Raadsvoorstel= Jaar Raad categorie/agendanr. B. en W. 2016 RA16.0134 A 4 16/978 Onderwerp: Subsidie aanvraag van Added BV voor realisatie van het fieldlab HTSM, 'Added'. Portefeuillehouder: B. Arends Afdeling: Ontwikkeling, Beleid en Directiestaf Team: Economie N. Wehkamp, telefoonnummer 140591 Aan de gemeenteraad Voorgesteld besluit 1 De subsidie van maximaal 1 miljoen aan Added BV voor de realisatie van de Smart Industry Incubator en de Shared Smart Factory te dekken uit het Strategisch Innovatie Ontwikkel Fonds. 2 De door het college op basis van artikel 86 lid 2 en artikel 25 lid 2 van de Gemeentewet opgelegde geheimhouding op het projectplan van Added BV te bekrachtigen op basis van artikel 25 lid 3 Gemeentewet. Samenvatting Het bedrijf Chezz Partners heeft Philips Lighting Emmen overgenomen. Dat wil zeggen, de productiefaciliteiten aan de Kapitein Grantstraat 9 te Emmen. Dit jaar is een overgangsjaar, op 31 december 2016 komt er definitief een einde aan de vestiging Philips Lighting Emmen en 1 januari 2017 is de officiële start voor Chezz Partners (hierna te noemen Chezz). Chezz past de Philips fabriek aan, zodanig dat op een slimme manier, slimme producten kunnen worden geproduceerd. Dat betekent onder meer dat wordt ingezet op robotiseren en automatiseren; noodzakelijk om tegenwoordig in de markt overeind te blijven in de maakindustrie. Chezz zet in op een fieldlab, met gemeenschappelijke ontwikkel-, test en productiefaciliteiten, onder de naam Added. Kortom, een openbare, voor andere bedrijven toegankelijke kennis-, innovatie- en productie-infrastructuur. De ontwikkeling van een fieldlab brengt forse investeringen in de infrastructuur (testen, onderzoeken, (experimentele) productie) met zich mee, terwijl baten maar geleidelijk groeien. Kortom, er is bij een fieldlab sprake van een onrendabele aanloopperiode. Zonder support van overheden (of grootbedrijven of universiteiten) kan een fieldlab met haar faciliteiten daarom niet of zelden worden gerealiseerd, terwijl het een krachtige bouwsteen is ter versterking van de economische structuur (vliegwiel van kennis, innovatie, business). Voor het ontwikkelen van het fieldlab Added is dan ook financieel support nodig. Chezz, via Added BV, heeft de gemeente Emmen om toekenning van een subsidie gevraagd. De provincie Drenthe en het ministerie van Economische Zaken hebben al een subsidie toegekend, respectievelijk 1 miljoen en 1,5 miljoen. Bijlage(n): Subsidieaanvraag Added BV voor fieldlab Added Stukken ter inzage: Collegebesluit d.d. 20 december 2016 en de daarbij behorende stukken.
blad 2-6 jaar Raad categorie/agendanr. B. en W. 2016 RA16.0134 A 4 16/978 1 Aanleiding voor het voorstel Beschrijving Added A. Shared Smart Factory Added is een antwoord voor vooral MKB-maakbedrijven op de hoge eisen die worden gesteld om in de toekomst (middels onderzoek, testen, pilotproducties) concurrerend te kunnen blijven produceren. Anders dan in het MKB hebben grote bedrijven zelf een research & development afdeling en zijn zij in staat een eigen onderzoeks- en test(productie)faciliteit ( Smart Factory ) op te zetten. Voor het MKB ligt dat anders; een MKB bedrijf heeft vaak niet alle disciplines in huis zoals een grootbedrijf dat wel heeft. En het fors investeren in onderzoek naar en testen van nieuwe producten en/of productieprocessen is individueel voor MKB bedrijven vaak niet haalbaar, vanwege de hoge kosten. In Added kunnen meerdere bedrijven gebruik maken van de gemeenschappelijke intelligente productiefaciliteit (de backbone ). Specifieke montage- en assemblagelijnen voor de producten van de verschillende bedrijven kunnen worden aangehaakt op de backbone. Kortom, een Shared Smart Factory omgeving waarin bedrijven gebruik maken van een gedeelde infrastructuur, omringd door kennis en partners. Chezz is in gesprek met verschillende partijen die geïnteresseerd zijn in (het testen van) productie