Startnotitie. Voorstelnummer RV/16/ Startnotitie leesstimulering en laaggeletterdheid

Transcriptie

1 Datum vergadering gemeenteraad 5 april 2016 Voorstelnummer RV/16/00658 Agendapunt 8 Voorstel ingebracht door Portefeuillehouder Begrotingsprogramma Beheerproduct Onderwerp J.G. Marringa S. van Alfen Samenlevingszaken leesstimulering Startnotitie leesstimulering en laaggeletterdheid Richtinggevend voorstel voor de gemeenteraad. De discussie in de gemeenteraad moet leiden tot een (principiele) richtingkeuze t.a.v. leesstimulering en laaggeletterdheid. Het voorstel biedtde gemeenteraad daarvoor keuzemogelijkheden. Het besluit van de gemeenteraad is de basis voor het door het college uit te werken beleidsvoorstel. Geacht raadslid, Voorgesteld besluit Een keuze te maken uit de drie opties voor het beleid leesstimulering Samenvatting van het voorstel In de gemeente Buren hebben veel kinderen een taalachterstand. Ook zijn veel inwoners laaggeletterd. De gemeente Buren wil de taalachterstand en de laaggeletterdheid aanpakken. De gemeenteraad heeft de keuze tussen drie opties voor de aanpak van taalachterstanden en laaggeletterdheid. HOOFDLIJNEN 1. Wat is de aanleiding van dit voorstel en wat is het (wettelijk) beleidskader? In 2014 startte een tweetal pilots voor leesstimulering in Lienden: De Bibliotheek in het Kulturhus; Het project 'Lezen in Lienden'. De kaderstelling voor deze pilots was: leg een integraal beleidsvoorstel leesstimulering voor aan de raad, rekening houdend met de financiele mogelijkheden; zorg voor een evenwichtige spreiding van het aanbod in de gemeente; realiseer tenminste in de kernen Beusichem, Buren, Lienden en Maurik een bibliotheekservice laat Lienden (Kulturhus) hierbij als pilot fungeren; Deze pilots zijn in 2015 geevalueerd. Ook is het project 'Bibliotheek op school' geevalueerd. Bibliotheek Rivierenland verzorgde dit project op de basisscholen in Buren. Naast de schoolbibliotheek had elke school de beschikking over een leesmediacoach. Dit project is geeindigd in december2015. De gemeente Buren heeft geen contract meer met Bibliotheek Rivierenland. In het najaar van 2015 besprak de gemeenteraad het vervolg van de leesstimulering. Op dat moment constateerde de gemeenteraad dat zij meerdere keuzemogelijkheden wilde hebben. Startnotitie raad nr. RV/16/

