REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK

Om nline kennis te maken met de nieuwe versie 2016 van de Gids Duurzame Gebuwen, surft u naar: http://www.gidsduurzamegebuwen.brussels - - REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK De uitvering van een systeem vr de pvang, de pslag en de distributie van regenwater vr beheften die geen drinkwaterkwaliteit vereisen (spreien van de tuin, schnmaak, spelwater vr de tiletten, wasmachine) PRINCIPES CONTEXT Van het dagelijkse waterverbruik van een Brusselaar (ngeveer 106 liter per dag en per persn), vereist slechts 43% drinkwaterkwaliteit, en wel vr veding, afwas en lichaamsverzrging. Wat de verige 57% betreft, kan helder niet-drinkbaar water wrden gebruikt zals regenwater. Behalve een besparing p de waterfactuur, heeft regenwaterwinning een aantal milieuvrdelen. Schema van een installatie Adviesgids "Technische criteria vr het duurzaam en energievriendelijk buwen", Leefmilieu Brussel. AANPAK: PRINCIPES VAN REGENWATERWINNING Regenwaterwinning heeft veel gevlgen vr het waterbeheer p de schaal van een prject. > Bescherming van de waterhulpbrnnen Het gebruik van regenwater draagt bij tt de bescherming van de waterhulpbrnnen, mdat er minder grndwater en ppervlaktewater wrdt geput vr de prductie van drinkwater. > Bijdrage tt de vermindering van de stedelijke afwatering Een regenwaterput uitgerust met een buffertank vermindert het waterdebiet en -vlume naar de waterzuiveringsinstallaties en beperkt het verzadigingsrisic van de put, dat tt verstrmingen leidt (zie praktische aanbeveling WAT01). Laten we wel vr gen huden dat een watertank vr huishudelijk gebruik en een buffertank vr de bescherming tegen strmweer niet dezelfde delstelling nastreven en dus p verschillende manieren functineren. > Ratineel watergebruik Regenwater is gratis maar is slechts in beperkte mate beschikbaar. Om de efficiëntie van het regenwaterwinningssysteem te garanderen, met men ervr zrgen het te ntwerpen in cmbinatie met een ratineel watergebruik (zie praktische aanbeveling WAT02). > Impact p de waterkwaliteit Omdat regenwater vaak minder vervuild is dan het meeste ppervlaktewater, met het regenwaterwinningssysteem zdanig wrden ntwrpen dat de kwaliteit ervan behuden blijft, dr de gepaste keuze van de pvangppervlakken, van de leidingen en van de pslagmstandigheden. Regenwater is zachter dan leidingwater en dus beter, mdat minder zeep ndig is en p die manier de watervervuiling wrdt beperkt. BLZ. 1 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

> Ec-efficiëntie Waterbeheer p de meest efficiënte schaalgrtte: tussen een lkaal individueel waterbeheer en een gecentraliseerd penbaar waterbeheer, stelt zich de vraag van het meest efficiënte niveau vr de tever van een aangepaste waterkwaliteit vr zijn gebruik. Hierbij gaan diverse milieu-, sciale, ecnmische maar k praktische parameters een rl spelen. Z heeft een lkaal regenwaterwinningssysteem zin: - als het efficiënter is qua effectieve beperking van het leidingwaterverbruik, qua reiniging en nderhud van de installatie, qua grijze energie en energieverbruik. - als het systeem parallel andere functies mgelijk maakt, zals het beheer van het regenwater p het perceel. > Regenwaterwinningssystemen Een regenwaterwinningsinstallatie bestaat uit een geheel van nderling verbnden elementen, gaande van de eenvudige externe regenwaterput met vrije afvleiing vr de bespreiing van de tuin, tt een cmplexe installatie die verschillende aftappunten vedt. INDICATOREN De vlgende kwantitatieve indicatren zijn nuttig bij de berdeling van het belang van een regenwaterwinningssysteem: De bergingscëfficiënt: de verhuding, uitgedrukt in percentage, tussen de heveelheid effectief pgevangen water en de heveelheid invallende regen (p het pvangppervlak). Dit percentage drukt het efficiëntieniveau uit van het regenwaterwinningssysteem. De buffercapaciteit bij nweer, uitgedrukt in kubieke meter. Niet alle regenwaterputten zijn ntwrpen m bij nweer het water te bufferen (zie "Uitvering dimensinering van de regenwaterput"). Het dekkingspercentage van de beheften: de verhuding, uitgedrukt in percentage, tussen de heveelheid pgevangen water en de ndige heveelheid water m aan de geselecteerde beheften te vlden. De waterkwaliteit p haar beurt wrdt vastgesteld aan de hand van een aantal parameters die met het gebruik vereenstemmen (zie Elementen vr een duurzame keuze > Milieuaspecten > Kwaliteit van het regenwater). DOELSTELLINGEN Elke regenwaterwinningsinstallatie met vlden aan de Gewestelijke Stedenbuwkundige Verrdening (GSV), de gemeentelijke stedenbuwkundige vrschriften en de technische vrschriften van Belgaqua vr binneninstallaties. Vr de uitvering van een duurzaam prject is het verigens aangewezen dat de installatie beantwrdt aan de vlgende principes: Ratineel watergebruik (zie WAT02); Vermindering van de stedelijke afwatering (integratie van een buffertank - zie WAT01); Gravitaire werking (znder elektrische pmp). Minimaal: Vlden aan de GSV + Inachtneming Belgaqua-reglement + Tepassing van één principe Aangeraden: Vlden aan de GSV + Inachtneming Belgaqua-reglement + Tepassing van twee principes Optimaal: Vlden aan de GSV + Inachtneming Belgaqua-reglement + Tepassing van drie principes BLZ. 2 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

OVERZICHT VAN DE VOORZIENINGEN: SYSTEMEN REGENTON IN DE TUIN 490 GERENOVEERDE REGENWATERPUT 4.560 WATERTANK ONDER HET DAK 2.144 VOORZIENINGEN OPVANG OPSLAG VOEDING 1. Opvangppervlakken: type en ppervlakte Pannendak (1 helling) 24 m² Pannendak 60 m²; extensief grendak Extensief grendak 200 m² 18 m² 2. Afverleidingen Hanggt + zinken regenpijp Ø 80 Dakgten + zinken regenpijp Ø 80 Regenpijpen van plyethyleen 3. Vrfilters Bladvanger + regenpijpfilter 60 Bladvanger + dufilter met deksel en 430 80 Kiezelbak (2 stuks) pzetstuk 4. Regenwaterput "Plub" regenwaterzuil Gerenveerde ude regenwaterput 1.500 Keldertanks Materiaal / Inhud Plyethyleen / 400 l 300 Metselwerk / 4.000 l Plyethyleen / 2 x 1.500 l = 3.000 l 1.300 Plaatsing Bvengrnds - naast de regenpijp (tuin) Ondergrnds (buiten) Dakverdieping 5. Watertever Aansluiting van plyethyleen + 2 50 Leiding van plyethyleen + 45 Leiding van plyethyleen + 45 bchtstukken aansluitstuk rustige tever aansluitstuk rustige tever 6. Bijvulling met leidingwater - In het cmpacte systeem inbegrepen AA- f AB-aansluiting 7. Beluchter - Aquariumbeluchter 10-8. Peilmeter f Niveausensr Peilbuis 30 In het cmpacte systeem inbegrepen Niveausensr met autmatische 329 inschakeling vr bijvulling 9. Afver van het buffervlume met - Slang + vltter 130 gecntrleerd lekdebiet - 10. Overlp Buis van plyethyleen + 2 bchtstukken 50 85 Sifn van plyethyleen + afver naar 85 naar infiltratiezne in de tuin buitenpslag 11. Aftappen Aftapkraan nderaan de put - Aftapping nderaan de tank 12. Tegang vr nderhud Afneembaar deksel Mangat Mangat 13. Distributie Vrije uitlp Elektrische pmp Gravitaire werking Onder druk zetten Afhankelijk van de hgte van de Cmpact systeem 1.600 Afhankelijk van de hgte van de regentn (maar te weinig druk vr - tank/aftappunt bespreiing van de tuin) 14. Tebehren Tapkraan Aanzuigset 130 Aanzuigset 130 15. Leidingen - Identificatie en markeringsset 30-16. Zuivering / filtratie / zuivering tt - Filter + zuivering tt 600 175 Filter drinkwaterkwaliteit drinkwaterkwaliteit BLZ. 3 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

