project: Preventie jeugdcriminaliteit
Colofon Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Postbus 1056 7940 KB Meppel Tel.: 0522-235235 Fax: 0522-235222 E-mail: info@edu-actief.nl Internet: www.edu-actief.nl Hennie Dijkman en ROC Mondriaan Preventie jeugdcriminaliteit Auteurs Titel Vormgeving Binnenwerk: DBD design/ruurd de Boer, omslag: Tekst in Beeld/Hubi de Gast ISBN 978 90 3720 442 1 Copyright 2011 Uitgeverij Edu Actief b.v. Eerste druk/derde oplage Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb. 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (Postbus 3060, 2130 KB) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912.
> Over dit project Werken aan een project doe je vaak met verschillende mensen gedurende een langere periode. Dit omdat het niet mogelijk is om alles alleen uit te voeren. Aan dit project werk je in een projectgroep. De projectgroep zal uit vier personen bestaan. Tijdens de voorbereidingsfase en ontwerpfase verzamel je informatie over jeugdcriminaliteit. Deze informatie pas je toe in de uitvoeringsfase. Tijdens de uitvoering van een project is het van belang om contact te houden met de opdrachtgever om te checken of je op de goede weg bent. In dit geval vertegenwoordigt jouw docent de opdrachtgever. Daarbij werk je aan de volgende doelstellingen. Doelstellingen Je kunt aangeven welke factoren gedrag beïnvloeden. Je kunt probleemgedrag omschrijven. Je kunt aangeven hoe probleemgedrag ontstaat. Je kunt probleemgedrag herkennen. Je kunt aangeven hoe je kinderen met probleemgedrag kunt begeleiden. Je kunt de relatie tussen probleemgedrag en jeugdcriminaliteit aangeven. Je kunt aangeven welke instanties/instellingen actief zijn op het gebied van jeugdcriminaliteit. Je kunt aangeven wat de taak is van deze instellingen en voor welke doelgroep ze actief zijn. Je kunt actuele informatie geven over jeugdcriminaliteit, onder andere gericht op ontwikkelingen en beleid. Je kunt preventieactiviteiten ontwikkelen. Behalve de producten die de opdrachtgever vraagt, lever je bij je docent een persoonlijk verslag in. In dit persoonlijk verslag zijn opgenomen: plan van aanpak takenlijsten logboek reflectie volgende de STARR-methode. Taal Taal Taal Taal Neem dit project door en onderstreep de woorden die je niet kent. Neem deze woorden over in je woordenlijst en zet de betekenis erbij. Nieuwe, onbekende woorden die je tegenkomt tijdens dit project voeg je toe aan de woordenlijst. Na afloop van de cursus neem je dit overzicht op in je taalportfolio. Werkmodel 5: Woordenlijst Uitgeverij Edu Actief b.v. 3
> Casus Het ministerie van Justitie en het ministerie van Binnenlandse Zaken streven naar een samenleving waarin mensen zich veilig, vertrouwd en verbonden weten. Met het project Veiligheid begint bij Voorkomen wordt ernaar gestreefd de criminaliteit en overlast met 25% te verminderen. De gemeente ziet een toename van de jeugdcriminaliteit en een daling van de leeftijd van de jonge criminelen. De gemeente wil met preventief jeugdbeleid werken aan een beter leefklimaat en meer veiligheid in de gemeente. Je loopt stage bij een plaatselijke instelling voor Jeugd en Gezin. De stichting Jeugd en Gezin krijgt van de gemeente de opdracht om een onderdeel uit het preventieprogramma Jeugdcriminaliteit te ontwikkelen en uit te voeren. De preventieactiviteiten zijn gericht op leerlingen uit groep 8 van de basisschool en op hun ouders. Middels een voorlichtingsbijeenkomst en een ouderinformatieavond op alle basisscholen in de gemeente wordt aandacht besteed aan bewustwording en meningsvorming. Ook wordt aandacht gevraagd voor probleemgedrag en voor factoren die invloed hebben op dat probleemgedrag. d h Politie op straat. De opdracht > Opdrachtgever De opdrachtgever is de stichting Jeugd en Gezin, waar jij stage loopt. Je docent/begeleider treedt in de plaats van de opdrachtgever bij dit project. Als je vragen hebt voor de opdrachtgever, kun je deze dus aan de docent/begeleider stellen. 4 Preventie jeugdcriminaliteit
