PROGRAMMA 2: BEHEER OPENBARE RUIMTE EN SPORT Portefeuillehouder: E. van de Glind / H.J.C. Vreeswijk Programmacoördinator: P. van Boxtel 2.1 Missie Een goede kwaliteit van de openbare ruimte draagt bij aan de (verkeers)veiligheid en het welzijn van de inwoners. Een goed sportbeleid en geschikte sportvoorzieningen bevorderen het welzijn van de burgers. Een goede rioleringszorg en goede kwaliteit van oppervlaktewater is belangrijk voor de volksgezondheid. Het zorgdragen voor de juiste hoogte van het grondwaterpeil is belangrijk voor beheer van de kapitaalgoederen en de volksgezondheid. De gemeente Scherpenzeel draagt daarom zorg voor een deugdelijke inrichting en een goed beheer van de openbare ruimte. Hierbij wordt gestreefd naar doelmatigheid, gekoppeld aan de behoeften van de inwoners. De gemeentelijke eigendommen in de openbare ruimte zijn belangrijke kapitaalgoederen die op een verantwoorde wijze onderhouden moeten worden, om kapitaalvernietiging en (grote) investeringen in de toekomst te voorkomen. 2.2 Context en achtergrond Het programma Beheer openbare ruimte en sport valt uiteen in de volgende delen: A. Wegen en bijbehorende voorzieningen B. Water en riolering C. Groenvoorziening en speelplaatsen D. Sport en sportterreinen E. Verkeer en vervoer A. Wegen en bijbehorende voorzieningen De wegen en trottoirs zijn onder te verdelen in drie categorieën: de monoliete verhardingen, de elementenverhardingen en de halfverhardingen. Daarnaast zijn er een aantal bijbehorende voorzieningen. De belangrijkste zijn de markeringen, verkeersborden, straatmeubilair en openbare verlichting. De monoliete verhardingen zijn de asfaltwegen en betonwegen. In Scherpenzeel is ca. 26 km weg van asfaltverhardingen. Doorgaans zijn de wegen die de grootste intensiteit kennen of de zwaarste belasting van asfalt. Het beheer en onderhoud van deze asfaltwegen gebeurt vaak grootschalig, omdat er specialistische machines ingezet moeten worden. De elementenverhardingen zijn wegen en trottoirs van betonklinkers, gebakken klinkers of betontegels in allerlei formaten. In Scherpenzeel is ca. 21 km weg van elementenverharding. Doorgaans zijn de wegen die de minder grote intensiteit kennen of minder zware belasting van elementen. Het beheer en onderhoud van deze elementenverhardingen kan zowel kleinschalig als grootschalig worden opgepakt. Programmabegroting 2013-2016 -27-
De halfverhardingen zijn wegen van puin of een zandpuincombinatie. In Scherpenzeel is ca. 6 km weg van halfverharding. Vaak zijn dit wegen waar bijna geen verkeer over komt, geen zware belasting op voorkomt en in het buitengebied liggen. Het beheer en onderhoud van deze halfverhardingen kan zowel kleinschalig als grootschalig worden opgepakt. Ten behoeve van het gemak en de veiligheid van de verkeersdeelnemers zijn er bijbehorende voorzieningen zoals verkeersborden, markeringen, straatmeubilair en openbare verlichting aanwezig in de openbare ruimte. Ten behoeve van de vindbaarheid van locaties zijn straatnaamborden en bewegwijzering aanwezig. Het onderhoud en de tijdige vervanging van deze ondersteunende elementen is van groot belang. Het verkeer en de wegverhardingen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De staat van onderhoud van de wegen is cruciaal voor een goede en veilige verkeersituatie. De onderhoudsstaat van de wegen en de diverse wegvakonderdelen dient voldoende op peil te zijn. Achterstallig onderhoud dient ingelopen te worden; het reguliere onderhoud en het ad hoc onderhoud dienen jaarlijks uitgevoerd te worden. Om de werkzaamheden economische het meest voordelig uit te laten voeren zullen zoveel mogelijk onderhoudswerkzaamheden gekoppeld worden aan rioleringswerkzaamheden. Op dit moment zijn er structureel onvoldoende financiën beschikbaar voor het (optimaal) uitvoeren van een adequaat wegbeheer en het uitvoeren van vervangingswerkzaamheden, een nadere toelichting hierover staat in de paragraaf kapitaalgoederen. B. Water en riolering Water Op het terrein van water gaat de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) en in het verlengde hiervan de nationale wetgeving