Auteur Het Hooghuis Laatst gewijzigd 30 July 2013 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/45804 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.
Inhoudsopgave Inleiding Leerdoelen Aanpak Beginsituatie Leeractiviteiten Geluidsbronnen Geluidstrillingen De luidspreker Hoe werken je oren Geheugenspel met geluid Gehoortest bij de specialist Hoe hard staat jouw Mp3? Hoe hard is dat geluid? Discobezoek Hoe lang luister jij Bouw zelf een luidspreker Afsluiting Terugkijken Over dit lesmateriaal Pagina 1
Inleiding mp3-speler.jpg Luister je graag naar muziek? En heb je dan ook een mp3-speler of een gsm? Toch heb je nog iets nodig om muziek te kunnen horen. Dat zijn je oren. Als je mp3-speler kapot gaat kun je een nieuwe kopen Als je gehoor minder wordt is daar meestal niets aan te doen. Straks doe je een gehoortest, dus zorg dat je een koptelefoon hebt! Leerdoelen Na deze les weet je: Wat gehoorschade is - Hoe geluiden zich door lucht verplaatsen - Dat je je oren moet beschermen tegen harde geluiden - Na deze les kun je : Met een decibelmeter harde geluiden meten - Een luidspreker maken - Aanpak Aanpak Pagina 2
Aantal lesuren : - 4 lesuren Werkvorm : - zowel individueel als in groepjes van 2 Benodigheden : - Koptelefoon, - Decibelmeter, - Stevig papier, - dun koperdraad Beginsituatie Weet je nog hoe het menselijk oor werkt? Klik hier om je geheugen op te frissen Wat zijn trilharen precies? Pagina 3
Hoe meet je hoe hard een geluid is? Pagina 4
Leeractiviteiten Geluidsbronnen Klik op de link Geluidstrillingen Klik op onderstaande link: Hoe komen die geluiden eigenlijk bij je oren? kn.nu/ww.4486107 (teleblik.nl) Het vlies van de trommel brengt de luchtdeeltjes in beweging. De luchtdeeltjes botsen tegen elkaar. Op die manier geven ze de beweging aan elkaar door. Klik maar eens op het filmpje hier onder. Geluidsvoortplanting (Bron: J. Petit) kn.nu/ww.ee29c84 (youtu.be) Pagina 5
Hoe heet het vlies in je oor? a. gehoorvlies b. geluidsvlies c. trommelvlies d. trilvlies De luidspreker De luidspreker Bij een luidspreker gaat dat precies hetzelfde als bij de trommel. De zogenaamde "Conus" van de luidspreker gaat heel snel heen en weer. Het gaat zo snel dat je het normaal nauwelijks ziet bewegen. Om dat toch te kunnen zien, is het filmpje hieronder vertraagd. Luidspreker (Bron: J. Petit) kn.nu/ww.60137d1 (youtu.be) Als de "Conus" naar voren komt, gaan de luchtdeeltjes... a. dichter naar elkaar toe b. bewegen c. kapot d. verder uit elkaar Hoe werken je oren Die luchtdeeltjes botsen ook tegen het trommelvlies in je oor. Wat er dan kan gebeuren zie je in het filmpje hieronder. Geluidanimatie kn.nu/ww.8cf8ae8 (schooltv.nl) Pagina 6
Hoe hard mag geluid eigenlijk zijn? (Afbeelding is eigendom van Kennislink) Je oren zijn heel erg gevoelig. Daarom moet je er zuinig op zijn! Je kunt zien dat het geluid van ruisende bomen nog geen 20 db is. (getallen aan de rechterkant) Het geluid van een gewoon gesprek is ongeveer 65 db. De luchtdruk op je trommelvlies is dan al 1000 x groter!!! (getallen aan de linkerkant) Bij de pijngrens van 120 db is de luchtdruk al een miljoen keer zo groot! Hoe hard is het geluid van een muziekband? a. 113 db b. 120 db c. 10.000.000 db d. 110 db Geheugenspel met geluid Tijd voor een spelletje. Kun jij goed geluiden onthouden? Technopolis kn.nu/ww.0df91f3 (technopolis.be) Hoeveel stappen heb jij onthouden? Gehoortest bij de specialist Of je goed kunt horen hangt ook af van je leeftijd. Als je 15 bent is je gehoor al niet meer zo goed als toen je 5 was. Pagina 7
