Detailhandelsvisie Gemeente Vianen
Droogh Trommelen en Partners (DTNP) Adviseurs voor Ruimte en Strategie Graafseweg 109 6512 BS Nijmegen T 024-379 20 83 E info@dtnp.nl W www.dtnp.nl Opdrachtgever: Contactpersoon: Gemeente Vianen De heer K. Gulikers Projectteam DTNP: Mevrouw L. Dicou De heer T. Wissink Projectnummer: 1708.0416 Datum: 22 december 2016 Detailhandelsvisie Gemeente Vianen
Inhoudsopgave 1 Context 1 1.1 Inleiding 2 1.2 Vianen in beeld 3 1.3 Feiten en cijfers 5 1.4 Analyse winkelgebieden 8 1.5 Regionale context 10 Bijlagen 32 Bijlage 1 Projectgroep 33 Bijlage 2 Begrippenlijst 33 Bijlage 3 Distributieve mogelijkheden dagelijkse sector 35 2 Landelijke trends en gevolgen voor Vianen 11 2.1 Trends in de winkelmarkt 12 2.2 Ruimtelijk gedrag verandert 14 2.3 Gevolgen voor Vianen 14 3 Visie op de detailhandel 16 3.1 Ambities en uitgangspunten 17 3.2 Gewenste winkelstructuur 18 3.3 Uitwerking centrum Vianen 20 3.4 Uitwerking overige centra 27 4 Uitvoeringskader 28 4.1 Beleidskader 29 4.2 Vervolgproces 31
1 Context
1.1 Inleiding Aanleiding De gemeente Vianen zet met de Toekomstvisie Vianen 2025 in op versterking van het woonklimaat, de historische en landschappelijke waarden, en vitaliteit en dynamiek. Een sterke en gezonde detailhandelssector kan hieraan bijdragen. Inwoners hebben baat bij een goed voorzieningenniveau, bedrijven profiteren van een goed ondernemersklimaat en zowel lokale bezoekers als toeristen worden aangetrokken door een florerend centrumgebied. Ontwikkelingen in de detailhandelssector in Nederland zetten ook in Vianen het functioneren van winkelgebieden onder druk. Aan de andere kant bieden de ontwikkeling van het nieuwe woondorp Hoef en Haag, de historische kwaliteiten van de oude stad, de toeristische potenties van de omgeving alsmede de opkomst van nieuwe concepten in de detailhandel (zoals afhaalpunten, mix met horeca) kansen voor versterking van de detailhandel in Vianen. Doel De gemeente Vianen beschikt op dit moment niet over een visie op de detailhandel. Doel van voorliggende detailhandelsvisie is het scheppen van een helder beleids- en toetsingskader. De visie geeft aan waar in de toekomst detailhandel gewenst is en waar dit dus beleidsmatig gestimuleerd wordt. Tevens worden acties en maatregelen benoemd om tot uitvoering van de gewenste detailhandelsstructuur te komen. Proces Voor het opstellen van deze detailhandelsvisie is een projectgroep samengesteld (bijlage 1), die gedurende het proces een aantal keren bijeen is geweest. Doel van de projectgroep is het aanleveren van relevante en lokale informatie (rapporten etc.), het nagaan of het onderzoek goed wordt uitgevoerd en het meedenken over de visie. Halverwege het traject heeft een gesprek met de portefeuillehouder plaatsgevonden. Leeswijzer In het vervolg van dit hoofdstuk wordt kort de huidige situatie in Vianen en omgeving geschetst. Hoofdstuk 2 gaat in op belangrijke landelijke trends in de detailhandel, en de gevolgen daarvan voor Vianen. De visie op de detailhandel in Vianen en de consequenties daarvan voor verschillende centra staan centraal in hoofdstuk 3. Deze visie wordt in hoofdstuk 4 vertaald in een beleidskader. In bijlage 2 is een begrippenlijst opgenomen. Detailhandelsvisie: actueel beleidskader Doel: vitale detailhandelssector in Vianen 2 van 37 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016
1.2 Vianen in beeld 2. Sfeervol en aantrekkelijk straatbeeld in Voorstraat door diversiteit en kwaliteit panden, en horeca met terrassen 1. Vrijstad Vianen: veel monumenten in oude stad 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016 3. Rivier en uiterwaarden zorgen voor een aantrekkelijk verblijfsklimaat en voor toeristisch-recreatieve bezoekers 3 van 37
4. Relatie supermarkten-voorstraat matig 5. Aantal leegstaande panden in Voorstraat 6. Voorstraat gedomineerd door verkeer en parkeren 7. Aanbod buiten het centrum wijkverzorgend 8. Ontwikkeling Hoef en Haag: draagvlak neemt toe 9. Nauwelijks winkelvoorzieningen in kleine kernen 4 van 37 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016
1.3 Feiten en cijfers Geografische ligging Vianen Vianen ligt ten zuiden van Nieuwegein, op niet al te grote afstand van de stad Utrecht. De oude stad grenst aan de uiterwaarden van de rivier de Lek. De rijkswegen A2 en A27 doorkruisen de gemeente en de stad. Bevolkingsopbouw naar leeftijdsgroep in Vianen en in Nederland Aantal inwoners De gemeente Vianen heeft 19.500 inwoners. De meesten hiervan wonen in de plaats Vianen (± 16.000 inwoners)*. De overige kernen zijn Hagestein (± 1.450), Everdingen (± 1.200) en Zijderveld (± 800). Bron: CBS Bevolkingskenmerken gemeente Vianen Het inwonertal in de gemeente Vianen is de afgelopen tien jaar nagenoeg stabiel gebleven. Net als in veel andere gemeenten is in Vianen sprake van vergrijzing. Zowel absoluut als procentueel nam de groep 65-plussers toe**. Het aandeel ouderen in Vianen ligt momenteel rond het landelijk gemiddelde. De bevolking van Vianen is relatief welvarend. Vianen heeft ten opzichte van het Nederlands gemiddelde verder relatief veel gezinnen met kinderen en weinig eenpersoonshuishoudens. * CBS (2016), Kerncijfers Wijken en Buurten 2016 ** CBS (2016) Bevolkingsontwikkeling naar leeftijdscohorten 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016 Bevolkingsopbouw naar type huishouden in Vianen en in Nederland Bron: CBS 5 van 37
Binnen Vianen zijn er verschillen in de bevolkingssamenstelling. Zo wonen in De Hagen relatief veel mensen met een laag inkomen. Ook kent deze wijk relatief veel niet-westerse allochtonen. In de oude stad ligt het inkomensniveau juist ruim boven het gemiddelde. Aantal inwoners en de winkelgebieden (naar m² wvo) in de gemeente Vianen in 2016 Bevolkingsprognose Het aantal inwoners neemt volgens de meest recente prognose toe tot circa 21.400 in 2025 en daarna tot circa 22.200 in 2030*. Dit komt vooral door de ontwikkeling van de nieuwe woonkern Hoef en Haag. Hier worden de komende jaren in totaal 1.800 woningen gebouwd, met name eengezinswoningen. Na afronding zal Hoef en Haag naar verwachting circa 4.000 inwoners tellen**. Door huishoudensverdunning zal in de rest van de gemeente het aantal inwoners iets afnemen. * CBS (2016), Regionale prognose 2017-2040 ** STEC (2015), DPO actualisatie Hoef en Haag 6 van 37 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016
