CMDA - V1 - BLOK 1 - CULTUUR & MEDIA - 2012/2013 R E A D E R Cultuur & Media HvA - CMD Amsterdam - V1-2012-2013 Docenten: Marie Meeusen Eva van den Eijnde Theo Ploeg 1
Cultuur & Media HvA - CMD Amsterdam - V1-2012-2013 Docenten: Marie Meeusen Eva van den Eijnde Theo Ploeg 2
VOORWOORD CMDA - V1 - BLOK 1 & 2 - CULTUUR & MEDIA - 2012/2013 Een mediaprofessional kan prima uit de voeten met mediatools. Een website bouwen, een kort marketingplan maken op basis van een eenvoudige briefing, daar draait hij of zij de hand niet voor om. Past uiteraard prima bij web 2.0, dat het idee voedt dat kennis eenvoudig is aan te leren nu technologie ervoor heeft gezorgd dat iedereen tools, cursussen en fora ter beschikking heeft. Weten hoe je in Flash een mooi website kan bouwen? Eenvoudig: software gratis en illegaal downloaden, tutorial scannen en aan de slag! Vragen zet je op een forum waarop je binnen een paar minuten antwoord hebt van de beste Flash-nerds die er op deze aardbol rondlopen. Waar hebben we in godsnaam nog onderwijs voor nodig? Ook die vraag is eenvoudig te beantwoorden: om een goede mediaprofessional te worden, is meer nodig dan handige vingers of kennis van een paar ontwerp- en programmeerstandaards. Wie goede mediaproducten wil maken, ontkomt niet aan een fikse dosis kennis van de mediacultuur. Waarom? Eenvoudig: wie weet hoe de wereld in elkaar zit, kan ook betere producten maken voor die wereld. Daarbij zit die wereld nooit zo in elkaar als je denkt. Dat betekent niet dat een goede mediaprofessional tevens een begenadigd socioloog of psycholoog moet zijn. Zeker niet. Maar een globale kennis van de basisideeën van deze wetenschappelijke disciplines is uitermate handig. Media staan immers niet op zichzelf, ze zijn onderdeel van de maatschappij. En dan nog: denken is gewoon leuk. Je wordt er geen studiebol door. Eerder een interactieve mediaprofessional die weet hoe de mediawereld in elkaar steekt. Precies ja, zoals het hoort. We wensen je in ieder geval veel plezier bij het uitdagende programma dat we voor je hebben samengesteld. Marie Meeusen, Eva van den Eijnde en Theo Ploeg 3
INHOUDSOPGAVE CMDA - V1 - BLOK 1 & 2 - CULTUUR & MEDIA - 2012/2013 BLOKMANUALTEKST! 6 OPDRACHTOMSCHRIJVING EN TOETSING! 10 OPDRACHT 1: DE GROTE PIRATENOPDRACHT (PRACTICUM)!... 11 OPDRACHT 2: SCHRIFTELIJK BETOOG!... 12 WAT IS EEN REFLECTIE?!... 13 CULTUUR EN MEDIA VAN WEEK TOT WEEK! 14 WEEK 1: ALLES IS CULTUUR!! 14 WEEK 2: EEN ONVOLLEDIGE GESCHIEDENIS VAN MEDIATHEORIE! 15 WEEK 3: MODERNE PIRATERIJ! 16 WEEK 4: MEDIA, OBJECTIVITEIT, SUBJECTIVITEIT EN VERZET! 17 WEEK 5: MEDIA EN (POST)MODERNITEIT! 18 WEEK 6: THE GLOBAL VILLAGE VAN MARSHALL MCLUHAN! 19 WEEK 7: DE EENDIMENSIONALE MENS VAN HERBERT MARCUSE! 20 WEEK 8: LEVE DE NETWERKSAMENLEVING!! 21 ALGEMENE EISEN GESCHREVEN OPDRACHTEN! 22 LITERATUUR EN INSPIRATIE! 23 DE LITERATUURLIJST! 24 Heb je al in je bezit!... 24 Keuzelijst!... 24 Thomas L. Friedman: The world is flat, the globalized world in the twenty-first century ( 2005)!... 26 Marshall McLuhan en Quentin Fiore: The medium is the massage (1967)!... 26 Nick Davies: Flat Earth News (2009)!... 27 Nicholas Negroponte: Being Digital (1995)!... 27 Lev Manovich: The language of new media (2001)!... 28 4
Henk Blanken en Mark Deuze: PopUp. De botsing tussen oude en nieuwe media (2007)!... 28 Andrew Keen: The Cult of the amateur (2007)!... 29 Jaron Lanier: You are not a gadget (2010)!... 29 Douglas Rushkoff: Program or be Programmed (2011)!... 30 Evgeny Morozov: The Net Delusion (2011)!... 30 TOETSFORMULIEREN EN FACTSHEET! 31 5
BLOKMANUALTEKST 6
Cultuur & media Docenten: Theo Ploeg, Eva van den Eijnde, Marie Meeusen Studiejaar: V1 Blok: 1 Studiepunten: 3 LEERDOELEN De student is in staat de invloed van (interactieve) media op het alledaagse leven in onze westerse cultuur te begrijpen en te omschrijven De student is in staat kritisch na te denken over processen waarin (interactieve) media en cultuur elkaar beïnvloeden en deze van buitenaf te bekijken en te analyseren De student is in staat vakinhoudelijke gedachten te lezen, te formuleren en te verwerken en is in staat vakliteratuur toe te passen De student is in staat een onderbouwde mening te vormen over het vakgebied en deze helder en duidelijk te communiceren De student ontwikkelt een visie op de plaats die (interactieve) media innemen in onze huidige westerse cultuur KORTE OMSCHRIJVING De student onderzoekt onder welke omstandigheden drastische veranderingen in het medialandschap hebben kunnen plaatsvinden in de (westerse) wereld. Verder onderzoekt hij de invloed die die veranderingen hebben gehad op het denken en doen van de mens binnen die samenleving en de inrichting ervan. BEROEPEN Algemeen vormend en verdiepend voor alle beroepen. BEROEPSTAKEN Onderzoeken CMDA - V1 - BLOK 1 & 2 - CULTUUR & MEDIA - 2012/2013 COMPETENTIES Competentie 2 - Onderzoeken Indicator 1 