> Omschrijving opdracht Ontwikkel de volgende onderdelen voor het preventieprogramma Jeugdcriminaliteit en voer deze uit: Een voorlichtingsbijeenkomst voor leerlingen van groep 8. Een ouderinformatieavond voor ouders van leerlingen van groep 8. Een brief die tot doel heeft ouders te informeren en uit te nodigen. Een evaluatieverslag van beide bijeenkomsten. > Producteisen De producteisen hebben niet alleen betrekking op de inhoud, maar ook op de vorm. De voorlichtingsbijeenkomst voor groep 8 voldoet aan de volgende eisen: De voorlichtingsbijeenkomst is aantrekkelijk vormgegeven en afgestemd op groep 8. Gebruik verschillende hulpmiddelen en werkvormen. De voorlichtingsbijeenkomst is schriftelijk uitgewerkt in een voorlichtingsplan. De voorlichtingsbijeenkomst bevat informatie over jeugdcriminaliteit en schenkt aandacht aan normen en waarden, meningsvorming en groepsdruk. Ieder groepslid is evenredig actief betrokken bij de voorbereiding en uitvoering. De deelnemers evalueren de bijeenkomst. De ouderinformatieavond voor de ouders van leerlingen van groep 8 voldoet aan de volgende eisen: De ouderinformatieavond is aantrekkelijk vormgegeven en afgestemd op de ouders van leerlingen van groep 8. Gebruik verschillende hulpmiddelen. De ouderinformatieavond duurt ongeveer 2 uur, inclusief een pauze. De ouderinformatieavond is schriftelijk uitgewerkt in een voorlichtingsplan. De ouderinformatieavond bevat informatie over jeugdcriminaliteit en over instellingen die actief zijn op dat vlak en waarop ouders eventueel een beroep kunnen doen. De ouderinformatieavond bevat informatie over het begeleiden van kinderen met probleemgedrag en over het creëren van een goed opvoedingsklimaat. Ieder groepslid is evenredig actief betrokken bij de voorbereiding en uitvoering. De deelnemers evalueren de bijeenkomst. De brief voor de ouders van leerlingen van groep 8 voldoet aan de volgende eisen: De brief informeert ouders over de preventieactiviteiten in het kader van jeugdcriminaliteit op school. De brief nodigt de ouders uit voor de ouderinformatieavond en geeft een toelichting op het programma van die avond. De brief is volgens de richtlijnen van een zakelijke brief opgesteld. Het evaluatieverslag bevat: de uitkomsten van de evaluatie door deelnemers aan de voorlichtingsbijeenkomst de uitkomsten van de evaluatie door deelnemers aan de ouderinformatieavond de uitkomsten van de evaluatie van beide bijeenkomsten door de projectgroep zelf suggesties om de voorlichtingsplannen bij te stellen op basis van de evaluatie één exemplaar van het evaluatieformulier van de voorlichtingsbijeenkomst en één van de ouderinformatieavond. Uitgeverij Edu Actief b.v. 5
> Het project Plan van aanpak Lees eerst het project helemaal door. Begin daarna met de uitwerking van het project zoals in dit boek beschreven wordt. Stel in de projectgroep een plan van aanpak op voor het hele project. Zorg dat het plan van aanpak past op maximaal 2 A4 tjes. Werk de volgende punten uit: 1. Aanleiding of probleemstelling Geef antwoord op de volgende vraag: Waar loopt de opdrachtgever tegenaan? 2. Doelstellingen van de opdrachtgever Behandel hier de vraag: Wat wil de opdrachtgever bereiken met het product dat je voor hem maakt?' 3. Beschrijving van de opdracht Ga in op de vragen: Welk resultaat wordt verwacht, hoe moet de opdracht worden opgeleverd, aan welke eisen moet de opdracht voldoen?' 4. Betrokken partijen (werkmodel samenwerkingscontract) Je werkt in de projectgroep samen met verschillende mensen. Maak afspraken over de werkwijze en leg deze vast in een samenwerkingscontract. 5. Planning en afspraken Maak een planning voor de activiteiten die jullie gaan doen en verdeel daarbij de taken. Houd de opleverdatum goed in de gaten en maak afspraken over wie wat wanneer klaar moet hebben. Werkmodel 2: Samenwerkingscontract Laat je plan van aanpak goedkeuren door je docent/begeleider. Maak een begin met het schrijven van je logboek: Hoe is het samenwerken verlopen? Heb je een voldoende bijdrage geleverd? Hebben jullie duidelijke afspraken gemaakt? Hoe is dit gegaan? Werkmodel 1: Logboek Vooronderzoek De informatie uit het vooronderzoek is de basis voor de preventieactiviteiten. Loop alle stappen in het vooronderzoek zorgvuldig door. Zorg dat alle informatie uit het vooronderzoek goed wordt vastgelegd en bewaard. Vul de takenlijst Vooronderzoek in voordat jullie aan de slag gaan. Voor meer informatie zie website: www.factor-e.nl 1. Jeugdcriminaliteit is aan de orde van de dag Knip uit de krant van afgelopen en komende week alle artikelen die verband houden met jeugdcriminaliteit. Leg de knipsels die bij elkaar horen op één stapel. Maak zo meer stapeltjes. Plak vervolgens alle knipsels per stapeltje op één groot vel. Schrijf daarbij eventueel teksten, zodat de lezer de samenhang begrijpt. Beantwoord de volgende vragen: Welke vormen van jeugdcriminaliteit hebben jullie gevonden? Wat zijn de laatste ontwikkelingen op het gebied van jeugdcriminaliteit? Welke instanties zijn betrokken bij jeugdcriminaliteit? Wat valt jullie verder nog op? 6 Preventie jeugdcriminaliteit
