Maritieme Academie Holland: samen sterker Businessplan / meerjarenbeleidsplan 2013-2015 / jaarplan april 2013
1. INLEIDING 3 1.1. WIE? 3 1.2. BELANGHEBBENDEN 4 1.3. GROEIMODEL PARTNERS 5 1.4. POSITIE TECHNIEK ONDERWIJS / TOPSECTOREN 5 2. WAT? 6 2.1. CONTET EN FOCUS 6 2.2. GLOBALISERING 6 2.3. MARITIEM ONDERWIJS - KRACHTENBUNDELING 7 2.4. VISIE, MISSIE EN STRATEGIE 7 2.5. OMGEVINGSANALYSE 8 2.5.1. ANDERE NEDERLANDSE MARITIEME ONDERWIJSINSTELLINGEN 8 2.5.2. BESTAANDE SAMENWERKINGEN 9 3. DOELSTELLINGEN EN ACTIVITEITEN 2015 10 3.1. REGULIER ONDERWIJS 10 3.1.1. DOELEN 2015: 11 3.1.2. ACTIVITEITEN 2013-2015: 11 3.2. CURSUSSEN & TRAININGEN 12 3.2.1. DOELEN 2015 12 3.2.2. ACTIVITEITEN 2013-2015 12 3.3. TOEGEPAST ONDERZOEK 13 3.3.1. DOELEN 2015 13 3.3.2. ACTIVITEITEN 2013-2015 13 3.4. VOORZIENINGEN 14 3.4.1. DOELEN 2015 14 3.4.2. ACTIVITEITEN 2013-2015 14 3.5. PR EN MARKETING 14 3.5.1. DOEL 2015 15 3.5.2. ACTIVITEITEN 2013-2015 15 3.6. NATIONALE EN INTERNATIONALE BELEID 15 4. ORGANISATIE EN FINANCIËN 16 4.1. ORGANISATIE 16 4.2. FINANCIËN 16 BIJLAGE 1 PRODUCTSHEETS BIJLAGE 2 - INDICATIE KOSTEN JAARPROGRAMMA CORPORATE PR 18 25 2
1. INLEIDING De Nederlandse maritieme sector heeft internationaal een belangrijke positie. Deze positie op de terreinen van kennis, onderzoek, innovatie en vakmanschap bij het bouwen, onderhouden en werken op en met diverse schepen is over de eeuwen opgebouwd. In een wereldwijd opererende sector is deze positie echter niet vanzelfsprekend en moet continu gewerkt worden aan het behoud en/of versterken van die positie. Het maritiem onderwijs is een belangrijke schakel in de maritieme keten. Hier worden de gouden handjes en knappe koppen opgeleid om de maritieme sector ook de komende decennia internationaal aan de top te houden. Daarnaast wordt bij het maritiem onderwijs personeel uit de sector getraind en bijgeschoold en vindt toegepast onderzoek plaats voor de sector. De afgelopen jaren zijn diverse pogingen gedaan (met wisselend succes) om tot meer samenwerking en afstemming te komen in het maritiem onderwijs. In 2011 hebben zes onderwijsinstellingen in Noordwest Nederland de intentie uitgesproken om een coöperatie op te richten en het overleg gestart om te komen tot verdergaande krachtenbundeling op het gebied van maritiem onderwijs, cursussen/trainingen en toegepast onderzoek: de Maritieme Academie Holland. 1.1. Wie? De founding partners die hebben besloten om meer synergie te halen door verdergaande samenwerking op de terreinen van maritiem onderwijs, cursussen & trainingen en toegepast onderzoek zijn: Dunamare Onderwijsgroep, Hogeschool van Amsterdam, NHL Hogeschool, ROC Noorderpoort, ROC Friese Poort en Nova College. De partners bieden een breed pakket aan maritiem nautische en maritiem technische opleidingen aan, vanaf vmbo tot hbo niveau. Ook bieden de partners cursussen & trainingen aan voor het beroepenveld en wordt in toenemende mate aandacht besteed aan toegepast onderzoek, onder andere via lectoraten. Door samenwerking binnen de Maritieme Academie Holland worden expertise gebieden van de individuele onderwijsinstellingen gebundeld en afgestemd, dure faciliteiten efficiënter benut en investerings- en ontwikkelingskracht versterkt. Tabel 1: Maritiem onderwijs portfolio - niveau, opleiding en locatie Niveau Opleiding Delfzijl Lee/Ter Harlingen Sneek IJmuiden Amsterdam VMBO Rijn-, kust-, binnenvaart Haven en Vervoer (licentie aanwezig, niet operationeel) MBO Handelsvaart BOL 2 Schipper/machinist BW BOL3 Koopvaardij officier kleine schepen BOL4 Koopvaardij officier alle schepen (marof) Deeltijd BOL Koopvaardij officier kleine schepen en Koopvaardij officier alle schepen Rijn- en binnenvaart BBL2 Matroos (rijn- en binnenvaart) BBL2 Schipper rondvaart BBL3 Schipper binnenvaart 3