de komende jaren een belangrijke rol spelen. Inspelend op deze wettelijke verplichtingen is het Waterplan (2008-2020) vastgesteld. In het waterplan is de visie vastgesteld hoe wij als gemeente de komende jaren met het water omgaan en welke doelen de gemeente wil bereiken. In het bij het Waterplan behorende Uitvoeringsprogramma (2009-2013) zijn tijdsfasering en financiering van de eventuele maatregelen uitgewerkt. Het Waterplan Scherpenzeel (2008-2020) omvat onder meer het Schoonwatertracé kern Scherpenzeel. Vanwege de urgentie om de grondwateroverlast in de Oranjebuurt (Prinses Margrietlaan e.o.) te verminderen, is met de realisatie van het noordelijke schoonwatertracé inmiddels begonnen. Gelet op de grondwateroverlast in het zuidelijk deel van Scherpenzeel, de te verbeteren waterkwaliteit rondom Huize Scherpenzeel en de diverse ruimtelijke ontwikkelingen in het zuidelijk deel van Scherpenzeel (ten zuiden van de Stationsweg / Dorpsstraat) is het nodig om de waterhuishouding vanuit een breed perspectief te benaderen. In 2013 wordt aan uw raad een integraal Waterstructuurplan Scherpenzeel Zuid ter vaststelling aangeboden. Riolering In vervolg op het Waterplan is het Gemeentelijke Rioleringsplan 2008-2013 (GRP) opgesteld. Het GRP geeft in hoofdzaak aan welke rioleringen aan vervanging toe Programmabegroting 2013-2016 -28-
zijn. Daarnaast is in het rioleringsplan een vertaling gemaakt van de keuzes die gemaakt zijn bij de vaststelling van het Waterplan. Om de economische voordelen optimaal te benutten, zal het vervangen van rioleringen zo veel mogelijk gekoppeld worden aan onderhoudswerkzaamheden van wegen, waarbij de riolering leidend is. Nieuw Afvalwaterplan (AWP) 2013-2017 Het huidige GRP kent een werkingsduur tot en met 2013. Een nieuw gezamenlijk afvalwaterplan 2013 2017 (voor de gemeenten Woudenberg en Scherpenzeel en het Waterschap Vallei & Veluwe) wordt eind 2012/begin 2013 aan uw raad ter vaststelling aangeboden. Het AWP legt de relatie tussen de riolering en de waterzuivering vast. Het biedt gezamenlijke uitgangspunten ten aanzien van kwetsbaarheid, kosten en kwaliteit van dienstverlening en geeft inzicht in de mogelijkheden en voordelen van een verdergaande samenwerking in de afvalwaterketen. Regionale samenwerking Sinds december 2009 is de nieuwe Waterwet in werking getreden. De waterwet regelt het beheer van oppervlakte- en grondwater en verbetert de samenhang tussen water in stedelijk gebied en ruimtelijke ordening. Via het Platform Water Vallei en Eem wordt invulling gegeven aan de regionale uitwerking zoals bedoeld in de Waterwet. Mede op grond van deze wettelijke ontwikkelingen gaat de gemeente verder met het concretiseren van de samenwerking met het waterschap op het gebied van de (afval)waterketen. Het doel is door samenwerking tot een effectieve en efficiënte uitvoering van water- en rioleringstaken te komen. In het kader van deze samenwerking zijn de gemeenten Scherpenzeel, Woudenberg en het Waterschap Vallei en Eem in december 2010 officieel akkoord gegaan met de samenwerking in de (afval)waterketen: Zuiveringskring Woudenberg. Een formele samenwerkingsovereenkomst tussen onze gemeente, de gemeente Woudenberg en het Waterschap is in november 2011ondertekend. C. Groenvoorziening en speelplaatsen Een groene omgeving versterkt de sociale cohesie en het contact tussen bewoners in een wijk. In Scherpenzeel wordt de sfeer in sterke mate bepaald door de aanwezige bomenstructuur, Park Huize Scherpenzeel en het landschap buiten de bebouwde kom. Essentieel voor de gemeente Scherpenzeel is dat deze kwaliteitsdragers behouden dienen te worden door goed onderhoud en tijdige vervanging. Plantsoen In 2012 is het groen middels het omvormingsplan 2011 efficiënter ingedeeld. Tevens is minder budget besteed aan vervanging en reconstructie van plantsoenen en is het beheerniveau van gazon en bosplantsoen naar beneden bijgesteld tot respectievelijk B en soms C kwaliteit. Dit niveau zal in 2013 worden gehandhaafd en kan gezien de economische omstandigheden niet verbeterd worden. Het op peil houden van dit niveau is essentieel om de meerwaarde van het groen te blijven behalen. Op lange termijn zal in economisch betere tijden geïnvesteerd moeten worden voor vervanging van plantsoenen en bomen. Het onderhoud van de plantsoenen is voor drie jaar (2012 2014) aanbesteed. Programmabegroting 2013-2016 -29-