in de Shared Smart Factory, waarvan op dit moment 12 als kansrijk worden gezien. Eén van de bedrijven die gebruik zal maken van de Shared Smart Factory is het productiebedrijf van Chezz, Sustainder. Met dit bedrijf zet Chezz in op de ontwikkeling van slimme lichtarmaturen. Behalve de primaire toepassing licht en applicaties om deze om afstand te besturen (aan/uit, dimmen etc) biedt het slimme armatuur mogelijkheden als het meten van verkeersintensiteit, fijnstof, temperatuur wegdek etc. B. Smart Industry Incubator Naast de Shared Smart Factory zal Added bestaan uit een Smart Industry Incubator, waarbij kennis en testfaciliteiten in een lab bijeen worden gebracht over slimme producten en slim produceren én beschikbaar komt voor bedrijven. Doelstelling van de incubator voor de eerste 3 jaar; begeleiding, coaching en matchmaking voor minimaal 60 bedrijven in de eerste 3 jaar. Sommige bedrijven zullen gebruik maken van de kennis en faciliteiten van de incubator en die kennis mee terug nemen naar hun bedrijf. Andere bedrijven zullen na een onderzoeks- en testfase ook gebruik maken van de productiefaciliteit van de Shared Smart Factory. Hierbij wordt ervan uitgegaan dat die bedrijven Added na 2 a 3 jaar verlaten, doordat ze dan in staat zijn om hun eigen smart productie te realiseren. De totale investering in het fieldlab Added is circa 9,2 mln. 2 Argumentatie/beoogd effect 2.1. Aanjaagfunctie en katalysator voor verhoging van kennis, innovatie, groei. De commissie Vollebregt en Alberda van Ekenstein heeft geconstateerd dat er in deze regio nauwelijks een kennis, onderzoek en innovatie infrastructuur is. Denken en doen omgevingen zoals campussen, fieldlabs, techlabs ontbreken, terwijl deze relevant zijn voor het aanjagen van innovatie en groei in een regio. De kadernota Economie De economische evolutie van Emmen onderschrijft het door de commissie geduide belang van fieldlabs en de aanbeveling om dergelijke ontwikkelingen vanuit het bedrijfsleven te steunen. 2.2. Clustering van bedrijven (en onderwijs-, kennisinstellingen) en cross-overs. Met Added wordt een biotoop voor clustering van bedrijven rond kennis/innovatie gerealiseerd. Verschillende bedrijven ontwikkelen zelfstandig of gezamenlijk productmarktcombinaties, die op hun beurt weer gecombineerd kunnen worden. Dat jaagt gezamenlijke ontwikkeling van cross-overs aan. Added bedient en verbindt bedrijven en verschillende kennisinstellingen. Zowel de RuG en Stenden
blad 3-6 hebben schriftelijk verklaard samen te willen werken in en met het fieldlab Added. 2.3. Kans voor met name MKB-bedrijven; Versnelling van marktintroductie van nieuwe diensten/producten. Vaak hebben MKB-bedrijven voldoende ideeën en staan zij ook open voor innovaties. Maar ze hebben onvoldoende kennis en geen plek (faciliteiten) om hun innovatie te testen en te realiseren. Dat geldt vooral in deze regio, waar vooral MKB gevestigd is. Added biedt de plek, kennis en faciliteiten en is daarmee kansrijk als aanjager en katalysator van een moderne hightech industrie in deze regio. De voorzitter van de stuurgroep van het noordelijke consortium aan bedrijven in Region of Smart Factories en lid van de Taskforce HTSM Noord Nederland, heeft schriftelijk verklaard de ontwikkeling van het fieldlab Added van groot belang te vinden en dat er vanuit het consortium en de taskforce waar mogelijk een bijdrage wordt geleverd om Added tot een succes te maken. 