Distributieplanologisch onderzoek supermarkten Reuver

Transcriptie

1 Distributieplanologisch onderzoek supermarkten Reuver

2

3 Opdrachtgever: Contactpersoon: Gemeente Beesel De heer T. van Loon Projectteam DTNP: De heer W. Frielink Projectnummer: Datum: 21 juni 2012 Droogh Trommelen en Partners (DTNP) Graafseweg BS Nijmegen T F E info@dtnp.nl W Distributieplanologisch onderzoek supermarkten

4

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding 1 Bijlage 1 Indicatieve berekeningen 8 2 Huidige situatie Vraag en aanbod Gemeentelijk beleid Uitbreidingsverzoek Lidl 4 3 Effecten uitbreiding Lidl Distributieplanologische effecten Kwalitatieve overwegingen 6 4 Samenvattende conclusie 7

6

7 1 Inleiding De gemeente Beesel heeft een verzoek ontvangen voor medewerking aan uitbreiding van Lidl aan de Greswarenstraat 1 in Reuver. Voor deze uitbreiding is een buitenplanse afwijkingsprocedure nodig. Om tot een goede afweging te komen en eventuele medewerking te kunnen onderbouwen heeft de gemeente Beesel behoefte aan een distributieplanologisch onderzoek. De gemeente heeft DTNP opdracht gegeven dit onderzoek uit te voeren. In hoofdstuk 2 gaan we in op de huidige vraag- en aanbodzijde van supermarkten in Reuver. Daarnaast gaan we in op het beleid van de gemeente Beesel en op het Lidl aan de Greswarenstraat 1 in Reuver uitbreidingsverzoek van Lidl. In hoofstuk 3 wordt een kwantitatieve en kwalitatieve afweging gemaakt en worden effecten van een mogelijke uitbreiding van Lidl aangegeven. In hoofdstuk 4 worden de bevindingen uit het rapport samengevat, conclusies getrokken en Plus: de grootste supermarkt van het dorp D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S Albert Heijn is gevestigd in de passage geven wij ons advies. 1

8 2 Huidige situatie 2.1 Vraag en aanbod Omvang en spreiding supermarkten Reuver Het supermarktaanbod in de kern Reuver heeft een totale omvang van ± m² winkelvloeroppervlak (wvo), verspreid over vier supermarkten (kaart 1). In het centrum van Reuver liggen de grootste supermarkten van de kern (Plus, ca m² wvo, en Albert Heijn, ca m² wvo). Net buiten het centrum en aan de andere kant van het spoor ligt een solitaire Lidl (ca. 950 m² wvo). In het oostelijke deel van Reuver (Offenbeek) ligt een buurtwinkelcentrum met een kleine Jan Linders (ca. 800 m² wvo). Tabel 1 Supermarkten in Reuver* Formule Omvang (m² wvo) Plus Albert Heijn Lidl 950 Jan Linders 800 TOTAAL * OPN (2012), Supermarktgids April D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

9 Overige supermarkten in de gemeente Behalve de vier supermarkten in de kern Reuver ligt er nog een supermarkt in de gemeente. Deze kleine Coop Compact (ca. 400 m² wvo) ligt in het centrum van de kern Beesel. Op vakantiepark De Lommerbergen ligt een kleine supermarkt (ca. 425 m² wvo). Deze supermarkt is gericht op de bezoekers van het vakantiepark. Draagvlak winkels Reuver vormt samen met Offenbeek een dubbelkern met in totaal ruim inwoners*. Dit is het primaire verzorgingsgebied voor supermarkten in Reuver. Op basis van beschikbare prognoses** wordt uitgegaan van een lichte groei van het aantal inwoners in Reuver naar ± inwoners in Door de fysieke barrière van de Maas (en de Duitse grens) en het supermarktaanbod in de regio (kaart 2) is het secundaire verzorgingsgebied voor supermarkten in Reuver beperkt. Inwoners uit de kern Beesel (ca ) * Gemeente Beesel (2012), stand per ** Companen (2011), Woningmarktonderzoek Beesel D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 3