Motiveert waarom bepaalde methoden van gegevens verzamelen passen bij bepaalde onderzoeksvragen. Indicator 2 Beoordeelt de geraadpleegde en vermelde bronnen op kwaliteit. Indicator 3 Toont een kritische en maatschappelijk bewuste beroepshouding. Indicator 4 Analyseert ontwikkelingen in het interactieve media werkveld. INHOUD Aan de hand van theorieën en ideeën van mediawetenschappers en denkers over (nieuwe) media en de huidige mediarealiteit leert de student een visie te ontwikkelen over de invloed van media op cultuur en andersom. De behandelde theorieën en ideeën worden getoetst met behulp van meer of minder zichtbare ontwikkelingen en trends in onze huidige cultuur. Die ontwikkelingen en trends worden vertaald naar de omgeving van het CMD-vakgebied. De student leert de verbanden tussen vakgebied, ontwikkelingen, trends, theorieën en ideeën te leggen. 7
CMDA - V1 - BLOK 1 & 2 - CULTUUR & MEDIA - 2011/2012 WERKWIJZE Het lesprogramma bestaat uit acht hoorcolleges en acht werkgroepen. In de hoorcolleges staan mediatheorieën, ideeën over (nieuwe) media en ontwikkelingen en trends in onze huidige cultuur centraal. In de werkgroepen wordt de stof uit het hoorcollege door middel van opdrachten vertaald naar het CMD-vakgebied. De student bereidt zich voor op de hoorcolleges en werkgroepen door wekelijks literatuur te lezen. Wekelijks voert de student opdrachten uit die gekoppeld zijn aan de lesstof en publiceert de resultaten op een blog. Tevens reflecteert de student op dit blog op de inhoud van de lesstof en op de gelezen literatuur. CRITERIA In de twee opdrachten toont de student aan de invloed van (interactieve) media op het alledaagse leven in onze westerse cultuur te begrijpen en te kunnen omschrijven en een visie te hebben op de plaats die (interactieve) media innemen in onze huidige westerse cultuur. In de twee opdrachten toont de student aan kritisch na te denken over processen waarin (interactieve) media en cultuur elkaar beïnvloeden en deze van buitenaf te bekijken en te analyseren. De student leest, formuleert, verwerkt en past vakliteratuur toe. De student communiceert een - tijdens het vak gevormde - onderbouwde mening over het vakgebied helder, duidelijk en in foutloos Nederlands. TOETSING EN FEEDBACK De studenten worden individueel getoetst op de opdrachten die ze gedurende het vak hebben gepubliceerd op het blog. De opdrachten zijn geschreven in correct en foutloos Nederlands. De opdrachten bestaan in ieder geval uit: Het samenvatten van en reflecteren op gelezen vakliteratuur. Aan het begin van het vak kiest de student één boek uit van de door de docenten opgestelde literatuurlijst. Een stelling waarin een actuele ontwikkeling centraal staat, wordt verdedigd of ontkracht in een schriftelijk betoog, met behulp van tijdens het vak gebruikte theorieën en ideeën. De grote piratenopdracht waarin de student het actuele discours middels een interventie in de praktijk zichtbaar maakt. Een wekelijkse reflectie op het hoorcolllege, de werkgroep en eventuele literatuur. Na afloop van de gemaakte opdrachten, twee in totaal, krijgt de student feedback. HERKANSING Herkansing van de opdrachten die met een onvoldoende zijn afgesloten is mogelijk binnen enkele weken na de eerste deadline. LITERATUUR Reeds in bezit: Reader, door de opleiding verstrekt. Wijk van, Kees. De Media-Explosie - trends en issues in massacommunicatie. Den Haag: Sdu Uitgevers, 2001. Literatuurlijst: Lanier, Jaron. You are not a Gadget. London: Allen Lane, 2010. Blanken, Henk en Deuze, Mark. Popup: de botsing tussen oude en nieuwe Cultuur. Schiedam: Atlas, 2007. 8
Keen, Andrew. The Cult of the Amateur: How Today s Internet is killing our Culture and assaulting our Economy. Strawberry Hills: Currency Press, 2007. Keen, Andrew. Digital Vertigo. How today s online social revolution is dividing, diminishing and disorienting us. New York: St. Martin s Press, 2012. Davis, Nick. Flat Earth News. New York: Random House, 2009. Negroponte, Nicholas. Being Digital. New York: Vintage Books, 1995. Marcuse, Herbert. One-dimensional Man: Studies in the Ideology of Advanced Industrial Society. Boston: Beacom Press, 1964. Manovich, Lev. The Language of New Media. Cambridge: The MIT Press, 2001. McLuhan, Marshall. Understanding Media: the extensions of man. New York: Mc-Graw-Hill, 1964. McLuhan, Marshall en Fiore, Quentin. The Medium is the Message: an inventory of effects. London: Penguin, 1967. Rushkoff, Douglas. Program Of Be Programmed, Ten Commandments for a Digital Age. New York: OR Books, 2011. Morozov, Evgeny. The Net Delusion, how not to liberate the world. London: Allen Lane, 2011. Friedman, Thomas. The World is Flat: the globalized world in the twenty-first century. London: Picador, 2007. 9