ELEMENTEN VOOR EEN DUURZAME KEUZE TECHNISCHE ASPECTEN Eerst met de mgelijkheid van een regenwaterwinningsinstallatie vr het gebuw wrden verwgen. Dat zal afhankelijk zijn van klimatlgische en architectnische beperkingen en van het type en de ligging van het penbare rilnet. > Klimatlgische beperkingen De gemiddelde maandelijkse en jaarlijkse neerslag bepalen het maximaal beschikbare regenwatervlume. Gemiddelde maandelijkse neerslag in het Brusselse Gewest, gemeten dr het KMI: Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktber Nvember December Maand van het jaar Neerslag 66,9 mm/m² f 67 liter/m² 53,7 mm/m² f 54 liter/m² 73,3 mm/m² f 73 liter/m² 57,2 mm/m² f 57 liter/m² 70,3 mm/m² f 70 liter/m² 78,2 mm/m² f 78 liter/m² 75 mm/m² f 75 liter/m² 62,7 mm/m² f 63 liter/m² 58,7 mm/m² f 59 liter/m² 70,8 mm/m² f 71 liter/m² 78,3 mm/m² f 78 liter/m² 76,1 mm/m² f 76 liter/m² Brn: www.mete.be Let wel dat de regenmeting in nze regi van het ene jaar tt het andere kan variëren (van 1089 liter/m²/jaar in 2001 tt 671 liter/m²/jaar in 2003!). Het is dus verstandig m bij het ntwerp van een installatie rekening te huden met zwel perides van drgte (de regenwaterput met vldende watervrraad hebben) als met nweer (eventueel een buffervlume m het teveel aan water p te vangen en zdende het penbare rilnet niet te verbelasten). > Architectnische beperkingen De heveelheid regenwater die in verhuding tt de neerslag kan wrden pgevangen, is afhankelijk van de inrichting van het gebuw p het niveau van: De pvangppervlakken: slechts een deel van de regenval p het perceel kan wrden pgevangen. Afhankelijk van het type dakbedekking en van de helling van het pvangppervlak, zal meer f minder water wrden pgevangen. De beschikbare ruimte: de keuze van een regenwaterput is afhankelijk van de beschikbare plaatsingsruimte. Afhankelijk van de inrichting van het gebuw, zal de regenwaterput fwel wrden ingegraven, fwel in de kelder, p zlder f in de tuin wrden geplaatst. > Type van het penbare rilnet Het Brussels Hfdstedelijk Gewest heeft een gemengd rilnet waar afvalwater en regenwater samen wrden afgeverd. In nieuwe wnwijken f ng in niet-gerileerde znes, treft men echter cllectieve gescheiden rilnetten aan. Bij het bestaan van een cllectief gescheiden rilnet, kan het regenwater (f de tijdelijke pslag ervan in een pvangbekken) cllectief wrden pgevangen. In niet-gerileerde znes kan een regenwaterput met buffertank het lekdebiet regelen afhankelijk van de lkale absrptiecapaciteit (infiltratie en ppervlaktewater). > Peil en ligging van het bestaande rilnet: Het peil van het penbare f cllectieve rilnet bepaalt de minimale hgte van de verlp van de regenwaterput, zdat het water vrij kan afvleien znder behulp van een pmp. Dat betekent dat de regenwaterput zich in smmige gevallen bvengrnds zal bevinden f dat er met een dmpelpmp met wrden gewerkt (te vermijden indien mgelijk). BLZ. 4 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

MILIEUASPECTEN > Bescherming van de waterhulpbrnnen Het Brusselse leidingwater is vr 68% grndwater. Nageneg 70% van het neerslagvlume in België wrdt gedistribueerd. We meten ns water dus drdacht gebruiken. Er wrdt zwaar geput uit de vrraden, vanwege de hge bevlkingsdichtheid in ns land ng meer dan in de buurlanden. Een duurzaam prject met bij zijn aanpak dus ndzakelijkerwijs een besparing van het leidingwater in aanmerking nemen. > Vermindering van de stedelijke afwatering Dr de tenemende verharde ppervlakken die de natuurlijke infiltratie van het water in de bdem beletten, wrden de waterlpen en het rilnet bij nweer regelmatig verbelast. Een in dat pzicht gedimensineerd regenwaterwinningssysteem kan bijdragen tt het beheer van het regenwater p het perceel met als del een vermindering van het prbleem van de stedelijke afwatering (zie praktische aanbeveling WAT01). > Kwaliteit van het regenwater Regenwater, dat zeer zacht is, bevat vrijwel geen kalk (in tegenstelling tt het leidingwater, dat tt 300 mg/l calcium kan bevatten). Dr die eigenschap is regenwater crrsiever vr de leidingen, maar het biedt de vlgende vrdelen: minder gebruik van wasmiddelen; het gebruik van waterverzachters is verbdig; geen kalksteenaanslag in de leidingen en p de verwarmingsweerstand van elektrische huishudtestellen; zachter vr de huid. Anderzijds vert regenwater deeltjes met zich mee die zich p de daken bevinden (grendak = eventuele kleuring, metalen dak = metalen, vervuiling met diverse stfdeeltjes, vuil, vgeldrek, enz.) Bij het ntwerp van de regenwaterinstallatie met men hiermee dus rekening huden, dr een aangepaste keuze van de dakbedekkings- en afvermaterialen, alsk van de teverleidingen. > Impact p de watervervuiling Tiletten met regenwater spelen, vermindert niet de vuilvracht ervan. Enkel het gebruik van drge tiletten f van tiletten met een spaarspeling, gecmbineerd met een recyclage in situ, kunnen de vuilvracht beperken die naar het penbare rilnet wrdt afgeverd. > Milieubalans van regenwaterwinning Een regenwaterwinningssysteem met wrden ntwrpen in het kader van een eclgische ttaalaanpak die verder reikt dan de waterprblematiek. In termen van energie, CO2-uitstt, bdem-, lucht- en watervervuiling verbnden aan de prductie en het verver van de installatienderdelen en aan het gebruik ervan, kan de milieubelasting grter zijn dan die van de leidingwatervrziening (zie de studies van het Zwitserse OFEFP ver de milieubalans van regenwaterwinning als spelwater vr de tiletten). Let wel dat de distributie van het leidingwater in Brussel vlledig gravitair gebeurt, terwijl vr de distributie van regenwater vaak een elektrische pmp ndig is. ECONOMISCHE ASPECTEN Regenwaterwinning hudt een aardige besparing in p de factuur van het leidingwater. > Prijs van het leidingwater en mgelijke besparingen De slidaire tarifering vr de gezinnen, per verbruiksschijf, medigt een zuinig gebruik van het leidingwater aan. Overigens wrden de heffingen vr de sanering en de bescherming van de waterwinningen aangerekend per kubieke meter verbruikt water en zijn ze dus direct evenredig aan het verbruik. De watertarieven zijn beschikbaar p de website van HYDROBRU, de Brusselse intercmmunale vr waterdistributie en sanering (www.biwd.be). In de nderstaande tabel vermelden we de prijzen van 2010, die vr deze handleiding als rekenbasis werden gebruikt. BLZ. 5 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

