GEBIEDSGERICHT WERKEN VOORTGANGSRAPPORTAGE 2005 Gedeputeerde Staten, Groningen, november 2005
Inhoud blz. 1. Inleiding 3 2. Voortgang uitvoering regioprogramma s, inclusief Loket Leve(n)de Dorpen 3 en rapportage extra woningbouw Hoogeland 3. Blik op de regio s 3 4. Doorontwikkeling gebiedsgericht werken 6 Bijlagen: 1. Voortgang uitvoering Regioprogramma's Noord, West, Centraal en Oost 2005/2006 2. Overzicht projecten Loket Leve(n)de Dorpen 3. Rapportage extra woningbouw Hoogeland 2
1. INLEIDING In 2003 hebben wij Provinciale Staten toegezegd in elk geval een keer per jaar te zullen rapporteren over de voortgang van de uitvoering van het gebiedsgericht beleid. In mei 2004 is de eerste voortgangsrapportage gepresenteerd (Voortgangsrapportage gebiedsgericht werken 2004). De rapportage over 2004 was, omdat het de eerste keer was, uitgebreid van karakter met een stand van zaken per regio, een terug- en vooruitblik en een aantal aandachtspunten voor de doorontwikkeling van gebiedsgericht werken. Van een dergelijke uitgebreide rapportage is deze keer afgezien, temeer omdat eind 2004 ook nog eens nieuwe regioprogramma s voor Oost en West en een actuele stand van zaken voor Noord en Centraal zijn gepresenteerd. Overigens is inmiddels ook het Regioprogramma Noord 2005/2006 vastgesteld en in de statencommissie Omgevingsbeleid en Wonen behandeld. 2. VOORTGANG UITVOERING REGIOPROGRAMMA'S, INCLUSIEF LOKET LEVE(N)DE DORPEN EN RAPPORTAGE EXTRA WONINGBOUW HOOGELAND Hiervoor wordt verwezen naar de bijlagen 1, 2 en 3. 3. BLIK OP DE REGIO'S Regio Noord De beleidsmatige fundamenten voor de regionale samenwerking in Noord-Groningen zijn gelegd met de Gebiedsuitwerking Noord (als algemeen beleidskader tot 2010) en het Regioprogramma met projectafspraken voor 2005/2006. Bij het realiseren van de ambities in de regio Noord staan drie uitgangspunten centraal: Het gebied heeft behoefte aan meer (economische) dynamiek; Deze dynamiek moet worden gecombineerd met versterking van het landschap; De leefbaarheid moet worden versterkt. Inmiddels is het LOP Noord-Groningen gereed voor formele vaststelling is en is parallel hieraan een begin gemaakt met de uitvoering van dit plan. Voor Eemsdelta is recent een convenant gesloten tussen overheden en bedrijfsleven, waarbij afspraken zijn gemaakt over onder meer de ontwikkeling van een gezamenlijke marketingstrategie, kansen voor grensoverschrijdende samenwerking en verbetering van de aansluiting tussen arbeidsmarkt en onderwijs. Mede op basis van de eerder opgestelde Ruimtelijke visie Lauwersmeergebied (bureau Wissing) zijn de plannen voor revitalisering van Zoutkamp wat betreft het binnendijkse deels in volle gang. Aan de plannen voor het buitendijkse deel wordt qua inzet van geld en menskracht geen prioriteit gegeven. Voor wat betreft de plannen rond Lauwersoog wordt nog dit jaar een businessplan verwacht, op basis waarvan concrete stappen kunnen worden gezet. Door de regio's Noord en Centraal wordt gezamenlijk gewerkt aan een notitie met plan van aanpak ter voorbereiding van een visie op de ontwikkeling van de noordelijke stadsrand van Groningen, dit in overleg tussen provincie en de betrokken gemeenten. Deze notitie zal begin 2006 verschijnen. 3
Regio West Als product van het samenwerkingsproces in de regio West is het Meerjarenprogramma 2005 e.v. vastgesteld. Hierin zijn zowel de uitgangspunten voor samenwerking als de gezamenlijk op te pakken projecten opgenomen. De regio West wil de samenhang tussen natuur, landschap, wonen en landbouw behouden en versterken. Uitgangspunt hierbij is het Landschappelijk Raamwerk, waarin behoud door ontwikkeling centraal staat. Nieuwe ontwikkelingen in de regio worden zoveel mogelijk gecombineerd met versterking van de landschappelijke structuur. Het Meerjarenprogramma wordt jaarlijks geactualiseerd. Inmiddels is in West flink werk gemaakt van de uitvoering van het Landschappelijk Raamwerk. In West wordt