Afkortingen XIII Lijst van verkort aangehaalde literatuur XVII Hoofdstuk 1. Inleiding1 1.1 Definities van het arbeidsrecht1 1.2 Arbeidsrecht en economische orde. Historisch perspectief2 1.3 Arbeidsrecht en beroepsbevolking8 1.3.1 Beroepsbevolking8 1.3.2 Zelfstandige beroepsbevolking8 1.3.3 Onzelfstandige beroepsbevolking10 1.3.4 Onzelfstandige beroepsbevolking in de publieke sector10 1.3.5 Onzelfstandige beroepsbevolking in de private sector11 1.3.6 Niet-actieve bevolking12 1.4 Arbeidsrecht en arbeidsovereenkomst. Juridische aspecten12 1.5 Arbeidsrecht en arbeidsovereenkomst. Maatschappelijke aspecten14 1.5.1 Algemeen14 1.5.2 Arbeidsovereenkomst en onderneming16 1.5.3 De maatschappelijke functie van het arbeidsrecht17 1.5.4 Werkgevers en werknemers; leidinggevende bevoegdheden20 1.6 Onderdelen van het arbeidsrecht21 1.7 Verzelfstandiging van het arbeidsrecht. Arbeidsrecht als deel van het recht24 1.8 Arbeidsrecht. Leer der arbeidsverhoudingen26 Hoofdstuk 2. Arbeidsomstandighedenrecht29 2.1 Inleiding29 2.2 Arbeidstijdenwet32 2.2.1 Algemeen32 2.2.2 Algemene bepalingen33 2.2.3 Wettelijke verplichtingen op grond van de Artw34 2.2.4 Arbeids- en rusttijden38 2.2.5 Handhaving van de Arbeidstijdenwet en sanctionering41
2.3 Arbeidsomstandighedenwet43 2.3.1 Algemeen43 2.3.2 Werkingssfeer Arbowet44 2.3.3 Verplichtingen op grond van de Arbeidsomstandighedenwet45 2.3.4 Handhaving van de Arbowet en sanctionering51 Hoofdstuk 3. Arbeidsovereenkomstenrecht55 3.1 Inleiding55 3.1.1 Algemeen55 3.1.2 De arbeidsovereenkomst58 3.1.3 Bijzondere arbeidsovereenkomsten65 3.2 Tot stand komen en wijzigen van de arbeidsovereenkomst73 3.2.1 Sollicitatiefase73 3.2.2 Aangaan van de arbeidsovereenkomst74 3.2.3 Nietigheden of vernietigbaarheden77 3.2.4 (Eenzijdige) wijziging van de arbeidsovereenkomst78 3.3 Ordening van de onderneming81 3.3.1 De gezagsbevoegdheid81 3.3.2 Goed werkgeverschap en goed werknemerschap84 3.3.3 Arbeidstuchtrecht87 3.3.4 Bescherming bedrijfsdebiet89 3.3.4.1 Bescherming tegen concurrentie90 3.3.4.2 Andere bescherming van werkgeversbelangen93 3.4 Bescherming van werknemers95 3.4.1 Loon betalen95 3.4.1.1 Het loonbegrip95 3.4.1.2 Wijze en tijdstip van loonbetaling97 3.4.1.3 Loonhoogte98 3.4.1.4 Loon zonder arbeid. Algemene risicoverdeling101 3.4.2 De zieke werknemer106 3.4.2.1 Inkomensvoorziening bij ziekte106
3.4.2.2 Re-integratieverplichtingen bij ziekte109 3.4.3 Geschillen over loon bij ziekte of re-integratie111 3.4.4 Vakantie, verlof en aanpassing arbeidsduur112 3.4.4.1 Vakantie113 3.4.4.2 Verlof115 3.4.4.3 Aanpassing arbeidsduur, arbeidstijdpatroon en arbeidsplaats119 3.4.5 Discriminatieverboden120 3.4.5.1 Algemeen120 3.4.5.2 Verbod van discriminatie op grond van geslacht122 3.4.5.3 Verbod van discriminatie van flexibele arbeidskrachten125 3.4.5.4 Overige discriminatieverboden126 3.4.5.5 Het College voor de rechten van de mens129 3.4.6 Aansprakelijkheid voor schade130 3.4.6.1 Aansprakelijkheid van de werkgever voor schade130 3.4.6.2 Aansprakelijkheid van de werknemer voor schade135 3.4.7 Rechten en plichten bij overgang van onderneming136 3.5 Einde van de arbeidsovereenkomst. Ontslagrecht141 3.5.1 Inleiding141 3.5.2 Opzegging145 3.5.2.1 Hoofdregels bij opzegging145 3.5.2.2 Instemming met opzegging en beºindigingsovereenkomst147 3.5.2.3 Toestemming voor opzegging van het UWV151 3.5.2.4 Collectief ontslag154 3.5.2.5 Opzegging tijdens faillissement, surseance van betaling en schuldsanering van de werkgever156 3.5.2.6 Bijzondere opzegverboden158 3.5.2.7 Opzegtermijn163 3.5.2.8 Opzegging tijdens proeftijd165 3.5.2.9 Onverwijlde opzegging om een dringende reden168 3.5.3 Ontbinding door de kantonrechter174 3.5.3.1 Ontbinding op grond van art. 7:671b BW174