Omvang en spreiding winkelaanbod De gemeente Vianen telt in totaal ruim 70 winkels, met een totale omvang van ± 18.200 m² winkelvloeroppervlak (wvo). Dit is exclusief ruim 2.000 m² wvo leegstand, verspreid over circa 15 panden (vrijwel allemaal in het centrum van Vianen). Daarnaast telt de gemeente circa 30 horeca- en leisurebedrijven, en nog eens 30 dienstverlenende bedrijven (zoals kapper, makelaar, bank). Circa 80% van de winkels is gevestigd in een van de drie winkelgebieden in de woonplaats Vianen (Centrum*, Monnikenhof, De Hagen). Belangrijkste kenmerken van de winkelstructuur in Vianen zijn: veruit de meeste winkels en overige publieksgerichte voorzieningen zijn gevestigd in het centrum van Vianen, de Voorstraat heeft dan ook een gevarieerde mix aan functies; vrijwel alle leegstaande winkelpanden bevinden zich in het centrum (Voorstraat); het winkelaanbod in het centrum is primair gericht op de lokale bezoeker, hierbij staat het frequente aanbod centraal (supermarkten, verszaken, drogist, huishoudelijke artikelen, etc.) * onder het centrum wordt verstaan de oude stad (met name Voorstraat) en de Lijnbaan Aantal voorzieningen per winkellocatie in gemeente Vianen Bron: Locatus, september 2016 Omvang winkelaanbod per winkellocatie in gemeente Vianen (m² wvo) Bron: Locatus, september 2016 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016 7 van 37
een beperkt deel van het aanbod (winkels en horeca) richt zich ook op het toeristischrecreatieve bezoek; de twee buurtwinkelcentra Monnikenhof en De Hagen hebben een boodschappenfunctie met beide een supermarkt als belangrijkste trekker; buiten de drie centra is het winkelaanbod beperkt, het betreft onder meer enkele (grotere) winkels in PDV-branches (bouwmarkt, woonwinkel); het aanbod in de overige kleine kernen in de gemeente is zeer beperkt (of afwezig), inwoners uit deze dorpen zijn aangewezen op voorzieningen in Vianen of omliggende centra. Spreiding voorzieningen (branchering) in centrum Vianen (september 2016) 1.4 Analyse winkelgebieden Centrum Vianen Het hoofdwinkelcentrum van Vianen bestaat uit de Voorstraat binnen de oude stad en het planmatig ontwikkelde winkelcentrum aan de Lijnbaan; De relatie tussen beide deelgebieden is matig: er is geen zichtrelatie en de afstand tussen Lijnbaan en Voorstraat is ongeveer 250 meter (grote loopafstand); De Voorstraat kenmerkt zich door een grote mix aan branches (zowel winkels als 8 van 37 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016
overige voorzieningen). Het winkelfront wordt echter op veel plekken onderbroken door woningen en andere niet-publieksgerichte functies (zoals kantoor); De ruimtelijke opzet van de Voorstraat is helder (lineair), maar de loopafstanden zijn aanzienlijk (circa 400 meter van kerk tot poort, op sommige plekken circa 20 meter tussen de gevels); De Voorstraat oogt onoverzichtelijk en rommelig door de gekozen inrichting van rijloper, fietspad en parkeervakken; De Lijnbaan is de belangrijkste locatie voor dagelijkse aankopen in het centrum: hier zijn de twee supermarkten gevestigd, Albert Heijn is met 1.200 m² wvo de grootste supermarkt van Vianen, Jumbo is met ± 820 m² wvo aan de kleine kant; Opzet en uitstraling van de Lijnbaan zijn gericht op efficiënt boodschappen doen: een compacte overdekte passage met een parkeerterrein ernaast. al te groot voor een moderne aanbieder, maar wel passend bij de wijkfunctie; De opzet van Monnikenhof is compact en overzichtelijk, waarbij de meeste voorzieningen rondom een parkeerterrein gevestigd zijn (blauwe zone). Het aanbod in De Hagen bestaat uit discountsupermarkt Aldi (± 800 m² wvo), en enkele overige winkels in uiteenlopende branches. Naast winkels bevinden zich in dit centrumgebied diverse andere functies, van tankstation, tot school en welzijnsfuncties. Er is geen sprake van een compleet boodschappencentrum en het ontbreekt in het gebied aan samenhang. Voorstraat - centrum Vianen Buurtwinkelcentra Winkelcentrum Monnikenhof heeft met een supermarkt en enkele winkels en overige voorzieningen voor frequente aankopen een redelijk compleet aanbod voor dagelijkse benodigdheden voor inwoners uit de wijk. Supermarkt Coop is met ± 850 m² wvo niet Buurtwinkelcentrum Monnikenhof Buurtwinkelcentrum De Hagen 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016 9 van 37
1.5 Regionale context Positie centrum Vianen in de regio In de omgeving van Vianen zijn veel plaatsen met een groter winkelaanbod. Een zeer groot deel van de koopkracht in Vianen vloeit dan ook af naar omliggende gemeenten, met name in de nietdagelijkse sector (totale afvloeiing ± 70%)*. Een aanzienlijk deel van de bestedingen in de niet-dagelijkse sector door inwoners van Vianen komt terecht in Nieuwegein (circa 21%). Het centrum van Nieuwegein is met bijna 37.000 m² wvo vele malen groter dan het centrum van Vianen. Ook het aanbod aan volumineuze winkels is in deze gemeente zeer ruim (Ravenswade met o.a. Hornbach). Op iets grotere afstand van Vianen ligt de binnenstad van Utrecht (bijna 115.000 m² wvo). Ook de Woonboulevard in Utrecht heeft een regionale positie. De afvloeiing van bestedingen door inwoners van Vianen naar de gemeente Utrecht is hierdoor ook substantieel (16%). De regionale positie van het centrum van Vianen is als gevolg van de nabijheid en omvang van andere centra in de regio beperkt. Als gevolg daarvan is het aantal m² wvo in het centrum per inwoner in Vianen dan ook kleiner dan in Nieuwegein, Culemborg en Leerdam. * Provincie Utrecht (2015), Koopstromenonderzoek 2014/2015 10 van 37 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016
2 Landelijke trends en gevolgen voor Vianen
