Raadsvoorstel Agenda nr. 10 Onderwerp: vaststellen kaders nadere invulling toekomstige bibliotheekfunctie en kennisnemen van nadere uitwerking van deze kaders Soort: Kaderstellend en besluitvormend Opsteller: R.C.H.A. Koster Portefeuillehouder: T.C.W. Maas Zaaknummer: SOM/2015/005071 Documentnummer: SOM/2015/005072 Datum: 11 maart 2015 1. Samenvatting De gemeente Someren heeft momenteel een subsidierelatie met de Stichting Bibliotheek Helmond- Peel. Het gebruik van de bibliotheek is de laatste twee decennia als gevolg van maatschappelijke en technologische ontwikkelingen sterk veranderd. Hierdoor ontstaan vragen over de wijze waarop de functie van de bibliotheek in de toekomst gestalte dient te krijgen. In uw vergadering van 26 februari 2014 heeft u besloten meerdere externe partijen te benaderen om een vernieuwend en aansprekend voorstel te doen over het toekomstbestendig maken en houden van de bibliotheekfunctie. Van de aangeschreven partijen hebben vier een voorstel ingediend. Van deze vier hebben drie tijdens de raad vraagt raad bijeenkomst op 20 november 2014 een presentatie verzorgd over de door hun ingediende voorstellen. Bij voormeld raadsbesluit heeft u met de kaders voor de nadere invulling van de toekomstige bibliotheekfunctie ingestemd. De ontvangen schriftelijk reacties vanuit het onderwijsveld en de discussie tijdens de raad vraagt raad bijeenkomst zijn aanleiding geweest om een tweetal kaders hieraan toe te voegen. In dit raadsvoorstel stellen wij u voor deze kaders vast te stellen. Verder wordt in het betreffende raadsvoorstel ingegaan op de nadere uitwerking van de kaders. Bij deze uitwerking dient de keuze te worden gemaakt tussen het aangaan van een subsidierelatie of het verlenen van een bestuursopdracht (aanbesteding). Wij hebben gekozen voor het handhaven van de huidige subsidierelatie met Bibliotheek Helmond-Peel. De motieven die aan deze keuze ten grondslag liggen, zijn hierbij vermeld. 2. Voorstel Wij stellen u voor de in dit raadsvoorstel vermelde kaders voor de nadere invulling van de toekomstige bibliotheekfunctie vast te stellen en kennis te nemen van de nadere uitwerking van deze kaders. 1/6
3. Inleiding 3.1 Aanleiding, achtergrond De bibliotheek heeft sinds haar oprichting de ambitie om persoonlijke ontwikkeling van burgers in een open democratische samenleving te faciliteren. De belangrijkste activiteit daartoe was het uitlenen van fysieke media. Het gebruik van de bibliotheek is de laatste twee decennia als gevolg van maatschappelijke en technologische ontwikkelingen sterk veranderd. Hierdoor ontstaan vragen over de wijze waarop de functie van de bibliotheek in de toekomst gestalte dient te krijgen. Daarnaast is met ingang van 1 januari 2015 de wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen in werking getreden. Deze wet geeft alle inwoners de mogelijkheid om gebruik te maken van de digitale bibliotheek waarvoor de rijksoverheid verantwoordelijk is. De wet biedt de gemeenten de mogelijkheid om naar eigen inzicht de invulling van de fysieke bibliotheekfunctie in te richten. 3.2 Centrale vraag Op welke wijze dient de functie van de bibliotheek in de gemeente Someren te worden ingevuld zodat op een toekomstbestendige en effectieve manier wordt bijgedragen aan de gemeentelijke doelstellingen? 3.3 Relatie met eerder gestelde kaders en wetgeving 1. Kaderstellend raadsvoorstel van 18 februari 2014 (behandeld in raadsvergadering van 26 februari 2014). 2. Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen. 4. Probleemstelling (huidige situatie) De gemeente Someren heeft momenteel een subsidierelatie met de Stichting Bibliotheek Helmond- Peel. Bij deze bibliotheek zijn ook de gemeenten Asten, Deurne en Helmond aangesloten. De hiervoor genoemde maatschappelijke en technologische ontwikkelingen hebben geleid tot een afnemend gebruik van de bibliotheek. Een belangrijke oorzaak hiervan is de opkomende digitalisering. Het internet biedt namelijk een snel, goedkoop en bereikbaar alternatief voor het traditionele lezen en het vergaren van informatie. Veel mensen gebruiken voor hun informatievraag het internet. Deze ontwikkeling zal zich de komende tijd verder voortzetten. De gevolgen van deze ontwikkeling zijn nog moeilijk in te schatten. 