3.5.3.2 Ontbinding op andere gronden178 3.5.4 Herleven van de arbeidsovereenkomst179 3.5.4.1 Vernietiging van de opzegging179 3.5.4.2 Herstel181 3.5.4.3 Vernietiging en herstel in hoger beroep182 3.5.5 Vergoedingen182 3.5.5.1 De onregelmatigheidsvergoeding182 3.5.5.2 De transitievergoeding183 3.5.5.3 De billijke vergoeding188 3.5.6 Uitzonderingen op algemene ontslagregels192 3.5.7 Strategische keuzes bij ontslag195 3.5.8 Einde van rechtswege198 3.5.8.1 Algemeen199 3.5.8.2 Ragetlieregel205 3.5.8.3 Ketenregeling206 3.5.8.4 Ontslagbescherming en flexibele arbeidsrelaties208 3.6 Handhaving van het arbeidsovereenkomstenrecht212 3.6.1 Overheidsrechtspraak212 3.6.2 Bedrijfsrechtspraak220 Hoofdstuk 4. Arbeidsmarktbeleid en arbeidsmarktorganisatie223 4.1 Inleiding223 4.2 Arbeidsmarktbeleid: algemeen226 4.3 Arbeidsmarktregulering230 4.3.1 Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen (Wet SUWI)230 4.3.2 Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (Waadi)231 4.3.3 Wet arbeid vreemdelingen (WAV)233 4.3.4 Wet arbeidsvoorwaarden gedetacheerde werknemers in de Europese Unie (WagwEU)235 4.4 Verenigingen van werkgevers en werknemers238 4.4.1 Werknemersorganisaties, de vakbeweging238 4.4.2 Werkgeversorganisaties242
4.5 Institutionele samenwerkingsvormen244 4.5.1 Inleiding244 4.5.2 De Stichting van de Arbeid244 4.5.3 De Sociaal-Economische Raad246 Hoofdstuk 5. Collectief arbeidsrecht251 5.1 Inleiding251 5.1.1 Begrippen en maatschappelijke functies van het collectief arbeidsrecht251 5.1.2 Vakverenigingsvrijheid256 5.1.3 Overheid en collectieve onderhandelingen261 5.2 Wet CAO265 5.2.1 Algemeen, uitleg cao-bepalingen265 5.2.2 Cao en collectieve betrekkingen; obligatoire en diagonale cao-clausules269 5.2.3 Cao en individuele betrekkingen: normatieve werking (art. 9, 12, 13 Wet CAO)272 5.2.4 Cao en individuele betrekkingen: doorwerking via art. 14 Wet CAO of incorporatiebeding276 5.3 Algemeenverbindendverklaring van bepalingen van cao s280 5.3.1 Werking, doelen, rechtskarakter Wet AVV280 5.3.2 Toetsingskader AVV283 5.4 Overgang van ondernemingen290 5.5 Vraagstukken in het collectieve arbeidsvoorwaardenoverleg292 5.6 Collectieve conflicten; stakingsrecht298 5.6.1 Inleiding298 5.6.1.1 Algemeen, definities298 5.6.1.2 Historisch perspectief300 5.6.2 Het recht van collectieve actie en het Europees Sociaal Handvest303 5.6.2.1 NS-arrest: rechtstreekse werking art. 6 lid 4 ESH303 5.6.2.2 Voorwaarden voor toepasselijkheid ESH304 5.6.2.3 Beperkingen op de uitoefening van het collectief actierecht307 5.6.2.4 Overige kanttekeningen bij art. 6 lid 4 ESH309 5.6.3 Collectieve actie en de rechtspositie van werknemers310 5.6.3.1 Werknemers die aan een collectieve actie deelnemen310
5.6.3.2 De rechtspositie van werkwilligen tijdens een collectieve actie311 5.6.4 Slotopmerkingen313 Hoofdstuk 6. Medezeggenschapsrecht315 6.1 Inleiding315 6.2 De Wet op de ondernemingsraden319 6.2.1 Algemeen319 6.2.1.1 Historisch perspectief319 6.2.1.2 Definities322 6.2.2 De instelling van ondernemingsraden (art. 2-5a WOR)325 6.2.3 Samenstelling, werkwijze en facilitering van de ondernemingsraden (art. 6-22a WOR)328 6.2.4 Rechten van ondernemingsraden332 6.2.4.1 Recht op overleg met de ondernemer (art. 23 en 24 WOR)332 6.2.4.2 Recht op informatie (art. 31-31c WOR)333 6.2.4.3 Adviesrecht ten aanzien van economische, organisatorische en financiële aangelegenheden (art. 25 WOR)333 6.2.4.4 