2.1 Trends in de winkelmarkt Van groei naar verdringing Het consumentengedrag in de detailhandel verandert de laatste jaren drastisch, mede als gevolg van de opkomst van internet, smartphones en andere technologische innovaties. Veranderende keuzes van consumenten hebben gevolgen voor het functioneren van fysieke winkels en winkelgebieden. Waar tot enkele jaren terug sprake was van een steeds maar groeiend aanbod vindt nu verdringing plaats. Behalve wijzigend consumentengedrag zijn er ook andere autonome trends die effecten hebben op de winkelstructuur in Nederland en in Vianen. In dit hoofdstuk worden deze landelijke trends in de detailhandel beschreven. Nieuwe consumenten Mensen hebben de behoefte zich op hun eigen wijze te profileren en te onderscheiden van andere mensen. De afgelopen jaren heeft dat er toe geleid dat consumenten in toenemende mate klaar zijn met doorsnee winkelaanbod en er een sterke focus is gekomen op lifestyle. Vooral winkels, horeca en andere publieke voorzieningen die passen binnen hun eigen (beeld van hun) levensstijl worden bezocht of gebruikt. Voorbeelden hiervan zijn onder andere meer aandacht voor de eigen leefomgeving (o.a. biologische en regionale producten), meer aandacht voor een gezond leven (o.a. juicebars, fitnessapps, e-bikes) en meer aandacht voor een duurzame wereld (o.a. tweedehands, eigen stroom opwekken, elektrische auto s of zelfs geen goederen meer in eigen bezit (deeleconomie)). Invloed internet op besteding in fysieke winkels Internetverkoop leidt tot een verschuiving van bestedingen ten koste van fysieke winkels. Het marktaandeel van internet in de totale detailhandelsbestedingen groeide van minder dan 1% in 2002 naar bijna 10% in 2015. In de niet-dagelijkse sector heeft internet inmiddels een marktaandeel van bijna 15%. Vooral in deze sector wordt nog een forse groei van het internetwinkelen verwacht, met volgens sommige prognoses een marktaandeel van 20 à 30% in 2020. Het marktaandeel van internet in food is tot nu toe zeer klein (ca. 2%), mede door de fijnmazige structuur, de aard van het product (vers), de lagere marges en de complexere logistiek. Als gevolg van innovaties in logistiek (o.a. pick-up points, solitair en bij winkels) en technologie, en in de wijze waarop vers online wordt aangeboden (o.a. maaltijdboxen) is de invloed van Meer vraag naar biologische en duurzame producten Internet blijft aan marktaandeel winnen Nieuwe ontwikkelingen in online foodmarkt 12 van 37 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016
internet ook in deze branche het afgelopen jaar fors gegroeid. Het is op het moment het snelst groeiende online producttype (groei percentages), mede doordat het nog zo klein is*. Overaanbod in Nederland Behalve aan de vraagzijde (consumentengedrag) zijn er diverse ontwikkelingen aan de aanbodzijde die de huidige en toekomstige winkelmarkt sterk beïnvloeden. Het winkelvloeroppervlak in Nederland is sinds 2001 met circa 25% toegenomen, in de non-foodsector zelfs met maar liefst 40%. Deze enorme groei is veroorzaakt door schaalvergroting van winkels (ingegeven door de strijd om de consument en kostenvoordeel) en door de grote hoeveelheid planmatig ontwikkelde winkelprojecten die de afgelopen jaren op de markt zijn gekomen (bouwdrift en uitbreidingsdrift). Het aanbod is veel harder gegroeid dan de bestedingen in winkels, waardoor er een enorm overaanbod in Nederland is ontstaan. Inmiddels is de groei van het vloeroppervlak gestagneerd en is het vloeroppervlak in de non-foodsector zelfs voor het eerst in de afgelopen 15 jaar afgenomen. Binnen de totale detailhandel zijn er grote verschillen tussen branches. De * Thuiswinkel.org (2016), Thuiswinkel Markt Monitor 2016 Q1 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016 foodsector doet het nog redelijk goed, terwijl het overaanbod in bijvoorbeeld de woonbranches heel groot is. Stagnerende bestedingen in winkels Tegenover het fors gegroeide fysieke aanbod staat een stagnerende vraagzijde, met name sinds de economische crisis in 2008. Oorzaken zijn onder andere internet, vergrijzing van consumenten en bevolkingskrimp. Ook nu het consumentenvertrouwen weer groeit is de toename van bestedingen in producten met name online te vinden (Thuiswinkel.org). Toekomst: afname winkelaanbod Per saldo is het winkelaanbod inmiddels structureel te groot. Hierdoor vindt in toenemende mate verdringing plaats met een afnemend aantal winkels en het beschikbaar komen van deze voormalige winkelpanden tot gevolg. De verwachting is dat de afname van het winkelaanbod de komende jaren verder zal doorzetten**. Het feit dat een aanzienlijk deel van de MKB-ondernemers de komende jaren met pensioen gaat, vaak zonder opvolging, zal deze ontwikkeling nog verder versterken. ** Locatus (2016), Het winkellandschap anno 2025 volgens Locatus Vraag en aanbod sterk uiteengelopen in non-food Veel faillissementen in middensegment Sterke afname aantal niet-dagelijkse winkels 13 van 37
2.2 Ruimtelijk gedrag verandert Koopgedrag verschilt per type bezoekmotief Een en ander leidt tot een ander ruimtelijk (koop)gedrag bij consumenten. Per type bezoekmotief maakt de consument de afweging welke locatie of welk aankoopkanaal het beste aansluit op dat doel en op dat moment. Boodschappen: nabij en gemak Voor boodschappen kiezen consumenten veelal de meest nabijgelegen aankooplocatie (mits goed bereikbaar en voldoende keuzemogelijkheden). Consumenten willen gemakkelijk en efficiënt de dagelijkse boodschappen kunnen doen. In de dagelijkse sector heeft internet (nog) weinig effect. Centra met voldoende keuze (aanbod), een goede bereikbaarheid en voldoende (nabij) parkeren zijn kansrijk voor het doen van boodschappen. De rol van supermarkten is hierbij zeer groot. Dit zijn publiekstrekkers waar andere winkels van (kunnen) profiteren. het gemak van internet boven fysieke winkels. Mode-aankopen worden door een deel van de bevolking ook (steeds meer) op internet gedaan, maar het gros van de mensen doet deze aankopen nog steeds in fysieke winkelgebieden. Wel kiezen consumenten dan vaker voor winkels en winkelgebieden die zich weten te onderscheiden van de grijze massa, bijvoorbeeld door sfeer, prijs, service, branding, productieproces, achtergrond of bedrijfsfilosofie. Dit geldt onder meer voor grote binnensteden (zoals de binnenstad van Utrecht) met voldoende onderscheidende sfeer en beleving en een groot en divers (modisch) aanbod. Consumenten blijven de behoefte houden om recreatief te winkelen. Met de opkomst van internetwinkelen wordt het bezoek aan een centrum meer een dagje uit dan een vooraf bedacht koopdoel. De aanwezigheid van horeca wordt dan ook steeds belangrijker. 2.3 Gevolgen voor Vianen Horeca-aanbod groeit en vult gat winkels deels op Complete boodschappencentra kansrijk Niet-dagelijks: internet of onderscheidende (grote) centra Als het gaat om de aankoop van generieke producten (o.a. boeken, elektronica, huishoudelijke artikelen, reizen, verzekeringen, abonnementen) verkiezen consumenten veelal Afvloeiing naar internet en grotere centra Ook de gemeente Vianen bemerkt de gevolgen van landelijke trends in consumentengedrag en de detailhandelssector. Inwoners van Vianen zijn voor niet-dagelijks, recreatief winkelen in toenemende mate gericht op omliggende Grote binnensteden bezocht voor dagje uit 14 van 37 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016