5. Doelstelling (gewenste situatie) Vaststellen van de kaders voor herijking van de functie van de bibliotheek in de gemeente Someren als gevolg van maatschappelijke en technologische ontwikkelingen. 6. Mogelijke oplossingen en effecten Om een antwoord op de hiervoor geformuleerde centrale vraag te krijgen, hebben wij ons ter zake georiënteerd. Dit heeft geleid tot een kaderstellend voorstel aan uw raad dat behandeld is in uw vergadering van 26 februari 2014. Naar aanleiding van dit voorstel heeft u besloten meerdere externe partijen te benaderen om een vernieuwend en aansprekend voorstel te doen over het toekomstbestendig maken en houden van de bibliotheekfunctie. Deze voorstellen dienen als aanscherping van de reeds gestelde kaders voor het geven van inhoud aan de toekomstige functie van de bibliotheek. 2/6
Verder heeft u besloten bij de beoordeling van de ontvangen voorstellen maatschappelijke partners te betrekken die op dit terrein in de gemeente Someren actief zijn. Zes externe partijen zijn verzocht om een voorstel te ontwikkelen voor het uitvoeren van een toekomstbestendige bibliotheekfunctie in de gemeente Someren. Het betrof zuiver een voorstel, waaraan geen verdere rechten konden worden ontleend. Van de aangeschreven partijen hebben vier een voorstel ingediend. Het gaat om de volgende partijen: Bibliotheek Helmond-Peel; Questum Karmac Onis; FAAN Boek & Advies; Hotpot. Op 20 november 2014 heeft over de toekomst van de bibliotheek een raad vraagt raad bijeenkomst plaatsgevonden. Hierbij zijn ook de betrokken maatschappelijke partners uitgenodigd. De eerste drie voormelde externe partijen hebben tijdens deze bijeenkomst een presentatie verzorgd over de door hun ingediende voorstellen. Na de presentatie van de voorstellen door de drie externe partijen heeft een discussie plaatsgevonden met de aanwezigen tijdens de raad vraagt raad bijeenkomst. Uit deze discussie zijn de volgende belangrijke items naar voren gekomen. Onderwijs De directies van de basisscholen in de gemeente Someren konden niet aanwezig zijn tijdens de raad vraagt raad bijeenkomst. Daarom hebben zij een brief aan de gemeente gericht. In deze brief geven de directies een reactie op de ingediende voorstellen met betrekking tot de toekomstige bibliotheekfunctie. De directies doen een dringend appel op de gemeente om de scholen te betrekken bij het verder nadenken over en het ontwikkelen van activiteiten waarbij samengewerkt wordt en gebruik gemaakt kan worden van het rijke aanbod van de toekomstige bibliotheek. Tijdens de betreffende bijeenkomst hebben de rector van het Varendonck College (mevr. drs. I. van Nieuwenhuijsen en de bestuurder van de Stichting PlatOO (mevr. A. Martens) aangegeven dat zij sterk voorstander zijn van een centrale bibliotheekvoorziening in Someren-Dorp. Zij geven de voorkeur aan samenwerking op dit terrein in plaats van een fysieke decentralisatie van de bibliotheek. Beide organisaties hebben dit standpunt nogmaals schriftelijk bevestigd. Aan Prodas (zowel bestuur als directies van de basisscholen) is verzocht hun standpunt over de invulling van de bibliotheekvoorziening kenbaar te maken. Voor wat betreft de centrale bibliotheekvoorziening in Someren-Dorp sluiten de directies van de Prodasscholen zich aan bij het standpunt ter zake van het Varendonck College en PlatOO. Voor de kerkdorpen willen de directies de bibliotheek op school handhaven. Over de toekomstige invulling van deze voorziening in de kerkdorpen willen de betrokken schooldirecties in overleg met de gemeente. De Ruchte Over huisvesting van de bibliotheek in De Ruchte heeft de voorzitter van De Ruchte een email aan de gemeente gezonden. In de email gaat betrokkene in op het voorstel van Questum om de bibliotheek in De Ruchte onder te brengen. Op dit moment heeft De Ruchte onvoldoende ruimte om de bibliotheek te kunnen huisvesten. In de toekomst zal naar alle waarschijnlijkheid hiervoor ruimte beschikbaar komen waardoor niet de volledig voorgestelde uitbreiding nodig is. Op grond hiervan is De Ruchte vooralsnog geen voorstander van huisvesting van de bibliotheek in deze accommodatie. Een aantal senior gebruikers hebben in de bijeenkomst gepleit voor handhaving van de huidige accommodatie van de bibliotheek in Someren-Dorp. 3/6