WATER Huishudelijk tarief van de gezinnen Vitaal: van 0 tt 15 m³/jaar 0, 864 eur/m³ Sciaal: van 15 tt 30 m³/jaar 1,5807 eur/m³ Nrmaal: van 30 tt 60 m³/jaar 2,3427 eur/m³ Cmfrt: 60 m³/jaar en meer 3,4798 eur/m³ Niet-huishudelijk lineair tarief: Industrieel tarief SANERING van 0 tt 5.000 m³ meer dan 5.000 m³ Dr de gemeente aan de BIWD tevertruwde sanering 1,7313 eur/m³ 1,7313 eur/m³ 1,2986 eur/m³ Dienst 1 beheer van de strmbekkens en cllectren 0,0860 eur/m³ Dienst 2 tezicht p het rilnet 0,0430 eur/m³ Dienst 3 hydraulisch beheer van het rilnet, van het regenwater en van het afvleiend water 0,0215 eur/m³ Dienst 4 explitatie van het rilnet 0,2365 eur/m³ Dienst 5 geïntegreerd beheer van het rilnet 0,0430 eur/m³ Gemeente die de 5 diensten afneemt Vitaal: van 0 tt 15 m³/jaar 0,3521 eur/m³ Sciaal: van 15 tt 30 m³/jaar 0,6081 eur/m³ Nrmaal: van 30 tt 60 m³/jaar 0,8962 eur/m³ Cmfrt: 60 m³/jaar en meer 1,2802 eur/m³- Stad Brussel (dienst 1) Vitaal: van 0 tt 15 m³/jaar 0,0704 eur/m³ Sciaal: van 15 tt 30 m³/jaar 0,1216 eur/m³ Nrmaal: van 30 tt 60 m³/jaar 0,1792 eur/m³ Cmfrt: 60 m³/jaar en meer 0,2560 eur/m³ Elsene (diensten 1 en 2) Vitaal: van 0 tt 15 m³/jaar 0,1056 eur/m³ Sciaal: van 15 tt 30 m³/jaar 0,1824 eur/m³ Nrmaal: van 30 tt 60 m³/jaar 0,2689 eur/m³ Cmfrt: 60 m³/jaar en meer 0,3841 eur/m³ Ukkel (diensten 1, 2, 3 en 4) Vitaal: van 0 tt 15 m³/jaar 0,3169 eur/m³ Sciaal: van 15 tt 30 m³/jaar 0,5473eur/m³ Nrmaal: van 30 tt 60 m³/jaar 0,8066 eur/m³ Cmfrt: 60 m³/jaar en meer 1,1522 eur/m³ Jaarlijks abnnement per wning 11,8 eur tt 23,80 eur Bijdrage gewestelijke penbare sanering Vitaal: van 0 tt 15 m³/jaar 0,2250 eur/m³ Sciaal: van 15 tt 30 m³/jaar 0,3886 eur/m³ Nrmaal: van 30 tt 60 m³/jaar 0,5726 eur/m³ Cmfrt: 60 m³/jaar en meer 0,8180 eur/m³ Lineair tarief: niet-huishudelijk 0,4090 eur/m³ BLZ. 6 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

> Prijs van het pgevangen regenwater Die prijs is afhankelijk van de pgevangen en gebruikte heveelheden water, van het uitgeverde systeem en van zijn beschuwde levensduur. De nderstaande vergelijkende tabel vermeldt de rden van grtte m te vlden aan de waterbeheften van een gezin van 4 persnen. > Flessenwater en zuivering van regenwater tt drinkwater Hewel het leidingwater in het Brussels Hfdstedelijk Gewest van gede kwaliteit is, geven velen de vrkeur aan flessenwater ndanks zijn zeer hge prijs (150 tt 700 per kubieke meter). Dr middel van mgekeerde smse is het echter mgelijk regenwater te zuiveren tt drinkwater van vergelijkbare kwaliteit met flessenwater en dit vr een duidelijk lagere prijs. > Leidingwater en schaalvrdeel Bij de verweging van de vervanging van leidingwater dr regenwater meten de vlgende factren in aanmerking wrden genmen: Indien een greiend aantal Brusselse abnnees regenwater gaat gebruiken, zal dit tt gevlg hebben dat de vaste ksten verbnden aan het waterbeheer, ver een kleiner aantal geleverde kubieke meter zullen wrden verdeeld en waarschijnlijk tt een prijsverhging zullen leiden, wat de pgeleverde besparingen gedeeltelijk tenietdet. De waterbesparingen zullen niet leiden tt een beperking van de penbare industriële diensten vr waterzuivering en van de zuiveringsinstallaties, mdat de vrziening gewaarbrgd met blijven m in perides van drgte in de ttale waterbeheften te kunnen vrzien. > Eenheidsprijzen van de installaties Een regenwaterwinningsinstallatie blijft een dure investering, die slechts p lange termijn renderend is. Afhankelijk van de keuze van de uitgeverde installatie, kan de prijs ervan aanzienlijk variëren, van ngeveer 1.500 tt 8.000 vr een vlledige installatie. Vlgens de Adviesgids "Technische criteria vr het duurzaam en energievriendelijk buwen", gepubliceerd p de website van het BIM, bedraagt de terugverdientijd tussen 6 en 14 jaar. Als algemene regel kan vr een vlledige installatie wrden gesteld dat, he meer verbruikspsten p de installatie zijn aangeslten, he renderender die zal zijn. Een installatie die uitsluitend vr de bespreiing van de tuin dient, kan echter veel gedkper zijn. Vr zver beschikbaar, wrden de eenheidsprijzen luter ter infrmatie vermeld. > Premies Het Brussels Hfdstedelijk Gewest en smmige gemeenten kennen premies te: Gewestelijke premies: De renvatiepremies van het Brussels Hfdstedelijk Gewest begen nder meer, en nder bepaalde vrwaarden, de installatie f de renvatie van een regenwaterput. Vr meer infrmatie: Directie Huisvesting van het Brussels Hfdstedelijk Gewest. Gemeentelijke premies: Het dr smmige gemeenten tegekende bedrag kan meestal 500 bereiken en wrdt aan de buwheer/pdrachtgever terugbetaald p basis van de factuur en het betalingsbewijs, na vltiing en cntrle van de werken en mits het vervullen van bepaalde vrwaarden. Vr meer infrmatie: Gemeentelijke Dienst Stedenbuw. SOCIALE EN CULTURELE ASPECTEN > Regenwater versus leidingwater De penbare distributie van leidingwater vertegenwrdigt een element van slidariteit en demcratie, vr zver de last ver alle abnnees wrdt verdeeld en iedereen het recht heeft te beschikken ver deze essentiele hulpbrn waarvan de verheid de kwaliteit waarbrgt. Integendeel berust het gebruik van regenwater p de uitvering van een, meestal individuele, privé-installatie znder kwaliteitswaarbrg. BLZ. 7 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