10 hebben een beperkt supermarktaanbod. Zij zullen voor een deel op Reuver georiënteerd zijn. Ook inwoners uit Belfeld (ca ) hebben in de eigen kern een beperkte keuze tussen supermarkten. Hierdoor zal een deel van Belfeld op het ruimere supermarktaanbod in Reuver georiënteerd zijn. 2.2 Gemeentelijk beleid Het ruimtelijke beleid van de gemeente is beschreven in de Structuurvisie Beesel*. Hierin wordt onder meer gestreefd naar verdere ontwikkeling van Reuver-Offenbeek als aantrekkelijke woonkern met diverse voorzieningen, waaronder een gevarieerd winkelaanbod. Versterking van het voorzieningenniveau in de kern Reuver (onder andere meer retail en entertainment) is een belangrijk actiepunt. Het centrum is de belangrijkste locatie voor detailhandel en overige publieksgerichte voorzieningen. 2.3 Uitbreidingsverzoek Lidl Winkelformule Lidl is een supermarktketen die zich in het lagere prijssegment bevindt. Vaak wordt de formule een discountsupermarkt genoemd. Door schaalvergroting en uitbreiding van assortimenten van discountsupermarkten is het verschil tussen een discountsupermarkt en een fullservicesupermarkt (zoals Albert Heijn) steeds kleiner. Locatie Lidl Supermarkt Lidl heeft bij de gemeente een uitbreidingsverzoek ingediend voor de huidige locatie aan de Greswarenstraat 1 in Reuver. De op enige afstand van het centrum gelegen Lidl heeft nauwelijks een ruimtelijk-functionele relatie met het centrum. Omvang Lidl Het huidige winkelpand van Lidl heeft een winkelvloeroppervlak van ± 950 m². Het brutovloeroppervlak (bvo)** van de winkel is m². Lidl wil met 210 m² bvo uitbreiden tot een maat van m² bvo. Na uitbreiding zal de winkel ongeveer m² wvo groot zijn. Gemiddeld zijn winkels van Lidl in Nederland ± 850 m² wvo groot. * Gemeente Beesel (2011), Ruimtelijke ontwikkelingsvisie 2030 ** Het winkelvloeroppervlak is dat deel van een winkel dat toegankelijk en zichtbaar is voor consumenten. Het brutovloeroppervlak is de totale ruimte van een winkel bestaande uit het winkelvloeroppervlak en niet voor consumenten toegankelijke ruimten (opslag, kantine, etc). 4 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

11 3 Effecten uitbreiding Lidl 3.1 Distributieplanologische effecten Om een beeld te krijgen van het huidige functioneren van supermarkten in Reuver maken we een indicatieve berekening van de omzet per m² wvo in supermarkten. Dit is een goede indicator voor het huidig functioneren. De berekening wordt gemaakt op basis van de meest recente kengetallen over de gemiddelde omzet per hoofd van de bevolking, het huidige inwonertal en inschattingen van koopkrachtbinding en -toevloeiing. In bijlage 1 is een uitleg opgenomen van de wijze van berekenen en gebruikte kengetallen. Koopkrachtbinding en toevloeiing In Reuver is het supermarktaanbod divers en er zijn weinig andere supermarkten in de directe omgeving. Hierdoor is er voor inwoners van Reuver weinig aanleiding hun supermarktaankopen buiten Reuver te doen. Voor de berekening van het huidige functioneren van het supermarktaanbod in Reuver gaan we derhalve uit van een hoge koopkrachtbinding (95%). De toevloeiing van omzet naar supermarkten in Reuver zal beperkt zijn. Er valt vooral omzet te verwachten uit Beesel. Daarnaast zal er enige toevloeiing zijn vanuit Belfeld. De toevloeiing vanuit De Lommerbergen zal zeer beperkt en seizoensgebonden zijn. We gaan uit van een toevloeiing van ca. 20%. Huidig functioneren Gemiddeld hebben de supermarkten in Reuver een omzet per m² wvo van ca Dit is erg laag en ruim 25% lager dan het landelijk gemiddelde ( per m² wvo). De supermarkten in Reuver lijken daarmee zeer matig te functioneren. Haalbaar supermarktaanbod in 2020 Een uitbreiding van Lidl tot ca m² wvo zal gelet op de huidige omvang van de supermarkt en het aanbod in de regio niet leiden tot een hogere koopkrachtbinding of -toevloeiing. Het inwonertal in Reuver zal licht stijgen tot ca in Het supermarktaanbod in Reuver zal door een uitbreiding van Lidl groeien tot m² wvo. Uitgaande van een benodigde omzet per m² wvo van berekenen we een haalbaar supermarktaanbod van ca m² wvo. Dat is fors minder dan het huidige aanbod en het aanwezige aanbod na uitbreiding van Lidl. Kwantitatief is er derhalve geen aanleiding het supermarktaanbod te vergroten. Een uitbreiding zal het functioneren van de supermarkten verder onder druk zetten. 3.2 Kwalitatieve overwegingen Centrum Reuver kansen bieden De gemeente Beesel streeft naar een versterking van het voorzieningenaanbod (onder meer door een gevarieerd aanbod detailhandel en entertainment) in Reuver. Door de reeds aanwezige concentratie van voorzieningen is het centrum van Reuver hiervoor de belangrijkste locatie. Om het centrum van Reuver de beste kansen te bieden voor een gevarieerd en sterk winkelaanbod is het van belang dat hier het sterkste supermarktaanbod behouden blijft. Supermarkten zijn namelijk belangrijke dragers van dorpscentra (zie kader Supermarkt cruciaal voor speciaalzaak, bladzijde 6). Van het grote aantal bezoekers dat zij wekelijks trekken kunnen andere winkels profiteren. Hierdoor ontstaan er mogelijkheden voor winkels die zelf niet D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 5