Geconcludeerd kan worden dat de voorstellen die sterk afwijken van de huidige situatie in Someren geen positief gehoor gevonden hebben tijdens de raad vraagt raad bijeenkomst. Kaders voor nadere invulling toekomstige bibliotheekfunctie Bij besluit van 26 februari 2014 heeft u ingestemd met de volgende kaders voor de nadere invulling van de toekomstige bibliotheekfunctie: - Financiële kader Het financiële kader is begrensd door het huidige subsidieniveau minus de rijksbijdrage die per 1 januari 2015 aan het gemeentefonds wordt onttrokken. Het maximaal beschikbare budget - bedraagt 290.000,00. - Taalontwikkeling, leesbevordering en media-educatie zijn de kernfuncties van de toekomstige bibliotheek Momenteel kent de bibliotheek vijf kernfuncties: lezen, educatie, kennis, ontmoeting en cultuur. Deze kernfuncties worden door de huidige bibliotheek uitgevoerd. Met name ontmoeting en cultuur behoren niet tot de primaire functie van de bibliotheek. Deze kunnen beter op een andere wijze of door andere partijen worden uitgevoerd eventueel in samenwerking met de bibliotheek. - Jeugd tot 18 jaar en kwetsbare doelgroepen krijgen prioriteit Binnen de doelgroep jeugd wordt het accent gelegd op de leeftijdscategorieën 0 tot 4 jaar en 4 tot 12 jaar (einde basisschool). Ook is er aandacht voor kinderen met een (dreigende) achterstand op het gebied van taalontwikkeling en leesvaardigheid. Toelichting: Het blijkt dat momenteel 36% van de basisschooljeugd geen gebruik maakt van de bibliotheek. In de raad vraagt raad bijeenkomst is dit gegeven ook onderwerp van discussie geweest. De directies van de basisscholen hebben in hun reactie aangegeven taalontwikkeling en leesbevordering van groot belang te vinden. Om het percentage van de basisschooljeugd dat geen gebruik maakt van de bibliotheek terug te brengen dient de bibliotheek in samenwerking met het onderwijs een actieplan leesbevordering op te stellen. Wij zullen de uitvoering van dit plan monitoren. Daarnaast wil de gemeente bevorderen dat kwetsbare groepen zo goed mogelijk kunnen meedoen in de samenleving. Hierbij gaat het om onder andere laaggeletterden, minima, zorgbehoevenden, inwoners met een beperking en ouderen die moeite hebben met digitalisering. Voormelde schriftelijke reacties vanuit het onderwijsveld en De Ruchte en de discussie tijdens de Raad vraagt Raad bijeenkomst, zijn aanleiding geweest om de volgende kaders hieraan toe te voegen: - In Someren-Dorp is een centrale bibliotheekvoorziening gevestigd De centrale bibliotheekvoorziening in Someren blijft gevestigd in het huidige pand aan de Molenstraat 12 te Someren. Deze voorziening in Someren-Dorp is zowel bedoeld voor de jeugd als voor de volwassenen. Dit betekent dat in Someren-Dorp geen bibliotheken op school zullen worden gevestigd. De scholen in deze kern (basis- en voortgezet onderwijs) blijven dus gebruik maken van de voorzieningen in de centrale bibliotheekaccommodatie. 4/6
- Exploitatie van de bibliotheekaccommodatie in Someren-Dorp verbeteren De huidige accommodatie is voor de bibliotheek aan de ruime kant. Daarom willen wij bezien of deze accommodatie ook voor andere gebruikers open gesteld kan worden, waardoor dit tevens een positief effect heeft op de exploitatie. Wij zullen inventariseren welke organisaties een ruimtebehoefte hebben en hiervoor in aanmerking komen. Mocht als gevolg van digitale of andere ontwikkelingen blijken dat de bibliotheek minder ruimte nodig heeft in de huidige bibliotheekaccommodatie dan zullen we de consequenties daarvan voor de hoogte van het subsidie nader in kaart brengen. Nadere uitwerking van de kaders Bij de verdere uitwerking van de kaders dient de keuze te worden gemaakt tussen het aangaan van een subsidierelatie of het verlenen van een bestuursopdracht (aanbesteding). Wij hebben gekozen voor het handhaven van de huidige subsidierelatie met Bibliotheek Helmond- Peel. De motieven die aan deze keuze ten grondslag liggen zijn: o de bestaande subsidierelatie kan gekenschetst worden als een stabiele relatie; o de betreffende subsidierelatie beschikt over uitgebreide netwerken; o handhaving van de huidige subsidierelatie betekent dat geen frictiekosten betaald hoeven te worden; o aan regionale samenwerking in de Peel wordt grote waarde gehecht. Deze regionale samenwerking biedt onder meer voordelen ten aanzien van het leenverkeer tussen de vier vestigingen, gezamenlijke PR en marketing, ruimere keuze van producten en diensten, bundeling van expertise, meer ontwikkeling en innovatie. 