De keuze van een van beide vrzieningen, f de integratie ervan p de meest geschikte schaalgrtte, reikt verder dan een luter technische keuze en vertegenwrdigt een beheerskeuze p het niveau van de stedelijke infrastructuur. > Regenwaterwinning en milieubewustzijn De lutere aanwezigheid van een regenwaterwinningssysteem in een gebuw, wrdt vaak als eclgisch gezien, znder dat daarm de werkelijke prestaties wrden berdeeld (in termen van de dekking van de waterbeheften, de effectieve buffering van regenwater bij nweer f de milieubalans). In het kader van duurzame buw f renvatie met men trachten dit eerste imag te vertreffen, dr een systeem uit te veren dat het best bij de lkale waterkringlp aansluit. DE JUISTE KEUZE MAKEN > Hiërarchische indeling van de te ndernemen acties De winning van regenwater m het te gebruiken, is niet ndzakelijkerwijs een priritaire ingreep vr een ged waterbeheer p de schaal van het prject. Het meest efficiënte middel vr een betere milieubalans van de watervrziening, blijft ngetwijfeld een ratineel watergebruik (zie inffiche WAT02 Ratineel mspringen met water). Z k is infiltratie van het water, waar mgelijk, het meest efficiënte middel vr de vermindering van de stedelijke afwatering (zie inffiche WAT01 Het regenwater p het perceel beheren). Regenwaterwinning heeft echter zijn nut: In dicht bebuwde znes waar de uitvering van andere vrzieningen vr waterbeheer p het perceel niet haalbaar zijn (pvangbekkens, infiltratiesystemen). In dat pzicht wrdt de installatie met een buffertank uitgerust. De pvang van het water hudt een relatieve winst in die de kst van de tank cmpenseert. In het geval van een gravitaire f manuele distributie waarbij het water znder elektriciteitsverbruik naar de aftappunten wrdt geverd. Indien de keuze van de cmpnenten uitgeverd in duurzame en energievriendelijke materialen, bijdraagt tt een gunstige milieubalans van de installatie: een regenwaterput van gemetseld f prefab betn, binnenleidingen van plybutyleen, plyethyleen f pvc. De renvatie van een ude regenwaterput, waarvan er veel zijn in Brussel, is in deze cntext een zeer gunstige plssing. UITVOERING GEMEENSCHAPPELIJKE PUNTEN VOOR ALLE VOORZIENINGEN REGLEMENTAIRE ASPECTEN > Gewestelijke Stedenbuwkundige Verrdening Vr de buw van nieuwe wningen en vr elke grte verbuwing van een bestaande wning, verplicht deze verrdening tt de plaatsing van een regenwaterput van 33 liter per m² dakppervlak (in hrizntale prjectie). Let wel, de bedeling van de verrdering is dat de rilering minder water te verwerken krijgt bij strtregens. De put met leeg zijn bij het begin van de regenval. Het betreft hier dus niet een put vr regenwaterwinning, maar een strmtank. > Technische vrschriften vr binneninstallaties van Belgaqua Deze vrschriften betreffen nder meer de installatie van een bijvulsysteem met leidingwater en begen elke indringing van regenwater in het distributiesysteem van het leidingwater te vrkmen m de kwaliteit ervan te beschermen. KEUZE VAN HET SYSTEEM Vr elk prject zijn eigen systeem. De keuze zal afhankelijk zijn van de verhuding tussen de heveelheid en de aard van de te dekken waterbeheften en de beschikbare regenwatervrraad. BLZ. 8 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

> In een appartementsgebuw De beschikbare heveelheid regenwater is meestal niet vldende vr een gebruik in elk appartement. In dat geval is het wenselijk m, afhankelijk van de beschikbare heveelheid regenwater, slechts een beperkt aantal aftappunten p de installatie aan te sluiten (bijvrbeeld de spelbakken van de wc's in de appartementen p de benedenverdieping). Z met de regenwaterput niet telkens met leidingwater wrden bijgevuld en vervlgens pnieuw dr de pmp p druk wrden gebracht. Ok zijn er minder bijkmende meters leidingen ndig. > In een gebuwencmplex Desgewenst kan de regenwaterwinning in verschillende entiteiten wrden gerganiseerd, waarbij verschillende systemen wrden tegepast. > Op kleine schaal Een gedkpe en efficiënte plssing bestaat in een buiteninstallatie met gravitaire werking vr de bespreiing van de tuin en/f vr de schnmaak, met een infiltratiesysteem van de verlp, gecmbineerd met een geheel van waterbesparende vrzieningen vr een ratineel watergebruik (drge tiletten f tiletten met spaarspeling, drukbegrenzers, enz.). DIMENSIONERING VAN DE REGENWATERPUT De dimensinering van een installatie zal afhankelijk zijn van het juiste evenwicht tussen beheften en hulpmiddelen, rekening hudend met een vldende autnmie in perides van drgte. De dimensinering kan een buffervlume in aanmerking nemen m bij hevig nweer het regenwater te bufferen. Overigens met men erp tezien dat de regenwaterput een tiental keer per jaar verlpt m de laag van nzuiverheden te verwijderen die p het waterppervlak drijft. Te kleine inhud De regenwaterput lpt te vaak ver Optimale inhud De regenwaterput lpt slechts af en te ver Te grte inhud Het waterpeil bereikt nit de verlp, waardr de regenwaterput nit verlpt Vergeet niet dat de bendigde ruimte vr de regenwaterput grter zal zijn dan de berekende dimensinering. Men met bijgevlg in vldende ruimte vrzien vr zijn installatie. De dimensinering wrdt in vier fasen uitgeverd: 1. Schatting van de heveelheid pvangbaar regenwater: De heveelheid pvangbaar regenwater Q [l] in één jaar wrdt berekend aan de hand van de vlgende frmule: Q = P x S x T x R x O waarbij: P = de jaarlijkse neerslag [l/m²]. De gemiddelde jaarlijkse neerslag in Brussel bedraagt 780 liter water per vierkante meter S = het aanverend pvangppervlak [m²], in hrizntale prjectie van het dak, hang- en dakgten inbegrepen T = de bergingscëfficiënt [%] van het pvangppervlak, bepaald dr het type dakbedekking: he gladder en he hellender het ppervlak, he hger de bergingscëfficiënt en he kleiner de heveelheid verdampt water (zie infra: Opvang - BLZ. 9 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