12 voldoende mensen op de been kunnen krijgen. Als het supermarktaanbod buiten het centrum sterk wordt, worden de kansen op een sterk en gevarieerd winkelaanbod in het centrum van Reuver verkleind. Buiten het centrum moet daarom terughoudend worden omgegaan met uitbreidingsverzoeken en/of nieuwvestigingen. Een versterking van het supermarktaanbod buiten het centrum van Reuver zal de positie van de centrumsupermarkten ondermijnen en daarmee kan het centrum als geheel slechter gaan functioneren. Supermarkt cruciaal voor speciaalzaak Steeds meer boodschappen worden bij de supermarkt gedaan. Meer dan 80 cent van elke euro aan boodschappen komt inmiddels bij de supermarkt terecht. Dit gaat ten koste van de omzet bij speciaalzaken. Toch kunnen speciaalzaken zich het beste naast de supermarkt vestigen. Een doorsnee supermarkt trekt elke week meer dan bezoekers. Daarmee is de supermarkt in de meeste centra veruit de belangrijkste publiekstrekker. Uit grootschalig onderzoek onder ruim supermarktklanten in 30 buurt- en dorpscentra* blijkt dat 75% van de supermarktbezoekers ook één of meer andere winkels bezoekt, mits deze zichtbaar zijn en op korte afstand liggen van de supermarkt. de been te krijgen. Een ruimer aanbod speciaalzaken is daardoor vaak pas mogelijk als er ook een supermarkt in de buurt is die een voldoende grote klantenstroom genereert. Twee (elkaar aanvullende) supermarkten bieden nog meer kansen voor speciaalzaken. Van de enorme klantenstroom van supermarkten kan de speciaalzaak profiteren: een beperkt deel ervan biedt al een gezonde omzet. Zonder supermarkt ontbreekt de aantrekkingskracht om voldoende klanten op * DTNP (2010), De rol van supermarkten 6 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