OPDRACHTOMSCHRIJVING EN TOETSING Gedurende het blok houd je individueel een blog bij waarop je wekelijks opdrachten post. Door middel van de opdrachten reflecteer je op het vak en oefen je de behandelde stof. In ieder geval schrijf je wekelijks een reflectie op hoorcollege en werkgroep. Acht dus in totaal. Elders in de reader lees je wat een reflectie inhoudt. Is je blog aan het einde van het blok niet compleet? Dan heb je niet aan de voorwaarden voldaan en ga je direct door naar de herkansing. De opdrachten worden bekend gemaakt in de werkgroepen. Uit de literatuurlijst kies je een boek dat je gedurende het blok leest. Op je blog verschijnt een zelf geschreven samenvatting van het boek. Deadline daarvoor ligt in de week van maandag 5 november. Cultuur & Media heeft twee hoofdopdrachten: een gemeenschappelijke en een individuele. De eerste opdracht lever je in en presenteer je in lesweek 6, de tweede opdracht lever je in in de toetsweek van blok 1. Mis je een toetsingsmoment? Dan ga je direct door naar de herkansing. Een uitgebreide omschrijving van de opdrachten tref je verderop in deze reader aan. Voor elke opdracht dien je minimaal een 5,5 te scoren. Je kunt een onvoldoende voor de ene opdracht niet compenseren met een voldoende voor een andere. Opdracht 2 kan worden herkanst, practicum-opdracht 1 niet, want dat is een praktijkopdracht. Toetsingsformulieren voor de opdrachten tref je in de bijlage van deze reader aan. 10
OPDRACHT 1: DE GROTE PIRATENOPDRACHT (PRACTICUM) Maak een groep van drie studenten. Kies een discours in onze maatschappij dat jullie willen ontmaskeren. Volg de volgende stappen: - omschrijf het discours zorgvuldig, - leg uit waarom het discours ontmaskerd dient te worden, - vul de trendpiramide voor het discours in, - kies een manier om het discours te ontmaskeren en beschrijf waarom, - werk de manier die jullie hebben bedacht uit, - voer jullie piratenactie uit, - rapporteer je bevindingen. Oplevering van De Grote Piratenopdracht vindt plaats in week 6. De Grote Piratenopdracht bestaat uit: - een factsheet (zie bijlage van deze reader) en storyboard (bewijs van je brainstorm) - een presentatie waarin voorbereiding, uitvoering en evaluatie van de opdracht naar voren komen. De Grote Piratenopdracht lever je schriftelijk op (factsheet en storyboard) en presenteer je (voorbereiding, uitvoering en evaluatie). 11
OPDRACHT 2: SCHRIFTELIJK BETOOG Schrijf een betoog van 800 woorden waarin je een standpunt inneemt en verdedigt voor of tegen de stelling. Je mag kiezen uit twee stellingen: CMDA - V1 - BLOK 1 & 2 - CULTUUR & MEDIA - 2012/2013 1. Grote veranderingen in de maatschappij worden veroorzaakt door technologische ontwikkelingen. 2. De netwerksamenleving zoals die is beschreven door Marshall McLuhan is werkelijkheid geworden. Maak in je betoog in ieder geval gebruik van de theorie van Marshall McLuhan (ook wanneer je het eerste onderwerp kiest) zoals die in de hoorcolleges en werkgroepen is behandeld. Gebruik van de ideeën over mediarevoluties van Kees van Wijk is optioneel. Gebruik daarnaast minimaal nog een andere professionele bron uit de literatuurlijst. Het betoog dient te voldoen aan de algemene eisen voor de geschreven opdracht (zie elders in deze reader) en aan de volgende inhoudelijke eisen: - leg de theorieën die je gebuikt helder en duidelijk uit, - neem een standpunt in (en laat dat blijken uit je betoog), - gebruik een duidelijke en sprekende titel voor je betoog, - definieer alle begrippen die je hanteert in je betoog, - gebruik de terminologie zoals die is gebruikt tijdens hoorcolleges, werkgroepen en in de gelezen literatuur, - gebruik minimaal drie professionele bronnen (waaronder het Playboy-interview met McLuhan, Van Wijk en een boek uit de literatuurlijst) en geef in je betoog duidelijk aan wanneer je die gebruikt, - geef duidelijke argumenten en versterk deze door het geven van voorbeelden, - zorgt dat het macro-, meso- en microniveau (trendpiramide) in je betoog zitten. - Vermeld alle gebruikte bronnen volgens de MLA-standaard. 12
WAT IS EEN REFLECTIE? Een reflectie is een tekst van minimaal 150 woorden waarin je de volgende vragen beantwoordt: - Wat is je bijgebleven? - Heb je over de inhoud nagedacht? - Wat vind je ervan en waarom? - Waar zou je meer over willen weten? - Wat is het nut voor het CMD-vakgebied? Elke week dien je een reflectie te schrijven op je blog over hoorcollege en werkgroep. Acht (één per week) in totaal. 13
CULTUUR EN MEDIA VAN WEEK TOT WEEK WEEK 1: ALLES IS CULTUUR! HOORCOLLEGE 1. Introductie: - wat is Cultuur & Media? - inhoud en structuur van het vak - uitleg opdrachten - verplichte en facultatieve literatuur 2. Terugblik naar propedeuse 3. Vooruitblik naar V2 en afstudeerjaar 4. Kaders, definities en hulpmiddelen - verschillen en overeenkomsten traditionele en nieuwe media - massamedia, cultuur en samenleving - waarden, normen en discours - wij zijn de media 5. Huiswerk voor werkgroep: lezen reader WERKGROEP 1. Vragen naar aanleiding van het hoorcollege 2. Uitleg essentie Cultuur & Media - opdracht: wat zijn nieuwe media, wat zijn oude en waarom? - opdracht: terug naar 1996 - opdracht: nog maar een keer oefenen met de trendpiramide 3. Waarom is er een boekenlijst? 4. Huiswerk voor volgende week (verschijnt op het blog): - blog aanmaken en url doorgeven aan werkgroepdocent - kies een boek uit de literatuurlijst dat je gedurende het blok leest - schrijf je eerste reflectie én geef je verwachtingen ten aanzien van het vak 14