BOL4 Kapitein Rijn- en binnenvaart Havenoperaties BBL3 Coördinator havenoperaties (licentie aanwezig, niet operationeel) BOL4 Manager Haven, vervoer en logistiek (licentie aanwezig, niet operationeel) Scheepsbouwkunde BOL/BBL2 Scheepsmetaalbewerker BBL 2 Jachtschilder BOL/BBL 2 Medewerker watersportindustrie BOL/BBL 2 Scheepsinterieurbouwer meubelmaker BOL/BBL 3 Scheepsinterieurbouwer meubelmaker BOL/BBL 3 Scheepsbouwer (contructiewerker) BOL/BBL 3 Allround medewerker watersportindustrie BOL4 Meewerkend voorman watersportindustrie BOL4 Scheeps- en jachtbouwkundige / Maritieme Techniek HBO Ad Maritieme Techniek Maritiem Officier Ocean Technology Scheepsbouwkunde / Maritieme Techniek Naast deze opleidingen is er een aantal direct verwante opleidingsgebieden te onderscheiden, die binnen de afzonderlijke instituten grote samenhang hebben met de maritieme opleidingen (bv logistiek, procestechniek/energietechniek, werktuigbouw, elektrotechniek). Deze vormen bij de start van de Maritieme Academie Holland geen onderdeel van het aangeboden opleidingenportfolio. Voor zover er vanuit deze aanpalende opleidingen relevante ontwikkelingen zijn voor de opleidingen in de samenwerking zal dit door de partijen aan de orde worden gesteld. 1.2. Belanghebbenden Er zijn diverse groepen belanghebbenden te onderscheiden: 1. Werkenden. Totaal 188.000 werkenden 1. Hiervan is een nog niet te kwantificeren groep (kwalificatieniveau mbo/hbo) met een na- en bijscholingsbehoefte in de vorm van cursussen, volledige opleidingen (deeltijd/duaal) t/m masterniveau en vooral kortere cursussen en trainingen. Daarnaast is ook de internationale arbeidsmarkt relevant voor trainingen en korte cursussen. 2. Jongeren. Omvat alle jongeren met relevante vooropleidingen of pakketten. Jongeren geven in studiekeuzeonderzoek aan op de eerste plaats te kiezen voor de opleiding; praktijk is echter dat de instroom met name in het vmbo en mbo sterk regionaal bepaald is (< 40 km). 2 Het geringe en in sommige gevallen unieke karakter (Ocean Technologie) in de portfolio van opleidingen van de Maritieme Academie Holland zorgt voor een bredere en in sommige gevallen zelfs landelijke instroom van leerlingen en studenten. 3. Bedrijven, instellingen en brancheorganisaties: 12.000. Ten aanzien van onderzoeksvragen is een gedeelte van de 12.000 bedrijven in de maritieme sector belangrijk. Daarnaast zijn bedrijven een 1 Nederland Maritiem Land (2010). Na een geleidelijke stijging van het percentage vacatures over de periode 2005-2008 (van ca. 2.0% naar 3.0%) halveerde dit eind 2008. Recentere cijfers van CBS laten volgens de opstellers van het rapport zien dat het percentage vacatures zijn dieptepunt heeft bereikt en weer iets toeneemt. 2 Volgorde keuzemotieven in volgorde van gewicht (0-100): opleiding (37) - instelling (21), baanperspectief (20) - stad (12), praktijkgerichtheid (10). Nationaal Studiekeuze Onderzoek 2011. Markteffect/Hobéon/Icares. 4
belangrijke doelgroep omdat de onderwijsinstellingen de toekomstige generatie werknemers klaar moet stomen en in het kader van Life Long Learning maken bedrijven en instellingen gebruik van cursussen en trainingen voor hun werknemers. Bedrijven zijn daarnaast een doelgroep voor het versterken van de samenwerking met het onderwijs door bijvoorbeeld excursies, gastcolleges, scholarships, stage- en afstudeerplaatsen en het plaatsen van onderzoeksopdrachten. 4. Onderwijsinstellingen, docenten en studenten. 1.3. Groeimodel partners Zoals aangegeven is samenwerking binnen het maritiem onderwijs een thema met een ruime geschiedenis. De zes samenwerkingspartners binnen de Maritieme Academie Holland hebben nu het initiatief genomen tot een verdergaande samenwerkingsvorm. De diverse overlegstructuren met de andere maritieme onderwijsinstellingen en overige betrokkenen worden door de partners voortgezet. Op termijn is het goed denkbaar dat een vertegenwoordiger van de MAH namens de deelnemende partijen in overleggremia gaat participeren. Daarnaast staan de samenwerkings- partners open om in de toekomst de samenwerking binnen de MAH te verbreden met andere partners. 