R T-begeleiders 7de colloquium Houffalize Jan Wynants Annemie Vanhassel Ingrid Schoofs Antonio Cristiano Greet Verbeken Marleens Sanders Rik Vanderhauwaert Gerda Geenens Wim De Brauwere Programma Werkterreinen (pijlers) van talenbeleid Stappenplan talenbeleid Placemat : 3 schoolsituaties taalbeleid S c ho o ls it u a t ie s t a a lb e le id 2 Analyse-instrument : quickscan 1 W ij 3 Werkvormen 4 1 4 Buurtkenmerk Pijler 1 School- en buurtkenmerken Zicht krijgen op de kenmerken van de schoolbevolking en de inbedding van de school in haar omgeving. 1
Pedagogisch project schoollogo 1 Pijler 2 Pedagogisch project De onderwijsvisie, de opdracht en de eigenheid van de school duidelijk maken. Pedagogisch project schoollogo 2 Pedagogisch project schoollogo 3 Inschrijving Pijler 3 Inschrijvings- en onthaalbeleid Systematiseren van de procedure van inschrijving en onthaal. 2
Taal in de klas Pijler 4 Taal in de klas Afstemmen van het onderwijs van en in taal op de taal- en leerbehoeften van de leerlingen. Optimaliseren van TVO VEILIGE EN POSITIEVE LEEROMGEVING BETEKENISVOLLE TAKEN GERICHTE ONDERSTEUNING Drie voorwaarden om taalvaardiger te worden : 1) Binnen een positieve, veilige leeromgeving. 2) Met betekenisvolle (functionele) taken. 3) Met de nodige ondersteuning. Pijler 5 Taal rondom de klas Afspraken rond taalgebruik buiten de klas. Taal op de speelplaats Pijler 6 Extra maatregelen Specifieke acties en initiatieven die de (Nederlandse) taalverwerving ten goede komen. 3
Multidisciplinair overleg Pijler 7 Professionalisering Nascholing, aanwerving van nieuwe leerkrachten en ouderbetrokkenheid. Personeelsvergadering Bewuste reflectie + geheel van afspraken onder alle betrokken actoren over de wijze waarop de school omgaat met taal en taaldiversiteit Een school ergens in Vlaanderen Directeur : Dhr. Nooithuis Schoolkenmerken : Basisschool : 6 klassen KS, 7 klassen LS Personeel : sterk gemotiveerd, jong 40 % allochtonen op 280 leerlingen Genieten van extra s : GOK, Zorg, TNN, ptn. SG Periferie van grootstad Concurrentie met school van ander net Stappenplan taalbeleid Stap 3 : inventariseren en structureren Stap 4 : analyseren en doelen stellen Stap 6 : reflecteren en evalueren Stap 7 : bijsturen <-> bestendigen 4
Welke taal spreken met ouders? Externe input : 7 pijlers Wat doet de school al? pijlers ++ +- - - 1. School/buurt x 2. Ped. project x 3. Inschrijven x 4. Taal in de klas x 5. Taal rond klas x 6. Extra s x 7. Professioneel x Prioriteiten! Waar werken we eerst aan? Pedagogisch project Taal rondom de klas Professionalisering Hoe pakken we het aan? Werkgroep met ondersteuning van pedagogische begeleiding Welke doelen? Visie Aanpak diversiteit in klas Voertaal met ouders : twee stellingen Gezien het Nederlandstalig karakter van onze school hebben wij als leerkrachten de opdracht om kinderen zoveel mogelijk met de Nederlandse taal in contact te brengen en ze in te leiden in het Vlaamse cultuurgoed. Het vrijwaren van het Nederlandstalig karakter van de school heeft een invloed op de omgang met zowel leerlingen als ouders. Deze omgang kan bijgevolg uitsluitend in het Nederlands verlopen. Een monoculturele benadering is en een multiculturele en meertalige omgeving niet langer vol te houden. Als school wensen wij de kloof tussen onderwijs- en thuiscultuur zoveel mogelijk te overbruggen. Daarom moeten we onze aanpak afstemmen op deze bestaande situatie. Het gebruik van andere talen is bijgevolg een noodzaak tot vlottere communicatie en een verhoogde integratie. Hoe omgaan met taaldiversiteit in klas? Homogeen? Homogeen zwak taalvaardig : geraken samen niet ver Homogeen sterk taalvaardig : worden niet verplicht door te denken Heterogeen? Voor zwak taalvaardig : - profijt van samenwerking : nemen taalelementen en ideeën over Voor sterk taalvaardig : - profijt van samenwerking : worden verplicht om taal functioneel te gebruiken 5
