INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT FANTASTISCHE REIZEN Leerlijn Literatuur Thema Utopie Groep 78 14 december 2016
Cultuuronderwijs op zijn Haags Leerlijn Literatuur Thema Utopie Groep 78 14 december 2016 Let op: Dit is een werkversie en gebruikt in de pilot. Het materiaal is nog niet definitief vastgesteld. Dit document wordt regelmatig geactualiseerd. Kijk voordat u ermee aan de slag gaat op www.cultuurschakel.nl/coh voor de nieuwste versie. Informatie voor de leerkracht is opgesteld ter verduidelijking van en aanvulling op de bijbehorende projectbeschrijving. Met beide documenten kunt u zelf uw lessen voorbereiden. Het project kan worden uitgevoerd in maximaal 68 lesuren van 45 minuten. Leerdoelen In hoofdstuk 3 vindt u de leerdoelen. Gezien de vakoverstijgende opzet van dit project, kunt u een aantal van deze doelen ook gebruiken bij het registreren van doelen bij andere leergebieden. Elementen binnen dit project die in andere leergebieden aan de orde komen, kunt u ook terugvinden in hoofdstuk 10 (Nederlandse taal) en in hoofdstuk 11 (Gerelateerde leergebieden). Benodigdheden In hoofdstuk 5 vindt u een lijst met benodigdheden die u kunt gebruiken bij het uitvoeren van dit project. In deze lijst kunt u materialen tegenkomen die niet in de projectbeschrijving staan. Deze extra materialen zijn opgenomen zodat u een keuze kunt maken uit meerdere mogelijkheden. Naast de lijst met benodigdheden vindt u een lijst met bronnen die overeenkomen met de genoemde bronnen in de projectbeschrijving. Didactische werkvormen Bij de beschrijvingen van de didactische werkvormen in hoofdstuk 6 kunt u werkvormen tegenkomen die niet letterlijk terug te vinden zijn in de projectbeschrijving. Ook hier zijn deze extra werkvormen opgenomen zodat u een keuze kunt maken voor de uitvoering van uw lessen. Leerlijn Literatuur Thema Utopie Groep 78 14 december 2016 Informatie voor de leerkracht 2
Inhoudsopgave 1. Korte beschrijving van het project... 4 2. Leerinhouden... 4 3. Leerdoelen... 4 4. 21 ste eeuwse competenties... 5 5. Benodigdheden... 5 6. Didactische werkvormen... 6 7. Projectplanning... 7 8. Bezoek culturele activiteit / culturele activiteit in de school... 7 9.Kunstenaar in de klas... 7 10. Nederlandse taal in het project... 7 11. Gerelateerde leergebieden... 8 12. Bronnen... 8 13. Tijdlijn... 8 14. Beoordelen... 8 15. Promotie... 9 16. Van de Haagse collega s... 9 17. Ouderbetrokkenheid... 9 18. Bijlagen... 9 Leerlijn Literatuur Thema Utopie Groep 78 14 december 2016 Informatie voor de leerkracht 3
1. Korte beschrijving van het project Het project Utopie gaat over een verzonnen wereld, die te mooi is om waar te zijn. Veel schrijvers hebben zo n wereld bedacht. Het is leuk om je voor te stellen dat alles anders is. Een utopie leert je ook veel over de echte, vertrouwde wereld. Je ontdekt dat eigenlijk niets vanzelfsprekend is. Het thema voor groep 78 is Fantastische reizen. Reisverhalen spreken al sinds de Odyssee van Homerus tot de verbeelding. Die vorm is sindsdien nagevolgd door talloze schrijvers, waaronder veel kinderboekenschrijvers en nog veel meer stripboekauteurs. Een van de bekendste reisverhalen is Reis rond de wereld in 80 dagen van Jules Verne. Over dat verhaal wordt in de oriëntatie gerept, Naar het middelpunt der aarde, ook van Jules Verne, wordt voorgelezen. Deelopdracht 1 gaat over ongelooflijke verhalen: sterke verhalen, broodjeaapverhalen, anekdotes en aangedikte reisverhalen. Met Google Maps stippelen de leerlingen zelf een fantastische reis uit. In deelopdracht 2 stellen de leerlingen een literaire reisgids samen voor de bestemmingen uit de eerste opdracht. Ze werken met vormen als haiku en sage. Deelopdracht 3 gaat op allerlei manieren over heen en weer. Hoe kun je reizen (in gedachten) nog prettiger maken? Letterlijk heen en weer is de kennismaking met palindromen. De drie deelopdrachten vormen samen één literaire ontdekkingstocht. Je kunt reizen met een auto of vliegtuig, maar met je fantasie gaat het eigenlijk veel beter. 