2.4. Het fieldlab Added heeft een wervend karakter. De inrichting van een voor ieder bedrijf toegankelijk fieldlab met HTSM test-, ontwikkel- en productiefaciliteiten is bijzonder. Added is een serieus alternatief om outsourcing naar lage lonenregio s terug te draaien (reshoring) of te voorkomen. Verschillende partijen hebben daarom interesse in Added, op zoek naar betrouwbare en goede producten tegen concurrerende prijzen. De NOM en het NFIA (Netherlands Foreign Investment Agency) zijn nadrukkelijk betrokken en bereiden een marktscan voor Added. De directeur van de landelijke stuurgroep Smart Industry heeft schriftelijk verklaard dat het plan fieldlab Added nu de status aspirant Smart Industry Fieldlab heeft en dat Added de volwaardige status krijgt zodra het fieldlab daadwerkelijk start. Dat leidt tot bekendheid op regionale, noordelijke, landelijke en mogelijk Europese schaal; Added- Emmen, de eerste Shared Smart Factory in Nederland. In de raadsmotie van 7 november 2016 met als onderwerp: Het verbeteren van het vestigingsklimaat van Emmen heeft u gevraagd te onderzoeken of het instrument de reshoring tool van de Universiteit van Tilburg ook voor onze regio een waardevol instrument kan zijn. Het instrument omvat een online programma met vragen en begeleiding bij het invullen en gebruik door een accountmanager. Een separaat voorstel ligt op dit moment aan ons voor en over het besluit wordt u geïnformeerd. Ten aanzien van Added geldt dat de mogelijkheden van deze reshoring tool in gezamenlijkheid zeker worden verkend c.q. benut. 2.5. Werkgelegenheid. Chezz is nog niet zover om met een groot personeelsbestand bij Sustainder en Added te starten en dat betekent dan ook dat een groot deel van de Philips medewerkers niet per 1 januari 2017 in dienst van Chezz zullen zijn. Er zullen eerst meer orders, meer werk moeten worden gegenereerd. Des te sneller Added met haar test-, ontwikkel- en productiefaciliteiten wordt gerealiseerd, des te groter de kans op meer orders en meer aangesloten productiebedrijven op Added. Het bedrijf kan groei uiteraard niet garanderen, maar prognosticeert dat in 2019 circa 115 personen werkzaam zijn bij Sustainder en Added in Emmen. Dat is exclusief de ontwikkeling van werkgelegenheid bij andere productiebedrijven (dan Sustainder) die aansluiten op Added. Added start overigens met een team van 18 fte. Sustainder met een team van 22 fte. 2.6. Koppeling betaalbaarstelling tweede tranche aan resultaat. Wij hebben besloten om de subsidie toe te kennen onder het stellen van gebruikelijke voorwaarden van de Algemene Subsidieverordening met de volgende aanvullende voorwaarden: a. Added BV borgt dat de exploitatie van het fieldlab als een openbare infrastructuur wordt ingericht (opschortende voorwaarde); b. Dat gefaseerde betaalbaarstelling zal plaatsvinden als volgt: 1. Een eerste tranche van 0,5 miljoen subsidie ineens op investeringen in kennis en testfaciliteiten (incubator) en in een gemeenschappelijke productiefaciliteit (backbone); 2. De laatste en tweede tranche van 0,5 miljoen subsidie gefaseerd naar rato van periodieke investeringen voor de per aangehaakt nieuw bedrijf te realiseren specifieke productie- c.q. assemblagelijn.
blad 4-6 Uitleg 1. Door een eerste tranche van 0,5 miljoen beschikbaar te stellen aan de algemene en openbare kennis, test-, onderzoek- en productiefaciliteiten, wordt rekening gehouden met de onrendabele aanloopperiode en anders niet bereikbare faciliteiten. Het biedt Chezz de mogelijkheid om met enige massa (eigen investering + support gemeente/provincie/ministerie van EZ) het fieldlab op te bouwen. 2. Door de tweede en laatste tranche van 0,5 miljoen te koppelen aan nog te realiseren specifieke productie- c.q. assemblagelijnen van bedrijven die aanhaken op de backbone van Added, wordt afgerekend op resultaat. Immers, Added zal niet eerder investeren in specifieke productie- c.q. assemblagelijnen, dan nadat er een gebruiker is waarmee zij afspraken heeft gemaakt. Investeringen in die specifieke lijnen duiden erop dat andere gebruikers aanhaken en daarmee een werkgelegenheidseffect tot stand komt. Met betrekking tot de tweede tranche is onderzocht of subsidieverstrekking op gerealiseerde arbeidsplaatsen mogelijk is. Dat blijkt niet het geval. De subsidie zou dan niet in overeenstemming zijn met de mogelijkheden die de Europese regels (Algemene Groepsvrijstelling; AGVV) geven