De uitdagingen van etnische diversiteit in het onderwijs. Prof. dr. Orhan Agirdag

Transcriptie

1 De uitdagingen van etnische diversiteit in het onderwijs Prof. dr. Orhan Agirdag

2 Uitdagingen Ongelijkheid Schoolsegregatie Multicultureel onderwijs Meertaligheid

3 Uitdagingen Ongelijkheid Schoolsegregatie Multicultureel onderwijs Meertaligheid

4 (Waarom) is ongelijkheid problematisch?

5 Sociale Ongelijkheid Etnische ongelijkheid (land van herkomst) Sociaaleconomische status (SES) ongelijkheid Gender

6 SES ongelijkheid % blijven zitten (basisonderwijs) 39% 33% 20% 9% Arm Lagere middenklasse Hogere middenklasse Rijk Data van Validiv onderzoek

7 Etnische ongelijkheid % blijven zitten (basisonderwijs) 46% 37% 30% 15% Turk Marokkaan Andere Autochtoon Data van Validiv onderzoek

8 SES ongelijkheid participatie hoger onderwijs 83% 54% 65% 25% Moeder lager onderwijs Moeder lager secundair Moeder hoger secundair Moeder hoger onderwijs Data van PSHB-data

9 Etnische ongelijkheid 70% 60% Participatie hoger onderwijs 64% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Autochtoon 16% Allochtoon Data van PSHB-data

10 Kwestie van intelligentie?

11 Kwestie van intelligentie?

12 Begrijpend lezen Kwestie van intelligentie? 600 Autochtoon Turk Marokkaan IQ < < IQ < < IQ < 110 IQ > 110 IQ Data van Validiv onderzoek

13 Begrijpend Lezen Kwestie van thuistaal? België Turkije Marokko Thuis geen Nederlands Thuis Nederlands Data van Validiv onderzoek

14 Uitdagingen Ongelijkheid Schoolsegregatie Multicultureel onderwijs Meertaligheid

15 Wat is segregatie? Definitie = onevenredige verdeling van leerlingen uit bepaalde groepen over scholen in een bepaald gebied (zie: zwarte scholen en witte scholen ) Wetenschap 1. Hoe groot is de omvang? 2. Wat zijn de oorzaken? 3. Wat zijn de gevolgen?

16 Omvang van schoolsegregatie Een autochtone leerling: gemiddeld 88 % autochtone medeleerlingen

17 Omvang van schoolsegregatie Een allochtone leerling: gemiddeld 30% autochtone medeleerlingen

18 Waarom ontstaat schoolsegregatie 1. Woonsegregatie 2. Keuzevrijheid (ouders) 3. Segregatie door aanbod 4. (Impliciete) uitsluiting 5..

19 Doet schoolsegregatie ertoe? Schoolprestaties o Gemiddelde o Gemiddelde Leerwinst = score output score input

20 Gemiddelde rekenen - per school (lager onderwijs) % allochtone leerlingen Bron: Sibo-onderzoek; 487 scholen

21 Leerwinst rekenen - per school (lager onderwijs) % Allochtone leerlingen Bron: Sibo-onderzoek; 452 scholen; effect niet significant

22 Gemiddelde : zwarte scholen < witte scholen Gemiddelde leerwinst: zwarte scholen = witte scholen Verklaring: o o o Specialisatie Ervaring met differentiatie Extra financiering (maar hoe lang nog?)

23 Segregatie andere uitkomsten?

24 Segregatie intergroepsrelaties Voorwaarden Duurzaam contact (vriendschappen) Gemeenschappelijke doelen Samenwerking tussen groepen Actieve steun van overheid (leraren en directies) Gelijke status tussen leerlingen

25 Uitdagingen Ongelijkheid Schoolsegregatie Multicultureel onderwijs Meertaligheid

26 Real Madrid en Galatasaray Els en Jantje spelen met knikkers. Els heeft 5 knikkers meer dan Jan. Bij ieder gewonnen spel krijgt een speler 3 knikkers. Hoeveel keer moet Jan minstens winnen om meer knikkers te hebben dan Els? zijn twee voetbalploegen in de Champions League. Real Madrid heeft vijf punten meer dan Galatsaray. Bij ieder gewonnen spel krijgt een ploeg 3 punten. Hoeveel wedstrijden moet Galatasaray minstens winnen om eerste te worden?

27 Multicultureel onderwijs Niveau 1: Anekdotisch en folklore Niveau 2: Communicatie

28 communicatie

29 Multicultureel onderwijs Niveau 1: Anekdotisch en folklore Niveau 2: Communicatie Niveau 3: Professionalisering Niveau 4: Curriculuminhoud (wat onderwijzen?) Niveau 5: Pedagogie (hoe onderwijzen?)

30 Multicultureel onderwijs Beleid Eindtermen: Intercultureel onderwijs is een opdracht voor alle scholen Praktijk o o Vooral in zwarte scholen Vooral anekdotisch en folkloristisch Namen vervangen door exotische namen Verwijzingen naar religieuze feestdagen Dag/week/prijs van diversiteit

31 Uitdagingen Ongelijkheid Schoolsegregatie Multicultureel onderwijs Meertaligheid

32 Frank Vandenbroucke Ik heb drie prioriteiten in verband met gelijke kansen: taal, taal en taal (Klasse, 1/8/2008)

33 Pascal Smet "De leerachterstand heeft veel te maken met de kennis van het Nederlands. Daar staat of valt echt alles mee (DM 26/10/2009).

34 Anderstalige leerlingen zouden op school onderling geen vreemde taal mogen spreken. o (Helemaal) niet akkoord : 10 % o Neutraal: 12 % o (Helemaal) akkoord : 78 %

35 Waar op school mag er een allochtone taal gesproken worden? o tijdens de les : 7 % o tijdens een groepswerk: 12 % o op speelplaats: 22 %

36

37

38 Vertrouwen in LLN Monolinguale overtuigingen Lagere verwachtingen

39 (Uit Klasse voor Leraren) Anissa Boudjaini schreef een open brief aan de lerares die misschien niet slecht bedoeld na een spreekbeurt van haar zus bevooroordeeld reageerde. Toen Anissa s zus een presentatie moest geven voor vijf klassen, trilden haar handen, rammelde haar stem. Zenuwen. Plankenvrees. Maar haar lerares Liliane zag het anders. Dat komt omdat je thuis geen Nederlands spreekt. Dat haar leerling thuis alleen Nederlands spreekt, wist lerares Liliane niet. En dat kwam ook niet bij haar op. Misschien omdat het niet past in het stereotiepe beeld dat ze tijdens de lesuren over haar leerling gevormd heeft. Ook als je dat niet wil en het goed meent met je leerlingen, nemen vooroordelen snel het denken over.

40

41 Perceptie Niet alle talen zijn slecht Engels, Duits, of Frans vs Turks, Arabisch of Berbers Meertaligheid = goed Jouw moedertaal = slecht

42 Kinderrechten VN Kinderrechtenverdag, artikel 30 Een kind uit een etnische, religieuze of linguïstische minderheidsgroep heeft recht om zijn of haar eigen cultuur te beleven, godsdienst te belijden of taal te gebruiken

43 Alternatieven?

44 % zittenblijven 80% Turk Marokkaan Autochtoon 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 1STE GENERATIE 2DE GENERATIE 3DE GENERATIE AUTOCHTOON Verandering is mogelijk!

45 Uitdagingen Ongelijkheid Schoolsegregatie Multicultureel onderwijs Meertaligheid