastgestelde doelen. Een trainer is iemand die mikt op korte en lange termijn impact bij de en zijn eigen kennis, vaardigheden en expertise daarbij als middel inzet. Iemand die ervoor zorgt dat de meer in hun kracht komen te staan en ze iets meegeeft waardoor ze ook steviger in hun schoenen staan bij toekomstige uitdagingen. Of het nu gaat over het groepsgewijs overbrengen van kennis, het versterken van vaardigheden, of het veranderen van houding en gedrag. Als docent werk je vanuit een positie van autoriteit, als trainer vanuit een positie van gelijkwaardigheid De definitie van trainer is wat mij betreft ook moeilijk te vatten in één zin. Het is een combinatie van een aantal elementen, die in samenhang met elkaar worden ingezet en die elkaar versterken. Het mooie van deze interpretatie is dat je als trainer de actief voedt in hun zelfvertrouwen, hun gevoel van expertise en autonomie. En dat zij vanuit deze positie van kracht de nieuwe kennis, vaardigheden en oplossingen daadwerkelijk gaan uitproberen en toepassen. En dat betekent weer dat de successen die ze daarmee realiseren, ook echt van hun zijn waardoor ze dit ook langer volhouden.

2 Een trainer is iemand die: Expert is in het verzorgen van trainingen en het borgen van leereffect en het onderwerp van de training beheerst Samen met de verantwoordelijk is voor een effectieve en zinvolle training Borgt dat de verantwoordelijk zijn voor (en daarmee eigenaar van) het succes, maar ook met mislukken van oplossingen De helpt zichzelf en de mede iets te leren De helpt om technieken, oplossingen en strategieën te vinden die voor hem/haar werkt Gedrag en oplossingen bekijkt en benoemt als effectief of ineffectief Veel vragen stelt en gaandeweg de training steeds minder aan het woord is Borgt dat de het middelpunt van de aandacht zijn Afwijkt van het protocol als dat helpt om de leerdoelen van de te realiseren De helpt om hun vaardigheden en talenten optimaal te benutten Bouwt aan meer zelfvertrouwen bij de in het toepassen van nieuwe vaardigheden Faciliteert dat oplossingen vinden die voor hun werken Borgt dat zich te committeren aan oplossingen en de oplossing ook daadwerkelijk gaat toepassen Stuurt op een effectieve groepsdynamiek door onderlinge sociale steun te versterken en vertrouwen te hebben in het zelfcorrigerend vermogen van de groep En niet iemand die: Expert is in het onderwerp van de training Als enige verantwoordelijk is voor een effectieve en zinvolle training Verantwoordelijk is voor (en daarmee eigenaar van) het succes, maar ook met mislukken van oplossingen De iets leert De de enige juiste manier leert Gedrag en oplossingen bekijkt en benoemt als goed of fout Iemand die veel antwoorden geeft en de hele training veel aan het woord is Is zelf het middelpunt van de aandacht Vasthoudt aan het protocol Leert vaardigheden uit het protocol Leert nieuwe vaardigheden Richt zich op de juiste oplossing Leert de een oplossing Stuurt op een effectieve groepsdynamiek door te instrueren en te straffen Je combineert meerdere rollen Tijdens een training vervul je meerdere rollen. Afhankelijk van de doelen van de training, de doelgroep en de duur van de training ligt de focus meer bij de ene rol dan bij de andere. Maar bij elke training komen de volgende rollen in ieder geval een beetje terug: 1) Gastheer/gastvrouw: het borgen van sfeer en veiligheid Je hebt een belangrijke rol in het initiëren en borgen van een prettige, veilige en effectieve leeromgeving. In de rol van gastheer/gastvrouw is het daarom belangrijk om te borgen dat de zich welkom voelen, dat ze zien dat jij zin hebt in de training, dat ze zich serieus genomen voelen, dat ze zich bij jou en de andere op hun gemak voelen en dat ze bereid zijn om hun mening te uiten, vragen te stellen en nieuwe dingen te oefenen. Het gaat er ook om dat je de helpt om vanuit een leerorientatie aan de training deel te nemen en niet vanuit een prestatie oriëntatie.