voor steun aan innovatieclusters (zie hieronder, ad 8) en de voorwaarden voor werkgelegenheidssteun. Weliswaar maakt de AGVV ten aanzien van werkgelegenheidssteun een loonkostensubsidie mogelijk waardoor steun per gerealiseerde arbeidsplaats kan worden gegeven, maar dergelijke steun is alleen toegestaan voor zogenaamde kwetsbare werknemers (voor zover hier van belang: werknemers die ten minste 24 maanden werkloos zijn), onder welke categorie juist de werknemers van Philips niet vallen. Omdat onze inzet ten aanzien van de tweede tranche van een 0,5 miljoen toch betaalbaarstelling op basis van prestaties is, is onderzoek verricht naar een toegestane werkwijze. Deze werkwijze is gevonden en hierboven beschreven. 2.7. Geheimhouding projectplan Added Geheimhouding kan gelet op artikel 55 lid 1 Gemeentewet slechts worden opgelegd op grond van een belang genoemd in artikel 10 van de Wet openbaarheid van bestuur. In het onderhavige geval is er een dwingende uitzonderingsgrond van toepassing namelijk artikel 10 lid c Wet openbaarheid van bestuur (bedrijfsgegevens die vertrouwelijk door Added BV aan de gemeente zijn overlegd. Subsidiair zijn er twee relatieve uitzonderingsgronden namelijk artikel 10 lid 2 onder b en onder g van toepassing. Dit betekent dat het belang van informatieverschaffing moet worden afgewogen tegen de economische en financiële belangen van de gemeente én tegen het voorkomen van onevenredige bevoordeling of benadeling van bij de aangelegenheid betrokken natuurlijke personen of rechtspersonen, dan wel van derden. Het projectplan is een strategisch document van Added BV en openbaarmaking zal leiden tot een verslechtering van hun positie alsmede leiden tot een verbetering van de positie van derden. Openbaarmaking van het projectplan zal tevens leiden tot verzwakking van de positie van de gemeente. 3 Relatie met bestaand beleid/eerder genomen besluiten - Kadernota Economie De Economische Evolutie van Emmen. - Economisch Programma Voor een sterke en innovatieve regio vierkant voor Werk. 4 Afstemming met externe partijen/communicatie - Hoofdlijn van dit voorstel is afgestemd met de provincie Drenthe. Het college van Gedeputeerde Staten heeft al besloten tot toekenning van een subsidiebedrag van 1 miljoen. Het ministerie van Economische Zaken heeft besloten tot een bijdrage van 1,5 miljoen. - Verder is advies ingewonnen bij een specialist in Europees recht, mededingingsrecht en staatsteun. - Conform de AGVV zal het besluit tot subsidieverlening aan Added BV ter kennisgeving via Europa decentraal aan de Commissie worden verzonden.
blad 5-6 5 Financiële consequenties/voorgestelde dekking Voorgesteld wordt het subsidiebedrag van 1 miljoen ten laste te brengen van het Strategisch Innovatie Ontwikkel Fonds. De realisatie van een fieldlab (infrastructuur voor ontwikkeling kennis, onderzoek, innovatie, business) sluit aan bij het doel van het fonds, namelijk het bevorderen van innovatie- en kennisontwikkelingen in Emmen en de regio. Een concept-besluit is bijgevoegd. Emmen, 20 december 2016. Burgemeester en wethouders van Emmen, de gemeentesecretaris, de locoburgemeester, I.A.A. Oostmeijer-Oosting B.R. Arends
blad 6-6 jaar Raad categorie/agendanr. B. en W. 2017 RA160134 A 4 16/978 Raadsbesluit De raad van de gemeente Emmen; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 20 december 2016, B&W nummer: 16/978; besluit: 1 De subsidie van maximaal 1 miljoen aan Added BV voor de realisatie van de Smart Industry Incubator en de Shared Smart Factory te dekken uit het Strategisch Innovatie Ontwikkel Fonds. 2 De door het college op basis van artikel 86 lid 2 en artikel 25 lid 2 van de Gemeentewet opgelegde geheimhouding op het projectplan van Added BV te bekrachtigen op basis van artikel 25 lid 3 Gemeentewet. Vastgesteld in de openbare vergadering van 16 februari 2017. de griffier, de wnd. voorzitter, H.D. Werkman G.J. Horstman.