Psychotherapie voor Depressie werkt! Maar hoe? Effecten en Werkingsmechanismes van Cognitieve Therapie en Interpersoonlijke Therapie voor Depressie Dr. Lotte Lemmens Maastricht University
Psychotherapie voor Depressie werkt! Cognitieve Therapie (CT) en Interpersoonlijke Psychotherapie (IPT): Goed-gestandaardiseerde, effectieve behandelingen voor depressie. Aanbevolen psychotherapeutische zorg voor depressie in Nederland. Maar. e.g. Cuijpers et al. (2011); Cuijpers, van Straten, Andersson, & van Oppen, (2008); Hollon & Ponniah, (2010); Hollon, Thase, & Markowitz, (2002), Strunk & DeRubeis (2001).
40%
tijd
Verbeteren van Therapieën tijd
Verbeteren van Therapieën Inzicht in Effecten Inzicht in Mechanismes
Werken behandelingen volgens in de theorie veronderstelde processen? Is CT effectiever dan IPT? Hoe ziet therapeutische verandering eruit? Wat is de rol van algemene factoren? Welke veranderprocessen hebben de meeste invloed? Zijn er verschillende processen betrokken bij CT en IPT?
STEPd Studie Behandelstudie (RCT) 182 volwassenen met een depressie Krijgen psychotherapie (CT of IPT) bij RIAGG Maastricht Vullen vragenlijsten in en doen een computertaak Meerdere vaste momenten over een totale periode van 2 jaar. Onderzoeksvragen Effectiviteit van CT vs. IPT (korte/lange termijn) Beloop van therapeutische verandering Factoren verantwoordelijk voor veranderingen Samenhang tussen symptomen van depressie (Lemmens et al., 2011)
Onderzoeksteam Prof. Arnoud Arntz Prof. Marcus Huibers Prof. Frenk Peeters Prof. Steven Hollon Dr. Lotte Lemmens Drs. Suzanne van Bronswijk Dr. Anne Roefs
Procedure Intake bij GGZ instelling (Check in/exclusie criteria) Baseline Meting (n = 182) Cognitieve Therapie (n = 76) Interpersoonlijke psychotherapie (n = 75) Wachtlijst Controle (n = 31)
In- & Exclusie criteria Inclusie: Leeftijd tussen 18 en 65 jaar Depressieve stoornis als primaire diagnose (SCID-I) BDI-II score > 10 Internet toegang en een eigen e-mail adres Exclusie: Bipolaire Stoornis Chronische depressie (huidige episode > 5 jaar) Verhoogd suicide risico Gelijktijdige farmacologische of psychologische behandeling Drugs- en alcohol misbruik/afhankelijkheid Onvoldoende beheersing van de Nederlandse taal Mentale Retardatie (IQ < 80) (Lemmens et al., 2011 - Trials)
Procedure Intake bij GGZ instelling (Check in/exclusie criteria) Baseline Meting (n = 182) Cognitieve Therapie (n = 76) Interpersoonlijke psychotherapie (n = 75) Wachtlijst Controle (n = 31)
Procedure Intake bij GGZ instelling (Check in/exclusie criteria) Baseline Meting (n = 182) Cognitieve Therapie (n = 76) Interpersoonlijke Psychotherapie (n = 75) Wachtlijst Controle (n = 31)
Ik ben waardeloos Cognitieve Therapie
Interpersoonlijke Therapie
16-20 sessies Individueel 45 minuten RIAGG Maastricht 7 maanden
Procedure Intake bij GGZ instelling (Check in/exclusie criteria) Baseline Meting (n = 182) Cognitieve Therapie (n = 76) Interpersoonlijke Psychotherapie (n = 75) Wachtlijst Controle (n = 31)
Behandeling 0 3 7 12 24 maanden
Effecten Ernst van depressie Andere psychische klachten Functionele beperkingen Kwaliteit van leven Mechanismes Gedachtes Interpersoonlijk Functioneren Piekeren & Zelfbeeld Patiënt-Therapeut relatie
Resultaten
Ernst van de Depressie (BDI-II) 35 Effecten van behandeling 30 25 Cognitieve Therapie Interpersoonlijke Therapie 20 15 10 - Depressieve klachten - Niveaus van algemene stress - Functionele beperkingen - Kwaliteit van leven - Negatieve gedachtes - Interpersoonlijke problemen - Piekeren - Zelfbeeld 5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Tijd in maanden Tijd in maanden - CT & IPT vergelijkbare effecten (Lemmens et al., 2015)
Verandermechanismes
Mechanismes Mediatie Behandeling Uitkomst
Mechanismes Gedachtes Interpersoonlijk Functioneren Piekeren Behandeling Zelfbeeld Uitkomst Patiënt-Therapeut Relatie (Lemmens et al., under review)
Overall Quality of Therapy Mogelijke verklaringen Verandering in symptomen ongerelateerd aan behandeling? CTS item 20 (overall rating) 0 5 (inadequate excellent) IPT Adherence and Quality scale item 5 (overall quality) 1 5 (low high)
Ernst van Depressie (BDI-II) Behandeling vs. Wachtlijst 35 30 Wachtlijst 25 Actieve behandeling 20 15 10 5 0 1 2 Tijd in maanden (Lemmens et al., 2015)
Overall Quality of Therapy Mogelijke verklaringen Verandering in symptomen ongerelateerd CTS aan item 20 behandeling? (overall rating) NEE! 0 5 (inadequate excellent) Therapiekwaliteit? IPT Adherence and Quality scale item 5 (overall quality) 1 5 (low high) (Lemmens et al., 2015 - Psych.Med)
Therapie kwaliteit Algehele kwaliteit Cognitieve Therapie (n = 54) Score Description N % 0 Inadequaat 0 0 1 Twijfelachtig 1 1.9 2 Voldoende 8 14.8 3 Goed 24 44.4 4 Zeer goed 15 27.8 5 Excellent 6 11.1 Cognitive Therapy Scale Item 20 (algehele kwaliteit) 0 5 (inadequaat excellent) Algehele kwaliteit Interpersoonlijke Psychotherapie (n = 52) Score Description N % 1 Laag 0 0 2 5 9.6 3 17 32.7 4 29 55.8 5 Hoog 1 1.9 IPT Adherence and Quality scale Item 5 (algehele kwaliteit) 1 5 (laag hoog)
Overall Quality of Therapy Mogelijke verklaringen Verandering in symptomen ongerelateerd CTS aan item 20 behandeling? (overall rating) NEE! 0 5 (inadequate excellent) Therapiekwaliteit? NEE! Essentiele werkingsmechanismes niet gemeten? Bv. gedragsmatige verandering? Behandeling niet krachtig genoeg om mechanismes te veranderen? Tekortkomingen van onderzoeksdesign en instrumenten? Op het verkeerde moment gemeten? Instrumenten niet sensitief genoeg? Groepsgemiddeldes vs. individuele verschillen? IPT Adherence and Quality scale item 5 (overall quality) 1 5 (low high)
Mechanismes Gedachtes Interpersoonlijk Functioneren Piekeren Behandeling Zelfbeeld Uitkomst Patiënt-Therapeut Relatie
Samengevat??? CT IPT Wachtlijst?
What s next? Concreter kijken naar verschillende procesmaten Focus op individuele verschillen Lange termijn effecten / Terugvalpreventie Kosteneffectiviteit Wordt vervolgd!
Psychotherapie voor Depressie werkt! Maar hoe? Dank voor uw aandacht! Vragen? Lotte.Lemmens@Maastrichtuniversity.nl