1.4. Positie techniek onderwijs / topsectoren De positie van techniek onderwijs in Nederland staat onder druk. Vele partijen, waar onder het nieuw kabinet Rutte II, hechten belang aan een stevige positie van het technisch onderwijs in Nederland. Het technisch onderwijs zorgt immers voor de toekomstige basis van de maakindustrie. De maritieme technische en maritiem nautische opleidingen binnen de MAH zijn sterk technisch georiënteerde opleidingen die belangrijk zijn voor de BV Nederland. Dit wordt onderstreept doordat de logistieke en maritieme industrie zijn aangewezen als topsectoren, respectievelijk de topsectoren logistiek en water 5
2. WAT? 2.1. Context en focus De maritieme bedrijvigheid is een belangrijke sector voor de BV Nederland. De sector omvat de zeevaart, Rijn- en binnenvaart, marine, visserij, offshore, waterbouw, maritieme toeleveranciers, scheepsbouw/jachtbouw, maritieme dienstverleners, de havensector en de watersportindustrie. Hierin zijn circa 12.000 3 bedrijven werkzaam, met in totaal 188.000 medewerkers (cijfers 2008). De sector kenmerkt zich door een grote mate van intersectorale personeelsuitwisseling. Vacatures worden voor 80% ingevuld vanuit de eigen deelsector of uit andere maritieme sectoren. Er is dus een grote samenhang tussen zout, zoet, varen en maken. Slechts 20% stroomt in uit niet maritieme sectoren. Ook de uitstroom laat een grote interne samenhang zien. Zo n 50% stroom uit naar een dienst betrekking binnen de eigen deelsector, 40% blijft binnen de maritieme sector en slechts 10% stroom uit naar een niet- maritieme sector. In het bijzonder de sectoren zeevaart, scheepsbouw en binnenvaart kenmerken zich door een sterke sectorinterne uitstroom van personeel. De maritieme beroepsbevolking volgt de trends in de totale Nederlandse beroepsbevolking: - Toenemende vergrijzing (met kleine verschillen tussen de maritieme deelsectoren); aandeel medewerkers > 45 jaar neemt toe en bedraagt momenteel circa 40% (2009). - Stijgend gemiddeld opleidingsniveau; aandeel hoger opgeleiden steeg in de periode 2002-2009 met 20%. Betreft vooral de offshore en maritieme dienstverlening. In o.a. binnenvaart en zeevaart werken relatief minder hoger opgeleiden. Het maritieme speelveld is mondiaal, de sector is dan ook sterk internationaal gericht. De waarde van de export bedraagt 15,8 miljard, ofwel 60% van de totale omzet ad 26,3 miljard (cijfers 2008). De Nederlandse maritieme sector is toonaangevend in de wereld als het gaat om kennisontwikkeling en toepassing bij het ontwerpen, bouwen en onderhouden van schepen en andere (drijvende) maritieme toepassingen. Ook de Nederlandse bemanning behoort tot de professionele wereldtop. 2.2. Globalisering Een groeiend aantal landen ontwikkelt en verbreedt zijn maritieme expertise en komt met nieuwe toepassingen. Daarbij gaat het onder meer om landen in Zuidoost Azië, de BRIC- landen en Turkije. Om dichter bij opkomende markten te zitten, om kostentechnische overwegingen en om redenen van beschikbaarheid van geschoold personeel is de laatste jaren een deel van de Nederlandse bedrijvigheid verplaatst naar het buitenland. Een steeds groter deel van de groei van Nederlandse maritieme bedrijven is in het buitenland gerealiseerd. Ontwikkeling en inzet van nieuwe technologieën door het Nederlandse bedrijfsleven wordt in deze mondiale markt cruciaal. De innovatiekracht en daarmee de concurrentiekracht van de maritieme sector wordt sterk bepaald door innovaties (R&D) op gebieden zoals veiligheid, energie reductie en materialen en de toepassing van die innovaties in producten en diensten. Daarnaast is het leveren van top kwaliteit producten en diensten een belangrijke factor waarmee het Nederlandse bedrijfsleven zich kan onderscheiden in de wereld. 3 Cijfers in deze paragraaf ontleend aan: De Nederlandse maritieme cluster: Monitor 2010. Nederland Maritiem Land. (oktober 2010). 6
