DE BASIS VOOR ONTWIKKELING

STICHTING ONDERWIJS MARENLAND DE BASIS VOOR ONTWIKKELING MARENLAND ACADEMIE 2014-2015

Professionele groei De ontwikkeling van leerkrachten doet ertoe. Aandacht voor persoonlijke en professionele groei is een belangrijke randvoorwaarde om je werk goed te doen. Medewerkers krijgen ondersteuning in de vorm van coaching en persoonlijke ontwikkelingsplannen. Daarnaast kunnen zij via de Marenland Academie en persoonlijke- of team arrangementen nascholing volgen. Loppersum, 15 juni 2014 Aan de directeuren en schoolteams. Hierbij presenteren wij de nascholingsactiviteiten in de Marenland Academie voor het schooljaar 2014-2015. De cursussen worden zoveel mogelijk na schooltijd en in de avonduren verzorgd, de kosten worden uit het algemeen scholingsbudget (prestatiebox) betaald. De uren die worden besteed aan deelname en uitvoering vallen onder de deskundigheidsbevordering binnen het taakbeleid. Leerkrachten kunnen zich individueel aanmelden of de directeur adviseert een leerkracht een cursus te volgen. De scholing kan aansluiten bij het Persoonlijk ontwikkelingsplan en het Bekwaamheidsdossier. Komen schooljaar zullen er een aantal Masterclasses worden georganiseerd. Hierover ontvang je tijdig bericht. Wanneer jijzelf een masterclass kan en wilt verzorgen, waarderen wij dat zeer en verzoeken we je contact op te nemen met Leonie Korteweg. Naast de meerwaarde van kennis vergroten en verdiepen stimuleren we met deze werkwijze van de Marenland Academie ook de onderlinge contacten tussen scholen en collega s. Het scholingsaanbod laten we aansluiten bij behoeften en vragen. Ideeën en suggesties voor volgende schooljaren kunnen worden aangeven. De cursussen worden over het algemeen gegeven op de school met de meeste aanmeldingen. Voor elke cursus wordt een ondergrens van 12 aanmeldingen aangehouden. Elke school ontvangt hierbij een aantal exemplaren met het aanbod en daarbij een aanmeldingsformulier. Indien nodig kunnen extra exemplaren worden aangevraagd bij ons secretariaat. (Jos Sligter, tel:0596-583320 of per mail: j.sligter@marenland.org) Graag ontvangen wij de inschrijvingen uiterlijk 15 september 2014 op het onderwijsbureau. De cursisten ontvangen vervolgens persoonlijk of via de school, de nodige informatie. Wij verzoeken de directeuren het bijgaande aanbod onder de aandacht te brengen van de leerkrachten en invallers. We hopen met de cursussen een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de onderwijsorganisaties. Met vriendelijke groeten, namens de voorbereidingsgroep Leonie Korteweg.

1. Basiscursus MFA (Medical First Aid) Hoe meer mensen met kennis van eerste hulp en reanimatie, hoe groter de kans dat een persoon in nood snel en doeltreffend kan worden geholpen. Hiermee wordt de veiligheid in het algemeen in onze maatschappij vergroot. Op school, tijdens de gymlessen, thuis maar ook op straat kunnen we elkaar, in het bezit van een elementaire kennis van eerstehulp, vlot en effectief te hulp schieten in het geval van gezondheidscalamiteiten. De tweedaagse MFA Europe Basiscursus Eerste Hulp (BLS) geeft de first responder voldoende handvaten om binnen de eerste minuten na een ongeval snel en effectief op te kunnen treden tot aan het moment waarop de hulpverlening wordt overgenomen door de gewaarschuwde externe professionele hulpverleningsinstanties. Data : 7 en 14 januari 2015. Max aantal deelnemers : 12 Locatie Vragen : Onderwijsbureau Marenland : Mirjam Berghuis,m.berghuis@marenland.org Cursus wordt gegeven door: Crux

2. Herhalingscursus MFA (Medic First Aid) De herhalingscursus is voor een ieder die reeds in het bezit is van het diploma MFA en deze geldig wil houden. Met de herhaling worden alle handelingen weer geoefend en doorgenomen, om binnen de eerste minuten na een ongeval snel en effectief op te kunnen treden tot het moment waarop de hulpverlening wordt overgenomen door de gewaarschuwde externe professionele hulpdiensten. Datum : 28 januari 2015 Max aantal deelnemers : 12 Locatie Vragen : Onderwijsbureau Marenland : Mirjam Berghuis, m.berghuis@marenland.org Cursus wordt gegeven door : Crux

