Handboek fiscale aspecten van vennootschapsherstructureringen Wim Vandenberghe (editor) Ivo Vande Velde Inge Van De Woesteyne Jozef Verstraelen (1) Kenneth Vyncke tkluwer a Wolters Kluwer business Ragheno Business Park Motstraat 30, B-2800 Mechelen tel. 0800 30 144-fax 0800 17 529 www.kluwer.be info@kluwer.be
INHOUD VOORWOORD 3 TITEL 1 FUSIES EN SPLITSINGEN (NATIONAAL) Inleiding 15 1. Vennootschapsrechtelijk 15 1.1. Beknopt historisch overzicht 15 1.2. Fusie en splitsing als constitutieve rechtshandelingen 19 A. Interne en grensoverschrijdende fusie 19 B. Interne en grensoverschrijdende splitsing 22 C. Tegenstelbaarheid 24 2. Fiscaal 25 2.1. Toepassing van het fiscaal vereffeningsregime 25 2.2. Geen toepassing of gedeeltelijke toepassing van het fiscaal vereffeningsregime (vóór de fusiewet van 11 december 2008) 26 2.3. Uitbreiding van belastingneutraliteit 27 A. Uitbreiding van belastingneutraliteit tot grensoverschrijdende fusies en splitsingen 27 B. Volledige belastingvrijstelling bij moederdochterverrichtingen 29 2.4. Btw-registratierechten 29 3. Boekhoudkundig 30 3.1. In hoofde van de bij de fusie of splitsing betrokken vennootschappen 30 3.2. In hoofde van de aandeelhouders 31 Het fiscaal vereffeningsregime 33 1. Toepassing van het fiscaal vereffeningsregime bij fusies en splitsingen 33 2. Basisprincipes van het fiscaal vereffeningsregime 34 2.1. In hoofde van de vennootschap in vereffening 34 Kluwer 5
Handboek fiscale aspecten van vennootschapsherstructureringen 2.2. In hoofde van de aandeelhouders 37 2.3. Enkele eenvoudige voorbeelden 40 HOOFDSTUK 3. Belastingneutrale fusies en splitsingen 47 1. Algemeen 47 2. Voorwaarden voor het belastingneutraal fusie- of splitsingsregime 47 2.1. De overnemende of verkrijgende vennootschap moet een binnenlandse of intra-europese vennootschap zijn 48 2.2. De verrichting moet worden verwezenlijkt overeenkomstig de bepalingen van het Wetboek van Vennootschappen en, desgevallend, conform vennootschapsrechtelijke bepalingen van gelijke aard 48 2.3. Antimisbruikbepaling 49 3. Fusie of splitsing tussen binnenlandse vennootschappen 50 3.1. Fusie met volledige vergoeding in aandelen 50 A. Gevolgen voor de overgenomen vennootschap(pen) 50 B. Gevolgen voor de overnemende vennootschap 51 C. Gevolgen voor een aandeelhouder-vennootschap van de overgenomen vennootschap 54 D. Voorbeelden 55 3.2. Splitsing met volledige vergoeding in aandelen 55 A. Gevolgen voor de gesplitste vennootschap 55 B. Gevolgen voor de verkrijgende vennootschappen 56 C. Gevolgen voor een aandeelhouder-vennootschap van de gesplitste vennootschap 61 D. Voorbeelden 62 3.3. Fusie of splitsing met niet-volledige vergoeding in aandelen omdat de overnemende (of een verkrijgende) vennootschap aandelen bezit in de overgenomen (of gesplitste) vennootschap 74 A. Moeder-dochterfusie 74 B. Splitsing waarbij een verkrijgende vennootschap aandelen bezit in de gesplitste vennootschap 101 3.4. Geen volledige vergoeding in nieuwe aandelen omwille van een geldopleg 106 A. Fusie met geldopleg 106 B. Splitsing met geldopleg 111 Kluwer
Inhoud 3.5. 3.6. 3.7. 3.8. 3.9. Geen volledige vergoeding in nieuwe aandelen omwille van het bezit van eigen aandelen door de overgenomen vennootschap of gesplitste vennootschap A. Fusie B. Splitsing Belastingneutrale omgekeerde moeder-dochterfusie A. Algemeen B. Fiscaal C. Voorbeeld Boekhoudkundige retroactiviteitsclausule bij fusies en splitsingen Fiscaal overdraagbare verliezen A. Kort historisch overzicht B. Verliesverrekening na een belastingneutrale fusie of splitsing vanaf 1 oktober 1993 Belaste juridische fusie of splitsing A. Probleemstelling B. Fiscaaltechnische oplossing C. In hoofde van de aandeelhouder-vennootschap D. Voorbeeld 113 115 118 120 120 122 131 131 133 134 134 HOOFDSTUK 4. Bibliografie 139 TITEL 2 PARTIËLE SPLITSING (NATIONAAL) Inleiding 143 1. Invoering van het fiscaal neutraliteitsregime 143 2. Vennootschapsrechtelijk 145 3. Boekhoudkundig 145 Belastingneutrale interne partiële splitsing 147 1. Inleiding 147 2. Voorwaarden voor belastingneutraliteit 148 Kluwer