Al deze ontwikkelingen stellen bovendien steeds hogere eisen aan de kennis van medewerkers, zowel wat betreft de nieuwe technische toepassingen als de steeds complexere voorschriften hiervoor. Instroom en doorstroom van hoogwaardig personeel en versterkte innovatiekracht zijn daarom essentiële voorwaarden voor de sector om te kunnen concurreren. 2.3. Maritiem onderwijs - krachtenbundeling De basis voor de toonaangevende positie in de wereld wordt gevormd door de kennis en kunde die Nederland bezit op maritiem gebied. Het maritiem onderwijs is daarvoor onmisbaar. Hoewel Nederland een belangrijke maritieme wereldspeler is staat het maritiem onderwijs in Nederland onder druk. De belangrijkste reden daarvoor is dat het om kleine opleidingen gaat met dure voorzieningen. Om deze jongeren conform de internationale vereisten (o.a. STCW) op te leiden zijn veelal dure voorzieningen nodig zoals simulatoren. De kosten baten ratio voor deze voorzieningen en het actueel houden daarvan voor het onderwijs is vaak negatief. Naast de inzet van de voorzieningen voor het regulier onderwijs worden deze veelal ingezet voor cursussen en trainingen. Door deze combinatie inzet slaagt een aantal partijen er in om de internationaal hoogwaardige voorzieningen in stand te houden en op sommige onderdelen zelf internationaal onderscheidend te zijn. Daarnaast heeft toegepast onderzoek de laatste jaren meer aandacht gekregen in de relatie tussen onderwijs en bedrijfsleven. De inzet van lectoraten en het opzetten van kenniscentra zijn voorbeelden hiervan. Door krachtenbundeling binnen de Maritieme Academie Holland wordt ook naar de toekomst zorggedragen voor een kwalitatief breed portfolio aan maritieme opleidingen, cursussen en trainingen die elkaar versterken en aanvullen. Daarbij wordt efficiënt omgegaan met beschikbare middelen en voorzieningen en wordt zorggedragen voor voldoende instroom van leerlingen en cursisten. De Maritieme Academie Holland heeft de kennis en expertise om snel maatwerk te leveren op vragen vanuit het bedrijfsleven ten aanzien van training en onderzoek. Voor de Maritieme Academie Holland is kwaliteit daarbij steeds het uitgangspunt. Binnen die kwaliteit hebben de partners ieder een eigen profiel. 2.4. Visie, missie en strategie Missie De deelnemende instellingen in de Maritieme Academie Holland richten zich op innovatie van kennis en borgen van vakmanschap voor de maritieme sector. Zij onderschrijven het belang van het handhaven en versterken van maritiem nautisch en maritiem technisch onderwijs in Nederland. Daartoe wensen zij door krachtenbundeling optimale invulling te geven aan het handhaven van kwalitatief hoogwaardig maritiem onderwijs, cursussen en trainingen en toegepast onderzoek. Visie De Maritieme Academie Holland verzorgt kwalitatief hoogwaardig, transparant en (internationaal) gecertificeerd onderwijs, cursussen en andere vormen van kennistransfer voor de gehele maritieme sector. Hoogwaardige voorzieningen, trainingsaanbod en onderzoek dienen in beginsel ondersteunend te zijn aan het regulier onderwijs. De Maritieme Academie Holland initieert, faciliteert en controleert alle (nieuwe) maritieme processen en daaraan gerelateerde zaken om dit te bereiken. De Maritieme Academie Holland gebruikt hiertoe alle ter beschikking staande kennis, 7