3 2) Groepsbegeleider: het begeleiden van het groepsproces Omdat trainingen altijd plaatsvinden met een groep is het belangrijk dat je een effectief groepsproces borgt en dat je actief stuurt op een effectieve groepsdynamiek. Je borgt dat alle tot hun recht komen en met hun individuele doel aan de slag kunnen. Je borgt dat op een prettige en opbouwende manier met elkaar omgaan en elkaar respecteren. Het is immers belangrijk dat je samen met de ervoor zorgt dat je met elkaar een leuke en zinvolle dag hebt. Maar je rol als groepsbegeleider gaat verder dan dat: het gaat er ook om dat je de groep als bron benut en peer learning bevordert. Je borgt daarmee dat niet alleen van jou, maar ook van elkaar leren (wat vaak meer impact heeft). 3) Expert: het overbrengen informatie, kennis en gedrag In bijna alle trainingen is het belangrijk om informatie over te dragen of expertise te laten zien op het onderwerp, zodat de van jouw kennis, jouw ervaring en concreet (voorbeeld)gedrag kunnen leren. Het is dan ook een belangrijke rol om een theorie, model of informatie begrijpelijk over te brengen. Daarbij is het belangrijk dat je je hebt verdiept in deze materie, dat je die kan vertalen naar de dagelijkse praktijk van je, simpel en gestructureerd kunt maken voor de, dat je voorbeelden kan geven, maar misschien nog wel het allerbelangrijkste: dat je het in je eigen gedrag terug laat komen. Niks is zo funest voor de impact van een training over feedback geven dan dat jij als trainer op een andere manier feedback geeft aan de dan dat in het model staat dat je aan de hebt uitgelegd. Je probeert zoveel mogelijk uit de te halen, niet er zoveel mogelijk in te stoppen 4) Facilitator: de helpen om gedragsverandering te realiseren Vaak is een verandering in gedrag een doel van trainingen. Je focus ligt daarbij in het duurzaam veranderen van het denken en doen van de. Het is aan jou om die gedragsverandering te faciliteren en te borgen door de mee te nemen in de voor- en nadelen van verschillend gedrag, helpt hun zelfvertrouwen te vergroten, ervarend leren en oefenen mogelijk te maken en de hun (leer)proces te gunnen, ook al betekent het dat de soms dingen doen die in jouw ogen fout zijn. 5) Inbedder: duurzame impact borgen Ik vind dat je als trainer verder moet kijken dan de training zelf en de korte termijneffecten. Om te voorkomen dat de training maar beperkte, of kortdurende impact heeft, is het is belangrijk dat je als trainer al tijdens de training al mikt op lange termijn effecten en op duurzame impact. Je kunt tijdens de training werkvormen aanpassen, je eigen gedrag daar op afstemmen en de iets meegeven zodat de impact van de training langer beklijft. Ook is het belangrijk om als trainer aandacht besteden aan de inbedding van de training: hoe sluit de training aan op wat de hiervoor hebben gedaan? Is een dag training wel voldoende of is er opvolging of voorbereiding nodig? En hoe kun je de training benutten om een basis te leggen voor het vervolg?

4 Gastheer/gastvrouw Groepsbegeleider Expert Facilitator Inbedder De training goed voorbereid te hebben en je verdiept hebben in de inhoud en de Deelnemers te verwelkomen De trainingsruimte op te ruimen en tot de verbeelding laten spreken Wederzijdse verwachtingen te bespreken Oprechte interesse tonen in de Verbaal en non-verbaal contact leggen met alle Jezelf zijn en (zelf)vertrouwen uit te stralen Energie en plezier uit te stralen Praktische informatie te geven (programma, tijden, huisregels) Te bouwen aan zelfvertrouwen en een leeroriëntatie bij de Voorbeeldgedrag te vertonen (op het gebied van huisregels, afspraken, onderwerp van de training) Ook in pauze of na de training benaderbaar te zijn Actief te vragen naar en open te staan voor vragen en feedback. Veiligheid in de groep te creëren en te borgen Een effectieve groepsdynamiek borgen Peer learning bevorderen Oog hebben voor de hele groep, niet alleen voor de die het meest hoorbaar of zichtbaar zijn Ruimte te bieden voor verschillende meningen, leerstijlen en tempo s Prettige sfeer te creëren ( je charme in de strijd gooien ) Afspraken na te komen en te borgen dat de groep dit ook doet Borgen dat elkaar steunen, elkaar niet afvallen of aanvallen Borgen dat elkaar op een opbouwende manier feedback geven Zelfcorrigerend vermogen van de ruimte te geven. De inhoudelijke informatie door en door kennen Theorieën en modellen kunnen vertalen naar de praktijk Informatie kort en krachtig uit te leggen Structuur en overzicht aan te brengen in de informatie Aan te sluiten en voort te bouwen op de aanwezige kennis De informatie koppelen aan de dagelijkse praktijk van de Taal en terminologie te gebruiken die de verstaan Voorbeelden te geven en de informatie zo concreet mogelijk maken Conclusies van wetenschappelijk onderzoek, of uit publicaties te benoemen (Achtergrond)informatie uit te delen De te vragen om te reflecteren op de informatie. Deelnemers helpen inzien welke voordelen er voor hen zitten aan het nieuwe gedrag Nieuwe gedrag persoonlijk relevant te maken voor de Concrete handvatten geven voor nieuw gedrag Faciliteren dat kunnen oefenen met nieuw gedrag Feedback te geven Helpen kwartjes te laten vallen: impact van gedrag inzichtelijk maken Bouwen aan zelfvertrouwen en succeservaringen faciliteren Voorbeeldgedrag: het effectieve gedrag voordoen en nabespreken zodat zichtbaar en merkbaar wordt voor de wat de impact is van dit gedrag Aan te sluiten bij de fase van gedragsverandering waar de in zitten. De customer journey van de kennen en de training in dat proces plaatsen Linken te leggen naar dagelijkse praktijk, casuïstiek en lastige situaties van de (transfer maken) Borgen dat zich committeren aan acties, uitvoeren oplossingen, of nieuw gedrag uitproberen Een zorgvuldige afronding waar je de tijd voor neemt: helpen kwartjes te laten vallen en vertrouwen mee te geven voor het vervolg Deelnemers een centrale plek (bijvoorbeeld een map) te bieden waar ze aantekeningen, hand-outs, verslagen en opdrachten kunnen verzamelen (Foto)verslag te maken en terugkoppelen Verbinding te leggen met andere betrokkenen (leidinggevende, begeleider, etc.), door terugkoppeling signalen, maar ook training/workshops te verzorgen Opvolging te verzorgen door bijvoorbeeld een terugkomdag, coaching, training on the job, peer learning begeleiden.

5 Tabel Concrete manieren om invulling te geven aan de verschillende rollen