Opvangppervlakken) R = het rendement van de vrfilters [%], afhankelijk van welk gedeelte van het pgevangen water wrdt afgeverd (zie infra: Opvang - Vrfilters) O = de hellings- en windrichtingscëfficiënt van het pvangppervlak. Aangezien de wind verheersend uit het Zuidwesten kmt, zullen de zuidwest geriënteerde pvangppervlakken meer water pvangen dan andere (zie infra: Opvang - Opvangppervlakken) 2. Keuze van de waterverbruikspsten die met regenwater kunnen wrden geved: Van Belgaqua hebben we de gegevens betreffende het gemiddelde verbruik en de verdeling vr wat betreft de wningen. Het zijn indicatieve gegevens. Vr een fijnere berdeling met men het verbruik meten vr een specifieke bewner. Regenwatergebruik: Waterbeheften van de wningen (Brn: Belgaqua) Vereiste behandeling Verkregen kwaliteit Verdeling (%) Heveelheid (l/d/pers.) Heveelheid (m³/jaar/pers) Speling van de tiletten 31% 33 12,04 schnmaak / bespreiing 9% 12 3,65 Primaire filtratie Helder water Was 12% 15 4,38 Subttaal 52% 55 20,07 Persnlijke hygiëne 36% 38 13,87 Afwas Zuivering tt Drinkwater f 7% 8 2,92 Drank en veding drinkwater bicmpatibel 5% 5 1,82 Subttaal 48% 51 18,61 TOTAAL 100% 106 38,68 Vr tertiaire activiteiten met een nderscheid wrden gemaakt tussen industrieel gebruik en sanitair gebruik. Het eerste is specifiek vr de uitgeefende activiteit. De ndige heveelheid regenwater en de kwaliteit ervan meten vr elk specifiek geval apart wrden berekend. Bij gebrek aan gedetailleerde verbruiksgegevens, kan men vr het sanitair gebruik aannemen dat dit gebruik hfdzakelijk de speling van tiletten betreft. De nderstaande tabel vermeldt ter infrmatie de verbruiksgegevens van drie tertiaire gebuwen. Sanitaire waterbeheften vr de activiteiten Referentie = 8,4 m³ per fulltime-equivalent vr alle sanitaire beheften (gemiddelde van 80 rganisaties met het label "Ecdynamische nderneming") Regenwatergebruik: Speling van de tiletten Vereiste behandeling Primaire filtratie Vereiste kwaliteit Helder water Referentiegebuw Heveelheid Heveelheid (l/d/pers.) (m³/jaar/pers) Test-Aankp 3,4 2,15 Drukkerij Avenue Ariane 12,3 4,5 Les Mureaux (Fr) 16 5,8 De praktische aanbeveling "EAU02 Ratineel mspringen met water", vermeldt gewgen waterheveelheden afhankelijk van de uitgeverde waterbesparende vrzieningen, waarbij met dezelfde heveelheid pgevangen water meer aftappunten kunnen wrden geved. 3. Eerste schatting van de inhud (V) van de regenwaterput: De inhud van de regenwaterput kan ruwweg p verschillende wijzen wrden geschat: Vlgens de GSV (Gewestelijke Stedenbuwkundige Verrdening): 33 liter per m² dakppervlak. V = S x 33 liter/m² Vlgens de "waterwegwijzer", de cde van gede praktijk van de VMM (Vlaamse Milieumaatschappij): 50 liter per m² vanaf een dakppervlakte van 50 m², met een minimum van 1000 liter per begnnen 20 m² dakppervlakte. V = S x 50 liter/m² waarbij S = N x 20 BLZ. 10 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

Afhankelijk van de schatting van de gemiddelde dagelijkse heveelheid pgevangen regenwater, vermenigvuldigd met 21 f met 30 vereenstemmend met het aantal dagen autnmie. V = Q x 21/365 f V = Q x 30/365 Afhankelijk van de beschikbare ruimte in het gebuw f van de inhud van een bestaande regenwaterput 4. Aanpassing van de inhud Deze fase neemt het aantal dagen drgte en vrraad van de regenwaterput in aanmerking. De wisselvalligheid van de beheften en van de neerslag, betekent enerzijds een verhging van de inhud van de regenwaterput m in een aantal dagen reserve te vrzien en te vrkmen dat de regenwaterput te lang leegstaat (met leegstand wrdt bedeld een waterpeil van 20 cm m te vermijden dat zwevende deeltjes f slib wrden pgepmpt). Z k zal een vldende lange verblijftijd van minstens drie weken van het water in een gemetselde f betnnen regenwaterput de zuurgraad neutraliseren die eigen is aan regenwater en crrsief is vr de binnenleidingen. Daarnaast is het aanbevlen dat de tplaag van het water regelmatig via de verlp wrdt afgeverd. Daarm mag de regenwaterput niet vergedimensineerd zijn, tenzij het een regenwaterput met een buffervlume betreft, die naast de verlp uitgerust is met een afver vr een gecntrleerd lekdebiet. De juiste dimensinering wrdt dus bepaald dr de inhud aan het maximaal aantal drgtedagen aan te passen. Hierte bestaan een aantal min f meer ingewikkelde methden. De Vlaamse Milieumaatschappij VMM heeft de hierna afgebeelde dimensineringsgrafiek gepubliceerd. De y-as beeldt de beschikbare waterheveelheid af en de x-as de te dekken beheften. De curven van 1 tt 10 drukken het percentage van het aantal dagen leegstand uit dat niet minder mag bedragen dan 5 tt 10%. De gekzen inhud van de regenwaterput met zich dus p f tussen deze curven bevinden. Indien te ver naar links zal de regenwaterput vergedimensineerd en indien te ver naar rechts zal hij ndergedimensineerd zijn. Op de y-as: de geschatte heveelheid van het werkelijk pgevangen regenwater per 100 m² pvangppervlak, vermenigvuldigd met de bergingscëfficiënt. Op de x-as: het geschatte dagelijkse verbruik per 100 m² pvangppervlak, vermenigvuldigd met de bergingscëfficiënt. Figuur 3: dimensineringsgrafiek die de effectieve pvangppervlakte in aanmerking neemt. Brn: VMM BLZ. 11 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

5. Berekening van het buffervlume lekdebiet verlp buffervlume pslagvlume Regenwaterputten die gedimensineerd zijn vr het gebruik van regenwater, zijn bij krte en hevige neerslag (hfdzakelijk zmers nweer) geen afdend middel vr het beheer van de stedelijke afwatering. Zdra de regenwaterput vl is kan hij niet langer zijn rl van regulerende buffer vervullen. Om dit te verhelpen wrdt bij de dimensinering, behalve het ndige vlume vr het gebruik van het regenwater, een buffervlume in aanmerking genmen. De regenwaterput wrdt dan uitgerust met een afvervrziening met gecntrleerd lekdebiet, die de afvleiing van het watersurplus naar het rilnet f het infiltratiesysteem vertraagt. Afhankelijk van de lkale mstandigheden kan die vrziening een deel van het buffervlume pvangen. In dit kader schrijft de GSV vr alle regenwaterputten een inhud vr van 33 liter per vierkante meter dakppervlak. Om werkelijk deltreffend te zijn vr het beheer van de stedelijke afwatering, met deze maatregel p het buffervlume wrden tegepast, wat vr een dakppervlak van 60 m² dus een buffervlume van 1980 liter betekent. Het buffervlume met wrden aangepast afhankelijk van: de eventuele aanwezigheid van een infiltratievrziening en haar capaciteit; het neerslagtype dat met wrden beheerd; de instructies van de beheerder van het rilnet waarp het perceel is aangeslten. > Belang van een gede dimensinering De berekening kan p het niveau van het ntwerp een gebrek aan samenhang vertnen en de ndige aanpassingen vereisen. Bijvrbeeld de nmgelijkheid, vanwege een te klein pvangppervlak, m alle verbruikspsten in aanmerking te nemen waarvr men regenwater wil gaan gebruiken. Z zu men in smmige gevallen kunnen verwegen m, met de testemming van de eigenaars, de daken van de aangrenzende gebuwen p het systeem aan te sluiten, f enkel de dichtstbijzijnde verbruikspsten aan te sluiten. VOORBEELDEN Brussels huis Appartementsgebuw Functie Entiteiten Selectie Bewners Entiteiten Selectie Bewners Wning Huis ja 4 App. 2 kamers neen App. 2 kamers neen App. 2 kamers neen BLZ. 12 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