13 4 Samenvattende conclusie Omvang en spreiding supermarkten Reuver Het supermarktaanbod in Reuver bestaat uit vier supermarkten met een totale omvang van circa m² wvo. Plus en Albert Heijn liggen in het centrum van Reuver, Jan Linders ligt in een buurtwinkelcentrum in Offenbeek en Lidl heeft een solitaire ligging aan de Greswarenstraat 1. Ondanks de relatief korte afstand van Lidl tot het centrum van Reuver heeft Lidl geen ruimtelijk-functionele relatie met het centrum (o.a. door de spoorlijn Venlo-Roermond). Lidl draagt daardoor niet bij aan het functioneren van het centrum. Uitbreidingsplan Lidl Lidl heeft aangegeven haar huidige winkel te willen vergroten van m² bvo naar m² bvo (uitbreiding van 210 m² bvo). Het totale winkelvloeroppervlak zal na uitbreiding circa m² groot zijn. Kwantitatieve mogelijkheden Het huidige supermarktaanbod in Reuver is groot en functioneert sterk ondergemiddeld ten opzichte van het Nederlands gemiddelde. Het draagvlak voor supermarkten zal in de toekomst niet substantieel toenemen. Vanuit kwantitatieve overwegingen is er geen aanleiding medewerking te verlenen aan uitbreiding van Lidl. Beleid gemeente De gemeente Beesel heeft als beleid het voorzieningenaanbod in Reuver, waaronder een gevarieerd winkelaanbod, te versterken. Het centrum van Reuver is daarvoor de belangrijkste locatie. Om het centrum van Reuver de beste kansen te bieden is het van belang dat hier een sterk supermarktaanbod aanwezig is. Een uitbreiding van Lidl draagt hier niet aan bij en is derhalve niet in overeenstemming met het beleid van de gemeente Beesel. Advies Gelet op de huidige supermarktstructuur, de kwantitatieve marktmogelijkheden en de ambities voor Reuver-Centrum adviseert DTNP de gemeente Beesel om geen medewerking te verlenen aan het verzoek tot uitbreiding van de Lidl-vestiging aan de Greswarenstraat 1. D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 7

14 Bijlage 1 Indicatieve berekeningen Variabelen Bij deze indicatieve kwantitatieve analyse gaat het om de verhouding tussen vraag en aanbod. De vraagzijde wordt bepaald door de omzet per hoofd, de omvang van het verzorgingsgebied (aantal inwoners), de mate waarin het omzetpotentieel terecht komt in het betreffende winkelgebied (koopkrachtbinding) en de mate waarin omzet van elders toevloeit (koopkrachttoevloeiing). Aan de aanbodzijde spelen de omvang (m² winkelvloeroppervlak) en benodigde omzet per m² wvo (vloerproductiviteit) een rol. Verzorgingsgebied Het primaire verzorgingsgebied voor supermarkten in de kern Reuver wordt gevormd door inwoners uit de kern Reuver/Offenbeek. Het huidige inwonertal bedraagt circa inwoners. Op basis van beschikbare bevolkingsprognoses gaan we uit van een lichte groei van het inwonertal tot circa in Gemiddelde omzet per inwoner In distributieve berekeningen gaan we uit van de landelijk gemiddelde omzet per hoofd van de bevolking per jaar. Bij de gemiddelde omzet per hoofd van de bevolking zijn niet alleen bestedingen van consumenten meegenomen, maar ook bestedingen van bedrijven in winkels. We maken onderscheid tussen winkels met dagelijkse aanbod (Dagelijks), winkels met niet-dagelijks aanbod (Niet-Dagelijks) en winkels met volumineus aanbod (Huis en tuin). Winkels met dagelijks aanbod zijn supermarkten, versspeciaalzaken en winkels in persoonlijke verzorging (o.a. drogisterij). Winkels met niet-dagelijkse aanbod zijn modewinkels (kleding, schoenen en lederwaren) en winkels met overig niet-dagelijks aanbod (o.a. warenhuizen, huishoudelijke artikelen, sport-, speelgoedzaken, winkels in wit- en bruingoed). Winkels met volumineus aanbod zijn tuincentra, bouwmarkten en winkels in woninginrichting. De indicatieve berekeningen in dit onderzoek betreffen de supermarktbranche (onderdeel van de dagelijkse sector). In Nederland is de totale omzet van winkels in 2010 circa 83,5 mld (exclusief BTW). Dit betekent een gemiddelde omzet per hoofd van de bevolking per jaar van circa Hiervan wordt in supermarkten besteed*. Wanneer het gemiddeld besteedbaar inkomen per inwoner in het verzorgingsgebied afwijkt van het Nederlands gemiddelde is het gewenst de gemiddelde omzetcijfers per hoofd aan te passen. Voor winkels met dagelijks aanbod (waaronder supermarkten) is het gebruikelijk een correctie door te voeren van ¼ van het percentage dat het inkomen lager of hoger is dan het gemiddelde. Omdat het gemiddeld besteedbaar inkomen in de kern Reuver/Offenbeek 14% onder het landelijk gemiddelde ligt (CBS, 2011) gaan we uit van iets lagere omzetcijfers per inwoner. Voor supermarkten gaan we uit van ( (¼ x 14% x 1.810)). * HBD (2011), Omzetkengetallen ten behoeve van ruimtelijk-economisch onderzoek 8 D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S

