WELKOM Pak een pen en een memoblaadje Schrijf een positieve ervaring van vandaag op Wat was jou aandeel in deze positieve ervaring? Plak de memo op de flip-over
Cognitief gedragstherapeutische interventies bij depressiebehandeling Nationaal congres GGZ-Verpleegkunde 2016 Josephine van der Lande & Floor de Wit
Voorstellen Josephine van der Lande Verpleegkundige Cognitief gedragstherapeutisch werker (CGW) Klinisch epidemioloog h.j.vanderlande@amc.uva.nl Floor de Wit Senior verpleegkundige Cognitief gedragstherapeutisch werker (CGW) f.dewit@amc.uva.nl AMC Zorgprogramma Stemmingsstoornissen Gespecialiseerde afdeling depressiebehandeling Diagnostiek, behandeling, onderzoek Multidisciplinair team
Agenda Witboek Voorstellen Cognitief gedragstherapeutisch milieu Verpleegproblemen en doelen Bejegening Gedragsmatige interventies Cognitieve interventies Verpleegkundige en CGW Zintuigoefening Vragen
Cognitief gedragstherapeutisch milieu Uitgangspunten Verpleegkundige en CGW opleiding VGCT Verpleegkundige interventies vs. cognitief gedragstherapeutische interventies Supervisie Multidisciplinaire richtlijn Rol bij depressiebehandeling Focus depressie Tekort aan positieve ervaringen Depressiecirkel Gedachtenpatronen Gedragspatronen/ activatie Heycop ten Ham, B.F. van, Vos, B. De & Hulsbergen, M. (2012),(2013). Praktijkboek gedragstherapie I en II: Handboek voor cognitief gedragstherapeutisch werkers I en II. Amsterdam: Boom
Depressiecirkel Stemming Activiteiten (minder mensen zien, terugtrekken) Negatiever denken Voldoening Minder steun, warmte, begrip, minder meemaken
Relatie tussen gedachten, gevoel en gedrag G-schema Situatie (gebeurtenis) Gedachte Gevoel Gedrag Voorbeeld Wat denk je? Wat voel je? Wat doe je? Stel: je zag net bij de lunch een bekende lopen maar zij groet je niet.. Stel: je loopt in het park en er komt een hond naar je toe gelopen.
Cognitieve benadering Gedragsmatige benadering Verband stemming en denkpatroon Verminderen negatieve gedachten Vermeerderen positieve gedachten Negatieve gedachtenpatronen Denkfouten Automatische gedachten/ leefregels Flexibiliteit Probleemoplossing Aandacht Concentratie Relatie stemming en gedrag Dagstructuur Potentieel plezierige activiteiten Piekeren doorbreken Succeservaringen Sociale contacten Dagbesteding Stress Crisissituaties Leefstijl Gedragspatronen Terugvalpreventie
Registreren Definitie Het achteraf in kaart brengen van activiteiten Doel Verwerven van inzicht tussen het activiteitenpatroon en stemming Identificeren van patronen Basis voor doelen Werkwijze Geef per activiteit een stemmingscijfer (zeer slecht 1 uitmuntend 10) Problemen bij het registreren Denken niets te doen Onderschat prestaties Stelt het invullen van het registratieformulier uit
Registratieformulier
Registratie imood Journal
Patronen in registraties Te weinig plezierige activiteiten en / of ontspanning Te weinig contact met anderen Te veel moet activiteiten Te veel spanning / te weinig ontspanning Overmaat aan activiteiten Problemen met slapen Negatieve gedachten
Standaard verpleegproblemen Tekort aan inzicht in het verband tussen activiteitenpatroon en stemming Inactiviteit Verminderd sociaal contact Overmaat aan activiteit Tekort aan potentieel plezierige activiteiten (PPA) Verstoord slaappatroon Tekort aan lichamelijke ontspanning Angst/ Paniek Verhoogd risico op (poging tot) suïcide Tekort aan inzicht in het verband tussen depressieve stemming en denkpatroon Verhoogd risico op een depressieve episode Boer, N.A.M. de. (2003).Verpleegkundige interventies bij depressie. Protocollen Programma Stemmingsstoornissen. Amsterdam: Psychiatrie AMC/De Meren.
Doelen Doelen formuleren SMART Graduele taaktoekenning Positief en negatief geformuleerde doelen Concretiseren Haalbaarheid, stemmingsonafhankelijk, evenwicht Techniek om doelen te bereiken Bevorderende en belemmerende factoren Bijvoorbeeld Aan het eind van de bijeenkomst cognitief gedragstherapeutische interventies op het GGZ-Verpleegkunde congres 2016 kunnen de deelnemers minimaal 4 cognitief gedragstherapeutische interventies benoemen.