WEEK 2: EEN ONVOLLEDIGE GESCHIEDENIS VAN MEDIATHEORIE HOORCOLLEGE 1. Nadenken over media - invalshoeken en scholen - alles is media: remediatie 2. Denken over nieuwe media - Frankfurter Schule - communicatietheorie - (post)structuralisten - semantiek (betekenisleer) / semiotiek (iconisch/symbolisch) - global village van Marshall McLuhan - netwerksamenleving en het einde van de hiërarchie WERKGROEP 1. Vragen naar aanleiding van het hoorcollege 2. Behandelen huiswerk: korte terugblik 3. Mediatheorie in praktijk 4. Huiswerk (verschijnt op blog): - reflectie op hoorcollege en werkgroep - leg het verschil uit tussen iconen en symbolen mét voorbeelden 15
WEEK 3: MODERNE PIRATERIJ CMDA - V1 - BLOK 1 & 2 - CULTUUR & MEDIA - 2012/2013 HOORCOLLEGE 1. Digitale media: vloek of zegen? 2. Matt Mason en andere evangelisten van nieuwe media en vrije cultuur 3. Piraterij als levensstijl 4. Hoe het ooit begon: wanderjugend, dada en futurisme 5. Adbusting en andere piratentactieken 6. mainstream versus underground 7. verandering en innovatie WERKGROEP 1. Vragen naar aanleiding van het hoorcollege 2. Behandelen huiswerk 3. Even een uitstapje: sociale psychologie 4. Uitleg piratenopdracht 5. Maken groepjes van drie studenten 6. Huiswerk (op blog): - reflectie op hoorcollege en werkgroep - eerste brainstorm mét storyboard voor piratenopdracht 16
WEEK 4: MEDIA, OBJECTIVITEIT, SUBJECTIVITEIT EN VERZET HOORCOLLEGE 1. Piraterij in theorie: is verzet mogelijk? 2. Objectiviteit en media 3. Falsificatie als houding 4. Gevestigde orde, subcultuur en tolerantie 5. Amusement als politiek instrument 6. Hallo (post)modernisme! WERKGROEP 1. Vragen naar aanleiding van het hoorcollege 2. Behandelen huiswerk 3. Piratenopdracht en theoretische uitwerking 4. Aan de slag! Zoek een discours en doe onderzoek. 5. Huiswerk (op blog): - reflectie op hoorcollege en werkgroep - maak een factsheet voor de piratenopdracht (zie voor voorbeeld elders in deze reader) 17
WEEK 5: MEDIA EN (POST)MODERNITEIT HOORCOLLEGE 1. Weten jullie t nog? Modernisme en postmodernisme 2. Media als (post)moderne instrumenten 3. Vooruitgangsgeloof en nieuwe media 3. Het geloof is ons ontvallen: cynisme en nostalgie WERKGROEP 1. Vragen naar aanleiding van het hoorcollege 2. Behandelen huiswerk 3. Stand van zaken De Grote Piratenopdracht 4. Huiswerk (op blog): - reflectie op hoorcollege en werkgroep (geef daarin een voorbeeld van modernisme en postmodernisme en leg uit - voorbereiding presentatie en afronden document De Grote Piratenopdracht (beide ook op blog) 18
WEEK 6: THE GLOBAL VILLAGE VAN MARSHALL MCLUHAN HOORCOLLEGE 1. Wie was Marshall Mcluhan? 2. The Medium is the message/massage 3. The global village 4. hot en cool media 5. technologisch determinisme WERKGROEP 1. Vragen naar aanleiding van het hoorcollege 2. Behandelen huiswerk 3. presentatie De Grote Piratenopdracht 4. Huiswerk (op blog): - reflectie op hoorcollege en werkgroep - lezen van het Playboy-interview met Marshall McLuhan en schrijven van een korte reflectie op het interview op je blog (artikel wordt uitgereikt) 19
WEEK 7: DE EENDIMENSIONALE MENS VAN HERBERT MARCUSE HOORCOLLEGE 1. Frankfurter Schule en Herbert Marcuse 2. De verlichting is mislukt 3. It s not the media, stupid! It s us! 4. Over middelmatigheid, simulaties, repressieve tolerantie en hyperrealiteit 5. Het internet als logisch uitvloeisel van de eendimensionale maatschappij WERKGROEP 1. Vragen naar aanleiding van het hoorcollege 2. Behandelen huiswerk 3. Stoeien met McLuhan en de Frankfurters 4. Huiswerk (op blog): - reflectie op hoorcollege en werkgroep - samenvatting boek dat je hebt gelezen - lezen artikel over Frankfurter Schule uit De Groene Amsterdam en kort reflecteren op het artikel op je blog (artikel wordt uitgereikt) 20
WEEK 8: LEVE DE NETWERKSAMENLEVING! HOORCOLLEGE 1. McLuhan of Marcuse? 2. Netwerksamenleving vs. eendimensionale samenleving 3. Revoluties: vooruitgang of achteruitgang? 4. Media als utopie of dystopie WERKGROEP 1. Vragen naar aanleiding van het hoorcollege 2. Behandelen huiswerk 3. Vooruitkijken op eindopdracht 4. Discussie over het wezen van media (en de maatschappij) 5. Huiswerk (op blog): - reflectie op hoorcollege en werkgroep 6. Individuele schriftelijke betoog (zie opdrachtomschrijving elders in de reader. Twijfel? Schroom niet te vragen.) 21