Handboek fiscale aspecten van vennootschapsherstructureringen 3. Gevolgen van een belastingneutrale partiële splitsing 148 4. Btw - registratierechten 150 5. Voorbeelden 150 HOOFDSTUK 3. Belaste partiële splitsing 157 1. Inleiding 157 2. In hoofde van de partieel gesplitste vennootschap 157 3. In hoofde van de verkrijgende vennootschap 158 HOOFDSTUK 4. Bibliografie 159 TITEL 3 (BELASTINGNEUTRALE) GRENSOVERSCHRIJDENDE FUSIES EN PARTIËLE SPLITSINGEN Beoogde grensoverschrijdende verrichtingen 163 Belgische inrichting van een buitenlandse vennootschap: enkele technische vernieuwingen 167 1. Begrip «eigen vermogen» van een Belgische inrichting 167 2. Belastbare bestanddelen van een Belgische inrichting 168 2.1. Onttrekking van bestanddelen door de maatschappelijke zetel 169 2.2. Afname of vermindering van vrijgestelde reserves 170 HOOFDSTUK 3. Buitenwaartse («outbound») fusies en (partiële) splitsingen 173 1. Voorwaarden voor belastingneutraliteit 173 1.1. Intra-Europese vennootschap 173 1.2. Verwezenlijking in overeenstemming met het vennootschapsrecht 174 1.3. Antimisbruikbepaling 175 8 Kluwer
Inhoud 2. Gehele of gedeeltelijke belastingneutraliteit 176 2.1. Verkregen bestanddelen 176 2.2. Vrijgestelde reserves 178 3. Werking van de belastingneutraliteit 179 3.1. Fusiemeerwaarden 179 3.2. Fiscale vermogensovername c.q. -uitkering 180 A. Verrichtingen met volledige vermogensovername binnen een Belgische inrichting en met integrale vergoeding in aandelen 180 B. Verrichtingen met onvolledige vermogensovername binnen een Belgische inrichting 184 C. Verrichtingen met onvolledige vergoeding in aandelen 191 3.3. Overdracht van secundaire belastingkenmerken 195 3.4. Belgische fiscale verliezen 196 3.5. «Recapture» van buitenlandse inrichtingsverliezen 197 4. Belaste buitenwaartse fusie en (partiële) splitsing 197 HOOFDSTUK 4. Binnenwaartse («inbound») fusies en (partiële) splitsingen 199 1. Intra-Europese (of andere buitenlandse) vennootschap zonder Belgische inrichting 199 1.1. Fiscale vermogensovername en-samenstelling 199 1.2. Fiscale waarde van de overgenomen (verkregen) activa 200 A. Meer- en minderwaarden 200 B. Afschrijvingen 201 1.3. Moeder-dochterfusie: intrekking van de onderlinge deelneming 202 A. Positief fusieresultaat 202 B. Negatief fusieresultaat 204 1.4. Fiscale verliezen 205 2. Intra-Europese vennootschap met Belgische inrichting 206 2.1. Voorwaarden voor belastingneutraliteit 206 2.2. Werking van de belastingneutraliteit 207 A. Fiscale vermogensovername en -samenstelling 207 B. Overdracht van secundaire belastingkenmerken 208 Kluwer
Handboek fiscale aspecten van vennootschapsherstructureringen C. Moeder-dochterfusie: intrekking van de onderlinge deelneming 208 D. Fiscale verliezen 210 2.3. Belaste fusie en (partiële) splitsing 211 HOOFDSTUK 5. «Triangulaire» fusies en (partiële) splitsingen tussen intra-europese vennootschappen met een Belgische inrichting 213 1. Voorwaarden voor belastingneutraliteit 213 2. Werking van de belastingneutraliteit 214 2.1. Fiscale vermogensovername en-samenstelling 214 2.2. Overdracht van secundaire belastingkenmerken 214 2.3. Fiscale verliezen 214 3. Belaste fusie en (partiële) splitsing 215 TITEL 4 REGISTRATIERECHTEN Fusie - splitsing 219 Partiële splitsing 221 TITEL 5 BTW Inleiding - algemene heffingsregels 225 Het niet-leveringsbeginsel (art. 11 en 18, 3 WBTW) 227 1. Toepassingsgebied 227 2. Operaties met toepassing van het niet-leveringsbeginsel 229 2.1. Algemene beschouwingen 229 A. Type transacties 229 B. Combinatie van verschillende transacties 229 10 Kluwer
Inhoud C. Stapsgewijze transacties 230 2.2. Specifieke operaties 230 A. Fusie door overneming of oprichting 230 B. Splitsing 230 C. Partiële splitsing of «scission a la francaise» 231 3. Toepassingsvoorwaarden 232 3.1. Hoedanigheid van de partijen 232 A. Btw-statuut van de overdrager 232 B. Btw-statuut van de overnemer 233 4. Gevolgen 235 4.1. Geen btw op de overdracht 235 4.2. Persoonsvoortzetting in hoofde van de overnemer 235 4.3. Foutieve toepassing van de btw-regels 237 5. Specifieke probleemgebieden 238 5.1. Retroactiviteit van de verrichtingen 238 5.2. Overdrachten tussen gemengde belastingplichtigen 239 5.3. Onroerend goed 243 A. Gebouwen in eigendom van de overdrager 243 B. Gebouwen in huur van de overdrager 245 5.4. Btw-eenheid 246 5.5. Enig doel: overdracht van een algemeenheid van goederen of van een bedrijfsafdeling 247 HOOFDSTUK 3. Formele btw-aspecten bij reorganisaties 249 1. Rapportering van de niet-belaste overdracht 249 2. Btw-registratie van de bij de overdracht betrokken partijen 249 3. Btw-aangifte 250 3.1. In hoofde van de overdrager 250 3.2. In hoofde van de overnemer 251 4. Inkomende en uitgaande facturering 251 Kluwer 11
Handboek fiscale aspecten van vennootschapsherstructureringen 5. Specifieke vergunningen 253 HOOFDSTUK 4. Btw-behandeling van kosten in verband met kapitaalverrichtingen 255 1. In hoofde van de overdrager 255 2. In hoofde van de overnemer 256 12 Kluwer