3. Training Gedragscoördinator. De zorg over de ontwikkeling van leerlingen is gekoppeld aan zorgen die er zijn rond gedrag van leerlingen. Zorgen over de cognitieve ontwikkeling van leerlingen gaan vaak gepaard met problemen in de sociaal- emotionele ontwikkeling en is zichtbaar in het gedrag. In elke school en soms in elke groep kunnen deze leerlingen een negatief effect hebben en wordt er een groot beroep gedaan op het handelen van de leerkracht. Niet iedereen voelt zich competent en bekwaam genoeg bijzonder gedrag goed te begeleiden. In deze training worden verschillende aspecten rond gedrag van leerlingen behandeld en wordt gericht op de eigen school beleid ontwikkeld en mogelijkheden uitgezet. De opleiding loopt over twee schooljaren. De genoemde dagen zijn hele studiedagen. Module 1: Zijn de schoolregels helder en doelmatig. De gedragscoördinator kijkt naar de eigen school en vanuit het geleerde volgt een praktijkopdracht. Module 2: Groepsdynamiek, een goede start, hoe doe je dat. Wat zijn de kenmerken van een positieve groep en hoe krijg je dit als leerkracht voorelkaar. Creëer een groepsnorm. Module 3: Basiscommunicatie. Meer dan 80% van de problemen met leerlingen ontstaan vanuit interactieproblemen. Via de theorie van basiscommunicatie leert de gedragscoördinator te kijken naar leerkrachten en hun communicatie. Module 4: Deze module zoemt in op de meest voorkomende gedragsstoornissen AD(H)D, PDD-NOS, ASS-problematiek, ODD en hechtings- en angststoornissen. Naast kennis leert men vaardigheden om met deze specifieke leerlingen te kunnen omgaan en zo als expert te kunnen fungeren. Module 5: Werkhouding en concentratie. Hoe leren kinderen met aandacht en geconcentreerd en verminderen de storingen. Module 6: Passend onderwijs. Kunnen wij alle kinderen met gedragsproblemen in onze school opvangen. Wat heeft de school nodig. Aan het eind van de cursus kunt u beleid maken rond gedrag op school, een verstevigd pedagogisch klimaat en het beter hanteren van moeilijke leerlingen.

Cursusdata: 1 oktober 2014, 9 september 2015, 3 december 2014, 7 oktober 2015, 13 mei 2015, 18 november 2015 Uitvoering: Carla Tulleken 4. Opleiding leerkracht of medewerker in de Kindvoorziening Ben je leerkracht, bouw coördinator of pedagogisch medewerker in een startende kindvoorziening en wil je samen leren met andere vernieuwers in het onderwijs? Wij dagen je uit om medewerker in de Kindvoorziening te worden en drager en initiatiefnemer naast de directie in je school op weg naar de kindvoorziening. Wij bieden je een opleiding. De Kindvoorziening wordt het antwoord op de verminderde instroom van 0 tot 12 jarigen in het onderwijs en in de kinderopvang. De Kindvoorziening is een antwoord op de hedendaagse maatschappelijke ontwikkelingen: 1 leerlijn van 0-12 jarigen. Afstemming en aansluiting van voorschool wordt steeds meer gedragen binnen de professionals van opvang en onderwijs. Wij willen aantrekkelijk, kwalitatief, betaalbaar en bereikbaar onderwijs en opvang blijven bieden. Vergaande samenwerking tussen de voorzieningen voor primair onderwijs, peuterspeelzaalwerk en kinderopvang is daarom noodzakelijk om een verantwoord en goed voorzieningen aanbod te creëren; De Kindvoorziening. Een school en opvang ineen, elkaar versterken en meerwaarde brengen voor de kinderen. In oktober 2014 start de opleiding Medewerker in de Kindvoorziening. In 5 bijeenkomsten worden de mogelijkheden van de kindvoorziening onderzocht. Samen met ervaringsdeskundigen leer je over nieuwe inzichten aan de hand van goede praktijkvoorbeelden. Waar het past worden gastsprekers uitgenodigd.

