Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Knol 16 March 2013 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/40480 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.
Inhoudsopgave Nomenclatuur Wat is nomenclatuur? Voorbeeld plantennaam Wat ga je doen? Een spel maken Spelvoorwaarden Een toets nomenclatuur maken Formulieren V 1.4 Cijfer Hoe ontstaat het eindcijfer? Over dit lesmateriaal Pagina 1
Nomenclatuur Wat is nomenclatuur? Naamgeving Om alle planten uit elkaar te kunnen houden moeten ze dus een unieke naam hebben. Zo komen we verzeild in de nomenclatuur. Nomenclatuur betekent niet meer dan naamgeving van planten. Maar dan wel de juiste naam. Botanische naamgeving De botanische of wetenschappelijke naamgeving werd tot 1753 gedaan via de beschrijving in 't Latijn, dit was een Frase naam. Deze naam was meestal heel onduidelijk door de wel zeer uitvoerige beschrijving. Carolus Linnaeus (1707-1778) bedacht een goede en zeer bruikbare naamgeving: we noemen dit de binaire nomenclatuur. Een plant kreeg daarbij twee namen bijvoorbeeld Salix matsudana. Salix = Geslachtsnaam (Genus) (Geslachtsnaam altijd met een hoofdletter schrijven). matsudana = soortaanduiding (triviaalnaam) (soortaanduiding altijd met een kleine letter schrijven). Als de plantensoort een cultivar is krijgt hij meestal ook nog een derde naam ofwel de cultivarnaam, bijv. Salix matsudana 'Tortuosa' (kronkelwilg). De Geslachtsnaam + de soortaanduiding noemen we de soortnaam. Voordelen van een botanische naam zijn: 1. Volledig:1 naam voor 1 plant. 2. Eénvormig: overal ter wereld gebruikt men dezelfde naam. 2. Algemeen: Latijn als taal (dode taal -> taal van de wetenschap). 4. Geeft verwantschap aan: (opm. volksnamen zijn verwarrend.) 5. Duidt vaak een eigenschap aan: b.v. Lilium longiflorum = met lange bloemen. Beschrijven van de plant De auteur is de eerste die een nieuwe plant beschrijft. Alle kenmerken worden heel precies beschreven. Hij moet een type aanwijzen. Dit is altijd een geconserveerde plant. Het archief waar deze worden bewaard noemen we een herbarium. Bijv. Het Rijksherbarium te Leiden. Van veel planten en vooral van cultivars wordt ook zaad bewaard. Dit noemt men een standaardmonster. Beschrijving van de cultivars: De verschillen zijn vaak minimaal en uiterlijk soms niet eens te zien. De mate van variatie binnen de cultivar is essentieel. Voorbeeld plantennaam Pagina 2
Hiernaast zie je een afbeelding van een Roos. Nederlandse naam: Roos Latijnse naam: Rosa tea 'Red Chateau' Geslachtsnaam: Rosa Soortnaam : tea Cultivarsnaam : 'Red Chateau' Pagina 3
Wat ga je doen? Een spel maken Uiteindelijk ga je in tweetal (of alleen) een spel spel maken waarin minimaal 15 snijbloemen zijn verwerkt. Bij dit spel is het de bedoeling dat je plantennamen gaat oefenen. Bijvoorbeeld een memoryspel. Door het omdraaien van de kaarten zie je steeds de afbeeldingen met de namen. Na het spelen van het spel zul je waarschijnlijk enkele planten kunnen herkennen en benoemen. Om tot een goed eindresultaat te komen volg je de onderstaande stappen nauwkeurig op; Stap 1. Ga nadenken over verschillende spelletjes. Noem er minimaal 5, waarbij het aanleren van de plantennamen aan bod komt. Stap 2. Kijk onder spelvoorwaarden waaraan je spel moet voldoen. Stap 3. Kies 1 spel uit. Maak een beschrijving hoe dit spel er uit gaat zien. Schrijf in korte stappen op wat je allemaal moet doen. Voorbeeld memoryspel; Wij gaan een memoryspel maken van 32 kaarten. Daarin verwerken wij 16 verschillende snijbloemen met op de ene kaart de afbeelding met de nederlandse naam en op de andere kaart dezelfde afbeelding met de Latijnse naam. Werkbeschrijving; 1. beide gaan we op zoek naar duidelijke afbeeldingen van 8 snijbloemen 2. we overleggen of deze 16 het gaan worden en zoeken dan de juiste Nederlandse en latijnse naam op. 3... Stap 4. Laat de beschrijving controleren door de docent. Stap 5. Maak het spel. Als je alle afbeeldingen hebt verzameld mag je deze mailen in een word bestand naar kknol@aoc-oost.nl. Na overleg met de docent kun je de afbeeldingen ophalen in het OLC. (inlog kknol) Spelvoorwaarden Je spel moet voldoen aan de onderstaande minimale eisen: 1. Er zijn 15 duidelijke afbeeldingen van snijbloemen verwerkt. Pagina 4
