Ontwikkelen van kwaliteitsindicatoren in de palliatieve zorg in Vlaanderen Kathleen Leemans Ism. Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen
Onderzoekers Kathleen Leemans, Onderzoeker Luc Deliens, Promotor Joachim Cohen, Project leider Robert Vander Stichele, Lieve Van den Block, Anneke Francke, Lid van de projectgroep Lid van de projectgroep Lid van de projectgroep
Kader Kadering Monitoring quality End-of-Life Care (MELC) FLanders study to Improve End-of- life Care and Evaluation tools (FLIECE)
Inhoud 1. Waarom kwaliteit meten? 2. Kwaliteitsindicatoren 3. Doel van het onderzoek 4. Methode en resultaten 5. Besluit en toekomstperspectief
Waarom en voor wie? Zorg optimaliseren en verbeteren Verschillende belanghebbenden: Patiënten Naasten Zorgverleners Beleid Relevant voor onderzoek Kwaliteitsindicatoren ts e (KI)
Context Momenteel nog maar weinig kwaliteitsmetingen in de palliatieve zorg Andere doeleinden Natte vinger werk Gebrek aan standaardisering
Uitgangspunt Initiatief onderzoeksgroep Zorg rond het levenseinde Geen instructie overheid Samenwerking met de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen Connectie tussen onderzoek en praktijk zo vroeg mogelijk maken
Inhoud 1. Waarom kwaliteit meten? 2. Kwaliteitsindicatoren 3. Doel van het onderzoek 4. Methode en resultaten 5. Besluit en toekomstperspectief
Kwaliteitsindicator? Wat? Kwantitatieve maat Percentage patiënten t met matige tot t ernstige pijn Hoe? Wat goed gaat / wat minder goed gaat Teller: Noemer: aantal totaal patiënten aantal patiënten met pijnscore waarbij > of deze = aan 4 op indicator de NRS werd (0-10) gemeten Teller, noemer, norm
Soorten indicatoren Fysieke aspecten Hulpmiddelen STRUCTUUR Organisatie van hulpmiddelen Management Personeel Verschillende vaardigheden d Werking van het team
Soorten indicatoren Klinische zorg PROCES Definitie van problemen en noden Management van problemen en noden Inter-persoonlijke zorg Definitie van problemen en noden Management van problemen en noden
Soorten indicatoren UITKOMST Gezondheidsstatus Functionele status Wegnemen van symptomen Evaluatie door de patiënt Tevredenheid Toegankelijkheid id
Core set of indicators
Core set of indicators
Core set of indicators
Core set of indicators
Core set of indicators
Inhoud 1. Waarom kwaliteit meten? 2. Kwaliteitsindicatoren 3. Doel van het onderzoek 4. Methode en resultaten 5. Besluit en toekomstperspectief
Doel Oorspronkelijk DOEL: «Een allesomvattende set kwaliteitsindicatoren om kwaliteit van palliatieve zorg te monitoren» Doelen verfijnd tijdens de loop van het onderzoek
Doel en opzet Doel Set kwaliteitsindicatoren Kwaliteit van zorg meten Patiënten t met ernstige aandoening of ziekte, of een multipele aandoening ten gevolge van ouderdom d Bruikbaar Verschillende settings in Vlaanderen
Doel Set KI: Structuur, proces en uitkomst Kwaliteit van zorg Relevante domeinen Patiënt, naaste, hulpverlener Identificatie van patiënten Niet eenvoudig
Doel Bruikbaar Minimum aan tijd en werkkracht Begeleiding en training Handleiding Hulpverleners - onderzoekers Verschillende settings in Vlaanderen -Reguliere zorgsettings g - Vs. Palliatieve services
Doel Conclusie: Dubbele finaliteit set: Prospectief: palliatieve services Retrospectief: over alle settings heen
Inhoud 1. Waarom kwaliteit meten? 2. Kwaliteitsindicatoren 3. Doel en opzet 4. Methode en resultaten 5. Besluit en toekomstperspectief
Methode 1. Systematische literatuurstudie 2. Denkkader ontwikkelen 3. Expertpanels 4. Testing en evaluatie
Internationale indicatoren Literatuurstudie (1) Systematische literatuurstudie Doorzoeken databases Medline, EMBASE, PsycINFO, CINAHL Zoektermen palliatieve/terminale zorg gecombineerd met zoektermen kwaliteitsindicatoren Beoordeling titel en samenvatting (2 onderzoekers) Beoordeling volledige publicatie (2 onderzoekers) oe e
Inclusiecriteria publicatie: Internationale indicatoren Literatuurstudie (2) Beschrijving/ontwikkeling indicator Specifiek voor palliatieve/terminale zorg Inclusiecriteria kwaliteitsindicator: Teller/noemer expliciet gedefinieerd Teller/noemer duidelijk af te leiden uit tekst Teller/noemer duidelijk af te leiden uit norm