Als de opleiding is afgerond ken je de mogelijkheden van de kindvoorziening en kan je samen met anderen een kindvoorziening uitwerken. Je kunt collega s adviseren over de ontwikkeling van kindvoorzieningen. Je hebt een netwerk in Noord-Groningen van medewerkers en vernieuwers. De opleiding is praktisch: je neemt je eigen school / opvang als casus de inleiders/begeleiders hebben zelf in de praktijk ervaring opgedaan. de inleiders en begeleiders zijn experts. De opleiding is interactief: je gaat zelf aan de slag je bezoekt goede voorbeelden in het land en doet mee. Op onderdelen zal de groep gesplitst worden per functie en/of werksoort, dit is afhankelijk van de leervragen en kennisbehoefte. Praktische informatie. De opleiding vindt plaats op de volgende data en tijdstippen: Dag 1: Dag 2: Dag 3: Dag 4: Dag 5: Dag 6: 22 oktober 2014, 14.00-20:00 uur (incl. een maaltijd) Thema: De pedagogische opdracht van de kindvoorziening 19 november 2014, 09:00-15:00 uur(incl. lunch) Thema: Veranderprocessen in een Kindvoorziening. 21 januari 2015, 14:00 20:00 uur (incl. maaltijd) Thema: Jouw opdracht in de Kindvoorziening. 18 februari 2015, 14.00 20.00 uur (incl. maaltijd) Thema: Jouw rol in het veranderproces. Met wie werk je samen en hoe ziet de samenwerking eruit. Maart 2015, 09:00 17:00 uur Op stage 15 april 2015, 14.00 17.00 uur Afsluiten en presentatie. Voor wie is de opleiding bedoeld? Doelgroep: De opleiding is bedoeld voor leerkrachten, coördinatoren en pedagogisch medewerkers van scholen en kindvoorzieningen in Noord-Groningen. De opleiding is een initiatief van het openbaar schoolbestuur Marenland en wordt mede georganiseerd en mogelijk gemaakt door het Kennisplatform Kindvoorzieningen Noord- Groningen.

Dag 1 De pedagogische opdracht van de Kindvoorziening. Wat is een Kindvoorziening? *Uitgebreide kennismaking: o Reden deelname, werksituatie, je rol. o Je verwachtingen van deze opleiding. o Je voorkennis mbt deze opleiding. o Koppels onderwijs+opvang? *Inzicht/ begrip: Wat is een Kindvoorziening? o Landelijk o In jullie eigen regio o Dialoog over meerwaarde *Introductie bouwstenen-model van de eigen school/ opvang, gemaakt tijdens opleiding Kindvoorziening vorig jaar, door directeuren/unitmanagers. *Aan het werk met deze bouwstenen: welke is voor jouw belangrijk? o Concretiseren bouwstenen. o Hoe zie je dat in jouw school/ opvang? *Kansen/ bedreigingen/ sterktes/zwaktes. * Jouw rol hierbij? o Mogelijkheden/ belemmeringen. Gastspreker: Jeannette Doornenbal. Lector Jeugd aan de Hanze Hogeschool en specialist rond Kindvoorzieningen. Dag 2 Veranderprocessen in een Kindvoorziening. Hoe werkt een veranderproces om te komen tot Kindvoorziening? Terugblik eerste bijeenkomst: vragen/ opmerkingen/ aanvullingen? *Een veranderproces in school/ opvang: o Wat gebeurt er in veranderprocessen? o Hoe kan jij daarin participeren o Hoe kan jij je als coördinator inzetten? Inzoomen op veranderprocessen: verloop en vormgeven via het model van Knoster, en wat betekent dat voor jou, jouw werksituatie? Dag 3 Jouw opdracht in de Kindvoorziening. Hoe geef je de verandering vorm in de dagelijkse praktijk? Terugblik model Knoster van de vorige keer. Heeft dit model je wat inzicht gegeven over je werk-situatie? En voor jouzelf: Wat kan jij betekenen bij het opzetten van een Kindvoorziening op jouw school, samen met de opvang? Welk thema werk je uit en geef je vorm in de Kindvoorziening. Aandacht specifiek voor jouw rol, met behulp van de 8 eigenschappen van Stephen Covey.