2 In maart 2015 ondertekende de gemeente Buren het Convenant tegen laaggeletterdheid. Het Bondgenootschap tegen laaggeletterdheid publiceerde in het najaar van 2015 het aanvalsplan tegen laaggeletterdheid. Door het convenant te ondertekenen geeft de gemeente Buren aan laaggeletterdheid serieus te willen aanpakken, Huidige situatie Alleen in Lienden is een bibliotheek aanwezig. Het grootste deel van de inwoners heeft geen bibliotheekvoorziening in de buurt. Scholen hebben een eigen schoolbibliotheek voor eigen gebruik. Uit onderzoek blijkt dat in Culemborg / Buren bijna 10 % van de bevolking laaggeletterd is. Laaggeletterden kosten de Nederlandse samenleving jaarlijks 556 miljoen. Dat betekent voor Buren ongeveer ,-. Door te investeren in de groep laaggeletterden geeft de gemeente Buren deze groep meer kansen in de samenleving. Minder laaggeletterden betekent minder kosten voor de gemeente Buren. Zo stijgen de kansen op de arbeidsmarkt voor voormalige laaggeletterden. Onderzoek bij Bibliotheek Rivierenland De gemeenten die een contract hebben met Bibliotheek Rivierenland onderzoeken in het voorjaar van 2016 of de huidige contractvorm houdbaar is. Onderzocht wordt of de contracten ook op delen afgesloten kunnen worden. 2. Wat is het beoogde effect; wat willen we bereiken? En waarom op deze manier? Visie De gemeente Buren wil de taalachterstanden bij kinderen en het aantal laaggeletterden terug dringen. Dat is belangrijk voor het welzijn en de zelfredzaamheid van deze groepen. Zij kunnen daardoor beter meedoen in de samenleving. Met deze aanpak dringt de gemeente de hoge kosten terug die taalachterstanden en laaggeletterdheid met zich mee brengen. Toelichting op de visie Leesstimulering biedt de mogelijkheid allerlei activiteiten met lezen aan te bieden. Niet alleen het aanbod van boeken, maar juist activiteiten random lezen stimuleert het lezen. Met het beleid voor leesstimulering wil de gemeente Buren taalachterstanden en laaggeletterdheid terugdringen. Dit biedt inwoners meer kansen op de arbeidsmarkt en op deelname in de samenleving. De keuze voor optie 1 richt zich vooral op schoolkinderen. Optie 2 regelt met name de beschikbaarheid van boeken. Optie 3 is gericht op taal- en leesactiviteiten voor inwoners, georganiseerd vanuit bestaande instellingen. Het ondersteunen van kleine bibliotheken in huiskamers van de zorgcentra en de scholen past in de visie van de gemeente Buren om de Burense samenleving te betrekken bij het vormgeven en uitvoeren van de verschillende activiteiten. Waarom op deze manier? In het huidige beleid kiest de gemeente Buren voor het stimuleren van lezen. Voor de doelgroepen kinderen, ouderen en laaggeletterden is het belangrijk dat boeken bereikbaar zijn. De scholen en de huiskamers zijn plaatsen waar al veel inwoners komen. Het organiseren van leesactiviteiten in en vanuit de huiskamers en de scholen past binnen het sociale beleid van de gemeente. Inwoners ontmoeten elkaar, er is aanbod voor vrije tijdsbesteding en vrijwilligers zijn aan zet bij het bepalen en uitvoeren van de activiteiten. Ook nieuwkomers (statushouders) kunnen in de taalhuiskamers les krijgen en deelnemen aan leesactiviteiten. De scholen zijn verantwoordelijk voor het leesonderwijs. Buiten de school zijn ouders belangrijk voor het stimuleren van het lezen. De gemeente Buren wil de inwoners ondersteunen door leesactiviteiten te (laten) organiseren met als belangrijk doel het terugdringen van taalachterstanden en laaggeletterdheid. De scholen en de (taal)huiskamers zijn al actief met leesactiviteiten. Met het beleid voor leesstimulering versterkt de gemeente de aanpak van de taalachterstand. Het lopende project 'Aanpak taalachterstanden bij peuters' neemt de gemeente mee in het totale aanbod. Startnotitie raad nr. RV/16/