Internationale indicatoren Literatuurstudie (3) - mei 2009 Nederland (. december 2007) Selectie volledige publicatie 11 6 sets indicatoren 124 indicatoren België (december 2007 mei 2009) Selectie volledige publicatie 9 8 sets indicatoren 135 indicatoren 259 Internationale indicatoren
Denkkader Literatuur: Perspectief van de hulpverlener Perspectief van de naaste Perspectief van de patiënt 9 domeinen en 141 thema s
Denkkader Kwaliteitsdomeinen: 1. Fysieke zorg en behandeling 2. Psychische sociale en spirituele zorg en behandeling 3. Informatie, communicatie, planning en besluitvorming met de patiënt 4. met de naasten 5. met andere zorgverleners
Denkkader Kwaliteitsdomeinen: 6. Type van zorg aan het levenseinde 7. Coördinatie en continuïteit van de zorg 8. Ondersteuning van familie en mantelzorgers 9. Structuur van de zorg
Expertpanels Expertpanel e 1: thema s selecterenecte e Mate van belangrijkheid Thuisopdracht Expertpanel 2: indicatoren selecteren Mate van geschiktheid en noodzakelijkheid RAND-methode
Panel 1: samenstelling Panelleden: 29 Thuiszorg (7) Artsen (2) Verpleging (1) Mobiele equipes (4) Ziekenhuis (13) Arsten (6) PE (1) PST (2) Andere (4)
Panelleden: 29 Panel 1: samenstelling Thuisvervangende zorg (6) Rvt/Rob (4) Dagcentra (2) Overige (3) Coördinator palliatief netwerk Vertegenwoordiger patiëntenvereniging Lid evaluatiecommissie
Panel 1: opdracht Vragenlijst 1: Omcirkel hoe belangrijk uelkvan onderstaande thema s vindt bij het verstrekken van goede zorg aan het levenseinde. Schaal van 1 tot 5 2: Omcirkel de voor u 3 belangrijkste thema s
Vrije Universiteit Brussel
Resultaten Expertpanel 1: 55 + 2 thema s 143 indicatoren
Panel 2: samenstelling 1. Onderzoeker EN (palliatieve zorg of kwaliteitsmetingen) 2. Arts EN palliatieve zorg 3. Hulpverlener EN beleidsfunctie EN palliatieve zorg 4. Beleidsfunctie EN palliatieve zorg 5. Vertegenwoordiging van patiënten en naasten
Panel 2: opdracht Thuisopdracht: 1: «In hoeverre vindt u deze indicator geschikt voor het meten van kwaliteit van palliatieve zorg?» Schaal van 1 tot 9 2: «In hoeverre vindt u deze indicator noodzakelijk voor het meten van kwaliteit van palliatieve zorg?» Schaal van 1 tot 9
Vrije Universiteit Brussel
Vrije Universiteit Brussel
Achtergrond Panel 2: methode RAND-methode Mediane score 1-3 4-6 7-9
Achtergrond Panel 2: methode RAND-methode Mediane score 1-3 4-6 7-9
Werkwijze Panel 2: methode RAND-methode Mediane score Consensus 0 indicatoren 102 indicatoren 41 indicatoren 1-3 4-6 7-9
Panel 2: opdracht Discussie: Indicatoren waarover geen consensus was Een of meerdere indicatoren per thema kiezen Herformuleren/ Aanvullen
Resultaten Expertpanel 1: 55 + 2 thema s 143 indicatoren Expertpanel 2: 57 indicatoren 51 thema s Concept indicatoren set
Nog te verwachten resultaten Sociale en spirituele zorg? Coördinatie van de zorg? Hoe indicatoren formuleren? Hoe meten?
Inhoud 1. Waarom kwaliteit meten? 2. Kwaliteitsindicatoren 3. Doel en opzet 4. Methode en resultaten 5. Besluit en toekomstperspectief
Toekomst Testing: Instellingen overheen alle settings Coördinator per instelling Handleiding Begeleiding en training Databank (feedback)
Toekomst Evaluatie: Evaluatieformulieren Draaglast hulpverleners Bruikbaarheid indicatoren Focusgroep interview met coördinatoren
Toekomst Na testing en evaluatie: Kwaliteit van de zorg monitoren en verbeteren Instrument voor alle instellingen die zorg verlenen aan doelgroep Dataverzameling Normen Vergelijken
Besluit Groeiende aandacht literatuur, maar onvoldoende algemeen en/of bruikbaar Nood aan kwaliteitsindicatoren Eensgezindheid bij de Vlaamse experts Klankbordgroep Set met dimensies van PZ
Contact Kathleen Leemans Onderzoeksgroep Zorg rond het Levenseinde kleemans@vub.ac.be b 02/477.47.53 Projectgroepleden: Dr. Joachim Cohen (VUB) Prof. Dr. Lieve Van den Block (VUB) Prof. Dr. Robert Vander Stichele (UGent) Prof. Dr. Anneke Francke (VUmc - Nivel) Prof. Dr. Luc Deliens (VUB VUmc)