We zoomen in op elk van deze eigenschappen: o In theorie o In de praktijk o Uitgewerkt naar jou. Herken je jezelf in bepaalde eigenschappen/ of juist niet? Waar ligt je voorkeur, en waarom? Welke eigenschap geeft je kracht? Wat werkt voor jou in jouw school/ in de opvang? Dag 4 Jouw rol in het veranderproces. Met wie werk je samen en hoe ziet de samenwerking eruit. Wat is jouw rol in het verander-proces? Verbinden van de modellen van Knoster (uit dag 2) en Covey (dag 3). Verbinden van de school en/of opvangsituatie met jouw rol. o Welke verandering, welke bouwsteen (dag 1) gaan we aanpakken? Wat is daarvoor nodig? o Concreet uitwerken van acties op een verander-actie of verander-onderwerp. Welke stappen, welke acties, welke interventies zijn nodig? o Je maakt een opzet voor een concreet actieplan (veranderplan) en jouw rol daarin. Introductie van de fases van Kotter : de fases van Kotter geven richting aan verandering. Dag 5 Stage. KIJKEN bij anderen. Stage dag : bezoeken van een Kindvoorziening in het land, passend bij jouw situatie, jou bezoek-wensen. Diverse mogelijkheden: meerder scholen te bezoeken. Je kiest een school/ Integraal Kindcentrum uit het aanbod. Al gelang de wensen, worden er bezoek-groepen gevormd.

Dag 6 Presentatie over jouw rol en input in de Kindvoorziening. Met medewerking van je eigen leidinggevende. Tijdens deze middag: Presentatie van het (eigen concept) thema : Presentatie van je eigen inbreng, inzichten voor je eigen school / opvang of kindvoorziening. Je bespreekt je actieplan en aanpak. Wat heb je nodig om je plan uit te voeren, vraag aan je leidinggevende. Wat wordt jouw rol in de aanpak en wat mag de leidinggevende van je verwachten. De certificering 5. Actieve leerlingen en eigenaar van het leren. De leerling, die zelfverantwoordelijk is voor zijn leerproces en zijn eigen doelen en leerstrategie kan bepalen, kortom: de leerling die zelfgestuurd kan leren, weet hoe hij leert. Hij heeft geoefend met het leerproces zelf en heeft ervaren hoe hij zelf de autonomie heeft over zijn leren (James & McCormick, 2009). De leerling, die zelfverantwoordelijk is voor zijn leerproces en zijn eigen doelen en leerstrategie kan bepalen, kortom: de leerling die zelfgestuurd kan leren, weet hoe hij leert, meent Grow (1991) en zullen dit hun leven lang blijven doen. Voor daadwerkelijk leren wordt een actieve, betrokken houding gevraagd. Kinderen die gemotiveerd en nieuwsgierig zijn en willen leren. Hoe doe je dat? In de training Leer leerlingen daadwerkelijk leren maak je kennis met de praktische mogelijkheden om kinderen meer verantwoordelijk te maken voor het eigen leren, zodat zij actiever en doelgerichter bezig zijn met het eigen leerproces. Je leert hoe je binnen het directe instructiemodel de zelfsturende rol van de leerling kunt vergroten en hoe je gesprekken voert met kinderen. Eigenaarschap van leerlingen stimuleren vraagt wat van de leerlingen, maar vooral ook van de leerkracht: hoe kun je leerlingen motiveren en betrekken bij het werk? Welke feedback geef je leerlingen, hoe stimuleer je een growth mindset?

Een belangrijk onderdeel in de training is "Goed gesprekken voeren met kinderen" want om kinderen eigenaarschap te geven moet je wel goed naar ze kunnen en willen luisteren. In kleine stapjes worden de leerlingen steeds meer eigenaar van het eigen leerproces. In deze cursus werp je een kritische blik op je eigen lespraktijk en leer je hoe je samen met de leerlingen de verantwoordelijkheid voor het leren in je klas kunt dragen. Lestijden : Vier bijeenkomsten van 16.00 19.00 uur (inclusief maaltijd): Dinsdag 21 oktober 2014; Dinsdag 18 november 2014; Maandag 2 februari 2015; Maandag 2 maart 2015. Aantal deelnemers : 15 Uitvoering : Beja Koops (Cedin) 6. Woordenschatontwikkeling binnen de basisschool. In Marenland neemt ongeveer 60% van de scholen de Cito woordenschattoets af. De uitkomst laat zien dat de woordenschat van de leerlingen niet altijd voldoet aan de landelijk norm. Hier zijn redenen voor maar wat vooral belangrijk is, is wat wij aanbieden in de school om de woordenschat te verbeteren. Bij woordenschatonderwijs gaat het niet alleen om woorden. Bij woorden als monteur, montage, monteren, monteurs en gemonteerd, gaat het om een hele woordfamilie. 6000 woordfamilies in een taal kunnen bestaan uit wel 28000 individuele woorden. Dit idee kan goed in woordenschatonderwijs worden gebruikt om de leerlast van kinderen te verlagen en het ijzer te smeden als het heet is. Ook is er het verschijnsel dat bij luisteren, lezen, praten en schrijven, woorden worden