middelen en locaties van de deelnemende partijen en stemt op transparante wijze af met de partners en andere stakeholders. Strategie De Maritieme Academie Holland ontwikkelt zich de komende jaren tot de maritieme opleider en samenwerkingspartner voor alle maritieme stakeholders en deelnemers door op eenduidige en transparante wijze kwalitatief hoogwaardig maritiem onderwijs te verzorgen. Daarnaast ontwikkelt de Maritieme Academie Holland zich tot kenniscentrum om krachten te bundelen en vanuit een gezamenlijk kenniskader de markt te benaderen met nieuwe kennisproducten in relatie tot (internationale) ontwikkelingen. De Maritieme Academie Holland is gesprekspartner van alle (landelijke/ internationale) stakeholders en kan snel en adequaat inspelen op actuele (markt)vragen. 2.5. Omgevingsanalyse In een steeds sterker globaliserende markt ondervindt de maritieme sector steeds meer concurrentie van buitenlandse bedrijven in (opkomende) maritieme naties over de wereld. De landen concurreren met Nederland om dezelfde positie aan de wereldtop. Daarmee concurreren zij om dezelfde beschikbaarheid van geschoold personeel en van nieuwe technologieën. Dit betekent dat er zeker in de top van de kennisketen (masters, hoogwaardige cursussen, onderzoek) concurrentie kan bestaan met buitenlandse kennisinstellingen 4. De uitgangspositie van Nederland is op zich niet slecht: veel maritieme opleiders, geconcentreerd en op een vrij klein gebied en tenminste al op een aantal gebieden intensieve samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijven 5. Het Topteam Water dat onder meer de maritieme techniek bestrijkt - bepleit overigens een versnelde ontwikkeling en toepassing van kennis in innovatienetwerken. Het Topteam Logistiek doet een vergelijkbaar pleidooi voor zes Kennis Distributie Centra: regionale samenwerkingsverbanden voor kennis en innovatie van onderwijs en bedrijfsleven, gecoördineerd door een hogeschool (met een prominente rol voor lectoren). Op de markt van maritieme cursussen en trainingen zijn vele andere partijen actief, waarmee op onderdelen door de maritieme opleiders ook nauw wordt samengewerkt. Op nationale schaal is de inzet van de Maritieme Academie Holland om waar mogelijk zoveel mogelijk met de andere maritieme opleiders in het land op te trekken, gezien de betrekkelijke kleinschaligheid van de sector enerzijds en de hoge kosten en kwaliteitseisen van opleidingen en infrastructuur anderzijds. Er is gekozen om met de huidige partners te starten maar op termijn staat de samenwerking open voor uitbreiding met andere onderwijspartners. Ook is het een gezamenlijk belang van alle maritieme opleiders om Nederland op dit gebied internationaal op de kaart te zetten. In de praktijk wordt op nationale schaal een concurrentie om de doelgroepen ervaren tussen de diverse opleiders. 2.5.1. Andere Nederlandse maritieme onderwijsinstellingen In termen van studentenaantallen is de STC- Group de grootste speler (marktaandeel 36% versus Maritieme Academie Holland 28% 6 ). De STC- Group ontleent slagkracht aan de bestuurlijke en 4 En ook met Nederlandse kennisinstellingen in het buitenland. 5 Water verdient het. Advies Topsector Water. Juni 2011 6 Cijfers 2010, inclusief TU Delft, exclusief VMBO (bron Policy Research Corporation, 2011). Deze cijfers geven een indicatie voor de verhoudingen. Voor de diverse onderwijsinstellingen zijn de cijfers gebaseerd op een breder onderwijsaanbod dan het portfolio van de Maritieme Academie Holland. 8
organisatorische bundeling van opleidingen in de gehele beroepskolom (waarbij het hbo formeel onder de Hogeschool Rotterdam valt) en de bundeling van regulier onderwijs en trainingen met bijbehorende hoogwaardige voorzieningen. Hierdoor heeft de STC- Group een gunstige economische schaalgrootte, die weer wordt benut om nieuwe slagen te maken etc.. Door deze factoren in combinatie met het stevige netwerk op alle bestuurlijke niveaus is de STC- Group een grote speler, met wie op specifieke gebieden al jaren constructief wordt samengewerkt door partijen in de Maritieme Academie Holland. De derde grote speler is de TU Delft, direct gevolgd door het Maritiem