2. Leerinhouden Creativiteit, taalontwikkeling, expressie, originaliteit, convergent denken. 3. Leerdoelen Kennisdoelen De leerling: weet wat een anekdote is; weet wat een broodjeaapverhalen is; weet wat sterke verhalen zijn; weet wat een sage is; weet wat een haiku is; weet wat een palindroom is. Vaardigheidsdoelen De leerling: schrijft een verhaal van 50 woorden; herschrijft een verhaal; bedenkt een mop; schrijft een sage van 100 woorden; bedenkt een spreekwoord of gezegde; schrijft een haiku; stippelt een reis uit op een (digitale) kaart; maakt een beschrijving van een fictief voertuig; verzint een palindroom; Leerlijn Literatuur Thema Utopie Groep 78 14 december 2016 Informatie voor de leerkracht 4
koppelt een tekst aan een bestaande melodie. 4. 21 ste eeuwse competenties Creativiteit Een literaire reisgids samenstellen. Een haiku schrijven. Een collage maken. Een verhaal schrijven. Een mop bedenken. Een spreekwoord of gezegde bedenken. Een fictief voertuig bedenken. Probleem oplossend denken Het schrijven van een probleemverklarende sage Het bedenken van regels waarop heen en weer gereisd kan worden. Informatievaardigheden Het zoeken en verzamelen van moppen, verhalen van 50 woorden, grappige plaatsnamen, spreekwoorden die met reizen te maken hebben, beschrijvingen van bestaande voertuigen en Nederlandstalige liedjes. Samenwerken Samen een reisbureau opzetten. Elkaars verhalen herschrijven en beoordelen. Het zingen van een aantal zelfgeschreven liedjes. Communiceren Het presenteren van de reisverhalen. ICTbasisvaardigheden Tekst verwerken, opmaken en printen. Media Wijsheid Het werken met google earth en streetview 5. Benodigdheden Algemeen Klaslokaal Digibord Computers Printer Deelopdracht 1 Papier en pennen Leerlijn Literatuur Thema Utopie Groep 78 14 december 2016 Informatie voor de leerkracht 5
Deelopdracht 2 Kranten & tijdschriften Papier Scharen Lijm Pennen en stiften Nietmachine of perforator Deelopdracht 3 Papier Pennen 6. Didactische werkvormen Instructievormen Het vertellen over het boek Reis om de wereld in 80 dagen en de schrijver ervan: Jules Verne. Het laten lezen van een artikel over een meisje dat virtueel de wereld over reisde. Het voorlezen van het boek Naar het middelpunt van de aarde (Jules Verne). Het laten zien van een van de films naar het boek Naar het middelpunt van de aarde. Het laten zien van Reisimpressies van Louis Couperus. Het laten zien van Monty Python and the Holy grail. Het uitleggen van wat anekdotes zijn. Het uitleggen van wat broodje aapverhalen zijn. Het voorlezen uit de Encyclopedie van misvattingen van Hans van Maanen. Het uitleggen van wat een sage is. Het uitleggen van wat een haiku is. Het uitleggen van wat een palindroom is. Het laten zien en horen van de teksten van drs. P. Het laten zien van een filmpje van Weird Al Jankovich. Interactievormen Het bespreken en vertellen van reisanekdotes. Het bespreken en vertellen van sterke verhalen. Het bespreken van verhalen die te mooi zijn om waar te zijn. Het klassikaal schrijven van een Haiku. Het bespreken van wat verbeterd kan worden aan reizen. Opdrachtvormen Het verzamelen van moppen met reizen als thema. Het zoeken, printen en voorlezen van verhalen van 50 woorden. Het zoeken en verzinnen van grappige plaatsnamen op de kaart van NL en BE. Het bekijken en opschrijven van 10 virtueel te bezoeken plaatsen op de wereld. Het uitstippelen van een route op land of wereldkaart. Het virtueel reizen naar 10 gekozen plaatsen op de wereld. Het schrijven van een verhaal van 50 woorden. Het bedenken en opschrijven van een mop over reizen. Het knippen van reisadvertenties uit tijdschriften en kranten. Leerlijn Literatuur Thema Utopie Groep 78 14 december 2016 Informatie voor de leerkracht 6