3 Om het lezen in de gemeente te stimuleren kan de gemeenteraad kiezen uit de volgende opties: Optie #1 Abonnement bij een bibliotheek voor leerlingen van de basisschool. Het totale budget besteden aan boeken (voor scholen en huiskamers). Kosten: per leerling 25,- (*2049 leerlingen), ongeveer ,- Inschrijfkosten per leerling 3,50 (ongeveer 7.250,-) Voor en nadelen optie #1 : Optie #2 + Eenvoudig te realiseren; + Leerlingen van de basisschool kunnen boeken lenen buiten de gemeente; + Dit geldt ook voor e-books (zeer beperkte collectie); + Een meer uitgebreide bibliotheek. Hiermee alleen bereik van kinderen die lezen leuk vinden. Geen invloed op doelstellingen voor leesstimulering, taalachterstand en laaggeletterdheid. - De beleidsdoelen zijn niet / nauwelijks meetbaar. Niet duidelijk hoeveel leerlingen hier gebruik van maken, niet meetbaar; Ouders kunnen geen gebruik maken van het abonnement; Laaggeletterden, nieuwkomers en ouderen worden met deze optie niet bereikt. Uitgaan van beschikbaarheid boeken: Kleine bibliotheek met leesactiviteiten in Lienden, dependances in Maurik, Beusichem en Buren ' Kosten: gehele budget van kan ingezet worden. Voor- en nadelen optie #2: + Alle doelgroepen kunnen gebruik maken van de bibliotheek; + Bibliotheek in Lienden hoofdvestiging, dependances in Maurik, Beusichem en Buren; + Dependances geleid door vrijwilligers; + Dependances kunnen in huiskamers van de zorgcentra of in scholen; + Taal- en leesactiviteiten kunnen georganiseerd worden vanuit bibliotheek en de (taal)huiskamers + Vrijwilligers worden ondersteund door een professionele coordinator van de bibliotheek. +/- Doelstellingen voor leesstimulering, taalachterstanden en laaggeletterdheid. In de praktijk een subsidie aan een installing. Bibliotheek is een middel, geen doelstelling op zich. Organisatie door commerciele aanbieder, minder betrokkenheid van onderaf; Optie #3 Uitgaan van leesactiviteiten: Aanpak leesstimulering, taalachterstanden en laaggeletterdheid door activiteitenprogramma's. Vrijwilligers van (taal)huiskamers en schoolbibliotheken inzetten voor activiteiten in de vier kernen. Kosten: gehele budget van kan ingezet worden. Voor- en nadelen optie 3: + Doelstellingen leesstimulering, taalachterstand en laaggeletterdheid zijn leidend bij deze optie. + Bestaande structuur (vrijwilligers scholen en huiskamers) wordt ingezet voor de organisatie. 'Buren voor Buren'; + Accent op kinderen, laaggeletterden en ouderen, andere doelgroepen kunnen ook gebruik maken van de bibliotheek; + Keuze siuit aan bij beleid WMO en onderwijs (betrekken vrijwilligers, ouderen, onderwijsachterstandenbeleid); + Taal - en leesactiviteiten (ook voor laaggeletterden) kunnen georganiseerd worden vanuit de huiskamers of de schoolbibliotheken; Startnotitie raad nr. RV/16/

4 + In Buren, Beusichem, Maurik en Lienden zijn scholen en huiskamers. + Vrijwilligers worden ondersteund door een professionele coordinator. + Stichting oprichten. Een stichting kan gelden werven bij fondsen. Plaatselijke bedrijven Betrekken voor ondersteuning (financieel en in natura). Risico: afhankelijkheid vrijwilligers. Kwaliteit niet goed meetbaar, uitvoering is niet te voorspellen. Werkplan Bij optie #2 en optie #3 wordt een werkplan opgesteld. Eiementen van het werkplan: Bij optie 2: sluiten van een overeenkomst met een aanbieder. Inventarisatie taalachterstanden en aantal laaggeletterden; Doelstellingen formuleren. Mogelijkheden: verhogen AVI-niveau leerlingen, vermindering aantal laaggeletterden, burgerparticipatie, vanuit WMO-beleid: Welke initiatieven zijn er in de gemeente?; Mogelijkheden benutten subsidies ministeries, Stichting Lezen en Schrijven, Stichting Lezen. Aansluiten bij bestaand project 'Aanpak taalachterstanden peuters'. 3. Wat zijn de nadelen en/of mogelijke risico's als de raad het voorstel overneemt? Het ligt aan de keuze welke risico's of nadelen er zijn. De nadelen en risico's worden beschreven bij de verschillende opties. 4. Wat betekent het als de raad dit voorstel niet overneemt? In de gemeente Buren eindigen de pilots in Lienden eind april Aansluitend is ergeen beleid en uitvoering op de beleidsveld leesstimulering. 5. Is het een begrotingswijziging? Nee TOELICHTING EN UITVOERING 6. Beleidskader Raadsvoorstel RV/13/00352, Uitwerking amendement 'Pilot servicepunt in Lienden'. 7. Effectmeting, planning en evaluatie Uitvoering van het nieuwe beleid start in juni Jaarlijks wordt verslag gedaan van: 1. de activiteiten; 2. het bereik van de doelgroepen; 3. verdere meetbare gegevens (aantal kinderen met taalachterstand, AVI niveau, Citotoetsen, verlaging aantal laaggeletterden). Bijstelling uitvoering na jaarlijkse evaluatie. 8. Financien Voor het beleid leesstimulering is ,- beschikbaar. Fondsen en bedrijfsleven kunnen bijdragen leveren. 9. Communicatie Persbericht na besluit. Inlichten schoolbesturen, Zorgcentra, vrijwilligers. 10. Burgerparticipatie Bij optie #1 is geen sprake van burgerparticipatie. Bij optie #2 worden vrijwilligers ingezet bij het uitlenen van boeken en het organiseren van activiteiten. Bij optie #3 voeren vrijwilligers van de schoolbibliotheken en van de (taal)huiskamers het beleid uit. Startnotitie raad nr. RV/16/