7. Consequenties van de oplossingen 7.1 Financiële aspecten In de gemeentebegroting 2015 is voor het bibliotheekwerk een budget van 290.000,00 beschikbaar. 7.2 Juridische aspecten Over de invulling van de toekomstige bibliotheekfunctie hebben wij BIZOB als expertisepartner benaderd. BIZOB heeft hierover een memo d.d. 4 maart 2015 opgesteld. In deze memo gaat BIZOB in op het gelopen proces vanaf het raadsbesluit van 26 februari 2014. Dit proces kan worden beschouwd als onderdeel van de marktanalyse, namelijk de marktconsultatie (informatievergaring om te komen tot een beleidsvoorstel). Dit proces is nadrukkelijk geen aanbesteding. Uw raad neemt dus geen besluit over de voorstellen van de externe partijen, maar een besluit over het te voeren beleid (kaders). Door middel van dit raadsvoorstel worden de kaders ter besluitvorming aan u voorgelegd. De verdere uitwerking hiervan hebben wij inmiddels ter hand genomen (zie onder nadere uitwerking van de kaders ). 7.3 Risico s en kansen Kansen Een toekomstbestendige bibliotheekvoorziening binnen de door de gemeenteraad vooraf vastgestelde kaders. Risico s Het niet halen van de gestelde doelen, onder andere deelname-/uitleenpercentage. 5/6
8. Communicatie en participatie De drie externe partijen die tijdens de raad vraagt raad bijeenkomst een presentatie hebben verzorgd, informeren over het besluit ter zake van de gemeenteraad. 9. Planning In de komende periode zal ten aanzien van het volgende actie moeten worden ondernomen: Bibliotheek stelt in samenwerking met het onderwijs en de gemeente een actieplan leesbevordering op. De gemeente monitort de uitvoering van dit plan. De gemeente inventariseert welke organisaties een ruimtebehoefte hebben en in aanmerking komen om gebruik te kunnen maken van de ruimte in de accommodatie die de Bibliotheek niet nodig heeft. Overleg tussen de directies van de basisscholen van Prodas in de kerkdorpen en de gemeente over de toekomstige invulling van de bibliotheek op school. Hierbij zal de Bibliotheek ook betrokken worden. Burgemeester en wethouders van Someren, de secretaris, de burgemeester, Drs. A.P.M. de Kok A.P.M. Veltman Bijlagen: Concept raadsbesluit Voorstel van Bibliotheek Helmond-Peel over de toekomstige functie van de bibliotheek Voorstel van Questum c.a. over de toekomstige functie van de bibliotheek Voorstel van Faan Boek & Advies over de toekomstige functie van de bibliotheek Brief 18 november 2014 van de directies basisscholen in de gemeente Someren waarin een reactie wordt gegeven op de voorstellen met betrekking tot de toekomstige bibliotheekfunctie Email 16 november 2014 van de voorzitter van De Ruchte waarin het standpunt wordt weergegeven ten aanzien van de huisvesting van de bibliotheek in De Ruchte Kort verslag van de raad vraagt raad bijeenkomst op 20 november 2014 over de toekomstige functie van de bibliotheek Email 5 februari 2015 van mevrouw I. van Nieuwenhuijsen (rector Varendonck College) waarin het standpunt met betrekking tot de toekomstige functie van de bibliotheek wordt bevestigd Email 13 februari 2015 van PlatOO waarin het standpunt met betrekking tot de toekomstige functie van de bibliotheek wordt bevestigd Reactie 10 februari 2015 van de directies van de basisscholen van Prodas met betrekking tot de toekomstige functie van de bibliotheek Memo 4 maart 2015 van BIZOB inzake invulling toekomstige functie bibliotheek O NO 6/6
Besluit gemeenteraad Titel: Zaaknummer: Documentnummer: Datum besluit: vaststellen kaders nadere invulling toekomstige bibliotheekfunctie SOM/2015/005071 SOM/2015/005078 De raad van de gemeente Someren; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 25 maart 2015; b e s l u i t : vaststellen van de kaders voor de nadere invulling toekomstige bibliotheekfunctie zoals vermeld in het raadsvoorstel d.d. Aldus besloten in de vergadering van de raad van de gemeente Someren, de raadsgriffier, de voorzitter, J. Laurens Janse-Oostdijk A.P.M. Veltman *150005078*