Het verzamelen van spreekwoorden die iets te maken hebben met reizen. Het maken van een reisgids voor een virtuele reis. Het schrijven van haiku's. Het schrijven van een sage van 100 woorden. Het bedenken van een spreekwoord of gezegde. Het verzamelen van beschrijvingen van voertuigen. Het verzamelen van Nederlandstalige liedjes met reizen als onderwerp. Het maken van een beschrijving van een voertuig. Het bedenken van woorden en regels waarop heen en weer gereisd kan worden (palindromen). Het op de melodie van een bestaand liedje zetten van een voertuigbeschrijving. Het achterstevoren voorlezen van de liedjes om o.a. palindromen te ontdekken. Samenwerkingsvormen Het maken van een reisbureau. Het bedenken van woorden en regels waarop heen en weer gereisd kan worden (palindromen). Het zingen van een aantal zelfgeschreven liedjes. 7. Projectplanning Introductie project: 15 minuten Filosofisch gesprek: 15 minuten Deelopdracht 1: 150 minuten Deelopdracht 2: 120 minuten Deelopdracht 3: 120 minuten Dichter/schrijver in de klas: 60 minuten 8. Bezoek culturele activiteit / culturele activiteit in de school Escher in het Paleis, Trapcollage maken en rondleiding 9. Kunstenaar in de klas Mendel Hardeman http://www.haagsekunstenaars.nl/cv/33065/mendel++hardeman 10. Nederlandse taal in het project Vaktaal Begrippenlijst broodjeaapverhaal streetview google earth haiku palindroom sage Nederlandse taal reisverhaal virtueel misvatting Leerlijn Literatuur Thema Utopie Groep 78 14 december 2016 Informatie voor de leerkracht 7
11. Gerelateerde leergebieden Aardrijkskunde, beeldende vorming, geschiedenis, taal/spelling, media. 12. Bronnen http://www.lindanieuws.nl/nieuws/zilla25loogenbedroogviafacebook/ Louis Couperus, Reisimpressies, http://www.gutenberg.org/files/27241/27241h/27241h.htm https://nl.wikipedia.org/wiki/anekdote https://nl.wikipedia.org/wiki/broodjeaapverhaal https://nl.wikipedia.org/wiki/sage_(volksverhaal) Drs. P, De Veerpont (Heen en weer), https://www.youtube.com/watch?v=x7v09tmsu0 Drs. P, Dodenrit, https://www.youtube.com/watch?v=gmzz8fcxui8 13. Tijdlijn Prehistorie 3000 v. C 3000 v. C. 500 na C. 500 1000 1000 1500 1500 1600 1600 1700 1700 1800 1800 1900 1900 1950 1950 nu Homerus, Odyssee (8 ste eeuw v. Chr.?) Rabelais, Gargantua en Pantagruel (153264) Jonathan Swift, Gullivers reizen (1726) Eerste reisgidsen (ca. 1830), Jules Verne, De reis om de wereld in 80 dagen (1873) Eerste vliegtuig (1903) Google Earth (2001) 14. Beoordelen Voor het beoordelen van de leerlingenprestaties kunt u gebruik maken van het beoordelingsformulier voor leerkracht en leerling. De vier beoordelingscriteria zijn afgestemd op de kerndoelen kunstzinnige oriëntatie en de uitgangspunten van COH. De leerlingenprestaties in het gehele project worden meegenomen in de beoordeling. Voor leerlingen vanaf groep 5 of 6 is een zelfbeoordelingsformulier beschikbaar. U kunt zelf inschatten in hoeverre uw leerlingen in staat zijn het formulier te gebruiken. Leerlijn Literatuur Thema Utopie Groep 78 14 december 2016 Informatie voor de leerkracht 8
15. 16. 17. 18. Promotie Het is mogelijk de ouders of schoolgenoten uit te nodigen voor de presentaties van de projecten. Met name een bezoek aan het reisbureau, aansluitend op deelopdracht 2, leent zich daarvoor. Van de Haagse collega s Ouderbetrokkenheid Vraag de ouders te begeleiden, bij een bezoek aan Escher in het Paleis en eventueel bij het thuis uitvoeren van de opdrachten die internetbezoek vergen. Bijlagen Informatie volgt binnenkort Leerlijn Literatuur Thema Utopie Groep 78 14 december 2016 Informatie voor de leerkracht 9