Snippergroen In het 1 ste kwartaal van 2013 zal het snippergoenbeleid aan de raad ter vaststelling worden aangeboden. Daarna zal uitvoering worden gegeven aan dit beleid. Bomen De bomenstructuur van Scherpenzeel is één van de belangrijkste kernkwaliteiten van het dorp. Het bomenbestand van Scherpenzeel is relatief oud. Diverse lanen zijn aan vervanging toen, zoals de Eikenlaan, Het Witte Hek en de Polsche Steeg. In de bomenverordening (2010) van gemeente Scherpenzeel is de bomenstructuur vastgesteld. Deze structuur dient de groene kernkwaliteit te waarborgen. Door periodiek onderhoud en vervanging wordt de bomenstructuur in stand gehouden. Het boomonderhoud in de gemeente Scherpenzeel wordt planmatig uitgevoerd. Het is gezamenlijk met gemeente Woudenberg voor vijf jaar (2012-2016) aanbesteed. In 2012 is middels het omvormingsplan 2011 een noodzakelijke bezuiniging doorgevoerd. Voor het vervangen van bomen en groeiplaatsverbetering is in 2013 een beperkt budget beschikbaar. Om te blijven voldoen aan de zorgplicht worden gevaarlijke bomen elk jaar geïnspecteerd en de overige bomen één keer per drie jaar. Speelplaatsen Binnen Scherpenzeel zijn er 22 speelplaatsen en diverse trapveldjes. Er wordt veel gebruik gemaakt van deze speelplaatsen. In het kader van het Warenwetbesluit Attractie- en Speeltoestellen (WAS) wordt jaarlijks één uitgebreide veiligheidsinspectie uitgevoerd op alle speeltoestellen. Visuele inspecties worden wekelijks uitgevoerd. Jaarlijks worden noodzakelijke vervangingen van speeltoestellen gefinancierd uit het regulier budget. Door de overstap van boomschors ondergrond naar vloerenzand is de valdemping optimaal en zijn de onderhoudskosten minimaal.vanaf 2013 is er geld beschikbaar om periodiek zandbakzand en ondergronden te verversen, dit vooral in verband met de volksgezondheid. Hondenpoep In 2012 hondenpoepbeleid opgesteld en ter vaststelling aan uw raad aangeboden. In 2013 wordt dit beleid dan geëffectueerd. D. Sport en sportterreinen Sport algemeen Sport is van algemeen belang voor jong en oud, ter bevordering van de gezondheid, integratie van doelgroepen, (karakter)vorming van de jeugd, kennismaken met spelregels (rechten en plichten) en een goede vrijetijdsbesteding. (Jeugd-)sportstimulering met activiteiten zoals Klasse(n)sport, de vakantiespeelweek en activiteiten voor jongeren staan daarbij centraal. Deze activiteiten worden verder ontwikkeld, mede in samenwerking met de JOS-coördinator en de kernpartners. Formuleren sportbeleid De gemeente Scherpenzeel ontwikkelt een nieuw actueel sportbeleid voor de komende periode. Binnen het sportbeleid wordt naast het stimuleren van sportdeelname door verschillende doelgroepen ook de wijze van subsidiering van de sportverenigin- Programmabegroting 2013-2016 -30-
gen onderzocht. Uitgangspunt daarbij zal zijn dat gestreefd wordt naar een zo groot mogelijke diversiteit aan sportvoorzieningen maar ook de maatschappelijke inbreng van de diverse sportorganisaties aan sportstimulering en welzijn. Dit wordt gedaan in overleg met de verenigingen en in samenwerking met de Gelderse Sportfederatie. Zie ook onder brede impuls combinatiefuncties. Brede impuls combinatiefuncties In het kader van het programma Sport en Bewegen in de buurt zijn gemeenten in de gelegenheid gesteld om buurtsportcoaches in te zetten om sporten en bewegen te bevorderen. Dit doen we door de combinatiefunctie uit te breiden en voort te zetten in de periode 2012-2016. Het betreft een rijksuitkering waarbij de provincie 40% financiert en de gemeente 60%. Door deze regeling kan financiering van derden als co-financiering gebruikt worden. De feitelijke meerkosten zullen maximaal 5.000 bedragen. Met deze extra inzet breiden we de doelgroepen uit naar bijvoorbeeld ouderen (senioren) en jongeren vanaf 14 jaar. Ook wordt het netwerk met de sportverenigingen