ALGEMENE EISEN GESCHREVEN OPDRACHTEN De individuele eindopdracht voor Cultuur & Media is een geschreven betoog. Hoe je een betoog moet schrijven heb je vorig jaar geleerd bij het vak Maatschappij & Interactie. Die theorie geldt nog steeds als basis. Ze geldt eveneens voor de blogposts die je wekelijks schrijft. In je betoog onderbouw je een stelling met argumenten. Dat vereist een goede voorbereiding. Pak het schrijven van een betoog aan alsof het een kleinschalig, kwalitatief onderzoek is. Let daarbij op de volgende zaken. - Wat is het doel en relevantie van je betoog? - Wat wil je precies gaan betogen? - Hoe ga je dat doen? - Wat is de hoofdstelling van je betoog en welke afgeleide stellingen kun je definiëren? - Welke argumenten voor en tegen kun je vinden? - Welke literatuur en andere bronnen gebruik je om je argumenten mee te ondersteunen? Maak voor elk betoog een trendpiramide. In een goed betoog zijn macro-, meso- en microniveau te herkennen. Je betoog heeft een duidelijke indeling, is begrijpelijk en geschreven in correct Nederlands. Zie de reader Maatschappij & Interactie van vorig jaar. Bronvermelding dient te gebeuren volgens de door MLA-standaard. Meer informatie daarover vind je op http://cmdamediakritiek.wordpress.com. 22
LITERATUUR EN INSPIRATIE 23
DE LITERATUURLIJST Van de meeste Engelstalige boeken is eveneens een Nederlandstalige uitgave beschikbaar. Wij adviseren je echter met klem om het origineel te lezen. Heb je al in je bezit Wijk van, Kees. De Media Explosie - trends en issues in massacommunicatie. Sdu Uitgevers: Den Haag, 2001 (druk 4, 2011). Keuzelijst Larnier, Jaron. You are not a Gadget. London: Allen Lane, 2010. Blanken, Henk en Deuze, Mark. Popup: de botsing tussen oude en nieuwe Cultuur. Schiedam: Atlas, 2007. Keen, Andrew. The Cult of the Amateur: How Today s Internet is killing our Culture and assaulting our Economy. Strawberry Hills: Currency Press, 2007. Keen, Andrew. Digital Vertigo. How today s online social revolution is dividing, diminishing and disorienting us. New York: St. Martin s Press, 2012. Davis, Nick. Flat Earth News. New York: Random House, 2009. Negroponte, Nicholas. Being Digital. New York: Vintage Books, 1995. Marcuse, Herbert. One-dimensional Man: Studies in the Ideology of Advanced Industrial Society. Boston: Beacom Press, 1964. Manovich, Lev. The Language of New Media. Cambridge: The MIT Press, 2001. McLuhan, Marshall. Understanding Media: the extensions of man. New York: Mc-Graw- Hill, 1964. McLuhan, Marshall en Fiore, Quentin. The Medium is the Message: an inventory of effects. London: Penguin, 1967. Rushkoff, Douglas. Program Of Be Programmed, Ten Commandments for a Digital Age. New York: OR Books, 2011. Morozov, Evgeny. The Net Delusion, how not to liberate the world. London: Allen Lane, 2011. Friedman, Thomas. The World is Flat: the globalized world in the twenty-first century. London: Picador, 2007. 24
DE KEUZELIJST NADER TOEGELICHT 25
Thomas L. Friedman: The world is flat, the globalized world in the twenty-first century ( 2005) In dit boek beschrijft de Amerikaanse journalist Thomas Friedman de economische opkomst van vooral India en China en de invloed die deze opkomst zal hebben op de wereld, waarbij hij zich vooral richt op de Verenigde Staten. Deze economische opkomst is mogelijk gemaakt door de verbeterde communicatiemogelijkheden. Volgens Friedman hebben deze nieuwe communicatiemogelijkheden (nieuwe media, dus) en het goedkoper worden van vervoer van reizigers en goederen de wereld 'plat' gemaakt. Friedman legt aardig wat verbanden. Zo haalt hij er de val van "de Muur" op 9 november 1989 bij en beschrijft hij de veranderingen in het economisch denken (de opkomst van het neoliberalisme en De Derde Weg). Ook worden hierbij de opkomst van computers, Windows, internet en het World Wide Web in perspectief geplaatst. Belangrijke boodschap is het anders denken over de inzet van arbeidskapitaal. Het gaat daarbij niet alleen om "goedkope" arbeid. Friedman gaat uit van (economische) kansen en laat de bedreigingen voor wat ze zijn. Kortom, interessant boek over globalisering van media en arbeid, maar Friedman laat de schaduwzijde niet zien. Lees daarvoor met name de boeken van Richard Sennett, Anthony Giddens en Ulrich Beck. Moeilijkheidgraad: ++ (van +++++) Tags: globalisering, post-2001, nieuwe media, economie, arbeid, specialisatie Marshall McLuhan en Quentin Fiore: The medium is the massage (1967) Meer dan veertig jaar oud en nog steeds actueel. De Canadese mediawetenschapper McLuhan voorspelde in de jaren zestig eigenhandig web 2.0. Quentin Fiore zorgde voor de plaatjes. Die vormen een onlosmakelijk geheel met het verhaal van McLuhan dat lekker wegleest maar toch behoorlijk ingewikkeld is. McLuhan beschrijft hoe de opkomst van nieuwe media - in zijn tijd met name de televisie - zorgt voor een andere manier van kijken naar de wereld. Letterlijk, want de beeldcultuur, die eeuwenlang werd verdrongen door het alfabet en het schrift, komt weer terug. McLuhan vindt dat een zegen. Hij heeft het niet zo op het geschreven woord. Lees zelf maar waarom. Op onnavolgbare wijze beschrijft McLuhan wat media eigenlijk zijn en hoe zij, als extensies van ons lichaam, de maatschappij veranderen. Nogmaals, lastig sociologisch boek, maar eigenlijk een standaardwerk dat iedere mediastudent gelezen moet hebben. Moeilijkheidsgraad: +++++ (van +++++) Tags: mediatheorie, sociologie, globalisering, innovatie, web 2.0, creativiteit, taal 26