2. Alle 15 snijbloemen zijn voorzien van de juiste nederlandse en Latijnse naam. 3. De Latijnse naam bestaat uit geslachtsnaam en soortaanduiding. 4. Het spel ziet er netjes en verzorgd uit. Daarbij is gedacht aan; - netjes knippen en plakken 5. Handleiding met spelregels - namen zijn duidelijk leesbaar - afbeeldingen zijn goed van elkaar te onderscheiden - opbergsysteem voor het spel Een toets nomenclatuur maken Heb je het spel helemaal af en ingeleverd, lees dan nog even goed het hoofdstuk 'Wat is nomenclatuur' door. Maak dan de onderstaande vragen. Lees de uitleg na het beantwoorden van de vragen. Vraag 1 Welke Latijnse naam is goed geschreven? a. Rosa Alba (Roos) b. Helianthus decapetalus (Zonnebloem) c. Anemone Nemorosa (Anemoon) Vraag 2 Zoek de juiste naam bij de afbeelding. 1. 2. 3. a. Hyacinthus bleu jacket (hyacinth) b. Tulipa salmon (tulp) c. Allium pinball (sierui) Vraag 3 Wie heeft de binaire nomenclatuur bedacht? a. De Zweedse geleerde Carolus Linnaeus (1707-1778) b. De Zweedse geleerde Latinus Carolus (1700-1770) Vraag 4 Wat is een Herbarium? a. Een groene plant b. Een naslagwerk van verschillende bloemen en planten c. Een Latijnse naam Vraag 5 Waar is een wetenschappelijke naam uit opgebouwd? Pagina 5
a. Geslachtsnaam + Soortaanduiding + Cultivarnaam b. Geslachtsnaam + Soortnaam + Soortaanduiding c. Soortnaam + Geslachtsnaam + Cultivarnaam Pagina 6
Formulieren Pagina 7
V 1.4 Cijfer Hoe ontstaat het eindcijfer? Pagina 8
Antwoorden Vraag 1 Welke Latijnse naam is goed geschreven? 1. Rosa Alba (Roos) 2. Helianthus decapetalus (Zonnebloem) Een plant heeft vaak twee namen * Geslachtsnaam (Genus) De geslachtsnaam schrijf je altijd met een hoofdletter. * Soortaanduiding (triviaalnaam) De soortaanduiding schrijf je altijd met een kleine letter. Hierdoor is antwoord 2 juist: Helianthus decapetalus 3. Anemone Nemorosa (Anemoon) Vraag 2 Zoek de juiste naam bij de afbeelding. 1. a 2. c 3. b Vraag 3 Wie heeft de binaire nomenclatuur bedacht? 1. De Zweedse geleerde Carolus Linnaeus (1707-1778) Naamgeving Om alle planten uit elkaar te kunnen houden moeten ze dus een unieke naam hebben, nomenclatuur. De Zweedse geleerde Carolus Linnaeus (1707-1778) bedacht een goede en zeer bruikbare naamgeving: we noemen dit de binaire nomenclatuur. Een plant kreeg daarbij twee namen * Een geslachtsnaam (Genus) De geslachtsnaam altijd met een hoofdletter * Een soortaanduiding (triviaalnaam) De soortaanduiding altijd met een kleine letter De Geslachtsnaam + de soortaanduiding noemen we de soortnaam. 2. De Zweedse geleerde Latinus Carolus (1700-1770) Vraag 4 Wat is een Herbarium? 1. Een groene plant 2. Een naslagwerk van verschillende bloemen en planten Een voorbeeld van een Herbarium is het Rijksherbarium te Leiden. Hier worden alle geconserveerde bloemen en planten bewaard. Ook eventuele zaden van de planten. Dit noemt men een standaardmonster. De auteur is de eerste die van een nieuwe plant alle kenmerken heel precies beschrijft. Antwoord 2 is juist 3. Een Latijnse naam Vraag 5 Waar is een wetenschappelijke naam uit opgebouwd? 1. Geslachtsnaam + Soortaanduiding + Cultivarnaam Een plant kan 3 namen krijgen. * Geslachtsnaam (Genus) * Soortaanduiding (triviaalnaam) * cultivarnaam, Voorbeeld Salix matsudana 'Tortuosa' (kronkelwilg). 2. Geslachtsnaam + Soortnaam + Soortaanduiding 3. Soortnaam + Geslachtsnaam + Cultivarnaam Pagina 9
Over dit lesmateriaal Colofon Auteur Knol Laatst gewijzigd 16 March 2013 om 15:01 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VWO 2; VO; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 1; HAVO 4; HAVO 1; VMBO theoretische leerweg, 4; VWO 6; VMBO gemengde leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2; VWO 1; HAVO 3; VWO 3; HAVO 5; Praktijkonderwijs; VWO 4; VMBO theoretische leerweg, 3; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4; HAVO 2; VMBO gemengde leerweg, 4; VWO 5; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 0 uur en 50 minuten Trefwoorden groene lyceum klas 1, nomenclatuur, plantenkennis Pagina 10