Instemmingsrecht (art. 27 WOR)337 6.2.4.5 Andere wettelijke bevoegdheden en taken (art. 28-30 WOR)342 6.2.4.6 Uitbreiding bevoegdheden (art. 32 WOR)342 6.2.5 De personeelsvertegenwoordiging (pvt) en de personeelsvergadering (PV)344 6.2.6 Geschillenregelingen (art. 36, 27 en 26 WOR)347 6.2.6.1 Algemeen347 6.2.6.2 Geschillen in het algemeen347 6.2.6.3 Geschillen betreffende art. 27 WOR349 6.2.6.4 Geschillen betreffende art. 25 WOR350 6.3 Ondernemingsraad en organen van de vennootschap353 6.3.1 De structuurregeling353 6.3.2 Ondernemingsraad en aandeelhoudersbesluitvorming358 6.4 Ondernemingsraad in Europees perspectief358 6.5 Rol van vakbeweging op ondernemingsniveau362 6.5.1 Vakbeweging en ondernemingsraad362
6.5.2 SER-Besluit Fusiegedragsregels363 6.5.3 Wet melding collectief ontslag367 6.5.4 Recht van enquœte368 Hoofdstuk 7. Werknemersverzekeringen en aanverwante regelingen373 7.1 Inleiding373 7.1.1 Een ruim werknemersbegrip376 7.1.2 De arbeidsovereenkomst als kern377 7.1.3 Gelijkstelling379 7.1.4 Uitgezonderde arbeidsverhoudingen381 7.1.5 Uitvoering en toezicht384 7.1.6 De rechtsbescherming386 7.1.7 De polisadministratie387 7.1.8 Financiering werknemersverzekeringen389 7.2 De Ziektewet393 7.2.1 Bij recht op loon geen uitkering393 7.2.2 De Ziektewet als vangnet397 7.2.3 Arbeidsongeschiktheid als voorwaarde voor het recht op ziekengeld399 7.2.4 Hoogte en duur van het ziekengeld404 7.2.5 Beperking van arbeidsongeschiktheid en bevordering re-integratie406 7.2.6 De taken van het UWV407 7.3 De Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen410 7.3.1 Inleiding410 7.3.2 Arbeidsongeschikt of gedeeltelijk arbeidsgeschikt413 7.3.3 Overige voorwaarden419 7.3.4 Hoogte en duur van de uitkering424 7.3.4.1 De arbeidsongeschiktheidsuitkering op grond van de IVA424 7.3.4.2 De loongerelateerde uitkering op grond van de WGA425 7.3.4.3 Loonaanvullings- en vervolguitkering op grond van de WGA427 7.3.5 Verplichtingen en sancties429 7.3.6 Ondersteuning bij re-integratie431
7.4 De Werkloosheidswet432 7.4.1 Inleiding432 7.4.2 Het ontstaan van het recht op uitkering433 7.4.2.1 Kring van verzekerden434 7.4.2.2 Werkloosheid434 7.4.2.3 De referte-eis437 7.4.2.4 Afwezigheid van uitsluitingsgronden438 7.4.3 Het eindigen van een recht op uitkering en herleving440 7.4.4 Het geldend maken van het recht op uitkering442 7.4.4.1 Verwijtbare werkloosheid444 7.4.4.2 Passende arbeid448 7.4.4.3 Andere verplichtingen450 7.4.5 Duur en hoogte van de uitkering451 7.4.6 De betaling van de werkloosheidsuitkering453 7.4.7 Calamiteitenregeling454 7.4.8 De overnemingsregeling bij betalingsonmacht456 7.5 De Toeslagenwet460 7.5.1 De doelgroep460 7.5.2 De hoogte van de toeslag462 7.5.3 Verdere bijzonderheden463 7.6 IOAW en IOW464 7.6.1 IOAW464 7.6.2 IOW466 7.7 De Participatiewet466 7.7.1 Arbeidsinschakeling467 7.7.2 Algemene bijstand en aanvullende inkomensondersteuning468 7.7.3 Middelentoets469 7.7.4 Verplichtingen470 7.8 Slotopmerkingen470 Hoofdstuk 8. Internationaal en Europees arbeidsrecht475
8.1 Inleiding475 8.2 De internationale arbeidsovereenkomst477 8.2.1 Conflictenrecht478 8.2.2 Internationaal bevoegdheidsrecht481 8.3 Internationaal arbeidsrecht483 8.3.1 Internationale Arbeidsorganisatie (ILO)485 8.3.2 Raad van Europa490 8.4 EU-arbeidsrecht495 8.4.1 Algemeen495 8.4.2 Instellingen, instrumenten en handhaving498 8.4.3 EU-regelgeving en arbeidsrecht504 8.4.3.1 Non-discriminatie en gelijke behandeling505 8.4.3.2 Vrij verkeer508 8.4.3.3 Europees werkgelegenheidsbeleid512 Jurisprudentieregister517 Zakenregister/Alfabetisch register541