Je gehoor kan ook minder worden door harde muziek, vuurwerk-lawaai enz. Als je twijfelt aan je gehoor kun je dat laten testen bij een specialist. Hoe dat precies gaat zie je in het volgende filmpje. Gehoortest kn.nu/ww.8038fb5 (teleblik.nl) Maar hoe zit het eigenlijk met jouw gehoor? Veel jonge mensen gebruiken dagelijks een MP3-speler. Vaak staat het volume daarvan erg hard. Dan kan je gehoor al op jonge leeftijd erg beschadigd worden. Daarom is het goed om je gehoor eens te controleren. Zorg ervoor dat je een koptelefoon hebt en doe de volgende test. http://www.oorcheck.nl/index/30/oorcheck?startoorcheck=1 kn.nu/ww.3d87725 (oorcheck.nl) Hoe hard staat jouw Mp3? Bron: OVC J. Petit De meeste jongeren luisteren graag naar muziek. Daarvoor gebruiken ze hun GSM of MP3-speler. Het geluid staat vaak erg hard. Hoe hard jouw voorkeur is, kun je nu gaan testen! Pagina 8
Zet het volume van je MP3-speler op maximaal. Houdt één oordopje vlak voor de Decibel-meter Kijk goed welke schaalverdeling je moet gebruiken. Schrijf op hoeveel db dat was. Test op dezelfde manier ook de MP3-spelers van andere leerlingen Schrijf weer op hoeveel db dat was. Meet ook eens hoe hard het geluid is van een boormachine of een decoupeerzaag. Hoe hard kan jou Mp3? Hoe hard is dat geluid? Om een idee te geven hoe hard een geluid is : 150 db straalvliegtuig in onmiddellijke nabijheid 130 db geweerschot 120 db pijngrens 100 db metro 80 db druk verkeer 70 db stofzuiger 50 db gewoon gesprek 40 db gezoem van een mug 30 db gefluister 10 db ritselende bladeren Hoe hard mag geluid zijn om je oren niet te beschadigen? a. niet harder dan 60 decibel b. niet harder dan 70 decibel c. niet harder dan 80 decibel d. niet harder dan 90 decibel Discobezoek Pagina 9
Het geluid is disco's is vaak erg hard. De meeste DJ's dragen niet voor niets oordoppen. En is het je wel eens opgevallen dat ook de meeste muzikanten oordoppen dragen? Dat doen ze niet voor niets. Ze weten heel goed dat ze hun oren moeten beschermen. Ze verdienen er immers hun geld mee!!! Op zaterdag 8 november stond er in de krant een verslag van een gehoortest bij de DJ's van 3FM. Klik op onderstaande link om het bestand te openen. Algemeen Dagblad zaterdag 8 november 2008 kn.nu/ww.4a5479d (doc, maken.wikiwijs.nl) Piepen jouw oren wel eens als je naar de disco bent geweest?? Hoe lang luister jij Je weet nu hoeveel db jouw MP3-speler kan laten horen. Maar weet je ook wanneer jouw gehoor schade oploopt? Dat hangt ook af hoelang je er naar luistert. In de grafiek kun je zien hoe groot de kans is op gehoorschade. In de tabel kun je zien na hoeveel tijd er gehoorschade kan bedekt. En als je op de link klikt kun je testen hoe schadelijk jouw luistergedrag is. Pagina 10
Test zelf of jouw luistergedrag schadelijk is of niet kn.nu/ww.b7288c0 (oorcheck.nl) Je hoort jouw favoriete muziek graag hard. (90 db) Je kiest voor een kleine kans op gehoorschade. Hoe lang mag je daar per dag naar luisteren? a. minder dan 1 uur per dag b. iets meer dan 3 uur per dag c. ongeveer 2 uur per dag Bouw zelf een luidspreker Bron: OVC J. Petit Pagina 11