App. 2 kamers neen App. 4 kamers neen App. 4 kamers neen Kantr ja 15 1. SCHATTING VAN DE HOEVEELHEID OPVANGBAAR REGENWATER Jaarlijkse neerslag liter/m² 780 liter/m² 780 Dakppervlakte 1 (S1) m² 60 m² 200 Type / bergingscëfficiënt dakpannen 0,75 extensief grendak 0,50 Filtertype / filterrendement cyclnfilter 0,90 cyclnfilter 0,90 Windrichtingscëfficiënt zadeldak 1,00 plat dak 1,00 Dakppervlakte 2 (S2) m² 18,00 m² 75,00 Type / bergingscëfficiënt extensief grendak 0,50 extensief grendak 0,50 Filtertype / filterrendement cyclnfilter 0,90 cyclnfilter 0,90 Windrichtingscëfficiënt zadeldak 1,00 plat dak 1,00 Ttale dakppervlakte (S) m² 78 m² 275 Jaarlijks pgevangen heveelheid liter/jaar 37.908 liter/jaar 96.525 Dagelijks gemiddelde (Qj) liter/dag 104 liter/dag 264 2. SELECTIE VAN DE BEHOEFTEN (B) Beheften wning l/dag/pers. l/dag selectie l/dag l/dag selectie l/dag Speling tiletten 40 160 neen 1.440 neen Schnmaak 10 40 ja 40 360 neen Was 15 60 ja 60 540 neen Persnlijke hygiëne 36 144 neen 1.296 neen Afwas 8 32 neen 288 neen Veding 5 20 neen 180 neen Beheften activiteit l/dag/pers. l/dag selectie l/dag l/dag selectie l/dag Speling tiletten 12 0 neen 0 180 ja 180 Schnmaak 3 0 neen 0 45 ja 45 Overige 0 neen 0 0 neen Ttaal van de geselecteerde beheften (B) liter/dag 100 liter/dag 225 3. SCHATTING VAN DE INHOUD VAN DE REGENWATERPUT (V) GSV S x 33 l/m² liter 2.574 liter 9.075 VMM S x 50 l/m² liter 3.900 liter 13.750 Autnmie van 30 dagen Qj x 30 dagen liter 3.120 liter 7.920 4. AANPASSING VAN DE INHOUD VAN DE REGENWATERPUT Omrekening van het pslagvlume in m³ vr 100 m² dakppervlak (V/S) x 100 m² GSV m³ vr 100 m² 3,30 m³ / 100 m² 3,30 VMM m³ vr 100 m² 5,00 m³ / 100 m² 5,00 Autnmie van 30 dagen m³ vr 100 m² 4,10 m³ / 100 m² 2,88 Omrekening van de geselecteerde beheften in liter per dag vr 100 m² dakppervlak (B/S) x 100m² l / dag vr 100 m² 128 l / dag / 100 m² 82 BLZ. 13 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

Opslag Leegstand Appartementsgebuw 82 Brussels huis 128 5,00 4,10 3,30 2,88 Verbruik (l/dag/100m²) Cmmentaar bij de aanpassing: Brussels huis: De regenwaterput staat af en te leeg (1 tt 3 %). Een pslagvlume van 5 m³ is vldende vr het geselecteerde gebruik. Appartementsgebuw: De regenwaterput staat nit leeg. Een pslagvlume van 3 m³ is vldende vr het geselecteerde gebruik. 5. BEREKENING VAN HET BUFFERVOLUME (zie praktische aanbeveling WAT01) GSV S x 33 l/m² liter 2.574 liter 9.075 UITVOERING SPECIFIEKE PUNTEN VOOR ELKE VOORZIENING OPVANG - OPVANGOPPERVLAKKEN Meestal wrden de daken als pvangppervlak gebruikt, mdat ze het minst vervuild zijn. De andere beschikbare ppervlakken p het perceel zijn namelijk aan divers vuil bltgesteld dat naar de regenwaterput kan wrden meegeverd (klwaterstf p de berijdbare ppervlakken, hndendrek, vuil afkmstig van menselijke activiteiten f andere vervuilende stffen). > Invled van de helling en de riëntatie p de heveelheid pgevangen regenwater Indien beide tegenverliggende hellingen van een dak wrden gebruikt, wrden deze cëfficiënten niet in aanmerking genmen. Dakhelling Nrdst Nrdwest Zuidwest Zuidst 30 0,75 1 1,25 1 35 0,70 1 1,30 1 40 0,64 1 1,36 1 45 0,57 1 1,43 1 50 0,48 1 1,52 1 55 0,45 1 1,55 1 Brn: Water nr. 101, 1998 > Invled van het type dakbedekking p de heveelheid pgevangen regenwater: Zals vermeld nder het punt ver de dimensinering van de regenwaterput, is de heveelheid BLZ. 14 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

pgevangen water sterk afhankelijk van de dakppervlakte en van het type dakbedekking. > Invled p de kwaliteit van het pgevangen regenwater: Het type dakbedekking beïnvledt de kwaliteit van het pgevangen water. Het Vlaams Instituut vr Bi-Eclgisch Buwen en Wnen (VIBE), vermeldt dat nderzek in Nederland heeft uitgewezen dat afvleiend regenwater van zinken en kperen daken en van daken die zware metalen bevatten, erg vervuild kan zijn, zzeer zelfs dat in Amsterdam vr dit type daken geen stedenbuwkundige vergunningen meer wrden uitgereikt. Oude daken van kunstlei die asbest bevatten, kunnen eveneens een brn van vervuiling vr het regenwater zijn. Daarentegen zijn "natuurlijke" materialen zals hut, riet, terractta, f ng grendaken, het meest aangepast vr regenwaterwinning, gevlgd dr betn en leisteen, en vervlgens vezelcement en bitumen. Overigens hebben grendaken de eigenschap de in de mgevingslucht aanwezige vervuilende stffen te filtreren en het water met rganische en minerale stffen te verrijken; mineralen kunnen de natuurlijke zuurgraad van het regenwater verminderen. In smmige gevallen echter kan geurhinder ptreden, f ng een kleuring van het regenwater, waardr het ngeschikt is vr gebruik dat helder water vereist. Types bedekking van het pvangppervlak: Bergingscëfficiënt van het pvangppervlak Invled p de kwaliteit * ** *** Plat dak bedekt met grind 60% 60% 0 Plat dak bedekt met kunststf f bitumen 80% 70 tt 80% 0 Plat dak bedekt met extensieve vegetatie 50 tt 70% / Plat dak bedekt met weinig uitverige intensieve vegetatie 30 tt 40% Plat dak bedekt met uitverige intensieve vegetatie 10 tt 20% 20% + / kleuring Hellend dak bedekt met gelakte platen, dakpannen f leien 75 tt 95% 75 tt 95% 0 Hellend dak bedekt met metalen platen 75 tt 95% 75 tt 95% - Hellend dak bedekt met kunststf f bitumen / 80 tt 95% 0 Hellend dak bedekt met gras f andere planten / 25% + * Brn: A&C (Ademe en KUL) - ** Brn: WWF/VIBE (WILO-Duitsland) - *** Brn: VIBE OPVANG - LEIDINGEN De buitenleidingen meten elk jaar na de herfst wrden gereinigd m bladeren, slijk en takken te verwijderen die er zich kunnen in phpen. Bvenaan de regenpijpen kan een bladvanger wrden geplaatst m de reiniging ervan te vergemakkelijken en verstpping te vrkmen. Evenals vr de daken raadt het VIBE het gebruik af van metalen leidingen zals zink, kper en ld. Aanbevlen wrden pvc, plyethyleen, hut f zink bedekt met een flie van het EPDMtype. OPVANG - VOORFILTERS Vóór de ingang van de regenwaterput wrdt een vrfilter geplaatst, met mazen kleiner dan 2 cm, m een verbelasting van rganisch materiaal in de regenwaterput te vermijden, dat kan fermenteren en geurhinder verrzaken, waardr de put vaak met wrden gereinigd. Die vrfilters kunnen zwel p het niveau van het pvangppervlak, van de hanggt, van de regenpijp f in de grnd wrden geplaatst, waarbij de laatste uitgerust zijn met een inspectieluik vr eventuele reiniging. Smmige fabrikanten bieden plssingen aan met een vrfilter die in de regenwaterput zelf is ingebuwd. De vrkeur gaat uit naar zelfreinigende vrfilters, eerder dan naar niet-zelfreinigende vrfilters, die regelmatig meten wrden schngemaakt. De zelfreinigende filters zijn uitgerust met een fijne filter van restvrij staal die bladeren en andere deeltjes tegenhudt en ngeveer 90% van het water naar de regenwaterput laat strmen. De verige 10% water vert het vuil via een tweede afver af. Die filters zijn in verschillende vrmen beschikbaar, namelijk in de vrm van een put, van een cycln f van een verticale filter in de regenpijp. BLZ. 15 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