gebruikt uit woordgroepen, die in dagelijks taalgebruik frequent bij elkaar voorkomen: geld besteden, tijd besteden en aandacht besteden. Vlot en functioneel woordgebruik hangt hier sterk mee samen en woordcombinaties in tekstverband dienen dus ook geleerd te worden. Deze cursus biedt een duidelijke structuur in de aanpak van woordenschatuitbreiding, via een vaste strategie door de hele school. Er wordt gewerkt middels de Viertakt methode van Marianne Verhallen. De cursus is reeds twee maal aangeboden voor de groepen 1 t/m 6. Het aankomende schooljaar kunnen de leerkrachten van de groepen 7 en 8 zich hierin gaan bekwamen. Lestijden : vier bijeenkomsten van 3 uur (16.00 19.00 uur, inclusief maaltijd) Aantal deelnemers : 15 Aanmelding : Leerkrachten van groep 7 en 8 Uitvoering : Ellen van der Veen Lestijden : Dinsdag 16 september 2014 bijeenkomst 1 Dinsdag 18 november 2014 bijeenkomst 2 Dinsdag 10 februari 2015 bijeenkomst 3 Dinsdag 19 mei 2015 bijeenkomst 4 7. ICT in het Onderwijs. Inmiddels hebben scholen en directeuren een Surface gekregen. Met de Surface gaat een digitale wereld open. Hoe maak je optimaal gebruik van de Surface, hoe gebruik ik de Surface voor snelle en makkelijke communicatie, hoe gebruik op de Surface Office 365 met Outlook en OneNote. Picto biedt hulp. Lestijden : vier bijeenkomsten van 2 uur, van 13.00 16.30 uur Aantal deelnemers : 18 Aanmelding Uitvoering : Directeuren en leerkrachten. : Peter Vermeij; Markus Wiering; Klaas Pot van Picto. Start: Microsoft Surface: Woensdag 29 oktober 2014 bijeenkomst 1 Office 365 en Outlook: Vrijdag 12 november 2014 bijeenkomst 2 Cursus One Note: Woensdag 26 november 2014 bijeenkomst 3

8. Werken met Excel. Excel is een spreadsheetprogramma in het Microsoft Office system. Met Excel kunt u werkmappen (een verzameling werkbladen) maken en opmaken om gegevens te analyseren en beter geïnformeerde zakelijke beslissingen te nemen. U kunt met Excel gegevens bijhouden, modellen bouwen voor het analyseren van gegevens, formules schrijven om berekeningen op die gegevens uit te voeren, gegevens in draaitabellen opnemen en gegevens in professionele grafieken presenteren. Lestijden : vier bijeenkomsten van 2½ uur Aantal deelnemers : 8 Aanmelding Uitvoering : Directeuren en leerkrachten. : Peter Vermeij; Markus Wiering; Klaas Pot van Picto. De cursus worden gegeven op vier dinsdagavonden. 16 september 19.30 22.00 uur 23 september 19.30 22.00 uur 30 september 19.30 22.00 uur 7 oktober 19.30 22.00 uur

9. Effectief werken aan begrijpend lezen. (op verzoek in de herhaling) De focus van goed begrijpend leesonderwijs ligt op het verwerven van kennis en woordenschat en op het leren sturen van het leerproces. Deze twee pijlers moeten in de aanpak van begrijpend lezen evenveel aandacht krijgen. Dan kan er effectief gewerkt worden. Leerlingen geven in interactie met de teksten betekenis aan de tekst en al lezende construeren zij de betekenis. De cursus zoomt onder andere in op zwakke en sterke begrijpend lezers, de transfer van begrijpend lezen naar de zaakvakken en Nieuwsbegrip XL. Lestijden : Vier bijeenkomsten. Aantal deelnemers : 15 Uitvoering : Piers vd Sluis Start : Voorjaar 2015 10. Ik kan al lezen. Juf, ik kan al lezen, zeggen Linda en Joep trots wanneer ze de eerste dag in hun nieuwe klas binnen komen. En dat is heel goed mogelijk. Steeds meer kinderen kunnen al lezen wanneer ze binnenkomen in groep 3. Maar wat houdt dat lezen in? En welke leesstof bieden we deze kinderen aan? Hoe maken we de overgang van groep 2 naar groep 3 passend mogelijk. De cursus is voor leerkrachten groep 2 en 3.