Nick Davies: Flat Earth News (2009) CMDA - V1 - BLOK 1 & 2 - CULTUUR & MEDIA - 2012/2013 Jarenlang werkte de Britse topjournalist voor kranten als The Guardian, algemeen gezien als een van de beste kranten ter wereld. In Flat Earth News beschrijft hij hoe de media in het Westen allang niet meer worden geleid door journalistieke principes (zoals waarheidsvinding, kritische beschouwingen, etc). Nee, media draaien alleen nog maar het maken van winst. Dat zorgt ervoor dat de journalistiek uitsterft. Ach, laat ik maar Nick Davies zelf maar gewoon zijn boek aanprijzen. Dit zei hij tegen De Volkskrant: De journalistiek sterft uit door de commercie. De belangrijkste taak van journalisten is te proberen mensen de waarheid te vertellen. Maar keer op keer maken we verhalen die verdraaid zijn en onwaarheden bevatten, of die propaganda zijn. O, zeggen mensen dan, dat moeten jullie zeker schrijven van jullie rijke bazen. Maar dat was vroeger. Het echte probleem is de nieuwe generatie krantenbazen die niet uit is op propaganda, maar op winst. Deze eigenaren hebben verschrikkelijke schade toegebracht aan de redacties. Ze hebben hun kosten verlaagd door te bezuinigen, en hun inkomsten verhoogd door steeds meer pagina s en bijlagen te eisen. Journalisten hebben dus geen tijd meer om hun werk te doen. Ze praten niet meer in het café met politieagenten en leraren. En vooral: ze hebben geen tijd meer om de feiten te checken, de basis van het vak. Flat Earth News (of Gebakken Lucht in het Nederlands) is een verpletterend boek dat inzicht geeft in de propaganda van regeringen, de wijze waarop kranten zonder inhoudelijke check gevuld worden, en het opblazen door de media van verhalen tot mythische proporties: zo bleek de millennium bug een zeepbel, massavernietigingswapens onvindbaar en heroïne lang niet zo schadelijk als je denkt. Moeilijkheidsgraad: + (van +++++) Tags: journalistiek, web 2.0, nieuwe media, oude media, kranten, internet, waarheid Nicholas Negroponte: Being Digital (1995) Lang niet zo voorspellend als het werk van McLuhan, waar ook een boek van op deze lijst staat, toch is Being Digital een boek dat het nodige stof heeft doen opwaaien. De auteur? Nicolas Negroponte, de directeur van het MIT in Boston. Je weet wel, die universiteit die naar eigen zeggen vanaf het begin voorop loopt als het over nieuwe media en technologie gaat. Being Digital (of Digitaal Leven) combineert technologie, management en samenleving op een interessante manier. De manier waarop Negroponte over ingewikkelde technieken schrijft is zelfs voor een digibeet te begrijpen. Managers liepen in de jaren negentig van de vorige eeuw met zijn boek weg. Op zich terecht. De meeste ontwikkelingen die Negroponte beschrijft zijn in theorie heel belangrijk. Zo gaan digitale media, volgens hem, zorgen voor decentralisatie, globalisatie en harmonisatie. Kortom, de wildgroei van standaarden zal wegvallen en er zullen ontelbare bedrijven ontstaan die bijdragen aan internet. Het grote aantal monopolies in de internetwereld bewijst dat managers dit boek toch niet zó goed gelezen hebben. Moeilijkheidsgraad: +++ (van +++++) Tags: digitale media, bits, atomen, techniek, innovatie, revoluties, management 27
Lev Manovich: The language of new media (2001) Standaardboek bij Media Studies van de Universiteit van Amsterdam. Dat is, ondanks de kleine tak nieuwe media, toch vooral een filmstudie. Lev Manovich heeft het ook vooral over film en nieuwe media. Geen wonder, hij is professor beeldende kunst aan de Universiteit van Californië. In The Language Of New Media vergelijkt hij nieuwe media met oude media. Het boek is in 2001 onthaalt als de nieuwe heilige graal. Sterker nog: Manovich, overigens geboren in Moskou, werd vergeleken met McLuhan. Is The Language Of New Media net zo baanbrekend als The Medium Is The Massage? Helemaal niet. Toch op deze lijst? Jazeker, want interessant en boeiend is het boek wel. Met name de door Manovich benoemde principes van nieuwe media (numerical representatie, modularity, automation, variability en transcoding) zijn interessant. De essentie van nieuwe media heeft volgens The Language Of New Media sterk te maken met het visuele karakter ervan. Dat is een nogal beperkte visie, maar desalniettemin een interessante om je eigen te maken. Moeilijkheidsgraad: ++++ (van +++++) Tags: beeldcultuur, nieuwe media, oude media, film, techniek, basisregels