Instituut de Ruyter (marktaandeel resp. 13 en 12%). De TU Delft richt zich overigens op andere opleidingsmarkten dan de Maritieme Academie Holland. Het Maritiem Instituut de Ruyter (ROC Zeeland en Hogeschool Zeeland) richt zich met het regulier onderwijs op een eigen geografische markt. De contractafdeling DRTC heeft een deels overlappend en deels geheel eigen portfolio. De andere spelers: Deltion College, ROC Kop van Noord- Holland, Berechja College hebben een beperkte omvang en slagkracht. Deltion heeft een samenwerkingsverband met STC- Group (een deel van het onderwijs wordt uitbesteed). ROC Kop van Noord- Holland streeft samenwerking na met de Ruyter. 2.5.2. Bestaande samenwerkingen Dunamare en Nova College werken op beide locaties (IJmuiden en Harlingen) zeer nauw samen. In Harlingen delen beide onderwijsinstellingen een gebouw. Dit leidt naast voordelen in o.a. de bedrijfsvoering tot meer dan 90% doorstroom maritiem vmbo- mbo. Binnen de Maritieme Academie hebben Dunamare, Nova College, Noorderpoort en Hogeschool van Amsterdam een lichte samenwerkingsstructuur ontwikkeld, vooral gebaseerd op afstemming van gelijkgerichte initiatieven en de bundeling van gezamenlijke PR. Deze samenwerkingsstructuur gaat over in de Maritieme Academie Holland. Hogeschool van Amsterdam en NHL Hogeschool werken al jaren nauw samen met de andere twee maritieme opleiders op hbo- niveau: Zeeland en Rotterdam. Deze samenwerking is vooral gericht op onderwijsinhoudelijke afstemming en enkele samenwerkingstrajecten. Binnen de BTG- structuur van de MBO- Raad bepalen de maritieme opleiders op mbo- niveau gezamenlijk hun koers ten aanzien van de kwalificatiestructuur en de samenwerking onderwijs bedrijfsleven. ROC Friese Poort en de NHL Hogeschool hebben de afgelopen jaren nauw samengewerkt bij de ontwikkeling van de opleidingen maritieme techniek. In 2011 is een samenwerkingsovereenkomst gesloten over de opleidingen maritieme techniek tussen de STC Group, Hogeschool Rotterdam, NHL Hogeschool, ROC Friese Poort en de vier maritieme techniek branches (Scheepsbouw Nederland, Vereniging van Waterbouwers, IRO en Hiswa). 9
3. DOELSTELLINGEN EN ACTIVITEITEN 2015 De samenwerking binnen de Maritieme Academie Holland moet zich de komende jaren bewijzen. Het is daarbij van belang dat in 2013/2014 een aantal projecten wordt gerealiseerd die aansluiten bij de doelstelling van de Maritieme Academie Holland. Realisatie van deze pilot projecten versterken de basis en het vertrouwen voor een intensieve samenwerking in de Maritieme Academie Holland ten behoeve van de maritieme sector. Partners van de Maritieme Academie Holland maken de afspraak dat relevante issues ten aanzien van regulier onderwijs, cursussen & trainingen, toegepast onderzoek en voorzieningen worden besproken binnen de academie. Daarbij wordt gekeken of de aanwezige kennis, kunde en investeringskracht elkaar kan versterken alvorens met derden in zee te gaan. In de volgende paragrafen worden de doelstellingen van de Maritieme Academie Holland beschreven voor regulier onderwijs, cursussen & trainingen, toegepast onderzoek en voorzieningen. Om deze doelstellingen te bereiken is per onderwerp een aantal activiteiten gekoppeld aan de doelstellingen. Een aantal van die activiteiten is als pilot uitgewerkt in productsheets. Tot slot wordt in paragraaf 3.5 ingegaan op PR en marketing en in paragraaf 3.6 wordt kort stilgestaan bij (inter)nationale beleid en regelgeving. 