Het rendement van een vrfilter is het percentage van gefilterd regenwater in verhuding tt de heveelheid regenwater die dr de filter strmt. Bij een gebrek aan nderhud kan dat rendement verminderen. De hierna vlgende tabellen bieden een verzicht van de belangrijkste filtertypes vlgens hun plaatsing. Beschrijving, materialen, reiniging, bendigde ruimte R (%) Richtprijs in eur excl. BTW Opmerkingen DAK Grendak f met grind bedekt dak Het pvangppervlak filtreert het stf. Zie grendaken. De efficiëntie, het rendement en de prijs zijn afhankelijk van de pbuw van het dak HANGGOOT Bladvangers, kiezelbakken en beschermrster vr de hanggten. Vrzieningen die aan de bvenkant van de regenpijpen f p de hanggt wrden geplaatst m verstpping dr bladeren, fijne takjes en fijn grind te vrkmen (kiezelbak) Materiaal: verzinkt staal, restvrij staal, kper, pvc, plyprpyleen (bladvanger en beschermrsters) f geperfreerde zinkplaat (kiezelbak) Afmetingen: aangepast aan de regenpijpen 100 2,00 tt 37,00 per stuk De vrzieningen meten regelmatig wrden gereinigd m het rendement te handhaven en m kleuring van het water en de aanwezigheid van bacteriën te vermijden. BLZ. 16 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

REGENPIJPEN Beschrijving R (%) Regenpijpfilter Filterlichaam van zink, kper f kunststf, bestemd m p de regenpijp te wrden gemnteerd. Filtreert het water van een dakppervlakte tt 180 m². Filter van restvrij staal in de wanden van de hanggt. Op elke regenpijp met een filter wrden gemnteerd. Aangepast vr regenpijpen van 80, 87, 110 f 100 mm. Bendigde minimale inbuwhgte van 1 m strmpwaarts. Aansluiting naar de regenwaterput: 50 mm Regenpijpfiler vr de "tuin" Regenpijpfilter vr tuinputten. Afhankelijk van het mdel, geschikt vr regenwaterputten van 500 tt 2000 liter. Zmer- en winterpsitie (in winterpsitie strmt het water niet naar de regenwaterput). Aangepast vr regenpijpen van 80 f 100 mm. Afhankelijk van het mdel, zij-uitlaat van 20, 32, 50 f 70 mm. Geef de vrkeur aan een zelfreinigend mdel. Smmige filters kunnen als autmatische verlp dienst den. Onderhud: visuele inspectie vr de zelfreinigende mdellen; regelmatige reiniging vr de andere mdellen. 70 tt 90 (65) Richtprijs in eur excl. BTW 185 tt 270 Opmerkingen Gemakkelijk p de bestaande regenpijpen te mnteren (renvatie). Bij hevige regen daalt het rendement tt 65% http://www.aquabutique.fr 90 16 à 60 Gemakkelijk te mnteren. Gedkp. Vermijd de basismdellen, die vaak meten wrden gereinigd en een lager rendement bieden. Afgebeeld mdel: "Regendiep" (Graf) http://www.regenwasser.edingershps.de/index.php Zandfilter Weinig geschikt vr regenwater, eerder een behandeling m het water drinkbaar te maken. Geschikt vr de filtrering van zwembadwater. Afgebeeld mdel: "Filclar 500S". http://www.irrijardin.fr/ 100 300 tt 900 vr standaar dgrtte (privé zwemba d) Het zand is meilijk te reinigen en laag pnamedebiet, dus veel waterverlies bij strtregen. Ingegraven cyclnfilter Kunststf behuizing en RVS filter. Fijne filtrering dr werveling. Geschikt vr dakppervlakken van 200 m² tt 3000 m². In de hgte verstelbaar dankzij een uitschuifbaar pzetstuk. Berijdbaar deksel. Afgebeeld mdel: "WFF 100" van Wisy http://wisy.de 90 450 tt 550 Vuil restwater en deeltjes vleien rechtstreeks naar de rilering BLZ. 17 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

In te graven filter Kunststf behuizing en RVS filter. Zelfreinigende filters f uitgerust met een krf die regelmatig met wrden leeggemaakt. Geschikt vr dakppervlakten van 350 m² tt 1500 m². In de hgte verstelbaar dankzij een uitschuifbaar pzetstuk. Belpbaar en berijdbaar deksel. Afbeelding: graf 95 tt 100 300 tt 1.000 vlgens capaciteit Vereist een ingraafdiepte die niet altijd beschikbaar is http://www.regenwasser.edingershps.de/index.php GROND Dufilter Ingegraven filtervrziening vr dakppervlakten tt 350 m², bestaande uit een vrfilter (grve maas van 5 mm) en een filter (fijne maas van 0,5 f 1 mm). Vr een in te graven uitvering zijn filters met een pzetstuk en deksel beschikbaar. Ze kunnen eveneens in een inspectieput wrden geplaatst (znder deksel nch pzetstuk) 99 430 inclusief pzetstuk en deksel 265 znder pzetstuk en deksel Hrizntaal systeem waarbij minder hgte ndig is Afbeeldingen: Wil Regenwaterput Beschrijving R (%) Krffilter in de regenwaterput Is eveneens geschikt vr bestaande installaties vr zver hij gemakkelijk tegankelijk is. Vereist een regelmatige reiniging. Hgte: ngeveer 18 cm Ø binnen: 37 cm Ø buiten: 40,5 cm In de regenwaterput ingebuwde zelfreinigende filter Maas: 0,35 mm Maximale dakppervlakte: 350 m² Aansluiting: ND 100 De filter kan wrden gecmbineerd met een tevervrziening vr de regenwaterput en een verlp Afbeeldingen: "récupérer les eaux de pluie" Brigitte Vu - Eyrlles http://www.regenwasser.edingershps.de/index. php 100 80 Richtprijs in eur excl. BTW 95 Filter: 230 Cmbinatie: 350 Opmerkingen OPSLAG - DE REGENWATERPUT EN ZIJN TOEBEHOREN Afhankelijk van de inrichting van het gebuw, wrdt de regenwaterput, beschermd tegen vervuiling van buitenaf, in een kele en dnkere ruimte geplaatst m algengrei te vrkmen, z mgelijk p een zandbed van 10 cm. Idealiter wrdt de regenwaterput ingegraven echter niet nder een berijdbaar ppervlak maar hij kan k bvengrnds wrden geplaatst, in een kelder, in de tuin, f ng p de bvenverdieping van een gebuw met het g p een gravitaire waterdistributie, indien de structuur van het gebuw dit echter telaat. BLZ. 18 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