Je gaat nu zelf een luidspreker bouwen. Daarvoor heb je nodig : een staafmagneet een statiefklem watten 10 meter dun geïsoleerd koperdraad een toongenerator (of een transformator) een papieren "conus" Bron: OVC J. Petit Print die knipplaat, knip de onderdelen uit en lijm ze aan elkaar vast. Wikkel het koperdraad er omheen zoals op de foto. Van de 2 uiteinden moet de isolatie verwijderd worden!!! (met een schuurpapiertje of even in een vlam houden) knipplaat luidspreker.doc kn.nu/ww.7b930dc (doc, maken.wikiwijs.nl) Klem de staafmagneet in de statiefklem. Wikkel de watten om de staafmagneet heen. De papieren "conus" moet er netjes omheen geschoven worden. Sluit de 2 uiteinden aan op de toongenerator. Probeer eens of je verschillende tonen kunt laten horen. Geluid maken (Bron: J. Petit) kn.nu/ww.035e28e (youtu.be) Gebruik de decibelmeter en meet hoe hard het geluid van je zelf gemaakte luidspreker is. Hoe hard gaat die van jouw. Pagina 12
Afsluiting Beoordeling Kijk eens naar de volgende vragen : Wat doe jij zelf om gehoorschade te voorkomen? Is jouw luistergedrag verandert na deze les? Staat jouw MP3-speler net zo hard als eerst? Schrijf in minstens 100 woorden jouw eigen mening over gehoorschade. De 3 vragen hier boven zijn om je een beetje op weg te helpen. Lever het word-bestand in bij je leerkracht. Je krijgt een cijfer voor : je zelfgebouwde luidspreker je eigen mening over gehoorschade. (word-document) Terugkijken Terugkijken Je weet nu dat je zuinig moet zijn op je oren. Dat laat je ook zien door gehoorbescherming te dragen als dat nodig is. Ook ken je de gevaren van een MP3-speler, disco-bezoek en popconcert. Wat was het resultaat van jouw gehoortest? Ben je daar tevreden mee of ben je geschrokken van het resultaat? Ben je van plan jouw luistergedrag te veranderen? Pagina 13
Antwoorden Hoe heet het vlies in je oor? 1. gehoorvlies 2. geluidsvlies 3. trommelvlies 4. trilvlies Als de "Conus" naar voren komt, gaan de luchtdeeltjes... 1. dichter naar elkaar toe 2. bewegen 3. kapot 4. verder uit elkaar Hoe hard is het geluid van een muziekband? 1. 113 db 2. 120 db 3. 10.000.000 db 4. 110 db Hoe hard mag geluid zijn om je oren niet te beschadigen? 1. niet harder dan 60 decibel 2. niet harder dan 70 decibel 3. niet harder dan 80 decibel 4. niet harder dan 90 decibel Je hoort jouw favoriete muziek graag hard. (90 db) Je kiest voor een kleine kans op gehoorschade. Hoe lang mag je daar per dag naar luisteren? 1. minder dan 1 uur per dag 2. iets meer dan 3 uur per dag 3. ongeveer 2 uur per dag Pagina 14
Over dit lesmateriaal Colofon Projectgroep : Natuurkunde & Wiskunde & TechniekProjectleider : Pim DurieuxArrangeur : Joep Petit Dit materiaal was via de OVC niet meer beschikbaar en is daarom overgebouwd in rearrangeerbare vorm door het Mondriaan College. Auteur Het Hooghuis Laatst gewijzigd 30 July 2013 om 12:47 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 1; VMBO gemengde leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2; Leerinhoud en Techniek; doelen Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 0 uur en 50 minuten Trefwoorden gedeeld_door_mondriaan_college, gehoorbeschadiging, gehoorschade, gehoortest Bronnen Bron Type Hoe komen die geluiden eigenlijk bij je oren? http://teleblik.nl/media/3522112/fragment?start=90&end=117 Link Geluidsvoortplanting (Bron: J. Petit) https://youtu.be/vyn74r-kd5k?rel=0 Video Pagina 15
Bron Type Luidspreker (Bron: J. Petit) https://youtu.be/kxaaldwyw7g?rel=0 Video Geluidanimatie http://www.schooltv.nl/beeldbank/embedded.jsp?clip=20080325_geluidanimatie01 Video Technopolis http://www.technopolis.be/nl/content/images/shockwave/geheugen.swf Video Gehoortest https://teleblik.nl/media/1937507?start=503&end=565 Video http://www.oorcheck.nl/in.../oorcheck?startoorcheck=1 http://www.oorcheck.nl/index/30/oorcheck?startoorcheck=1 Link Test zelf of jouw luister...rag schadelijk is of niet http://oorcheck.nl/index/31/mp3-check Link Geluid maken (Bron: J. Petit) https://youtu.be/jxj0yquc2os?rel=0 Video Pagina 16