grotere centra met veel aanbod en/of sfeer en beleving (Nieuwegein, Utrecht, Culemborg). Voor praktische niet-dagelijkse aankopen neemt ook in Vianen de afvloeiing naar internet toe*. Binnen dit krachtenveld moeten de centra in Vianen een eigen, onderscheidende positie zien te vinden en behouden. Centrum Vianen: kwetsbaar als winkelgebied Het centrum van Vianen heeft als winkelgebied een kwetsbare positie binnen de huidige winkelmarkt. Eén van de factoren die het centrum kwetsbaar maken, is de matige relatie tussen de belangrijke sterke publiekstrekkers in de dagelijkse sector (supermarkten) en het overige aanbod (verszaken, drogisten, kleding, huishoudelijke artikelen). Het centrum biedt daarmee relatief weinig bezoekgemak voor de consument (belangrijk bij boodschappenfunctie). Het niet-dagelijkse aanbod in het centrum van Vianen heeft onvoldoende kritische massa om te kunnen concurreren met Nieuwegein, Utrecht of Culemborg. Kansen voor centrum Vianen Om het centrum van Vianen in de toekomst relevant te houden als winkelgebied én als centrale ontmoetingsplek voor inwoners uit de * Provincie Utrecht (2015), Koopstromenonderzoek 2014/2015 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016 gemeente en toeristische bezoekers is behoud en zo mogelijk versterking van de winkelfunctie noodzakelijk. Winkels zorgen gedurende de hele week voor drukte en levendigheid in het centrum. Hiervan kunnen andere functies, zoals horeca, profiteren. Gelet op de trends liggen de kansen voor het centrum van Vianen als winkelgebied vooral en in de eerste plaats bij de frequente aankoopfunctie. Daarnaast bieden de historische setting en de aantrekkelijke omgeving kansen voor versterking van het toeristisch-recreatieve product. Uitdaging is om meer toeristische bezoekers naar het centrum van Vianen te trekken. Bij voldoende bezoekers in het centrum ontstaan er ook kansen voor (bijzondere) winkels en horeca gericht op recreanten en toeristen. Buurtcentra: door beperkte omvang kwetsbaar De twee buurtwinkelcentra in Vianen zijn gericht op dagelijkse boodschappen en hebben daarom (nog) weinig last van internet. Door de beperkte omvang van het aanbod, is de keuze voor de consument echter beperkt. Dit maakt beide centra kwetsbaar. Versterking van het aanbod is gelet op het draagvlak (aantal inwoners) niet haalbaar. Deze centra hebben vooral kansen als klein voorzieningenhart in de nabijheid van de woning, aanvullend aan het centrum. Kwetsbare positie centrum Vianen Centrum aantrekkelijk voor inwoners en bezoekers 15 van 37
3 Visie op de detailhandel
3.1 Ambities en uitgangspunten Toekomstvisie Vianen 2025 De gemeente Vianen geeft in de Toekomstvisie Vianen 2025 prioriteit aan de hoofdbeleidskeuzes wonen, historische- en landschappelijke waarden, en vitaliteit en dynamiek. Economie en toerisme, met detailhandel als belangrijk onderdeel, zijn ondersteunende mechanismen voor het beleid. De Voorstraat neemt hierbij een belangrijke positie in. Er wordt ingezet op versterking van de sfeer en beleving in het centrum, om zo de verblijfsfunctie voor inwoners en toeristen te verbeteren. Ambities detailhandelsstructuurvisie Deze hoofdkeuzes kunnen als volgt worden vertaald in ambities voor de detailhandelsstructuur in de gemeente: Een dynamisch en leefbaar centrum voor inwoners, toeristisch-recreatieve bezoekers, forensen en ondernemers; Een duurzame winkelstructuur die zowel voor ondernemers als eigenaren aantrekkelijk is om in te investeren, en consumenten voorziet in een zo compleet en divers mogelijk aanbod; Een kwalitatief goed en aantrekkelijk woonen leefklimaat voor inwoners van de 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016 gemeente met aantrekkelijke centra en ontmoetingsplekken op korte afstand; Leefbare en vitale dorpen. Distributieve uitgangspunten Om keuzes binnen de detailhandelsstructuur te maken die leiden tot bovenstaande ambities moet rekening gehouden worden met de volgende distributieve uitgangspunten: Uitbreidingspotenties voor dagelijks winkelaanbod door groei van het inwonertal (met name door ontwikkeling van Hoef en Haag) en versterking van de lokale functie (door versterking aanbod wordt een hogere koopkrachtbinding haalbaar)*; Door ontwikkelingen in de winkelmarkt en het consumentengedrag moet rekening worden gehouden met een autonome afname van het niet-dagelijkse winkelaanbod in Vianen (met name de Voorstraat). Keuzes noodzakelijk, prioriteit bij centrum Om binnen deze uitgangspunten de gewenste ambities te realiseren, is het voor het toekomstige detailhandelsbeleid van de gemeente Vianen van groot belang te kiezen voor een heldere hoofdwinkelstructuur, * Een toelichting op de berekende marktruimte voor dagelijks aanbod in Vianen is te vinden in bijlage 3 Enige marktruimte dagelijks aanbod Ambitie: duurzame winkelstructuur, sterke centra 17 van 37
waarbinnen nieuwe (winkel)initiatieven worden gestimuleerd. Binnen die structuur heeft het centrum van Vianen (Voorstraat en Lijnbaan) prioriteit. De Voorstraat en omgeving vormen de identiteit en het visitekaartje van de gemeente. Als gevolg van trends in het consumentengedrag en in de detailhandelssector staat het functioneren van dit gebied als winkelcentrum onder druk. Om aantrekkelijk te blijven voor inwoners, bezoekers, maar ook voor (nieuwe) ondernemers en eigenaren zijn investeringen in sfeer en verblijfsklimaat belangrijk. Voor de benodigde drukte in het centrum is daarnaast behoud en versterking van de winkelfunctie gewenst. Om de winkelfunctie in de Voorstraat, en daarmee het functioneren van het centrum als geheel, te verbeteren, is het noodzakelijk om in te (blijven) zetten op vestiging van winkels in het centrum. Alleen door potenties te bundelen kan een compleet en aantrekkelijk voorzieningenaanbod behouden blijven. De buurtwinkelcentra zijn een aanvulling op het centrum, en bieden inwoners in hun eigen wijk de belangrijkste basisvoorzieningen. 3.2 Gewenste winkelstructuur Hoofdlijn gewenste detailhandelsstructuur Rekening houdend met de huidige situatie, ontwikkelingen op de winkelmarkt, en gemeentelijke ambities en uitgangspunten ziet de toekomstig gewenste detailhandelsstructuur van de gemeente Vianen er in hoofdlijnen als volgt uit: Centrum (Voorstraat en Lijnbaan): het centrum van de gemeente waar lokale inwoners zowel hun dagelijkse aankopen kunnen doen, terecht kunnen voor frequent benodigde en mode-aankopen en sociaalmaatschappelijke voorzieningen, een drankje kunnen nuttigen en een hapje kunnen eten, en naar toe kunnen om vrienden en bekenden te ontmoeten, en waar toeristen en dagrecreanten een dagdeel kunnen verblijven in een aantrekkelijke historische omgeving met een divers palet aan winkels, horeca en cultuur(historie). Buurtwinkelcentrum Monnikenhof: een efficiënt buurtwinkelcentrum waar consumenten uit de omliggende wijk worden voorzien in een basispakket aan dagelijkse winkels en overige wijkgerichte voorzieningen. Prioriteit bij versterking centrum Vianen Buurtvoorzieningen ondersteunende functie 18 van 37 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016
