De jeugd van tegenwoordig Apeldoorn 18 mei 2011 Aletta Smits
Agenda Wie zijn pubers? Wat gebeurt er met pubers? Ervaringen Wetenschap Hoe kunnen wij er mee omgaan? Dilemma: aansluiten of hard zijn?
Wie zijn pubers? En wie zijn wij?
Kiezen voor het leven? In de puberteit worden dingen voor altijd vastgelegd en In de puberteit hoeft niets definitief beslist
Wie zei dit? Onze jeugd heeft tegenwoordig een sterke hang naar luxe, heeft slechte manieren, minachting voor het gezag en geen eerbied voor ouderen. Ze geven de voorkeur aan kletspraatjes in plaats van training jonge mensen spreken hun ouders tegen en tiranniseren hun leraren. Socrates (ca. 470-399 BC)
Puber/Adolescent maakt vier dingen mee Lichamelijke en seksuele ontwikkeling (puberontwikkeling) Doorontwikkeling van hersenschors (complexe vaardigheden; cognitieve ontwikkeling) Doorontwikkeling van de identiteit Sociaal-emotionele ontwikkeling (inzicht in jezelf en anderen)
Lichamelijke en seksuele ontwikkeling Vandaag Gisteren
Melatoninehuishouding niet op orde
Doorontwikkeling van cortex
Ontwikkeling van de identiteit EXACTITUDES Ari Versluis / Ellie Uyttenbroek
Sociaal-emotionele ontwikkeling Gezichtsherkenning Empathie Groot en meeslepend wil ik leven Respect, man! Het is niet geheel zeker dat ik onsterfelijk ben (Hans van Mierlo)
Wat zie je? Wat ziet een puber?
Begeleiding van pubers tijdens opleiding Wat kom je tegen? / Waar hebben zij last van? / Waar heb jij last van? Keuze is vol overgave en altijd NU: Tegenslagje is drama School/keuzes/volwassen leven stoort Hoe dring je tot ze door? Waarom volgen ze je ijzeren logica niet? Waarom hebben ze niet dezelfde zorgen als jij? Waarom helpt straffen niet?
Vijf revoluties: Mens is niet het middelpunt Mens is chemisch proces Mens is wordt bepaald door erfelijkheid/ scheppen wordt mensenwerk Mens is product van evolutie Mens is niet rationeel
Opbouw van de hersen 1) We delen met amfibieen en reptielen: hersenstam en kleine hersenen 2) Ganglia en limbisch systeem: fundament van het gevoelsleven 3) Cortex
De cortex groeit als laatste Achterhoofdskwab: visuele informatie Parietele kwab: informatie via zintuigen Temporale kwab: gehoor, taalfuncties, verbaal geheugen Frontaalkwab
De prefrontale cortex gebruik je voor Impulsontrole Beoordelingsvermogen Abstracte redeneringen Probleemoplossing Planning Sociaal gedrag Geheugen
Witte stof (myeline): Verbinding tussen de hersencellen is pubers nog niet efficiënt
Door gebrek aan cortex en verbindingen: Last van hun limbisch systeem: gevoelsleven Hypothalamus: vechten, vluchten, paren, eten, slapen Amygdala: onbewuste emoties Hippocampus: helpt herinneringen opslaan, maar alleen als ze interessant zijn/context relevant is! Insula: kicks en spanning
Vier keer puberbrein (Nelis & van Sark 2009: 31) Resultaat Geen helikopterview Ratio op achterstand Heftige emoties Kicks Veroorzaakt door Minder (efficiente) verbindingen tussen de hersendelen Frontaalkwab in ontwikkeling Amygalda meer de overhand Stijgende hormoonspiegel (thalamus/hypothalamus/insula)
Vier keer puberbrein (Nelis & van Sark 2009: 31) Resultaat Minder probleemoplossend vermogen Moeite met overzicht houden Slechtere concentratie Ratio en emotie afwisselend overwicht Veroorzaakt door Geen helikopterview Ratio op achterstand Heftige emoties Kicks Minder (efficiente) verbindingen tussen de hersendelen Frontaalkwab in ontwikkeling Amygalda meer de overhand Stijgende hormoonspiegel (thalamus/hypothalamus/insula)