versterkt. Op deze wijze wordt een impuls gegeven aan nieuwe sportactiviteiten in de buurt. Dat draagt bij tot een actieve- en gezonde leefwijze. De combinatiefunctionaris zal ook als taak krijgen om de maatschappelijke stages binnen de sportverenigingen (lintstages) te coördineren. Sportcomplex De Bree Met een recent gerenoveerd en goed bereikbaar sportcomplex biedt de gemeente goede voorzieningen om de buitensporten voetbal, hockey, tennis en zwemmen te faciliteren. Een openbaar speelveld met een trapveld, volleybalveld en fitnessapparaten biedt de nodige in- en ontspanningsmogelijkheden voor jong en oud. Het huidige sportcomplex is van goede kwaliteit. Doelstelling is het huidige kwaliteitsniveau van de velden en omliggende terreinen te handhaven. Het beheer van de sportvelden is in 2012 voor 3 jaar (2013 2015) opnieuw aanbesteed. Door extra toezicht en handhaving wordt een correct gebruik van de velden geborgd en oneigenlijk gebruik voorkomen. E. Verkeer en vervoer Het onderdeel verkeer en vervoer is onder te verdelen in 2 categorieën: verkeer en openbaar vervoer Verkeer Het verkeer bestaat uit 3 hoofdpijlers van verschillende verkeersdeelnemers te weten: 1. het auto en motor verkeer, 2. vracht- en landbouwverkeer, 3. het langzaam verkeer zijnde de fietsers en voetgangers Om je veilig te kunnen verplaatsen over de openbare weg wordt uitgegaan van het principe duurzaam veilig. Dit betekent dat de inrichting van de weg zodanig dient te zijn dat deze is afgestemd op de verwachte hoeveelheid gebruikers, de verschillende types weggebruikers en op het snelheidsregime. Programmabegroting 2013-2016 -31-
In het verkeer zijn verschillende type weggebruikers. Elk type weg heeft een andere samenstelling van weggebruikers en een bepaalde onderlinge verhouding tussen de weggebruikers. Het is noodzakelijk om er binnen de gemeente voor te zorgen dat de bedoelde verhoudingen niet scheef gaan groeien. In 2011 is het Gemeentelijk Verkeer- en Vervoerplan (GVVP) vastgesteld. In 2012 is een aanvulling op het GVVP vastgesteld. Beide onderdelen moeten er toe bijdragen dat de verkeersveiligheid, de bereikbaar en leefbaarheid in Scherpenzeel verbeterd. Dit wordt gedaan door middel van beleidsactiviteiten, onderzoeksactiviteiten en uitvoeringsactiviteiten. Openbaar vervoer Het openbaar vervoer bestaat uit de verschillende buslijnen, de buurtbus en de regiotaxi en valt onder de verantwoordelijkheid van de provincie. Het belangrijkste beïnvloedingsmoment ligt in de voorbereiding van de aanbesteding. Op het moment dat de aanbesteding heeft plaats gevonden liggen de afspraken vast en wordt het vervoer conform die afspraken uitgevoerd. De vervoersmaatschappij bepaalt dan of wensen c.q. vragen eventueel gehonoreerd worden. Een punt van aandacht voor het openbaar vervoer door het centrum van de gemeente is de reistijd. Blokkades c.q. vertragingen op de doorgaande route zijn voor de vervoersmaatschappij een punt van zorg in verband met de concurrentiepositie ten opzichte van de auto. Bij een langere reistijd maken minder passagiers gebruik van het openbaar vervoer, waardoor de buslijn minder rendabel wordt. Dit heeft dan gevolgen voor de ritfrequenties en de wijze van vervoer. Naast bovengenoemde ontwikkelingen spelen er diverse subsidiabele projecten vanuit de provincies Gelderland en Utrecht om de infrastructuur voor het openbaar vervoer te verbeteren. Deze projecten hebben betrekking op reizigersinformatiesystemen, infrastructurele maatregelen in de busroutes en fysieke aanpassingen van de busperrons. 2.3 Kaderstellende beleidsnota s Coalitieakkoord 2011-2014; Beheerplan wegen ; Beleidsnotitie Openbare Verlichting; Gemeentelijk verkeer en vervoerplan GVVP (2011); Waterplan 2008-2020; Bij het Waterplan behorend Uitvoeringsplan 2009-2013; GRP 2008-2013; Notitie Beheer Plantsoenen (2008); Bomenverordening gemeente Scherpenzeel (2010); Beheerplan sportpark (2011); Raadsvoorstel beheer en onderhoud sportvoorziening voetbal en hockey op sportpark De Bree; Beheerovereenkomsten met de hockey- en de beide voetbalverenigingen. Programmabegroting 2013-2016 -32-