Henk Blanken en Mark Deuze: PopUp. De botsing tussen oude en nieuwe media (2007) Niemand vroeg erom, maar toch hebben we dagelijks met dit fenomeen te maken: de popup. Ongewenste reclame in een tijd waarin de consument juist zelf wil bepalen welke informatie hij tot zich neemt. Het is één van de oplossingen voor de dalende advertentieinkomsten waar adverteerders mee worden geconfronteerd. Maar ook op andere gebieden staat het medialandschap volledig op zijn kop. In Pop-Up vertellen Henk Blanken en Mark Deuze hoe de wereld sinds de opkomst van de nieuwe media ingrijpend aan het veranderen is. De schrijvers proberen antwoord te geven op de vraag: hoe nu verder? Is er nog hoop voor de krantenindustrie? Buigt de waakhond van de democratie inmiddels voor de commercie en wie ziet er in deze nieuwe tijd eigenlijk toe op de waarheidsvinding? Worden we overgeleverd aan de grillen van de broodje-aap verkondigende blogger? En hoe moet de moderne politicus zich een weg banen in deze nieuwe wereld waar de waan van de dag bepaalt wie het voor het zeggen heeft? Moeilijkheidsgraad: ++ (van +++++) Tags: (burger)journalistiek, waarheidsvinding, politiek 28
Andrew Keen: The Cult of the amateur (2007) Monkeys on typewriters, aldus Andrew Keens opinie over de gebruikers van het net. Als we de auteur van The Cult of the Amateur. How Today s Internet Is Killing Our Culture mogen geloven, vernietigt Web 2.0 niet alleen onze Westerse cultuur, maar de economie bovendien. Door Web 2.0 raken wij zo in de ban van onszelf en andere amateurs dat we de traditionele media links laten liggen. User generated content is er, volgens Keen, de oorzaak van dat in alle traditionele mediabedrijven arbeidsplaasten verloren gaan. Ook worden we massaal dommer. We zetten onze privacy op het spel en verliezen het vertrouwen in gespecialiseerde kennis en expertise. Op Wikipedia krijgt de eerste de beste nitwit bijvoorbeeld net zo veel waardering als een hoogleraar. Keen richt in dit zwartgallige boek zijn pijlen op ieder denkbaar digitaal domein. Zijn doemscenario is onmisbaar voor een ieder die geïnteresseerd is in de invloed van het web op ons leven. Moeilijkheidsgraad: + (van +++++) Tags: (burger)journalistiek, waarheidsvinding, politiek, amateurs, muziekindustrie, 1984, de porno-industrie, online gokken, de teloorgang van de kranten, Second Life en nog heel veel meer Jaron Lanier: You are not a gadget (2010) Volgens Jaron Lanier, internetgoeroe en pionier, ondergaat internet een gedaanteverandering die mens en samenleving op termijn zal veranderen. Waar hebben we dat toch eerder gehoord? Net als Andrew Keen is Lanier kritisch over web 2.0, maar - in tegenstelling tot Keen getuigt zijn werk van een behoorlijke dosis technische kennis. Lanier understands every bit of it. In zijn boek bediscussieert hij de technische en culturele beperkingen die voortkomen uit het (gebrekkige) ontwerp van de digitale wereld. Lanier begrijpt als geen ander de interactie tussen technologie en cultuur. Machines (internet) zijn niet langer extensies van het menselijk brein (zoals McLuhan ons heeft geleerd), maar streven ons langzaam aan voorbij. Welkom in de digitale revolutie. Zeg maar dag tegen het individu en de privacy. Individuele creativiteit is passé. The wisdom of the crowd is het helemaal. In dit manifest probeert Lanier een lans te breken voor de mens. Voordat het te laat is Moeilijkheidsgraad: +++ (van +++++) Tags: bits, clouds, de ondergang van de creatieve middenklasse, het individu, wisdom of the crowds, vrije markteconomie 29
Douglas Rushkoff: Program or be Programmed (2011) Is het internet goed of slecht? Die vraag is niet relevant, betoogt Douglas Rushoff in zijn boek. Het internet is er. Overal. En het gaat niet weg. Daarbij: het internet zelf is niets. Het gaat erom hoe je het internet gebruikt. Daar zit m nu juist het probleem, meent Rushkoff. Dat weten we niet meer. We gebruiken iets zonder te weten hoe het functioneert, waarvoor het is bedoeld en waarom het nuttig is. Kortom: we laten ons programmeren in plaats van dat we zelf programmeren en het initiatief nemen. In zijn boek geeft Rushkoff een aantal stappen aan die nodig zijn om als individu weer controle te krijgen over het leven. Leest lekker weg, maar Rushkoff gaat behoorlijk diep. Een boek dat iedere mediaprofessional zou moeten lezen (met McLuhan, uiteraard). Moeilijkheidsgraad: ++ (van +++++) Tags: vrijheid, internet, software, verlichting, taal, DIY, specialisatie Evgeny Morozov: The Net Delusion (2011) Zorgt nieuwe technologie, zoals internet, voor meer vrijheid? Nee, meent Morozov. Nieuwe technologie zorgt er namelijk ook voor dat machthebbers, grote bedrijven en bijvoorbeeld de overheid in staat zijn individuen beter te beheersen. Daar komt bij dat die individuen steeds lakser en gemakkelijker worden. Technologie maakt het leven immers schijnbaar eenvoudiger. De boodschap van Morozov is hard, ongenuanceerd ook. Iedereen die gelooft in de kracht van nieuwe media wordt door dit boek op de proef gesteld. Moeilijkheidsgraad: +++ (van +++++) Tags: internet, vrijheid, filosofie, overheid, individu, wikileaks, big brother, totalitair bewind 30