2. Gedrag wordt probleemgedrag Bekijk samen de film De tasjesdief. Deze film van Maria Peters duurt 94 minuten en is te lenen of te huren op school of in de videotheek. Tijdens het kijken maakt iedereen notities over oorzaken en gevolgen van jeugdcriminaliteit. Stel een lijst samen met wat volgens jullie de oorzaken en gevolgen van jeugdcriminaliteit zijn. Zorg voor een duidelijke omschrijving! 3. Welke instellingen zijn actief op het gebied van jeugdcriminaliteit? In deze stap zoek je antwoorden op de volgende vragen: Welke organisaties zijn actief op het gebied van jeugdcriminaliteit, wat doen ze en voor wie? Welke omschrijvingen van de term jeugdcriminaliteit worden gebruikt? Wat zijn de ontwikkelingen met betrekking tot jeugdcriminaliteit (let bijvoorbeeld op leeftijd, frequentie en verschillende vormen)? Wat zijn de zes belangrijkste oorzaken van jeugdcriminaliteit volgens de deskundigen? Wat is preventie? Wat is een preventieprogramma en wat zijn preventieactiviteiten? Noem voorbeelden. Wat is het effect van preventieprogramma s en preventieactiviteiten? Zoek concrete voorbeelden. Welke hulpmiddelen zijn er om voorlichting te geven? Wanneer worden welke hulpmiddelen ingezet? Welke verschillende routes legt een jeugdige af wanneer hij de wet overtreedt? Om deze antwoorden te vinden ga je als volgt te werk: 1. Maak een lijst van instellingen die zich bezighouden met jeugdcriminaliteit in jouw provincie/regio/plaats. 2. Bezoek hun websites en lees de folders. 3. Houd een interview met Bureau Halt, het Centrum voor Jeugd en Gezin en de politie. 4. Plan dit interview. 5. Lees je goed in. Verdiep je in de instelling/het onderwerp en stel per interview vragen op. Let goed op dat je antwoord krijgt op de hierboven genoemde vragen. 6. Neem de interviews af. 7. Verwerk de antwoorden in een rapportage. 8. Zoek díe informatie op die nog ontbreekt, die onvolledig is of waarover nog vragen/onduidelijkheden zijn. Zie www.factor-e.nl voor zoektips. Uitgeverij Edu Actief b.v. 7
4. Gedragsproblemen Omschrijf het gedrag in het algemeen en de factoren die hierop invloed hebben. Maak daarna een overzicht van mogelijk probleemgedrag bij kinderen uit groep 8 en maak hierbij een onderscheid tussen probleemgedrag en gedragsstoornissen. Werk het probleemgedrag uit volgens het ABC-model. Bedenk tien verschillende situaties waarin probleemgedrag centraal staat. Werk elke situatie uit: A, B en C. Noteer vervolgens per situatie twee gewenste gedragingen. Werkmodel 3: ABC-schema 5. Risicofactoren en beschermende factoren Waarom begeven sommige jongeren zich op het verkeerde pad en andere jongeren niet? Er is altijd sprake van een combinatie van risicofactoren en een gebrek aan beschermende factoren die de kans op crimineel gedrag vergroten. Beschrijf per persoon een situatie van een willekeurig kind van 12 jaar. Je schetst zijn situatie aan de hand van de beschermende factoren en risicofactoren die een rol spelen bij het wel of niet vertonen van crimineel gedrag. Schenk hierbij aandacht aan groepsdruk, waarden en normen, de gezinssituatie en eigen verantwoordelijkheid. Het betreft een denkbeeldige situatie, maar deze moet wel realistisch zijn, dus werkelijkheid kunnen zijn. Geef na de beschrijving ook aan hoe je het kind kunt begeleiden naar een situatie waarin de risicofactoren worden verkleind en de beschermende factoren worden vergroot, dus waarin het opvoedingsklimaat wordt verbeterd. Werkmodel 4: Voorlichting aan een groep 6. Gedrag veranderen door middel van voorlichting Preventie betekent ervoor zorgen dat iets niet gebeurt. Om dit te bereiken kun je bijvoorbeeld een voorlichtingsbijeenkomst organiseren. Je brengt kennis over die van invloed kan zijn op iemands mening, houding en gedrag. Gedrag verander je niet zomaar, dat kost tijd. In deze stap ga je geschikte hulpmiddelen zoeken die je kunt gebruiken tijdens een voorlichtings- of informatiebijeenkomst. Zoek op internet naar organisaties die voorlichting geven. Ga na op welke manier zij hun voorlichting vorm hebben gegeven en welke vormen en hulpmiddelen ze bij hun voorlichting gebruiken. Maak nu een schema waarin je bij elk van de volgende doelen vermeldt welke middelen daarvoor te gebruiken zijn en voor wie die middelen geschikt zijn: 8 Preventie jeugdcriminaliteit