5 Datum vergadering gemeenteraad Voorstelnummer Agendapunt 5 april 2016 RV/16/ Onderwerp Leesstimulering en laaggeletterdheid De Gemeenteraad van Buren; Gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders d.d. 1 maart 2016; besluit: 1 het college op te dragen optie 2 uit te voeren - voorlopig voor de duur van 2 jaar - waarbij nadrukkelijk wordt onderzocht op welke wijze activiteiten met betrekking tot leesstimulering hierin geborgd kunnen worden. Vastgesteld in de openbare vergadering van 5 april Geamendeerd besluit Startnotitie raad nr. RV/16/

6 11. Deregulering Dit voorstel leidt niet tot minder regels. 12. Achtergrondinformatie - De evaluatie van de pilots en het project 'Bibliotheek op school' (onderdeel van RV/15/00600 van 6 oktober2015). Aanvalsplan laaggeletterdheid. Project 'Aanpak taalachterstanden bij peuters'. Bijlagen: Raadsbesluit Inlichtingen bij: Naam Afdeling J.G. Marringa Inwonerszaken Startnotitie raad nr. RV/16/

7 Amendement van de fracties WD, PvdA en PCG inzake Startnotitie leesstimulering en laaggeletterdheid. De Gemeenteraad van Buren in vergadering bijeen op 5 april 2016; Gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van 1 maart 2016; Constateert dat: er, ook in Buren, sprake is van laaggeletterheid; uit onderzoek blijkt dat dit de Burense samenleving ongeveer ,- per jaar kost; door het tekenen van het convenant laaggeletterdheid de ambitie is uitgesproken om bij te willen dragen aan het terugdringen van laaggeletterdheid het belangrijk is voor de doelgroepen kinderen, ouderen en laaggeletterden, dat boeken bereikbaar zijn; alhoewel binnenkort een onderzoek wordt gestart naar eventuele mogelijkheden om deelpakket(ten) is: af te nemen bij bibliotheek Rivierenland, dit momenteel niet mogelijk Is van mening dat: - het actief volgen van actuele ontwikkelingen belangrijk is, in het bijzonder de uitkomsten van het onderzoek over bibliotheek Rivierenland; - Het college de mogelijkheden om een koppeling te leggen met het basisonderwijs moet onderzoeken; - de gemeente Buren een verantwoordelijkheid heeft als het gaat om het terugdringen van taalachterstanden bij kinderen en het aantal laaggeletterden; - hiervoor een gedegen aanpak nodig is, zowel in de vorm van het verstrekken van boeken als leesstimulering; - alle doelgroepen gebruik kunnen maken van de bibliotheek Lienden en dependances in Maurik, Buren en Beusichem; - hierbij vrijwilligers worden betrokken en kunnen worden ondersteund door een professionele coordinator van de bibliotheek.

8 Besluit om: - Het college op te dragen optie 2 uit te voeren - voorlopig voor de duur van 2 jaar - waarbij nadrukkelijk wordt onderzocht op welke wijze activiteiten met betrekking tot leesstimulering hierin geborgd kunnen worden. En gaat over tot de orde van de dag. ICQ