Buurtwinkelcentrum De Hagen: een efficiënt buurtwinkelcentrum waar consumenten uit de omliggende wijk worden voorzien in een basispakket aan dagelijkse winkels en overige wijkgerichte voorzieningen. Buurtvoorziening Hoef en Haag: een basisvoorziening voor de dagelijkse boodschappen (supermarkt) voor inwoners van deze nieuwe woonkern. Gewenste detailhandelsstructuur gemeente Vianen In het vervolg van dit hoofdstuk worden de toekomstige functie en positie per winkelgebied toegelicht. Eerst wordt kort ingegaan op het beleid voor overige winkels en locaties. Kleine kernen In de kleine kernen van de gemeente Vianen (Hagestein, Everdingen, Zijderveld) is het draagvlak voor winkelvoorzieningen (te) beperkt. Daarom wordt nieuwvestiging van winkels hier beleidsmatig niet nagestreefd. Om de leefbaarheid en vitaliteit van deze dorpen te behouden, wordt wel ingezet op een goede bereikbaarheid van voorzieningen voor inwoners (bezorgdiensten, toegang internetvoorzieningen). Ook worden zo mogelijk lokale initiatieven ondersteund (zoals Winkel & Zo in Everdingen). 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016 19 van 37
Winkels buiten centra De gemeente Vianen biedt in de Visie op de Bedrijventerreinen* de mogelijkheid voor grootschalige winkels in de non-food (groter dan 1.000 m² wvo) om te vestigen op het bedrijventerrein. Detailhandel in food (waaronder supermarkten) is nadrukkelijk uitgesloten op bedrijventerreinen. Omwille van behoud en versterking van de bovengenoemde winkelcentra wordt verder terughoudend omgegaan met nieuwe winkelontwikkelingen buiten de centra. Dit betekent ook dat terughoudend wordt omgegaan met winkels bij tankstations, en met detailhandel als nevenactiviteit (op bedrijventerreinen en in het buitengebied) en internetwinkels, voor zover deze vormen van detailhandel zich buiten een van de winkelcentra willen vestigen (zie ook beleidskader in hoofdstuk 4). Uitzondering wordt gemaakt voor winkels die vanwege aard en omvang van de gevoerde artikelen niet in een regulier winkelgebied inpasbaar zijn. Het gaat hierbij om de zogenoemde PDV-branches (bouwmarkten, tuincentra, winkels in woninginrichting, detailhandel in auto s, boten, caravans en * Gemeente Vianen (2016), Visie op de Bedrijventerreinen detailhandel in brand- en explosiegevaarlijke goederen en grove bouwmaterialen). Voor deze aanbieders wordt ruimte geboden op het bedrijventerrein. Bestaande winkels, die buiten de benoemde winkelgebieden zijn gelegen, kunnen gewoon blijven bestaan. Zij leveren echter geen bijdrage aan de nagestreefde winkelstructuur. Er wordt dan ook beleidsmatig niet meegewerkt aan substantiële schaalvergroting of een andere vorm van versterking. Verplaatsing van winkels naar één van de winkelgebieden wordt optimaal gefaciliteerd. 3.3 Uitwerking centrum Vianen Focus op lokale functie Het centrum van Vianen blijft zich in de toekomst primair richten op lokale bezoekers. Lokale consumenten zijn in principe makkelijk te binden doordat de Voorstraat/Lijnbaan voor hen het hoofdcentrum is. Uitgaande van een sterk en compleet aanbod komen lokale bezoekers bovendien gemiddeld vaak, zodat ook op een gemiddelde donderdag in februari een stabiele basisstroom aan bezoekers op gang gebracht wordt. De inzet van de visie is dan ook de lokale oriëntatie op het centrum te verhogen (voor PDV-branches toegestaan op bedrijventerrein Bestaande winkels buiten centra kunnen blijven 20 van 37 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016
zowel winkels als horeca, diensten, sociaalmaatschappelijke en zorgvoorzieningen). Vianen kent (in de toekomst) relatief veel (deels welvarende) ouderen en gezinnen met kinderen. In het beleid en met maatregelen (zowel door gemeente als door ondernemers) kan specifiek worden ingespeeld op deze doelgroepen (bijvoorbeeld met evenementen, marketing en acties, inrichting openbare ruimte). Toeristische potenties benutten Aanvullend aan deze lokale functie streeft de gemeente Vianen naar versterking van de toeristisch-recreatieve functie van de oude stad. De landschappelijke kwaliteiten en historische oude stad zijn aantrekkelijk voor dagrecreanten (fietsers, wandelaars, pleziervaart, campers). De gemeente faciliteert deze recreanten reeds met de passantenhaven en camperplaatsen op korte afstand van de oude stad. In de nabije omgeving zijn meer aantrekkelijke pleisterplaatsen (historische centra, horeca in forten en buitengebied), waardoor recreanten worden gespreid over de diverse locaties en zeer grote aantallen toeristische bezoekers in Vianen niet mogen worden verwacht. De aanwezigheid van verschillende aantrekkelijke locaties in de omgeving biedt ook kansen voor 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016 een toeristisch kralensnoer, van elkaar aanvullende rustplekken met toeristische routes ertussen. Op die manier zorgen toeristischrecreatieve bezoekers in Vianen voor extra kansen voor bijzonder winkelaanbod en horeca met terrassen: de spreekwoordelijke kers op de taart. Frequente aankoopfunctie versterken Om een divers winkelaanbod en een grote mix aan centrumfuncties te behouden, is versterking van de frequente aankoopfunctie belangrijk. Niet alleen is dit het belangrijkste bezoekmotief voor lokale bezoekers aan het centrum, een goed boodschappenaanbod vormt ook een sterke basis voor andere voorzieningen. Met name supermarkten, maar ook verszaken en drogisten zorgen voor drukte en levendigheid in het centrum op alle dagen van de week. Andere winkels, horeca, dienstverleners (zakelijk, medisch, sociaal-maatschappelijk, toeristisch etc.) kunnen hiervan profiteren. Randvoorwaarden voor een sterke frequente aankoopfunctie zijn: Zo compleet mogelijk aanbod voor frequente benodigdheden, met diverse publiekstrekkende functies: winkelaanbod, horeca, bibliotheek, huis- en tandarts, Boodschappenwinkels nodig voor drukte in centrum Toeristische potenties benutten 21 van 37