3.1. Regulier onderwijs De afgelopen jaren is veel aandacht uitgegaan naar de kwaliteit van het onderwijs en vooral naar de kwaliteit van het eindniveau en de borging daarvan. Borging van de kwaliteit van het eindniveau voor VMBO, MBO en HBO is een belangrijke doelstelling waarbij het onderwijs zoveel mogelijk regionaal verankerd blijft. Op het horizontale niveau (mbo/mbo, hbo/hbo) zijn onderwijsprogramma op hoofdlijnen afgestemd en binnen het MBO verdergaand geharmoniseerd en er wordt nauw samengewerkt. Regionale accentverschillen tussen de onderwijsprogramma s van de opleidingen blijven mogelijk om onder andere in te kunnen spelen op het profiel van de eigen organisatie, de aanwezige voorzieningen en regionale arbeidsmarktverschillen. Ten aanzien van de voorzieningen (zie paragraaf 3.4) die nodig zijn voor het regulier onderwijs wordt waar nodig efficiënt gebruik gemaakt van elkaars dure voorzieningen. Tussen de onderwijs niveaus in het technische en nautische domein vindt nauwe samenwerking plaats om leerlingen te begeleiden bij doorstroom (en maatwerk bij terugval). Om de aansluiting en doorstroom te verbeteren, en de rendementen daaruit te verhogen, worden daar waar nodig onderwijsprogramma s nader op elkaar afgestemd. Ook de samenwerking tussen maritiem nautisch en maritieme technische opleidingen binnen de Maritieme Academie Holland is in 2015 versterkt. Daarnaast is het opleidingsaanbod van de Maritieme Academie Holland in 2015 uitgebreid met een maritieme HBO master. Deze master die toegankelijk is voor zowel nautische als technische opgeleide mensen zal in deeltijd worden aangeboden. De maritieme masteropleiding zal ook worden ingezet bij de verdere professionalisering van docenten (naast het professionaliseringsaanbod van de eigen onderwijsinstelling). Samengevat wordt er in 2015 op de hoofdlijnen van beleid gezamenlijk opgetrokken ten aanzien van portfoliobeleid (o.a. minors), PR en marketing, examinering, onderwijskwaliteit, aansluiting op internationale vereisten en professionalisering van medewerkers. 10
Door de krachtenbundeling en gezamenlijke aanpak realiseert de Maritieme Academie Holland ook bij een relatief kleinschalige opzet een goede onderwijskwaliteit en wordt een duurzame bedrijfsvoering mogelijk gemaakt. Ondanks een krimpende markt is het streven om de instroom van het aantal leerlingen minimaal gelijk te houden en waar mogelijk te verhogen. Met name bij de opleidingen onder de domeinen scheepsbouwkunde / maritieme techniek en havenoperaties is een aantal licenties aanwezig die op termijn groei kunnen laten zien. Er zal binnen de Maritieme Academie Holland ook een verkenning worden gedaan naar de vraag naar deeltijd opleidingen. 3.1.1. Doelen 2015: - De borging van het eindniveau van alle opleidingen is versterkt en de opleidingen hebben een positieve inspectiebeoordeling of accreditatie en een duidelijke en herkenbare kwaliteit. - De nautische opleidingen beantwoorden aan kaders STCW/EMSA. - Het aanbod van opleidingen is aangevuld met 1 internationale maritieme master en de opleidingen zijn minimaal op hoofdlijnen op elkaar afgestemd en voor het MBO nautisch onderwijs verdergaand geharmoniseerd. - Er ligt vanuit de Maritieme Academie Holland een programma voor de professionalisering van de docenten waarvan de partners actief gebruik maken. - Er is een nauwe aansluiting tussen de opleidingen vmbo- mbo- hbo en het rendement van doorstroom is verbeterd. - De instroom in de opleidingen is voor het totale aanbod gegroeid met minimaal 15% ten opzichte van 2012 (1739). 3.1.2. Activiteiten 2013-2015: - Opzetten van een gezamenlijke toets beoordelingscommissie voor HBO Marof (zie bijlage productsheet 1) - Inrichten van een gezamenlijke examenvoorziening voor de nautische MBO opleidingen (zie bijlage productsheet 3) - Vergelijking onderwijsprogramma s van dezelfde opleidingen en verder afstemming daarvan. Bij de afstemming / harmonisatie zal worden gestart met de eerste leerjaren. - Opzetten en realiseren van een maritieme HBO Master. - Verkenning mogelijkheid en wenselijkheid van gemeenschappelijke beroepenveld commissies voor gelijke opleidingen. - Verkenning mogelijkheden kwaliteitszorg maritieme docententeams (zie bijlage productsheet 4). - Inventarisatie