Er bestaat een ruim aanbd van regenwaterputten waarvan de belangrijkste kenmerken en nderdelen hierna wrden tegelicht. Een samenvattende tabel beeldt de vrnaamste categrieën af. > Dimensinering Vr de gemeenschappelijke punten vr alle vrzieningen, wrdt een dimensineringsmethde vrgesteld. De dimensinering is van twee factren afhankelijk: het gebruik van het pgevangen regenwater; de buffering van krte en hevige regenbuien. > Materiaal Het materiaal van de regenwaterput met zijn waterdichtheid waarbrgen en de kwaliteit van het water beschermen. Bijgevlg gaat de vrkeur uit naar prefab betnnen regenwaterputten uit één stuk f van gecementeerd metselwerk, vanwege hun vermgen de zuurgraad van het regenwater te neutraliseren. Vr een gemakkelijker nderhud kan (enkel) de bdem eventueel wrden betegeld. Indien de lkale mstandigheden pleiten vr een kunststf regenwaterput, met men erp tezien dat die ndrschijnend is en van gerecycleerd f van vlledig recycleerbaar materiaal. Om de zuurgraad van het regenwater te neutraliseren en de leidingen en het kraanwerk tegen crrsie te beschermen, wrden kalkstenen in de regenwaterput geplaatst. Metaal met wrden vermeden mdat zijn cntact met het regenwater crrsie verrzaakt. > Plaatsbepaling, plaatsing Idealiter wrdt een regenwaterput ingegraven, z ndig beschermd met een waterdichte cating tegen ngewenste infiltraties. Indien de lkale mstandigheden pleiten vr een bvengrndse regenwaterput, met men erp tezien dat de regenwaterput wrdt gezet p een kele plaats en beschermd tegen het znlicht. Het plaatsingsppervlak met stabiel zijn (Fundering: p een zandbed van min. 10 cm). > Tebehren Een regenwaterput met met het vlgende tebehren uitgerust zijn: een regenwatertever vrzien van een vertrager (rustige tever); een bijvulvrziening met leidingwater; een beluchter; een peilmeter f niveausensr (facultatief); een afvervrziening vr het buffervlume, eventueel met gecntrleerd lekdebiet; een verlp; een aftapvrziening; een tegang vr het nderhud: deksel f mangat afhankelijk van de grtte van de regenwaterput. > Tever van het regenwater De tever van het regenwater wrdt zdanig ntwrpen m het slib p de bdem van de put niet p te welen. Een eerste "filtratie" gebeurt in een bezinkput, die 10 tt 20 % van de inhud van de regenwaterput bedraagt. Hier bezinken het stf en andere deeltjes die zich in het water bevinden. Omdat het regenwater in de tweede put minder stfdeeltjes bevat, met de strmafwaartse filter minder vaak wrden gereinigd. Het water van de bezinkput is niet vr gebruik beschikbaar. BLZ. 19 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

Een speciaal tebehren "rustige tever" van recycleerbaar plyethyleen, is eveneens beschikbaar. Het is uitgerust met een aansluitstuk D110 f D125, waarp men de watertever aansluit. Een dergelijke vrziening is eveneens mgelijk met een U-stuk. Let wel dat de ventilatie van de regenwaterput hier niet langer dr de watertever wrdt verzekerd. Richtprijs excl. BTW: 45,00 eur/stuk > Bijvulling met leidingwater Het kan gebeuren dat de regenwaterput kmt leeg te staan (zie dimensinering). In dat geval det men een berep p een bijvulling met leidingwater. Dit kan fwel in de regenwaterput, wat de inwerkinstelling van de pmp en een verarming van de waterkwaliteit inhudt drdat het water niet-drinkbaar wrdt, fwel dr een dubbele nafhankelijke aansluiting. Om een vlledige uitdrging van het systeem te vrkmen, wat schadelijk is vr de pmp en een brn van ngemak is, bestaan verschillende systemen m de regenwaterput bij te vullen, van de handbediende kraan die direct in de regenwaterput uitkmt, tt autmatische sensrbestuurde systemen. Recente cmpacte systemen greperen de pmp en de regeling van de bijvulling met leidingwater dr middel van een reglementaire nderbreker. Belgaqua maakt jaarlijks een inventaris p van de cnfrme testellen (zie infra: Veding - Distributiesystemen en hydrfrgrepen). De bijvulling met tt het strikt ndige minimum wrden beperkt, zdat het regenwater later kan wrden tegeverd en verspilling wrdt vrkmen. In ieder geval, m elk risic van vervuiling van het leidingwaternet te vermijden, is de abnnee van het leidingwaternet cntractueel verantwrdelijk vr de inachtneming van de dr Belgaqua pgestelde technische vrschriften betreffende de nderbreking tussen het leidingwater en het regenwater. Een terugstrming van het regenwater kan namelijk wrden verrzaakt dr een drukvermindering in het distributienet f dr een verdruk in de regenwaterwinningsinstallatie. Terugslagkleppen zijn in geen geval geschikt en uitsluitend beveiligingen van het AA- en het AB-type zijn tegestaan, met een zichtbare scheiding van minstens 2 cm tussen de teverleiding van de bijvulling en het hgste peil dat het water in de regenwaterput kan bereiken. b (binnendiameter) b (binnendiameter) Afver (ptie) Afver (ptie) AA-type AB-type > Beluchter Een beluchter vrkmt eventuele geurhinder ten gevlge van de anaerbe afbraak van de rganische vervuiling, aanwezig in het slib p de bdem van de regenwaterput. Afhankelijk van de grtte van de regenwaterput kan men een beluchter installeren van het aquariumtype f van het type vr minizuiveringsinstallaties (meer dan 30 m³). Indien ndanks de beluchter de geurhinder aanhudt, met de regenwaterput wrden gereinigd. > Een peilmeter f een niveausensr Een pneumatische peilmeter f vacuümmeter meet het waterpeil in de regenwaterput. Het hiernaast afgebeelde mdel is geschikt vr waterniveaus van 900 tt 2500 mm, met de mgelijkheid van een lezing p afstand tt 50 m. De wijzer duidt het percentage aan van het huidige waterpeil ten pzichte van het maximaal peil van de regenwaterput. Vr bvengrndse regenwaterputten vlstaat echter een eenvudige drzichtige peilbuis, aangeslten aan de nderkant van de regenwaterput en verticaal ertegen bevestigd. BLZ. 20 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010

> Afver van het buffervlume met gecntrleerd lekdebiet Een buis vr vertraagde afver, geplaatst in de regenwaterput en aangeslten p de afver naar het rilnet, maakt het mgelijk het water met een cnstant debiet af te veren wanneer het waterpeil het niveau van deze aansluiting verschrijdt. Een vltter en een afstandhuder huden de zuigmnd p een cnstante diepte ten pzichte van de waterspiegel, waardr het lekdebiet wrdt gehuden. Deze buizen zijn beschikbaar in drie standaarddebieten: 35, 115 en 155 liter/minuut (tlerantie van 5%). Een sifn vr vertraagde afver, uitgerust met een vltter aan het einde van een scharnierarm, kan eveneens zrgen vr een cnstant lekdebiet. De sifn kan p 5 verschillende psities tussen 1 en 6 liter/secnde wrden ingesteld. Mntageschema Afvergrafiek in functie van de tijd Legenda bij het mntageschema: 1. Drijver / fltteur 2. Beugel met afstandhuder (inx) / supprt avec écarteur (inx) 3. Zuigmnd / buche d aspiratin 4. Flexibele slang / tuyau flexible 5. T-Stuk 110 mm / T 110 mm 6. Ndverlp / trp plein Legenda bij de grafiek De bvenstaande grafiek duidt de heveelheid afgeverd water aan in functie van de tijd (L/min). Rd: piekdebiet bij een nrmale regenbui Gren: de afvleiing via een regenwaterput Blauw: de afvleiing via een regenwaterput met een buis vr vertraagde afver Zals uit de bvenstaande afbeelding blijkt, is het mgelijk het gebruik van regenwater te cmbineren met de buffering van krte en hevige regenbuien, dr infiltratie en z ndig met een afver met cnstant debiet naar het rilnet (f dr enig andere afver met een vertraagd debiet). BLZ. 21 VAN 33 REGENWATERWINNING EN -GEBRUIK JULI 2010