Vier keer puberbrein (Nelis & van Sark 2009: 31) Resultaat Geen helikopterview Veroorzaakt door Minder (efficiente) verbindingen tussen de hersendelen Ratio op achterstand Heftige emoties Kicks Frontaalkwab in ontwikkeling Amygalda meer de overhand minder vermogen tot abstraheren moeite met keuzes maken moeite met plannen en anticiperen moeite met prioriteiten stellen Stijgende hormoonspiegel (thalamus/hypothalamus/insula)
Vier keer puberbrein (Nelis & van Sark 2009: 31) Resultaat Geen helikopterview Ratio op achterstand Heftige emoties Veroorzaakt door emoties minder onder controle negatieve Minder emoties (efficiente) sneller verbindingen de overhand moeite tussen metde lezen hersendelen van gezichtsexpressies minder inlevingsvermogen Frontaalkwab in ontwikkeling Amygalda meer de overhand Kicks Stijgende hormoonspiegel (thalamus/hypothalamus/insula)
Vier keer puberbrein (Nelis & van Sark 2009: 31) Resultaat Veroorzaakt door Geen helikopterview Ratio op achterstand Heftige emoties Minder (efficiente) verbindingen tussen de hersendelen enorme stemmingswisselingen verhoogde roekeloosheid lagere impulscontrole minder relativeringsvermogen Frontaalkwab in ontwikkeling Amygalda meer de overhand Kicks Stijgende hormoonspiegel (thalamus/hypothalamus/insula)
Voorspeller van studiesucces: uitgesteld verlangen
Reëel beroepsbeeld mogelijk?
Onderwijs Steunen met structuur betekent niet: niet meer zelf plannen Aansluiten bij hun context betrek emoties bij ratio Begrip voor echte pijn Beloningsstructuur ipv strafstructuur Slapen en wakker zijn: vroeg is heel vroeg Toon de empathie die ze zelf niet altijd kunnen tonen Ze zijn aan het leren, en wat ze leren is belangrijk, alleen niet altijd wat jij op het rooster had staan Lange termijn is lastig te overzien: be prepared to fight
U bent een prefrontale cortex!
Selectie uit referenties Crone, E. 2009. Het puberende brein: Over de ontwikkeling van de hersenen in de unieke periode van de adolescentie. Amsterdam: Bert Bakker. Nelis, H & Y. van Sark. 2009. Puberbrein binnenstebuiten: wat beweegt jongeren van 10 tot 25 jaar? Utrecht: Kosmos Uitgevers Paap, M. 2004. Het kiezen van een MBO-opleiding. PvdA. 2008. Concept-voorstellen verbetering VMBO. Tbv. PvdA congres 24 november 2008. Smits, A. 2007. Checlist Studierendement. Leiden: Universiteit Leiden Traineepool 10. 2008. Weten wat je wilt. Amsterdam: Gemeente Amsterdam Van der Boom, E., R. van der Aa & G. de Bruin. 2009. Goed voorbeeld doet goed volgen. Rotterdam: Ecorys. Onderzoek uitgevoerd in opdracht van Ministerie van OC&W. Van Grinsven, V & E. Elphick. 2008. Aansluiting vmbo mbo: een gedeelde zorg. Utrecht: Adviesgroep MBO Van Reijendam, W. Het studeert niet makkelijk met 30.000 euro schuld. In: Mbo Magazine, december 2008. Elk, R. van, Steeg, M. van der & Webbink, D. (2009). The effect of early tracking on participation in higher education. Den Haag: Centraal Planbureau. Kemenade, J. van. (2008). Een voorwerp van aanhoudende zorglijkheid. Rede bij zijn afscheid als hoogleraar bij de Open Universiteit. Congresmap Lustrumcongres Ruud de Moor Centrum.
Aletta Smits asmits@deloeftraining.nl De Loef Training en Advies Communicatietrainingen Lezingen Workshops Onderwijsontwikkeltrajecten Docentprofessionalisering en coaching