dat gedaan door directe uitwerking van projecten. In de stuurgroep van eind oktober heeft de finale behandeling van de opgave 'opstellen en optimaliseren van de houtsingelhoofdstructuur met spelregels' plaatsgevonden. In de eerste helft van 2005 is onderzoek gedaan naar mogelijke gebieden voor kleinschalige waterberging. Er zijn zes deelgebieden aangewezen. De eerste twee projecten, Leekstermeer en Dwarsdiep, zijn beleidsmatig akkoord. De voorbereiding (incl. financiering) van de uitvoering is gestart. Tevens wordt momenteel een verkenning gedaan naar mogelijk te ontwikkelen gebiedseigen woonconcepten met versterking van de landschappelijke identiteit. Voor vrijkomende agrarische bebouwing is regiospecifiek ruimtelijk beleid opgesteld. Voor het komende jaar wordt uitwerking van het 'Investeringsbudget Landelijk Gebied' een uitdaging. West heeft enkele projecten vastgehouden uit het oude Raamwerk Zuidelijk Westerkwartier (Landinrichting) als overbrugging naar een nieuw regeling voor het landelijk gebied. Een van de projecten is de kavelruil. De gebiedstafel is een goed medium om ook de intergemeentelijke samenwerking een 'push' te geven. De gebiedstafel was en is aanleiding elkaar op te zoeken als het gaat om bijvoorbeeld wonen, welzijn en zorg en ook een aanzet om te komen tot een regionale bouwstroom voor starters en ouderen. Regio Centraal Bij de actualisering van de Regiovisie Groningen-Assen is nadrukkelijk gekozen voor een accent op de uitvoering. Een uitvoering die integraal tot stand moet komen, zodat een goede balans ontstaat tussen economie, bereikbaarheid en leefbaarheid. Om de uitvoering te kunnen sturen, is in 2005 een aanvang gemaakt met een tweejaarlijkse voortgangsrapportage. Deze rapportage geeft een beeld van de voortgang van de regionale projecten en ontwerpopgaven, zoals die bij de actualisatie zijn vastgelegd. Het werk in de regio Centraal is in belangrijke mate afgeleid van deze projecten en opgaven. Regionale projecten: Ten behoeve van de bereikbaarheid in de regio is voor het integrale maatregelenpakket een meerjareninvesteringsprogramma opgesteld en in werking getreden. Het project Regiopark staat op de rails en gewerkt wordt aan een uitvoeringsprogramma. Het voorinvesteren in het landschap is gekoppeld aan het Masterplan Hoogezand-Zuid. Om vestigingsmogelijkheden voor bedrijven te ontwikkelen, wordt in het project Regionale Samenwerking Bedrijven een projectplan gemaakt. Een aantal acties zijn reeds gestart. Ontwerpopgaven: Er is een pilot opgesteld voor de afstemming en productie van woningbouw in de stad en omgeving. 4
De publieke en private partijen hebben overeenstemming bereikt over de uitvoering van het project Meerstad. Een gemeenschappelijke exploitatiemaatschappij Meerstad (G.E.M.M.) kan worden opgericht en de uitvoering van het eerste deelplan kan starten. De gemeente Hoogezand-Sappemeer heeft een startnotitie, om te komen tot een Masterplan Hoogezand-Zuid, vastgesteld. De plannen voor woningbouw Tynaarlo (Ter Borch), Haren (Dilgt, Hemmen, Essen) en Zuidhorn- Oost zijn in een stadium aangeland dat binnenkort gebouwd kan worden. Het opstellen van een intergemeentelijk structuurplan voor Leek-Roden is in volle gang. Gemeenten en provincie zijn in overleg over de ontwikkelingsmogelijkheden van de stadsranden van Groningen. Regio Oost Voor de regio Oost is een drietal programma's in uitvoering: Regioprogramma Oost 2005-2007, Uitvoeringsprogramma Ring Blauwe Stad en de Agenda voor de Veenkoloniën. De volgende uitgangspunten staan centraal: Bevorderen van een duurzame groei van economie en werkgelegenheid in samenhang met een versterking van natuur en landschap; Vergroting van de leefbaarheid van dorpen en een vitaler platteland; Stimuleren en faciliteren van de onderlinge samenwerking van gemeenten, zowel tussen de stedelijke centra als de plattelandsgemeenten. Regioprogramma Oost: binnen de projecten Landschapsontwikkelingsplan (LOP), Toeristisch Recreatief InrichtingsPlan (TRIP) Westerwolde en Grensland-Schansenland is belangrijke voortgang geboekt. De onderlinge samenwerking tussen de gemeenten is versterkt met de projecten Sterke Steden en Oost- Groningen Digitaal. Het afgelopen jaar is het aantal aanvragen bij het loket Leve(n)de dorpen fors toegenomen. Binnen het project Blauwe As is begonnen met de multifunctionele inrichting van het waterbergingsgebied Winschoten-Zuid (Tusschenwegen). Ring Blauwe Stad: voor de noordrand (Midwolda en Oostwold) en enkele wegenprojecten wordt in dit jaar voor ca. 8 miljoen aan werken uitgevoerd. Plannen voor verbetering van de aansluiting A7/Beertsterbrug, de noordelijke vaarverbinding van de Blauwe Stad naar het Damsterdiepcircuit en de vaarverbinding tussen Beerta en de Blauwe Stad zijn in voorbereiding. Ook wordt gewerkt aan dorpsvisies voor Midwolda, Oostwold, Beerta en Finsterwolde en aan een inventarisatie van ontbrekende toeristische infrastructuur. Begin 2006 wordt u over het programma voor de Ring uitgebreid geïnformeerd. Agenda voor de Veenkoloniën: op basis van de evaluatie is besloten tot voortzetting van de stuurgroep tot en met 2007. De bestuurlijke en maatschappelijke betrokkenheid moet worden vergroot. Tussen de bestuurlijke partners is intensief overleg gaande over de financiering van enkele grote projecten: verdubbeling N33 en de vaarverbinding Erica-Ter Apel. 5
4. DOORONTWIKKELING GEBIEDSGERICHT WERKEN In 2006 wordt samen met de regionale partners nagegaan met welke ambitie, zowel inhoudelijk als procesmatig, vervolg wordt gegeven aan de gebiedsgerichte samenwerking. Om voeding te geven aan deze, met de partners afgesproken evaluatie, wordt een Toekomstperspectief Gebiedsgericht Werken 2010 opgesteld. Van pioniersfase naar professionele fase De toepassing van gebiedsgericht werken in de provincie Groningen past in de landelijke beweging die is ingezet in de richting van ontwikkelingsgericht werken. Het startpunt voor deze beweging wordt gemarkeerd door het rapport 'Ruimtelijke ontwikkelingspolitiek' van de WRR uit 1998. Hierin wordt gepleit voor een ruimtelijke planning die beter aansluit op de maatschappelijke dynamiek. In de achterliggende periode is op een pragmatische wijze invulling gegeven aan het gebiedsgericht werken. Dat heeft successen opgeleverd waardoor er verwachtingen zijn gewekt bij de beleidspartners van de provincie. Hiermee is de pioniersfase van het gebiedsgericht werken afgerond. Om aan de verwachtingen tegemoet te komen, is een meer professionele invulling van deze werkwijze nodig. Dat wordt onderstreept door de fase van programmatische uitvoering die nu is aangebroken. Bij de doorontwikkeling en professionalisering van het gebiedsgericht werken wordt voortgebouwd op de volgende kerngedachten, die ook nu al wordt gehanteerd: - In het gebiedsgericht werken behoort niet de werkstructuur of het gebied centraal te staan, maar het maatschappelijke probleem en het project dat concreet voor oplossing zorgt. - In deze benadering is gebiedsgericht werken een manier van ontwikkelingsgericht werken die kan worden toegepast op alle terreinen van provinciale zorg. Het daadwerkelijk tot stand brengen van concrete bijdragen aan de aanpak van maatschappelijke vraagstukken die in de provincie worden ervaren staat centraal. Maatwerk is daarbij geboden omdat de vraagstukken in elk gebied kunnen verschillen en omdat elk gebied zijn specifieke kenmerken heeft. - Hier vanuit geredeneerd is gebiedsgericht werken te omschrijven als het interactief ontwikkelen en uitvoeren van integrale gebiedsafspraken, die per definitie uit samenwerking voortkomen, tot maatschappelijke meerwaarde leiden en kunnen rekenen op verbondenheid van alle betrokkenen. 6
Bijlagen: 1. Voortgang uitvoering Regioprogramma's Noord, West, Centraal en Oost 2005/2006 2. Overzicht projecten Loket Leve(n)de Dorpen 3. Rapportage extra woningbouw Hoogeland 7