Bejegening Algemene kenmerken: Sub-assertief gedrag Vermijding Afhankelijkheid Suïcidaliteit Moeite acceptatie ziekte Tips: Coachen Positieve bekrachtiging Steunen en structureren Autonomie Vermijdingsgedrag Benadrukken winst Hoge eisen Motiverende gespreksvoering Wiel van verandering Suïcidaliteit bespreken
Gedragsmatige interventies Gedragsactivatie Belang van in beweging komen Gedragsexperimenten Plannen met evenwicht Psycho-educatie Functie-analyse Voor- en nadelen balans Stappenplan Stressberg Sociale vaardigheden oefenen Slaaphygiëne Geheugen en concentratie oefeningen Ontspanningsoefeningen
Potentieel plezierige activiteiten (PPA) Definitie Uitbreiden van die activiteiten die potentieel plezierig zijn, aan de hand van een zelf geschreven plan Doel Inzicht krijgen tussen het activiteitenpatroon en stemming Verminderen van huidige depressieve klachten Voorkomen dat depressieve klachten opnieuw ontstaan Werkwijze PPA voorbeeldlijst (sieraden indoen film kijken) Inplannen
Stressberg/ Stappenplan Signalen van oplopende Spanning Stappenplan Risicomomenten.
Cognitieve interventies en technieken Technieken voor vermeerderen positieve gedachten Flashcard Regelmaat gebruiken Witboek Complimenten Tijdsprong maken Technieken voor verminderen negatieve gedachten Gedachtenstop Piekerkwartier Overige technieken Gedachtenschema Gedachtenspiraal
Verpleegkundige interventies Depressiecirkel Registreren Doelen (graduele taaktoekenning) Activeren Structureren Psycho-educatie Bevorderende en belemmerende factoren Potentieel plezierige activiteiten Stressberg Stappenplannen Ontspanningsoefeningen Crisiskit / Crisisplan Vermindering negatieve gedachten Vermeerderen positieve gedachten Gedachtenstop Zintuigoefening Voor- en nadelen balans Terugvalpreventieplan CGW interventies Functie- en betekenisanalyses Ketenanalyse Angsthiërarchie Ondersteuning bij responspreventie Gedragsexperimenten Contra conditioneren Identificeren depressogeen gedrag Identificeren van negatieve automatische gedachten Uitdagen van negatieve automatische gedachten Identificeren leefregels Meerdimensionaal evalueren Taartpunttechniek Zelfcontroletechnieken Motiverende gespreksvoering Socratisch motiveren Exposure-oefeningen
Zintuigoefening Noem 5 dingen die je ziet Noem 4 dingen die je hoort Noem 3 dingen die je voelt Noem 2 dingen die je ruikt Noem 1 ding die je proeft
Is het doel van deze bijeenkomst behaald? Bedankt voor jullie aandacht!
Vragen?
Wiel van verandering Wiel van verandering is gebaseerd op de Circle van Prochaska. Diclemente en Nocross, 1992
Vermijdingsbloem
Voldoening Afleiding Resultaat geboekt Calorieën verbrand tijdverdrijf Sociaal contact (input) plezier Bewogen Winst Ontspanning. Opluchting Positieve gedachte Tijd gaat sneller Anderen blij gemaakt Tevreden
SMART Specifiek: waarneembare actie of gedrag? Meetbaar: hoe vaak en hoe lang? Acceptabel: persoonlijk relevant? Realistisch: is het plan (zelfstandig) uitvoerbaar? Tijdsgebonden: wanneer beginnen? wanneer klaar?
Zwart-wit Meten met twee maten Toekomst voorspellen Overgeneraliseren Emotioneel redeneren Mentaal filteren Labels plakken Gedachten lezen Persoonlijk maken Kans overschatten Moet - denken Negatief denken Lage frustratietolerantie Denkfouten bij depressie
Plannen met evenwicht Evenwicht in plezierige, potentieel plezierige en moet activiteiten evenwicht in activiteit en rust evenwicht in spanning en ontspanning evenwicht in moeten en mogen evenwicht in alleen en samen met ander(en) evenwicht in binnen en buiten
Graduele taaktoekenning Stappenplan waarbij vastligt wanneer een patiënt aan welke taken of doelen (SMART geformuleerd) gaat werken. Op deze manier wordt stapsgewijs naar een groter behandeldoel toe gewerkt.
Bevorderende factoren Activiteiten klein houden Tijd beperken 1 activiteit op een dag De avond tevoren bedenken Met anderen bespreken, of in de groep Voorbeeldlijst gebruiken Eigen lijstje maken Agenda gebruiken Alternatief bedenken voor als geplande act. niet door kan gaan Iets voor jezelf plannen, los van anderen Met een ander afspreken, als stok achter de deur Bij teveel moeten, gebruik kwadrantenschema Baat het niet, het schaadt ook niet Planning zien als leidraad, niet als keurslijf Jezelf in detail opdrachten geven: sta op, benen, loop, hand, pak pen Het belang ervan inzien Activiteit levert positief resultaat op Activiteit met vervolg = vaste afspraak Nee zeggen tegen activiteiten die teveel kosten Belemmerende factoren Lat te hoog Plan te groots Teveel op een dag Niet van te voren over nagedacht Het s morgens moeten bedenken Niets kunnen verzinnen Afhankelijk zijn van externe factoren, zoals het weer, andere personen etc. Er komt iets tussen Activiteit is niet echt pot.plezierig Teveel moeten, geen tijd Er niet in geloven Dwangmatig, te strak met planning omgaan Niet kunnen starten Depressieve symptomen (nergens plezier aan beleven) Omstandigheden zijn veranderd Uitstellen Moeite met keuzes maken