apotheek, gemeentebalie, overige sociaalmaatschappelijke voorzieningen); Compact centrumgebied met korte loopafstanden (met name tussen supermarkten en overige winkels, en tussen winkels en parkeren); Goede bereikbaarheid en parkeergelegenheid, zowel voor auto- als fietsbezoekers; Aantrekkelijk verblijfsklimaat door efficiënte en verzorgde inrichting openbare ruimte, en goede uitstraling panden en etalages. Rol van supermarkten cruciaal De rol van de supermarkten is hierbij cruciaal. Met ± 80% marktaandeel in de dagelijkse sector zijn supermarkten belangrijke winkels. Ze zijn voor de consument bepalend bij de keuze van een winkelgebied. Een doorsnee supermarkt van 1.000 m² wvo trekt wekelijks circa 10.000 bezoekers. Overige winkels kunnen profiteren van de grote bezoekersaantallen van deze publiekstrekkers. Onderlinge afstand en zichtrelatie zijn daarbij bepalende factoren. Uit recent onderzoek* onder circa 3.000 respondenten in 20 dorps- en wijkcentra blijkt dat de gemiddelde supermarktbezoeker een frequente en overwegend lokale bezoeker is. Bovendien blijkt dat circa 44% van deze consumenten het supermarktbezoek combineert met een of meer andere winkels in de directe omgeving. Het onderzoek toont aan dat het aandeel supermarktbezoekers dat ook andere winkels bezoekt toeneemt naarmate de winkels dichter bij de supermarkt liggen. Na 80 meter neemt het combinatiebezoek af richting 30%. * DTNP (2016), Onderzoek trekkersrol supermarkt Profiel gemiddelde bezoeker supermarkt Voorwaarden combinatiebezoek supermarkt korte afstand overige winkels supermarkt goede zichtrelatie overige winkels ± 10.000 bezoekers per week 3x per week 22,- per bezoek 56% met de fiets of te voet 75% uit eigen dorp of wijk Combinatiebezoek 60% 50% 40% 30% 20% Combinatiebezoek 60% 50% 40% 30% 20% 44% bezoekt ook andere winkels in het centrum 10% 10% 0-40m 40-80m >80m geen 1-9 > 10 Afstand tot eerste 5 winkels Aantal winkels in het zicht 22 van 37 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016
Daarnaast blijkt dat het combinatiebezoek toeneemt als er meer winkels in het zicht van de ingang van de supermarkt liggen. Een en ander bevestigt de belangrijke trekkersrol van supermarkten voor andere winkels en ondersteunt de grote meerwaarde van (behoud van) supermarkten in een centrumgebied. Positie supermarkten centrum versterken De twee supermarkten in het centrum van Vianen kunnen hun potentiële trekkersrol op dit moment niet optimaal vervullen. De omvang van beide supermarkten is hiervoor te klein, en de relatie tussen de supermarkten en het overige winkelaanbod is matig. De berekende uitbreidingsruimte voor dagelijks aanbod (bijlage 3) wordt dan ook bij voorkeur (deels) ingezet voor schaalvergroting van beide centrumsupermarkten. Door in het centrum het grootste en meest gevarieerde supermarktaanbod te realiseren, worden inwoners uit de hele gemeente verleid met enige regelmaat het centrum te bezoeken. Als ook de relatie tussen supermarkten aan de Lijnbaan en de overige voorzieningen aan de Voorstraat geoptimaliseerd wordt (met name makkelijke en uitnodigende loop- en fiets- 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016 routes), ontstaan aan de Voorstraat kansen voor behoud en mogelijk versterking van het winkelaanbod. Nieuwe (winkel)ontwikkelingen zo mogelijk inpassen in centrum Ontwikkelingen van nieuwe of bestaande winkels in het centrum worden gestimuleerd. Ook andere publieksgerichte voorzieningen, zoals afhaalpunten, commerciële of sociaal maatschappelijke dienstverlening, en natuurlijk horeca, worden bij voorkeur in het centrum ingepast. Door uitbreiding naar achteren of samenvoeging van panden ontstaat mogelijk ruimte voor nieuwvestiging en/of schaalvergroting. Behoud van de historische gevels, met bijbehorende uitstraling en beeldkwaliteit is daarbij van belang. Aantrekkelijke verblijfsfunctie Inwoners van Vianen, maar ook bezoekers van buiten, gebruiken het centrum ook als ontmoetingsplek en verblijfsgebied. Naast een zo groot en divers mogelijk winkelaanbod is hiervoor onder meer de aanwezigheid van kwalitatief goede (dag)horeca met terrassen belangrijk. Een kwalitatief aantrekkelijke openbare ruimte en uitstraling draagt bij aan een sterke Versterken positie supermarkten centrum Relatie supermarkten - Voorstraat verbeteren 23 van 37
verblijfsfunctie in het centrum. Dit betekent onder meer voldoende ruimte voor terrassen, voor voetgangers en voor sfeerverhogende elementen in de openbare ruimte (bankjes, groen, water, speelvoorzieningen). Ook aanvullende voorzieningen, zoals een openbaar toilet, watertappunten, oplaadpunten voor elektrische fietsen en voorzieningen voor mindervaliden, dragen bij aan een goed verblijfsgebied. Hier kan mogelijk een conflict ontstaan met de gewenste efficiënte inrichting ten behoeve van de frequente aankoopfunctie (juist ruimte voor autobereikbaarheid en parkeren). Met de investeringsagenda, voortvloeiend uit de Toekomstvisie, werkt de gemeente Vianen aan een herinrichting van het centrumgebied. Daarbij is afstemming met en tussen verschillende beleidssectoren van belang (detailhandelsvisie, parkeerbeleid). Toeristisch-recreatief product en citymarketing De aanwezigheid van de warenmarkt en diverse evenementen kunnen bijdragen aan de sfeer en beleving van het centrum. Ook wandelroutes door de oude stad en de aanwezigheid van camper- en ligplaatsen in de nabijheid stimuleren de toeristische functie. Meer aandacht voor aantrekkelijke wandel- en fietsroutes, die de oude stad verbinden met toeristisch-recreatieve routes en knooppunten, draagt bij aan het functioneren van het centrum als geheel (routes vanaf parkeerterreinen, evenemententerrein, camperparkeerplaatsen, passantenhaven, fietsroutes op de dijk en naar de pont). Door een uitnodigende en herkenbare inrichting kunnen bezoekers meer worden verleid het centrum van Vianen te bezoeken. Met actieve citymarketing werken gemeente Vianen en ondernemers samen aan versterking van het product Vrijstad Vianen. In de centrummanagementorganisatie werken ondernemers, eigenaren en gemeente samen aan versterking van het centrum. De BIZ (Bedrijven InvesteringsZone) Vianen Centrum vormt hiervoor een belangrijke financiële basis (samen met de hieraan gekoppelde financiële bijdrage van de gemeente). Door nog meer functies en activiteiten aan dit thema te koppelen, ontstaat meer samenhang en worden herkenbaarheid en bekendheid van Vianen onder inwoners, maar vooral ook onder bezoekers, vergroot. Gezamenlijke en integrale aanpak gewenst Om nieuwe winkelontwikkelingen in de Voorstraat te stimuleren (en zo leegstand te verminderen en een meer aaneengesloten Aantrekkelijk verblijfsklimaat Voorstraat realiseren Warenmarkt zorgt voor sfeer en beleving in centrum 24 van 37 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016