15 Koopkrachtbinding en -toevloeiing Niet alle bestedingen van inwoners in Reuver komen terecht in het eigen winkelapparaat. Het aandeel van de totale bestedingen van inwoners uit Reuver dat terecht komt in de eigen winkels noemen we de koopkrachtbinding. Op basis van beschikbare kengetallen en ervaringscijfers in vergelijkbare situaties* gaan we in Reuver uit van een huidige koopkrachtbinding voor supermarkten van circa 95%. Bij versterking van het aanbod door uitbreiding van Lidl schatten wij in dat de koopkrachtbinding niet verder zal stijgen. Behalve bestedingen van inwoners van de kern Reuver (primair verzorgingsgebied) ontvangen de winkels in Reuver ook bestedingen van inwoners van buiten het primair verzorgingsgebied. Dit aandeel binnen de totale omzet noemen we de koopkrachttoevloeiing. In dit geval is de toevloeiing naar verwachting beperkt tot een deel van de bestedingen van inwoners uit Beesel en Belfeld. Er zal een kleine toevloeiing zijn vanuit het vakantiepark De Lommerbergen, maar naar verwachting is dit beperkt en seizoensgebonden. In de huidige situatie gaan we uit van een toevloeiing van 20%. Bij versterking van het aanbod door uitbreiding van Lidl schatten wij in dat de toevloeiing niet verder zal stijgen. Een moderne supermarkt heeft deze omzet nodig om goed te kunnen functioneren. Omvang winkelaanbod Het huidige supermarktaanbod in de kern Reuver heeft een omvang van circa m² wvo. Na uitbreiding van Lidl bedraagt de omvang van het supermarktaanbod in Reuver ± m² wvo. Indicatie huidig functioneren supermarktaanbod Op basis van bovenstaande cijfers wordt een indicatieve berekening gemaakt van het huidige functioneren van het supermarktaanbod in Reuver. Tabel I Indicatie huidig functioneren supermarkten in Reuver Inwoners primair verzorgingsgebied (kern) Omzet/inwoner (excl. BTW) Koopkrachtbinding 95% Koopkrachttoevloeiing 20% Totale potentiële omzet (excl. BTW) 23.3 mln Aanwezig winkelaanbod m² wvo Omzet/m 2 wvo (excl. BTW) Gemiddelde omzet per m² wvo In Nederland bedraagt de gemiddelde omzet per m² (uit de verkoop aan consumenten en bedrijven) in supermarkten circa 8.020,- (excl. BTW). * o.a. E.J. Bolt (2003), Winkelvoorzieningen op waarde geschat en diverse Koopstromenonderzoeken (o.a. Overijssel, SRE, Stadsregio Arnhem-Nijmegen) D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S 9

16 Indicatie toekomstig haalbaar supermarktaanbod bij uitbreiding Lidl Op basis van bovenstaande cijfers wordt een indicatieve berekening gemaakt van het toekomstig (2020) haalbare supermarktaanbod in Reuver bij uitbreiding van Lidl. Tabel II Indicatie toekomstig haalbaar supermarktaanbod in Reuver (2020) na uitbreiding Lidl Inwoners primair verzorgingsgebied (kern) Omzet/inwoner (excl. BTW) Koopkrachtbinding 95% Koopkrachttoevloeiing 20% Totale potentiële omzet (excl. BTW) 23,8 mln Gem. omzet/m 2 wvo (excl. BTW) Haalbaar winkelaanbod m² wvo Aanwezig winkelaanbod m² wvo D R O O G H T R O M M E L E N E N PA R T N E R S