Data 1 e bijeenkomst 1 september 2014, 16.00 19.00 uur 2 e bijeenkomst 22 september 2014, 16.00 19.00 uur 3 e bijeenkomst 27 oktober 2014, 16.00 19.00 uur 4 e bijeenkomst 2 maart 2014, 16.00 19.00 uur Programma/onderdelen De volgende onderwerpen komen aan bod: u ontwikkelt kennis over het leesproces u verwerft kennis omtrent die aspecten van de ontwikkeling naar het lezen toe en hoe u dat kunt begeleiden u leert observeren of het kind aan het lezen toe is en hoe u het leesonderwijs het beste kunt organiseren u maakt een opmaat leesprogramma voor de groep 2 en 3 m.b.v. fonemisch bewustzijn en de methode veilig leren lezen Cursusleiders: Ellen van der Veen en Hannie Leistra. 11. Analyseren kan je leren. In Marenland krijgen we opvallend veel opmerkingen over de wijze waarop wij de toetsen analyseren. We missen in de meeste scholen de diepte in de analyse en komen niet altijd tot juist conclusies. Daar gaan we proberen wat aan te doen. We bieden de volgende cursus aan; leren analyseren. De cursus is ingedeeld in: Onderbouw Middenbouw - Bovenbouw In de training leer je effectief en praktisch hoe de aanpak in bij het analyseren en interpreteren van toetsresultaten. Ook zit er in de training een trendanalyse om op groeps- en schoolniveau juiste analyses te maken. Aan de hand van formats, effectieve instructie en feedback leert de leerkracht zich te richten op: analyse, interpretatie, het eigen handelen, het aanbod, de methode, de ontwikkeling van leerlingen en de onderwijsbehoefte. In deze training wordt veel geoefend met eigen materiaal. Onderbouw (uitvoering Sigrid Houtsma) Maandag 15 september 2014, maandag 3 november 2014, maandag 19 januari 2015, maandag 16 februari 2015 (alle maandagen van 16.00-19.30 uur)

Middenbouw (uitvoering Sjoerdje Poeze) Dinsdag 21 oktober 2014, dinsdag 6 januari 2015, dinsdag 3 maart 2015, dinsdag 12 mei 2015 (alle dinsdagen van 16.00-19.30 uur) Bovenbouw (uitvoering Sjoerdje Poeze) Dinsdag 28 oktober 2014, dinsdag 13 januari 2015, dinsdag 10 maart 2015, dinsdag 19 mei 2015 (alle dinsdagen van 16.00-19.30 uur) Masterclasses. Gedurende het schooljaar zullen er verschillende Master Classen worden verzorgd. Deze bijeenkomsten van gemiddeld 2 uur behandelen een specifiek thema. Een masterclass is een les of cursus die door een deskundige wordt gegeven aan belangstellenden in een bepaald vakgebied. Thema s: Engels op de basisschool. Leespromotie voor 8 jarigen en ouder. Gedragsproblemen in de klas. De data worden in de loop van het jaar bekend gemaakt. Voor elke bijeenkomst is een minimale opkomst van 25 personen noodzakelijk. Aanmelden gedurende het schooljaar.

Naam: School: Leerkracht groep: Aanstelling sinds: Ik meld mij aan voor de cursus: Basiscursus MFA (Medical First Aid) Herhalingscursus MFA Training gedragscoördinator Opleiding Leerkracht of medewerker in de Kindvoorziening Actieve leerlingen en eigenaar van het leren Woordenschatontwikkeling binnen de basisschool ICT in het onderwijs Werken met Excel Effectief werken aan begrijpend lezen Ik kan al lezen Analyseren kun je leren Aanmeldingsformulier s.v.p. opsturen naar Onderwijsbureau Marenland, Postbus 5,9919 ZG Loppersum, t.a.v. Jos Sligter of mailen naar j.sligter@marenland.org.