winkelfront te realiseren) zullen ondernemers, vastgoedeigenaren en gemeente gezamenlijk aan de slag moeten. Uitvoeringsprojecten centrum Vianen Met het vaststellen van deze visie wordt een belangrijke stap gezet in het verbeteren van de positie van het centrum: door buiten het centrum niet of nauwelijks meer uitbreiding van winkelvoorzieningen toe te staan, worden (beleidsmatig) potenties gebundeld in het centrum. Ondernemers en eigenaren krijgen duidelijkheid en worden zo gestimuleerd te investeren in het centrum van Vianen. Deze detailhandelsvisie vormt een goede basis voor nadere integrale uitwerking van projecten. Zo kunnen naast potenties voor winkels ook de kansen voor overige centrumfuncties (zoals horeca, warenmarkt, dienstverlening, wonen) meegenomen worden, alsmede fysiekruimtelijke mogelijkheden (inpassing grootschaliger functies, inrichting openbare ruimte, verkeer) en overige maatregelen (evenementen, marketing, openingstijden, samenwerking etc.). Uitvoeringsprojecten centrum Vianen Samenvattend zijn de volgende maatregelen gewenst om de gewenste positie van het winkelcentrum van Vianen te realiseren: 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016 25 van 37
1. Stedenbouwkundig plan Lijnbaan Ruimtelijke inpassing schaalvergroting supermarkten Lijnbaan, uitbreiding parkeercapaciteit; 2. Verbetering relatie supermarkten en Voorstraat (deels al in uitvoering in het kader van Toekomstvisie) Snelle en uitnodigende loop- en fietsverbinding (brug) tussen belangrijkste publiekstrekkers/bronpunt parkeren en overige voorzieningen centrum; 3. Herinrichtingsplan Voorstraat Ruimte bieden voor en evenwicht zoeken tussen efficiëntie (bereikbaarheid, parkeren) voor frequente aankoopfunctie, en sfeer voor verblijfsfunctie (autovrije zone met ruimte voor terrassen, evenementen, straatmeubilair, groen, openbaar toilet etc.); 4. Versterken functiemix Voorstraat Enerzijds actief (blijven) zoeken naar aantrekkelijke en gevarieerde invulling panden (ondernemersvereniging), anderzijds zo mogelijk medewerking verlenen aan schaalvergroting van panden (o.a. inpandig doorbreken, naar achteren uitbreiden), zonder dat de historische kwaliteit van de gevels geweld wordt aangedaan (gemeente); 5. Verbeteren toeristisch-recreatieve routes Uitnodigende en herkenbare fiets- en looproutes van parkeerterreinen, fietsroutes, passantenhaven en camperplaatsen naar het centrum realiseren (bijvoorbeeld met borden, aankleding, rode loper ); 6. Citymarketing Vrijstad Vianen Samenhangend en integraal marketingplan opstellen, waarbij onder meer wandelroutes, evenementen, acties, openingstijden etc. aan de orde kunnen komen. Verbeelden in (digitale) brochure, website etc.; 7. Centrummanagement Voortzetten van de BIZ en verder uitbouwen van de activiteiten in het kader van centrummanagement ( Van Lek tot en met Lijnbaan ), zoals aantrekken nieuwe ondernemers, uitgeven van (toeristische) stadsplattegrond, organiseren van diverse evenementen en aankleding van de Voorstraat (sfeerverlichting, beplanting lantaarnpalen). Bezoekers verleiden het centrum in te gaan 26 van 37 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016
3.4 Uitwerking overige centra Monnikenhof Door de omvang van de wijk (aantal inwoners), in combinatie met de enigszins geïsoleerde ligging (andere kant van de snelweg) heeft winkelcentrum Monnikenhof een goede uitgangspositie en toekomstperspectief. Ambitie is om het huidige aanbod voor dagelijkse aankopen voor wijkbewoners te behouden. Hiervoor is het vooral van belang ervoor te zorgen dat de randvoorwaarden voor een boodschappencentrum op orde blijven. Continue aandacht voor een passende invulling van panden, goede bereikbaarheid en parkeren en uitstraling van winkels en openbare ruimte is belangrijk. Indien gewenst, is enige schaalvergroting van de supermarkt mogelijk. Om de gewenste positie van het centrum niet te ondermijnen, wordt voor wijksupermarkten de omvang gemaximeerd op 1.000 m² wvo. De Hagen Ook in De Hagen is behoud van een basisvoorziening voor dagelijkse aankopen gewenst, omwille van een aantrekkelijk woonen leefklimaat in deze wijk. Het voorzieningencluster ligt centraal in de wijk en is goed bereikbaar. Rekening houdend met het draagvlak in De Hagen en de gewenste positie 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016 van het centrum is substantiële uitbreiding van het aanbod hier niet gewenst. Net als in Monnikenhof is enige schaalvergroting van de supermarkt mogelijk (maximaal 1.000 m² wvo). Gelet op de gewenste buurtverzorgende functie is een servicesupermarkt hier het meest passend. De huidige discountsupermarkt heeft een wijkoverstijgende functie, zeker omdat het de enige discounter binnen de gemeente is. Deze winkel zou wat dat betreft beter passen in het centrum van Vianen. Daar vormt het een goede aanvulling op het aanwezige aanbod en kan het bijdragen aan de gewenste versterking van de positie van het centrum. Ook in De Hagen geldt dat continue aandacht voor parkeren, inrichting en uitstraling van het winkelcentrum gewenst is. Hoef en Haag Gelet op het toekomstige aantal inwoners in het nieuwe woondorp Hoef en Haag (inclusief Hagestein) en de gewenste spreiding van dagelijkse (winkel)voorzieningen is ontwikkeling van een basisvoorziening in de vorm van een supermarkt hier mogelijk. Ook hier geldt de maximale omvang van 1.000 m² wvo. Voor aanvullende winkelvoorzieningen is het verzorgingsgebied (aantal inwoners) te klein. Monnikenhof: vrij compleet boodschappencentrum De Hagen: supermarkt belangrijkste aanbieder 27 van 37
4 Uitvoeringskader