Plan Do Check -Act! Drie acties : Schoolreglement : Voorbereiding schoolraad Coöperatieve werkvormen : Nascholing volgen (treasure within) Aan team uitleggen + opdracht Opvolgen : overleg, intervisie, klasbezoek, co-teaching, Schoolfeest : Ludiek theater over voertaal Ouderbetrokkenheid : Persoonlijk aanspreken deelname voorbereiding (reclame, gebak, hulp animatie, ) Plan Do Check -Act! Conclusie na 1 jaar : Structuur (stappenplan) : Transparantie, BH Werkgroepen : Naschools -> extra belasting Schept goede band Verantwoordelijkheid = mee beleid voeren Coördinatie : Nood aan opvolging en coördinatie -> externe begeleiding? Plan Do Check -Act! Je school onder de loep: de quickscan Instrument quickscan taalbeleid 5 = helemaal eens / volledig waar 4 = eens / voor een groot deel waar 3 = neutraal / wisselend 2 = niet eens / voor het grootste deel niet waar 1 = helemaal oneens / helemaal niet waar Taalbeleid op schoolniveau Taalbeleid op klasniveau Quickscan : taalbeleid op schoolniveau De school heeft een taalbeleidscoördinator en/of een taalbeleidsgroep. Er is regelmatig intern overleg m.b.t. taalbeleid. Leerlingen worden betrokken bij de ontwikkeling van het beleid. Ouders participeren aan de ontwikkeling of het invoeren van het taalbeleid. De school beschikt over data (evolutie leerlingenpopulatie, thuistaal, courant taalgebruik van de leerlingen ) die relevant zijn voor een schoolspecifiek taalbeleid. Quickscan : taalbeleid in de klas De leraren geven op een gepaste manier feedback over het taalgebruik van de leerlingen (modelleren, expanderen, corrigeren; doorvragen enz.). De leraren besteden aandacht aan de vier taalvaardigheden. De leraren besteden bijzondere aandacht aan schooltaalwoorden en (vak)begrippen. De leraren geven de leerlingen boeiende, uitdagende levensechte en functionele (taal)taken. De leraren besteden bijzondere aandacht aan taalzwakke leerlingen. 6
Gebruikte werkvormen Partner voorstellen : Veilig (praten over andere), statusverhoging Spel met viertallen : Directe interactie, geen uitgebreide voorkennis nodig, sturing heterogene groepen Placemat : Veilig (denktijd), ind. taakverantwoordelijkheid, groepsverantwoordelijkheid, sociale vaardigheden Quickscan : Veilig (start sterke ptn, eigen ervaringen), coöperatief leren Evaluatie : 4-waardenschaal, suggesties In hoever is onderstaande uitspraak van toepassing? 1. Er is rekening gehouden met mijn behoeften en ervaringen. 2. De inhoud van de werkwinkel is bruikbaar in mijn beroepspraktijk. 3. Ik ben tevreden over de organisatie van de werkwinkel. 4. Ik kreeg de kans om actief deel te nemen. 5. De tijdsinvulling is efficiënt gebruikt. 6. De werkwinkel heeft mij nieuwe kennis, inzichten of vaardigheden bijgebracht. 7. De syllabus is een nuttig instrument. 8. Er was een goed evenwicht tussen input en reflectie. 9. Er zijn al concrete afspraken gemaakt met collega's om goede praktijkvoorbeelden uit te wisselen. 10. De door de nascholers geformuleerde doelstellingen zijn bereikt. Suggesties. 7