aansluiting opleidingen en op basis daarvan ontwikkelen van (versnelde) doorstroomprogramma s en maatwerktrajecten in de doorgaande leerweg vmbo- mbo en/of mbo- hbo. Binnen de doorstroom VMBO MBO ligt daarbij de nadruk op het nog efficiënter maken van de doorstroom vanuit de verschillende VMBO niveaus ( LWT,BB,KB en GL) naar de verschillende MBO niveaus ( 2, 3 en 4) - Verkenning van sterkere internationale focus in de opleidingen: uitwisseling met buitenlandse opleiders, buitenlandse stages en excursies (focus HBO). - Hbo- opleidingen: verbinding van docenten/studenten met onderzoeksactiviteiten van kenniscentra en lectoraten. 11
3.2. Cursussen & trainingen De Maritieme Academie Holland opereert in 2015 als één gezamenlijk instituut met meerdere uitvoeringslocaties voor cursussen en trainingen. Binnen dit trainingsinstituut werken de diverse aanbieders nauw met elkaar samen en wordt één portfoliobeleid gevoerd. De inschrijving en financiële afwikkeling loopt via de partners van de Maritieme Academie Holland. De relatie tussen de samenwerkende uitvoeringslocaties en de verbinding met het onderwijs en onderzoek geeft onderscheidend vermogen en is een belangrijke kracht van de Maritieme Academie Holland. Hiermee positioneert de Maritieme Academie Holland zich richting vragen uit de markt, zowel nationaal als internationaal. Door de samenwerking binnen de Maritieme Academie Holland wordt het beroepenveld efficiënter bediend en wordt de hoge kwaliteit geborgd. Het cursusaanbod zal voldoen aan internationale, breed geldende standaarden. Door de krachtenbundeling wordt kennis en menskracht van de partners efficiënt ingezet, het portfolio afgestemd en voorzieningen efficiënt ingezet. De cursussen en trainingen genereren in 2015 belangrijke spin- off (kwaliteit, efficiency en uitstraling) naar het regulier onderwijs door middel van: - Kwaliteitsverbetering en doorontwikkeling van medewerkers, vernieuwing van het programma- aanbod en beschikbaarheid van voorzieningen. - Uitstraling naar het imago van de cluster. ( Deze club timmert aan de weg ). Aansprekende activiteiten, nationaal en internationaal. - Hergebruik van dure voorzieningen en schaarse expertise (economy of scale). Als uitgangspunt geldt dat cursussen en trainingen ondersteunend zijn aan het reguliere onderwijsprogramma, waarbij de klantvraag hoog in het vaandel staat. Voorzieningen zijn primair verbonden met de onderwijslocaties. Naast afstemming over het cursus portfolio is ook de afstemming van gelijke cursussen qua inhoud en planning in 2015 gerealiseerd. Aangezien het scholingsaanbod in de maritieme techniek recent is ontwikkeld wordt met name op dit terrein een uitbreiding van het aanbod voorzien. Gemeenschappelijke afspraken over certificering van de cursussen is bewerkstelligd. 3.2.1. Doelen 2015 - De Maritieme Academie Holland opereert als een trainingsinstituut en positioneert zich nationaal en internationaal. - Het cursusaanbod is uitgebreid, voldoet aan de internationale standaarden en is gecertificeerd. Het aantal deelnemers is met 15% toegenomen. 3.2.2. Activiteiten 2013-2015 - Inventarisatie van het huidige cursusaanbod en afspraken over de spreiding van het aanbod, harmonisatie van dezelfde cursussen en afstemming planning. - Het positioneren van een gemeenschappelijk aanbod richting markt. - Onderzoek en verkenning naar nieuwe marktkansen en op basis daarvan gezamenlijke ontwikkeling van nieuwe, hoogwaardige cursussen en trainingen. Daarbij wordt de mogelijkheid verkend om een of enkele BOL opleidingen in deeltijd 7 te verzorgen. 7 Beleid overheid is om deze de komende jaren te privatiseren. Deeltijdonderwijs is een van de middelen om in te spelen op het reservoir zij-instromers en huidige werkenden in de sector die zich willen doorontwikkelen. Vraag is overigens of de marktvraag groot genoeg is. 12