4.1 Beleidskader Vasthouden aan ruimtelijke keuzes visie Voor een duurzame detailhandelsstructuur in de gemeente Vianen en om inwoners op korte afstand van hun woning te (blijven) voorzien in een basisaanbod voor dagelijkse aankopen, zijn en blijven scherpe keuzes noodzakelijk. Door het primaat in het detailhandelsbeleid te leggen bij de bestaande winkelgebieden, en met name het centrum van Vianen, behouden de centra de grootste meerwaarde voor consumenten (en toeristen) en bieden ze de beste kansen voor synergie en een zo sterk mogelijke structuur. Alleen in het centrum (oude stad en Lijnbaan) worden actief nieuwe ontwikkelingen gestimuleerd. Voor de overige centra is het beleid gericht op behoud van de huidige functie. Ook wordt terughoudend omgegaan met detailhandel op bedrijventerreinen, detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit, detailhandel bij trafficlocaties (zoals station, tankstations) en internetwinkels, voor zover deze vormen van detailhandel zich buiten één van de aangewezen winkellocaties willen vestigen. Vasthouden aan de gekozen ruimtelijke detailhandelsstructuur biedt helderheid en duidelijkheid voor alle marktpartijen, zodat er 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016 zekerheid voor deze partijen ontstaat en ze van de gemeente weten waar ze van uit mogen gaan als ze overwegen te (blijven) investeren in een van de centra. Koppeling Ladder voor duurzame verstedelijking Om dynamiek in de winkelmarkt en verbeteringen van het aanbod te stimuleren (pro-actief) kiest de gemeente Vianen voor de beste locaties in bestaand stedelijk gebied, die reeds gebruikt worden voor detailhandel en andere publieksgerichte commerciële centrumfuncties (duurzaam ruimtegebruik). Deze lijn sluit aan bij het afwegingsprincipe van de Ladder voor duurzame verstedelijking. Vertaling naar bestemmingsplannen Op basis van deze Detailhandelsvisie worden winkelinitiatieven getoetst aan de gewenste detailhandelsstructuur. Het bestemmingsplan (en handhaving) is het meest krachtige (juridische) instrument dat de gemeente tot haar beschikking heeft om ruimtelijk beleid te voeren. Hierin wordt door middel van bestemmingen en voorschriften structureel bepaald waar wel en waar geen detailhandel is toegestaan. Bestemmingsplannen worden gebaseerd op beleidskaders: voorliggende Detailhandelsvisie, maar ook de Visie op de Bedrijventerreinen (2016) en de Landschapsvisie (2014). Bij actualisatie van bestemmingsplannen is het gewenst de regels opnieuw te toetsen aan de dan vigerende beleidskaders. Nadere planvoorschriften Vanuit deze Detailhandelsvisie, die inzet op versterking van het centrum en overige winkelgebieden in Vianen, is het gewenst om, aanvullend aan de bestemming detailhandel in centrumgebieden, nadere planvoorschriften op te nemen voor specifieke vormen van detailhandel. Het betreft voorschriften over: 1. Detailhandel op bedrijventerreinen; 2. Detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit; 3. Internetwinkels en afhaalpunten. 1. Detailhandel op bedrijventerreinen Voor bepaalde typen winkels wordt een uitzondering gemaakt voor vestiging buiten centra. Het gaat dan ten eerste om winkels, die vanwege de omvang en aard van de gevoerde artikelen niet goed in winkelcentra inpasbaar zijn, zoals detailhandel in brand- en explosiegevaarlijke stoffen, scooters en vergelijkbare gemotoriseerde voertuigen, boten en caravans, zwembaden, grove bouwmaterialen, keukens en sanitair, woninginrichting, en om tuincentra en bouwmarkten (detailhandel in volumineuze artikelen). 29 van 37
De gemeente Vianen staat ten tweede de vestiging van grootschalige detailhandel in non-food (groter dan 1.000 m² wvo) toe (conform Visie op de Bedrijventerreinen). De verkoop van food op een bedrijventerrein is niet toegestaan (ook niet als onderdeel van een winkel in non-food). Vanuit het streven naar een duurzame detailhandelsstructuur en een sterke positie van het centrum daarbinnen, is het gewenst verder terughoudend om te gaan met detailhandel op bedrijventerreinen. 2. Detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit Er zijn situaties waarin detailhandel plaatsvindt als ondergeschikte nevenactiviteit op een locatie met een andere hoofdactiviteit. In de gemeente Vianen betreft dit bij voorbeeld de verkoop van goederen bij boerenbedrijven in het buitengebied. Deze vorm van detailhandel is voor ondernemers een extra inkomstenbron en is bovendien aantrekkelijk voor toeristen en recreanten in het buitengebied. Ook bij bedrijven op het bedrijventerrein worden soms artikelen ter plaatse verkocht (ketenintegratie). Vanwege het streven naar aantrekkelijke centra is het gewenst zeer terughoudend om te blijven gaan met het toestaan van deze vormen van functiemenging. Detailhandel in het buitengebied of op een bedrijventerrein beperkt al snel de mogelijkheden voor versterking van het centrum, of ondermijnt zelfs de gewenste positie van de winkelgebieden. De gemeente Vianen wil omwille van de aantrekkelijkheid voor ondernemer en consument beperkt meewerken aan detailhandel (verkoop aan consumenten, afhalen van producten door consumenten) als ondergeschikte nevenactiviteit in een pand zonder winkelbestemming, zij het onder strikte voorwaarden. In deze visie wordt aangesloten bij vigerende regelgeving (o.a. bestemmingsplan Landelijk Gebied (2010)): op de bedrijventerreinen mag detailhandel, buiten de in de visie genoemde mogelijkheden, als de artikelen gerelateerd zijn aan de hoofdactiviteit (dus bijvoorbeeld shampoo voor auto s verkopen bij een garage); in het buitengebied mag detailhandel als de artikelen streekeigen zijn (dus bijvoorbeeld honing, bier of ambachtelijke producten bij een kaasboerderij); de fysieke uitstalruimte die gericht is op en/ of toegankelijk is voor consumenten beperkt zich tot maximaal 100 m². Ook winkels bij tankstations zijn een vorm van detailhandel als ondergeschikte nevenactiviteit. Hier worden overwegend producten verkocht die gericht zijn op de hoofdactiviteit/doelgroep (automobilisten, reizigers). Om te voorkomen dat hier een reguliere winkel ontstaat (met een compleet assortiment en/of met functie voor direct omliggende buurt) wordt de omvang van de winkel beperkt tot maximaal 50 m². 3. Internetwinkels en afhaalpunten Afhaalpunten en internetwinkels zijn overwegend kleinschalig en daarmee een goede invulling voor het centrum. Een goede autobereikbaarheid is dan wel een voorwaarde. Indien een consument in een pand artikelen kan bekijken, betalen en ophalen is sprake van een ruimtelijke detailhandelsactiviteit die planologisch als zodanig wordt beoordeeld, tenzij zij van ondergeschikte aard zijn. Internetwinkels waar alleen sprake is van opslag en logistiek zijn vanzelfsprekend (ook) op de bedrijventerreinen toegestaan. 30 van 37 1708.0416 Detailhandelsvisie Vianen - 22 december 2016