TOETSFORMULIEREN EN FACTSHEET 31
Studenten: Cultuur & Media opdracht 1: de grote piratenopdracht Elk beoordelingsonderdeel dient voldoende te zijn afgesloten. Docent: Klas: Datum: Onvoldoende Voldoende Gevorderd Wow! Discours Piratenactie Het discours is niet duidelijk omschreven en/of het is niet helder waarom het discours ontmaskerd moet worden. De actie is niet goed uitgewerkt en/ of haakt niet in op het discours. Het discours is duidelijk omschreven en het is helder waarom het discours ontmaskerd moet worden. De actie is goed uitgewerkt en haakt in op het discours. Het discours is duidelijk Het discours is omschreven en duidelijk origineel gekozen. omschreven, relevant en actueel. De actie is doeltreffend De actie is en/of heeft mensen aan spraakmakend en/ het denken gezet. of heeft een groot bereik gehad. Presentatie Samenwerking * Factsheet + storyboard De presentatie is onvolledig, onverzorgd of onduidelijk. Niet alle teamleden hebben een (gelijk) aandeel gehad in de actie. Namen:...... Het factsheet is niet compleet en het storyboard ontbreekt. De presentatie is verzorgd en geeft een duidelijk en volledig beeld en evaluatie van de actie. Alle teamleden hebben bijgedragen aan de actie en/of presentatie. Het factsheet is compleet en het storyboard is aanwezig. De presentatie is origineel en leuk om naar te kijken. De actie en presentatie geven blijk van een goede samenwerking en flinke inzet van alle teamleden. Factsheet en storyboard zijn met extra zorg en aandacht voor beeld en detail opgesteld. De presentatie is opvallend, erg verzorgd en lokt reactie uit bij het publiek The sky is the limit. Actie en presentatie werden door het team op een hoger niveau getild. * Het is mogelijk dat niet alle teamleden (de zogenaamde meelifters ) een voldoende halen voor deze opdracht. CIJFER EN AANVULLENDE OPMERKINGEN Cijfer:!
Student: Klas: Cultuur & Media Opdracht 2: schriftelijk betoog Elk beoordelingsonderdeel dient voldoende te zijn afgesloten. Onvoldoende Docent: Datum: Voldoende Gevorderd Wow! Verzorging Betoog zonder titel. Consequente huisstijl (één lettertype), titel! Tekstredactie Kromme zinnen Een enkele kromme staan begrip in de zin, die begrip niet in weg. de weg staat. Passende woordenschat. Opdracht Structuur Lengte Bronnen Definities De vraagstelling is Vraagstelling wordt onduidelijk of duidelijk uitgelegd en ontbreekt of voldoet aan de voldoet niet aan de opdracht. opdracht. Het betoog heeft Het betoog heeft een geen duidelijke herkenbare inleiding, inleiding, middenstuk en middenstuk en conclusie. conclusie. Het betoog heeft Het betoog heeft de niet de opgegeven opgegeven lengte. lengte van 800 woorden (+/- 50) Er zijn Er zijn minstens drie onvoldoende bronnen in het betoog (betrouwbare) verwerkt, waaronder bronnen gebruikt. McLuhan en een boek Geen correcte uit de lijst. Correcte bronvermelding. bronvermelding. De gebruikte begrippen definities en terminologie worden niet toegelicht. De argumentatie is Pakkende titel. Taalgebruik is academisch en gericht op de docent. Rijke woordenschat. De vraagstelling is innovatief. Het betoog begint met een bijzonder pakkende intro. De gebruikte bronnen zijn betrouwbaar, inhoudelijk sterk en goed verwerkt in het betoog. De gebruikte De gebruikte begrippen, definities en begrippen worden op terminologie worden een verhelderende voldoende toegelicht. manier toegelicht. Titel zet direct aan tot lezen. Taalgebruik is academisch en gericht op de docent. Verrassende/ creatieve woordenschat. Inleiding, middenstuk en conclusie sluiten perfect op elkaar aan (het betoog is rond ). De extra gebruikte bronnen zijn origineel en verschaffen inzichten die niet in de klas zijn behandeld. De gebruikte begrippen worden op een (populair-) wetenschappelijke manier toegelicht. Overtuigende Argumentatie is sterk, Argumentatie is Argumentatie niet overtuigend en argumentatie. Micro-, goed doordacht en de drie lagen van meso- en macroniveau niveaus de trendpiramide zijn in het betoog te trendpiramide zijn zijn niet zichtbaar. onderkennen. goed uitgewerkt. Taal: spelling Het werk bevat Het werk bevat minder meer dan 6 fouten. dan 6 fouten. Het werk bevat minder dan 3 fouten. bijzonder overtuigend, verrassend en origineel. Niveaus trendpiramide zijn verrassend verwerkt in het betoog. Het werk is foutloos opgeleverd.
AANVULLENDE OPMERKINGEN BETOOG!
CULTUUR & MEDIA DE GROTE PIRATENOPDRACHT FACTSHEET --- Namen studenten: Omschrijving discours: Waarom discours ontmaskeren: Trendpiramide discours: Manier van ontmaskeren (wat gaan jullie doen?): Inspiratiebronnen: Informatiebronnen: Storyboard: