RAADSVOORSTEL Raadsvergadering : 9 november 2006 Agendapunt : 6. Portefeuillehouder : W.G. Renden Afdeling : FJC Behandelend ambtenaar : A. Pleijsant-Helmstrijd Datum : 17 oktober 2006 Onderwerp : Septembercirculaire gemeentefonds 2006. Voorwoord De beheerders van het gemeentefonds (de minister van Binnenlandse Zaken en de staatssecretaris van Financiën) verstrekken drie keer per jaar mededelingen over de algemene uitkering via circulaires. De circulaires krijgen de naam van de maand waarin ze verschijnen: maart-, mei- en septembercirculaire. In de circulaires worden de ontwikkelingen toegelicht op grond van de meest recente gegevens over de financiën en het beleid op rijksniveau. Na de meicirculaire is de septembercirculaire de voornaamste van de drie circulaires. De septembercirculaire wordt opgesteld naar aanleiding van het verschijnen van de Miljoenennota van het Rijk in september. In de septembercirculaire worden gemeenten geïnformeerd over eventuele veranderingen, die na de Voorjaarsnota van het Rijk zijn opgetreden en die gevolgen hebben voor de ramingen van gemeenten. Het gaat dan om een actualisatie/bijstelling van de gegevens in de meicirculaire. Hierna wordt per begrotingsjaar (het Rijk spreekt over uitkeringsjaar) aangegeven wat de voornaamste wijzigingen in de omvang van de algemene uitkering zijn. In deze toelichting zijn de vetgedrukte bedragen van toepassing op de gemeente Schouwen- Duiveland. De andere bedragen gelden in algemene zin voor de relatie tussen Rijk en gemeenten. Uitleg van enkele begrippen: Accres: de groei of krimp van het gemeentefonds welke is gekoppeld aan de groei van de rijksbegroting ( samen de trap op en samen de trap af ). Het accres wordt uitgedrukt in euro s of als percentage van de omvang van het gemeentefonds. Het nominaal accres is nog niet geschoond voor inflatie, het reële accres is wel geschoond. Behoedzaamheidsreserve: als het definitieve accres lager uitvalt dan voorzien, moeten de gemeenten geld terugbetalen aan het Rijk. Om dit te voorkomen is de behoedzaamheidsreserve in het leven geroepen. Het Rijk houdt op voorhand elk jaar 208,739 miljoen in op de algemene uitkering. Belastingcapaciteit: bij de gemeentefondsverdeling wordt rekening gehouden met de mogelijkheid van een gemeente om zelf inkomsten te verkrijgen uit onroerende-zaakbelasting. Per gemeente wordt de waarde van het onroerend goed vermenigvuldigd met een fictief tarief. Het hieruit voortvloeiende bedrag, de belasting-capaciteit, wordt in mindering gebracht op de algemene uitkering. Verdeelmaatstaven: de algemene uitkering is opgebouwd uit een fors aantal componenten, zoals bijvoorbeeld inwoners, jongeren, ouderen, bijstands-ontvangers, minderheden en woonruimten. Aan iedere verdeelmaatstaf hangt een bedrag. Integratie-uitkering: naast de algemene uitkering bestaat ook de integratie-uitkering. Dit is een aparte geldstroom binnen het gemeentefonds, die niet via de de verdeel-maatstaven wordt verdeeld. Een integratie-uitkering heeft een aparte verdeling. De reden hiervoor is meestal dat het gaat om gelden, die niet zomaar in de verdeel-systematiek van het gemeentefonds kunnen worden toegepast, zonder dat er onrechtvaardige herverdeeleffecten optreden. Het budget in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning wordt ondergebracht in een integratie-uitkering. Ook de gelden die we ontvangen in het kader van de problematiek rondom de waterschapswegen zijn ondergebracht in een integratie-uitkering. Uitkeringsfactor: als de hoogte van de verdeelmaatstaven achterblijft bij de prognoses, blijft er als het ware geld ter verdeling over. Dit geld wordt via een verhoging van de uitkeringsfactor over de gemeenten verdeeld. Uiteraard kan dit ook omgekeerd werken (er is minder geld te verdelen), waardoor de uitkerings-factor wordt verlaagd. 1
Minister Remkes start zijn voorwoord met de melding dat het een gekoesterd uitgangspunt is dat de septembercirculaire geen ingrijpende wijzigingen bevat. Dat wil niet zeggen dat er in de financiële verhouding tussen Rijk en gemeenten geen beslissingen worden genomen. Op 4 september 2006 vond een Bestuurlijk overleg Financiële verhoudingen plaats. Deelnemers hieraan zijn de ministers van Binnenlandse Zaken en Financiën en een delegatie van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Tijdens dit overleg zijn onder meer besluiten genomen over: De evaluatie van de normering De normeringssystematiek houdt in dat de groei (of krimp) van het gemeentefonds is gekoppeld aan de groei (of krimp) van de netto-rijksuitgaven. Iedere vier jaar wordt de normeringssystematiek geëvalueerd. Eerdere evaluaties vonden plaats in 1998 en 2002. Een belangrijke conclusie van de huidige evaluatie is, dat de normering op hoofdlijnen goed functioneert. Wel wordt voorgesteld de behoedzaamheidsreserve te verminderen van 208 naar 110 miljoen. Uit cijfers over de afgelopen jaren blijkt dat dit bedrag toereikend is. De evaluatie is bijna afgerond en wordt dan aan de Tweede Kamer aangeboden. Het nieuwe kabinet beslist over het voorstel, dat op z'n vroegst in 2008 ingaat. De evaluatie van het BTW-compensatiefonds (BCF) Ook het BCF is geëvalueerd. In het Bestuurlijk Overleg is afgesproken vereenvoudigingen door te voeren, zodat administratieve lasten worden gereduceerd. De vereenvoudigingen betreffen onder meer het afschaffen van de minimumuitkering, het verbeteren van de voorlichting over het BCF en het afschaffen van kwartaal-opgaven. Met deze voorstellen verminderen de administratieve lasten volgens het Rijk met ongeveer 40%. Het cluster financiën besteedt slechts een beperkt aantal uren aan het invullen van kwartaalopgaven. Het afschaffen hiervan levert nauwelijks vrijval van capaciteit op. De werkzaamheden ten aanzien van de minimumuitkering beperken zich tot de opgaaf over het vierde kwartaal en kosten de betreffende beleidsmedewerker hooguit een dagdeel. De meeste uren worden besteed aan het beoordelen of BTW over activiteiten wel of niet compensabel is. Wij verwachten niet dat de door te voeren vereenvoudigingen leiden tot een vrijval van deze uren. Daarnaast is tijdens het Bestuurlijk Overleg een oplossing aangedragen voor de gemeenten met zogenaamde waterschapswegen. Op het laatste onderwerp gaan wij verderop in dit voorstel uitgebreid in, omdat wij tot deze groep gemeenten behoren. 1. Accres De omvang van het gemeentefonds stijgt en daalt mee met de uitgaven van het Rijk volgens een bepaalde koppeling. Dit staat bekend als de normeringssystematiek en wordt ook wel de trap-op-trap-af -systematiek genoemd. Het betekent dat de groei van het gemeentefonds (accres) wordt bepaald door de ontwikkeling van de relevante rijksuitgaven. 2006 2007 2008 2009 2010 Absoluut accres septembercirculaire 2006 (mln euro) 448,585 569,919 531,307 407,703 314,584 Absoluut accres meicirculaire 2006 (mln euro) 533,060 464,708 402,954 402,329 408,227 Verschil -84,475 105,211 128,353 5,374-93,643 Nominaal accres in procenten 3,77% 4,27% 3,90% 2,88% 2,16% Prijsontwikkeling Bruto Binnenlands Product 1,45% 1,71% 1,52% 1,52% 1,52% Reëel accres in procenten 2,29% 2,52% 2,34% 1,34% 0,63% De accressen zijn indicatief. Het uiteindelijke accres over 2006 wordt in maart 2007 bekend gemaakt via de maartcirculaire. De hoogte van de accressen voor 2007 en latere jaren hangt mede af van de besluitvorming van het nieuwe kabinet over de de rijksbegroting. Accresontwikkeling van jaar tot jaar Na het negatieve accres in 2004 en een bescheiden accres in 2005, zijn de accressen uit het dal gekropen. Over 2006 en 2007 samen is sprake van ruim 1 miljard aan accressen. De reden hiervoor is dat over de hele linie de relevante rijksuitgaven stijgen. Accresontwikkeling tussen meicirculaire 2006 en septembercirculaire 2006 Wanneer de accressen worden vergeleken met de meicirculaire komt het accres 2006 lager uit. Dit is het gevolg van een lagere groei van de netto rijksuitgaven dan het Rijk bij de Voorjaarsnota 2006 verwachtte. Belangrijkste oorzaak is dat er sprake is van incidentele meevallers; die meetellen voor de relevante rijksuitgaven. Het accres 2007 valt nominaal gezien hoger uit dan werd geraamd in de meicirculaire (0,78%). 2
Doordat de prijsontwikkeling 2007 naar verwachting even hard stijgt ten opzichte van de meicirculaire, namelijk met 0,81%, is er per saldo geen sprake van groei van het gemeentefonds. 2. Uitkeringsjaar 2004 Het Rijk voert geen aanpassingen door voor de algemene uitkering 2004 ten opzichte van de meicirculaire 2006. Wel werd in juli 2006 de definitieve belastingcapaciteit 2004 bekend. Deze heeft een nadelig effect op de algemene uitkering 2004 van 35.800. Eind december 2006 stelt het Rijk de algemene uitkering 2004 definitief vast. 3. Uitkeringsjaar 2005 Het Rijk voert geen aanpassingen door voor de algemene uitkering 2005 ten opzichte van de meicirculaire 2006. Wel werden in de loop van 2006 diverse verdeelmaatstaven definitief. Doordat wij in eerdere berekeningen van lagere aantallen uitgingen, levert dit per saldo een voordeel op van 14.600. 4. Uitkeringsjaar 2006 Herziening kinderalimentatiestelsel In het raadsvoorstel bij de septembercirculaire 2005 stond het volgende: Onder de huidige omstandigheden vallen de kosten van gescheiden ouders vaak eenzijdig ten laste van de verzorgende ouder. Vaders die niet bij hun kinderen wonen, onttrekken zich in veel gevallen aan hun financiële verplichtingen. De Wet herziening kinderalimentatie-stelsel beoogt hierin verandering te brengen. Het wetsvoorstel, dat nog in behandeling is bij de Tweede Kamer, gaat uit van een structurele bijdrage van 10 miljoen van het gemeentefonds. Deze uitname hangt samen met het vervallen van gemeentelijke activiteiten voor de inning van kinderalimentatie voor bijstandstrekkers. Vooralsnog gaan wij ervan uit dat de herziening budgettair neutraal zal verlopen. In de septembercirculaire 2006 wordt gemeld dat het kabinet van plan is het wetsvoorstel in te trekken. Dit maakt de uitname uit het gemeentefonds van 10 miljoen ongedaan. Eén en ander wordt, conform de werkwijze van vorig jaar, budgettair neutraal verwerkt in de gemeentebegroting. Amendement De Pater-Van der Meer Bij de behandeling van het wetsvoorstel afschaffing OZB-gebruikersheffing op woningen is het amendement De Pater-Van der Meer door de Tweede Kamer aangenomen. Het amendement laat ook huishoudens met een onroerende zaak, die niet in hoofdzaak tot woning dient (bedrijfswoningen), profiteren van de afschaffing. Het Rijk compenseert de gemeenten hiervoor door middel van een integratie-uitkering van 25 miljoen structureel. In 2006 kan de gemeente de aanslag op verzoek van de belastingplichtige verminderen; vanaf 2007 moet de vermindering in de aanslag zijn begrepen. Uw raad heeft op 26 januari 2006 besloten om huishoudens, die een woning hebben, die onderdeel is van een bedrijfspand, vanaf 2006 te laten delen in de afschaffing van het gebruikersdeel van de OZB op woningen. Onze gemeente heeft in augustus 2006 opgaaf aan het Rijk gedaan van de inkomstenderving. Via een deels geautomatiseerde actie, waarvoor speciaal software is aangeschaft, is berekend dat onze OZB-opbrengst door het amendement structureel daalt met 98.600. Het Rijk voegt dit bedrag via deze septembercirculaire structureel toe aan de algemene uitkering. Bij de integratie-uitkering plaatsen we één kanttekening: deze wordt niet geïndexeerd, terwijl dit wel jaarlijks zou zijn gebeurd met de OZB-opbrengst. Wij hebben de nodige kosten gemaakt om het amendement De Pater-Van der Meer te implementeren ( 5.000). We hebben geprobeerd deze kosten te declareren bij het Rijk, maar hierop is geen reactie ontvangen. Anti-discriminatiebureaus Het kabinet wil met ingang van 2008 een landelijk dekkend netwerk introduceren van antidiscriminatievoorzieningen onder regie van de gemeenten. 3
De wetgeving daarover is nog niet rond. Vooruitlopend op definitieve wetgeving voegt het kabinet in 2006 incidenteel 3 miljoen toe aan het gemeentefonds. De middelen zijn bedoeld voor het in stand houden van reeds bestaande antidiscriminatiebureaus (ADB s). In de meicirculaire 2007 volgt nadere informatie over het definitieve bestuurlijke en financiële arrangement. Voor 2006 wordt binnen het gemeentefonds een integratie-uitkering opgenomen. De integratieuitkering deelt geld toe aan gemeenten met een bestaand ADB. Binnen Zeeland is dit de gemeente Vlissingen. Daar is namelijk Slachtofferhulp Zeeland gevestigd, waarvan het Anti Discriminatie Bureau Zeeland onderdeel is. Onze gemeente verstrekt subsidie aan Slachtofferhulp Nederland (in 2006 13.112). De hoogte van de integratie-uitkering die de gemeente Vlissingen krijgt, is afhankelijk van het financiële dekkingsgebied van het desbetreffende ADB. Dat betekent dat de gemeente Vlissingen geld vanuit het Rijk krijgt, dat ook is bedoeld voor omliggende gemeenten die aan dit ADB meebetalen. Met andere woorden: de integratie-uitkering die eigenlijk bestemd is voor de gemeente Schouwen-Duiveland wordt uitbetaald aan de gemeente Vlissingen. Het Rijk kiest voor deze wijze van financiering om te voorkomen dat het Anti Discriminatie Bureau Zeeland op korte termijn bij verschillende gemeenten subsidieaanvragen moet indienen. De gemeente Vlissingen ontvangt voor alle Zeeuwse gemeenten samen een bedrag van 121.184. Hiervan heeft 12.092 betrekking op de gemeente Schouwen-Duiveland. Herverdeling wegenbeheer Sinds 1993 verstrekken wij op grond van de Wet herverdeling wegenbeheer een uitkering aan waterschap Zeeuwse Eilanden voor het beheer van wegen op ons grondgebied. De hoogte van de uitkering wordt jaarlijks bijgesteld op basis van gegevens van het Centraal Plan Bureau. Voor het jaar 2006 is het groeipercentage definitief vastgesteld op 1,2% (was 1,4%). Voor het jaar 2007 wordt het groeipercentage voorlopig vastgesteld op 2,3% (de gemeentelijke begroting houdt voor het jaar 2007 rekening met 1,25%). Het hogere groeipercentage voor 2007 werkt door naar volgende jaren. Over 2006 ontvangen we van het waterschap 2.818 terug. Vanaf 2007 is er sprake van een structureel nadeel van 12.364. Wij ramen de bedragen via dit voorstel af / bij ten gunste / laste van de mutatie op de algemene uitkering. Loon- en prijsstijgingen Voor 2006 geeft het Rijk indicatief ten opzichte van de meicirculaire 2006 de volgende stijgingspercentages aan: a) lonen en salarissen: 0,00% (was 0,50%); b) netto materiële overheidsconsumptie (bestedingen aan goederen en diensten): 1,75% (was 1,75%). Let op! Het betreft macro-indicatoren, die we met de nodige terughoudendheid gebruiken op gemeentelijk niveau. Ad a) In de begroting 2006 hebben wij rekening gehouden met een loonstijging van 2,5%. Dit omvat een 1% loonstijging per 1 juni 2005, een 0,8% loonstijging per 1 februari 2006 en de stijging van sociale lasten in 2006. Ten behoeve van de Bestuursrapportage 2006 zijn de salarissen doorgerekend en hieruit blijkt dat de door ons begrote 2,5% loonstijging goed overeenkomt komt met de werkelijkheid. Ad b) Van belang is ook de prijsmutatie over 2005: Prijsmutatie netto materiële consumptie (overige goederen en diensten) 2005 2006 Totaal geraamde compensatie vanuit meicirculaire 2,30% 1,75% 4,05% bijgestelde compensatie in deze circulaire 1,80% 1,75% 3,55% verlaging -/-0,50% 0,00% -/-0,50% Voor 2005 is de prijsmutatie met 0,50% gedaald. In de meicirculaire 2006 werd voor 2005 nog een stijging van de prijsmutatie gepresenteerd van 0,55%. Waarschijnlijk heeft de neerwaartse correctie te maken met een correctie voor de invloed van het nieuwe zorgstelsel. Voor 2006 verwacht het Centraal Plan Bureau een even hoge inflatie als afgelopen mei. In de primitieve begroting 2006 hebben wij de nullijn gehanteerd. 4
Resumé 2006 De hiervoor genoemde onderwerpen (inclusief de mutatie van het accres 2006) plus het actualiseren van enkele verdeelmaatstaven plus de financiële consequenties van de algemene uitkering 2004 en 2005 leveren een netto-nadeel op van 68.500 (zie de tabel aan het eind van dit voorstel voor een specificatie van dit bedrag). Wij stellen voor het netto-nadeel te dekken uit de egalisatiereserve algemene uitkering. 5. Uitkeringsjaar 2007 Waterschapswegen (knelpunten verdeelproblematiek) Sinds 1993 verstrekken wij op grond van de Wet herverdeling wegenbeheer een uitkering aan waterschap Zeeuwse Eilanden voor het beheer van wegen op ons grondgebied. De hoogte van de uitkering is wettelijk vastgelegd. In de uitkering zit géén BTW-component. Als we de wegen zelf in onderhoud hadden, konden we de BTW op door ons betaalde facturen compenseren bij het BTW-compensatiefonds (BCF). Nu dit niet het geval is, ondervinden we nadeel van de invoering van het BCF. Dit probleem is al in 2003 onderkend. De afgelopen drie jaar zijn er vooral op provinciaal niveau veel brieven geschreven om de problematiek onder de aandacht van de ministeries van Binnenlandse Zaken en Financiën te brengen. Ook zijn er diverse keren overleggen geweest in Den Haag. In de septembercirculaire komt het Rijk eindelijk met een oplossing. Uit onderzoek blijkt dat er binnen de totale uitgaven van waterschappen aan wegenbeheer sprake is van een gemiddeld BTW-percentage van 10%. Daarom ontvangen de gemeenten die het betreft, waaronder onze gemeente, met terugwerkende kracht 10% van de sinds 2004 aan het waterschap verplicht doorbetaalde bedragen. Voor de jaren 2004, 2005 en 2006 gaat het voor onze gemeente in totaal om 431.800. Het Rijk keert dit bedrag begin 2007 uit via een Integratie-uitkering knelpunten verdeelproblematiek. Ook structureel ontvangen we vanaf 2007 via deze integratie-uitkering een vergoeding, die jaarlijks wordt geïndexeerd. Voor 2007 gaat het om een bedrag van 148.400. Het Rijk heeft enkele jaren geleden al aangegeven dat naar een oplossing zou worden gezocht voor de problematiek rondom de waterschapswegen. Vooruitlopend hierop hebben wij sinds de begroting 2004 rekening gehouden met een structurele opbrengst van 166.000. De integratieuitkering die wij gaan ontvangen is tot en met 2010 lager dan 166.000: Jaar Opbrengst in begroting Te ontvangen integratieuitkering Nadeel 2004 166.000 142.518-23.482 2005 166.000 143.893-22.107 2006 166.000 145.351-20.649 2007 166.000 148.413-17.587 2008 166.000 153.331-12.669 2009 166.000 159.324-6.676 2010 166.000 165.454-546 Totaal -103.716 Wij stellen voor het nadeel van 103.700 gefaseerd over de jaren 2007 tot en met 2010 te onttrekken aan de egalisatiereserve BCF. De reserve bevat hiervoor voldoende saldo. Vanaf 2011 is de integratie-uitkering hoger dan de begrote opbrengst van 166.000, namelijk 171.725. Uitkering Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) De septembercirculaire geeft de meest actuele informatie over het beschikbare budget voor de Wmo in 2007. De Wmo bestaat uit de volgende onderdelen met daarachter de bedragen die onze gemeente gaat ontvangen: 5
2007 Bruto huishoudelijke verzorging 3.347.114 Eigen bijdrage huishoudelijke verzorging -587.545 Netto huishoudelijke verzorging 2.759.569 Netto persoonsgebonden budget 340.016 Diensten bij wonen met zorg 0 Zorgvernieuwingsprojecten 0 Coördinatie vrijwililge thuiszorg en mantelzorg 16.284 Vorming, training en advies 2.117 * Besluit bijdrage AWBZ-gemeenten 19.844 Collectieve preventie GGZ 18.420 ** Uitvoering 126.224 3.282.474 * De middelen zijn bedoeld om het vrijwilligersbeleid op lokaal niveau te bevorderen. ** De middelen zijn bedoeld om begrip en herkenning van (ernstig) psychische klachten te bevorderen, de bevolking bewust te maken wat zij zelf aan deze klachten kan doen en de doelgroep wegwijs te maken naar instanties. Volgens de meicirculaire 2006 ontvingen we een Wmo-budget van 3.302.000. Er is dus sprake van een nadeel van 19.500. Dit wordt veroorzaakt door een lagere vergoeding voor uitvoeringskosten en hogere vergoedingen voor andere onderdelen. In het raadsvoorstel over de meicirculaire stond het volgende over de uitvoeringskosten: Binnen de 3.300.000 is 151.000 bestemd voor uitvoeringskosten. In werkelijkheid zal dit bedrag aanmerkelijk lager uitvallen. De kosten van vaststelling en inning van eigen bijdragen door het Centraal Administratie Kantoor moeten nog met de 151.000 worden verrekend. Het totale bedrag dat op macroniveau voor uitvoeringskosten beschikbaar is, bedraagt 67 miljoen. Hiervan verdeelt het Rijk in 2007 11,9 miljoen niet over de gemeenten. Dit bedrag wordt ingehouden ten behoeve van het Centraal Administratie Kantoor. Hierdoor ontvangt de gemeente Schouwen-Duiveland voor uitvoeringskosten 126.200 in plaats van 151.000. Overigens zijn de bedragen voor huishoudelijke verzorging in de septembercirculaire nog op het niveau van het ijkjaar 2005. Het Rijk verwerkt de indexering in de Voorjaarsnota 2007, die het uitgangspunt vormt voor de meicirculaire 2007. Dit betekent dat het Wmo-budget hoger uitvalt dan de hiervoor genoemde 3.282.500. Wij verwerken het nadeel op het Wmo-budget van 19.500 budgettair neutraal in de begroting. Dat wil zeggen dat we dit bedrag in mindering brengen op de diverse uitgavenposten in het kader van de Wmo. Gevolgen herwaardering Een onderwerp wat niet wordt benoemd in de septembercirculaire, maar wat we hier wel aan de orde willen stellen, is de gevolgen van de WOZ-hertaxaties voor de OZB-opbrengst én de algemene uitkering in 2007 en verder. Gemeenten mogen geen meeropbrengst halen uit de waardestijging van onroerende zaken als gevolg van herwaardering. De waardestijging moet zich vertalen in een lager OZB-tarief. Helaas ziet het Rijk een cruciaal element over het hoofd: de waardestijging leidt tot een stijging van de belastingcapaciteit, die in mindering wordt gebracht op de algemene uitkering. Indien de waardestijging hoger is dan de landelijk gemiddelde stijging leidt dit tot een daling van de algemene uitkering. Een gemeente met een hoger dan gemiddelde stijging, houdt dus weliswaar dezelfde belastingopbrengst, maar ontvangt minder geld uit het gemeentefonds en gaat er per saldo financieel op achteruit. Het Rijk negeert dit effect, terwijl ze er juist een beroep op doet in de spiegelbeeldige situatie, dat is bij een meer dan gemiddelde waardedaling. Met andere woorden: de lagere belastingopbrengst wordt dan goedgemaakt door een hogere uitkering uit het gemeentefonds. Hoewel de hertaxaties nog niet zijn afgerond verwachten we voor de gemeente Schouwen- Duiveland een meer dan gemiddelde waardestijging. Voor woningen is het landelijk gemiddelde 6,6%, wij verwachten een stijging van ongeveer 12,2%. Voor niet-woningen beschikken we nog over onvoldoende gegevens, maar gaan we voorlopig uit van een stijging van ongeveer 4%. De landelijke waardestijging bedraagt ook 4%. 6
In de tabel hieronder maken we inzichtelijk wat de financiële consequenties zijn van de hertaxaties. Om een volledig beeld te geven is ook de OZB-opbrengst vermeld. De opbrengst 2007 neemt toe met 2,75% ten opzichte van 2006 (2,75% is de maximaal toegestane tariefstijging in 2007). Belastingcapaciteit 2006 voor hertaxatie 3.797.500 Belastingcapaciteit 2007 na hertaxatie 4.043.500 Lagere algemene uitkering -246.000 Belastingopbrengst 2006 voor hertaxatie 4.986.000 Belastingopbrengst 2007 na hertaxatie 5.113.500 Hogere belastingopbrengst 127.500 Nadeel per saldo -118.500 Toelichting: De belastingopbrengst 2007 stijgt met minder dan 2,75% ten opzichte van 2006. De reden is dat de tarieven naar beneden zijn afgerond. Inmiddels is contact opgenomen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en hebben we deze problematiek aan de orde gesteld. Wij benaderen de andere Zeeuwse gemeenten met de vraag of zij ook worden geconfronteerd met een nadeel. Volgens het waterschap Zeeuwse Eilanden ligt het percentage waardestijging voor de gemeenten boven de Westerschelde tussen de 10 en 15%. Dit betekent dat onze gemeente niet de enige gemeente is die nadeel ondervindt van de hertaxaties. De hogere belastingopbrengst is verwerkt in de programmabegroting 2007-2010. Doordat de uitkomsten van de hertaxaties van woningen pas onlangs bekend zijn geworden is het nadeel voor de algemene uitkering niet meegenomen in de begroting. Dit nadeel verwerken wij in de Kadernota 2008-2011. Loon- en prijsstijgingen Voor 2007 geeft het Rijk indicatief de volgende stijgingspercentages aan: lonen en salarissen: 2,0% (was 1,25%); netto materiële overheidsconsumptie (besteding aan goederen en diensten): 2,5% (was 1,0%). Let op! Het betreft macro-indicatoren, die we met de nodige terughoudendheid gebruiken op gemeentelijk niveau. In de primitieve begroting 2007 houden we rekening met een salarisstijging van 2,0% en een prijsstijging van 1,25%. Voor wat betreft de salarislasten stellen wij u voor het percentage van 2,0% te handhaven. De CAO-onderhandelingen voor gemeenten zijn eind 2005 afgerond. De vakbonden en werkgevers hebben diverse afspraken gemaakt. Eén van de afspraken is voor 2007 een loonstijging van 0,80%. Dit betekent dat we in de begroting in elk geval met deze stijging rekening moeten houden. Inclusief sociale lasten en vakantie-uitkering levert dit een loonmutatie op van ruim 1,00%. De CAO loopt af op 1 juni 2007. Gezien de huidige koopkrachtontwikkelingen verwachten we dat er met de nieuwe CAO sprake is van nog een loonstijging in 2007. Hier komt bij dat de komende jaren er nog steeds onzekerheid is over de ontwikkeling van premies. Mochten premies stijgen, dan stijgt ook het werkgeversgedeelte. Het stijgingspercentage voor netto materiële overheidsconsumptie is fors hoger ten opzichte van de meicirculaire. Op de website van het Centraal Plan Bureau staan naast de netto materiële overheidsconsumptie - ook andere inflatiecijfers vermeld. Twee daarvan zijn het percentage afgeleide inflatie en de prijs Nationale Bestedingen. Voor 2007 wordt voor het percentage afgeleide inflatie een groei van 1,50% verwacht en voor de prijs Nationale Bestedingen 1,75%. Percentages die volgens ons de realiteit meer benaderen dan het percentage netto materiële overheidsconsumptie van 2,5%. Gezien de forse schommelingen in het percentage netto materiële overheidsconsumptie en onze budgettaire situatie stellen wij voor het percentage prijsstijging van 1,25% in onze begroting voorlopig te handhaven. 7
In de raadsvergadering van 29 juni 2000 is onder meer het volgende besloten: Indien de compensatie voor een jaar (hier: 2007) door het Rijk hoger wordt vastgesteld, dan wordt deze eerst in het nieuwe begrotingsjaar (2008) toegevoegd aan de te beïnvloeden budgetten. In de meicirculaire 2007 actualiseert het Rijk de diverse stijgingspercentages. Bij het berekenen van de algemene uitkering is rekening gehouden met de hiervoor genoemde inflatoire ontwikkelingen, waarbij we als gemeente Schouwen-Duiveland wel een risico lopen. Om het risico zo klein mogelijk te houden wordt bij de berekeningen uitgegaan van de prijsontwikkeling zoals we die binnen onze gemeente hanteren. Hiertoe wordt, indien nodig, een mutatie toegepast op de uitkeringsfactor. Voor 2007 en verder is geen mutatie toegepast. Reden hiervoor is dat het percentage Bruto Binnenlands Product dat het Rijk voor 2007 hanteert (1,71%; zie de tabel hierna) nagenoeg gelijk is aan het gewogen gemiddelde van onze percentages 2007 voor loon- en prijsstijging (respectievelijk 2,0 en 1,25%) Resumé 2007 De hiervoor genoemde onderwerpen (inclusief de mutatie van het accres 2007) plus het actualiseren van enkele verdeelmaatstaven leveren een netto-nadeel op van 125.000. Bij de verdeelmaatstaven hebben wij de raming voor inwoners bijgesteld. In de Kadernota 2007-2010 werd uitgegaan van 34.534 inwoners per 1 januari 2007. Per 1 oktober 2006 bedroeg het werkelijke inwoneraantal 34.150. Als gevolg hiervan stellen wij de prognose voor 1 januari 2007 bij tot 34.200 inwoners. Hiermee is een nadeel gemoeid van 42.000. 6. Meerjarenperspectief 2008-2010 Accressen De raming voor 2008 is ruim 125 miljoen hoger dan werd verwacht in de meicirculaire 2006; het accres 2009 is nagenoeg nihil ten opzichte van de meicirculaire 2006 en het accres 2010 is bijna 100 miljoen negatief ten opzichte van de meicirculaire. De accressen zijn indicatief. Ze hangen in hoge mate af van de besluitvorming van het nieuwe kabinet over de begroting. Loon- en prijsontwikkeling In onderstaande tabel geven wij weer hoe de gemeente omgaat met de loon- en prijsontwikkeling en welke percentages het Rijk hanteert in deze circulaire en de meicirculaire 2006. 2007 2008 2009 2010 Meerjarenbegroting 2007-2010 personeelslasten 2,00% 1,50% 1,50% 1,50% Stelpost incidentele loonmutaties (periodieken) 115.000 190.000 255.000 300.000 Meerjarenbegroting 2007-2010 prijsgevoelige lasten 1,25% 1,50% 1,50% 1,50% Prijsontwikkeling volgens Rijk in deze circulaire * 1,71% 1,52% 1,52% 1,52% Prijsontwikkeling volgens Rijk in meicirculaire 2006 * 0,90% 1,52% 1,52% 1,52% * De percentages 2008 t/m 2010 zijn niet meer geactualiseerd sinds de meicirculaire 2005 Financiële consequenties 2008-2010 Na verwerking van de hiervoor toegelichte onderwerpen plus het actualiseren van enkele verdeelmaatstaven resteert voor: 2008 een netto-voordeel van 35.800; 2009 een netto-voordeel van 169.000; 2010 een netto-voordeel van 11.000. Zie voor een specificatie het resumé aan het eind van dit voorstel. 7. Overige mededelingen Financieel Overzicht Gemeenten (FOG) 2007 Elk jaar geeft het Rijk via het FOG een terugblik en een vooruitblik op de gemeentefinanciën. Doel daarvan is om het bestuurlijk oordeel te ondersteunen over de vraag of voldoende middelen staan tegenover de taken van de gemeenten. In de periode 2001-2006 was er ruimte voor aanzienlijke intensiveringen. Deze hebben met name betrekking op openbare orde/veiligheid en wegen/water. De gemeenten hebben de intensiveringen gedekt uit toegenomen eigen inkomsten, vooral OZB. 8
In 2004 deed zich een forse terugval voor van het gemeentefonds. Ondanks een begin van herstel van het gemeentefonds in 2005, stond en staat het uitgavenpatroon in 2005 en 2006 in het teken van ombuigingen. De financiële situatie voor 2007 tot en met 2010 wordt berekend door de inkomsten en kosten vanuit de gemeentelijke begrotingen 2006 door te rekenen voor de jaren 2007 tot en met 2010. Hierbij houdt het Rijk rekening met prijs- en areaalontwikkelingen, en voor zover deze bekend zijn, taakwijzigingen. Voor de periode 2007-2010 wordt financiële ruimte verwacht. Met andere woorden, de opbrengsten overstijgen de kosten. Wel is 2010 een mager jaar. Dat is vooral het gevolg van een lager accres. Afronding OZB-tarieven In de eerste helft van 2006 was er veel aandacht voor de vaststelling van OZB-tarieven. Minister Zalm van Financiën riep in februari via de televisie burgers in 74 gemeenten op de OZB niet te betalen, omdat deze gemeenten het maximale stijgingspercentage voor 2006 (2%) overschreden. Achteraf bleek het een storm in een glas water te zijn. Verschillende gemeenten lieten hun tarieven stijgen met een net iets hoger percentage achter de komma. Dit vanuit de gedachte dat dit binnen de afronding viel. Reden: het Ministerie had eerder niet willen aangeven op welke wijze moet worden afgerond. Overigens hoorde de gemeente Schouwen-Duiveland niet tot deze gemeenten. In de septembercirculaire meldt het Rijk dat geen regelgeving wordt gesteld over de wijze waarop gemeenten hun tarieven afronden. Wel geeft de septembercirculaire een advies: afronding in het voordeel van de burger en bedrijfsleven. Single information en single audit voor specifieke uitkeringen Vanaf het verantwoordingsjaar 2006 is voor 23 specifieke uitkeringen, waaronder de Wet Werk en Bijstand, het principe van single information en single audit (sisa) van toepassing. Het streven is om voor de overige specifieke uitkeringen sisa per verantwoordingsjaar 2007 in te voeren. Sisa betekent dat de afzonderlijke verantwoordingen en accountantsverklaringen per specifieke uitkering komen te vervallen. De jaarrekening van een gemeente en de controle daarvan door de accountant van gemeente zijn het uitgangspunt. Wel is een extra bijlage bij de jaarrekening nodig met verantwoordingsinformatie over specifieke uitkeringen. Voor gemeenten heeft de koppeling met de jaarrekening(controle) gevolgen voor de planningen controlcyclus en de opdrachtverstrekking aan de accountant. Meestal moet de verantwoordingsinformatie eerder beschikbaar en gecontroleerd zijn; namelijk uiterlijk 15 juli volgend op het verantwoordingsjaar. Het cluster financiën maakt voor 1 januari 2007 inzichtelijk wat de consequenties van sisa zijn voor de planning- en controlcyclus én de eenmalige extra werkzaamheden die dit met zich meebrengt. Op dit moment kunnen wij nog niet inschatten of er kostenbesparingen te realiseren zijn op het budget voor accountantskosten. Wij houden u hiervan op de hoogte via de bestuursrapportages. Verbrede rioolheffing In de Gemeentewet wordt de nieuwe rioolheffing geïntroduceerd. De invoeringsdatum is afhankelijk van de parlementaire behandeling. Gemeenten zijn met de invoering van het wetsvoorstel verplicht tot het afnemen van huishoudelijk afvalwater, het afvoeren van regenwater als een perceeleigenaar het water niet kwijt kan en het afvoeren van overtollig grondwater vanaf een perceelgrens. Voor deze drie taken mag een gemeente een rioolheffing vragen. De aanpassing van de Gemeentewet zorgt voor financiële zekerheid voor gemeenten. Het huidige rioolrecht mogen wij alleen heffen voor het afvoeren van rioolwater. Andere watertaken moeten op een andere wijze worden bekostigd. Het kabinet beoogt geen wijziging in het heffingssysteem dat gemeenten al gebruiken voor het rioolrecht. Gemeenten blijven vrij in de keuze van de belastingplichtige en de maatstaf van de heffing. Over eventuele financiële gevolgen van de nieuwe rioolheffing spreekt de septembercirculaire, net als de afgelopen meicirculaire, niet. Informatie voor derden (Iv3) en riool 9
In het kader van Iv3 leveren gemeenten vijf keer per jaar een verdelingsmatrix aan aan het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In deze matrix staan de baten en lasten van de gemeente ingedeeld naar functie-/categorieniveau. Vanwege de invoering van de verbrede rioolheffing wordt het format Iv3 aangepast. Hierdoor worden de volgende lasten inzichtelijk gemaakt: de inzameling en het transport van huishoudelijk en bedrijfsafvalwater (functie 729); de inzameling en verwerking van afvloeiend hemelwater (functie 730); de met betrekking tot het grondwater te treffen maatregelen (functie 731). Als deze splitsing nog niet mogelijk is (bijvoorbeeld bij een gemengd rioolstelsel) wordt gebruik gemaakt van de oude functie 722. Wat betreft de nieuwe rioolheffing krijgt de gemeente de keuze om een gecombineerde heffing op te leggen (oude functie 726), dan wel de heffing te splitsen in: een deel voor de inzameling en transport van huishoudelijk en bedrijfsafvalwater (functie 727); een deel voor de inzameling en verwerking van afvloeiend hemelwater én maatregelen betreffende grondwater (functie 728). Voor de lasten verwachten wij dat het werken met meerdere functies een groeimodel is. Reden: voor het overgrote deel beschikken we over een gemengd rioolstelstel. Bij nieuwe investeringen kan wellicht wel een splitsing worden aangegeven. Of de baten gesplitst worden na invoering van de rioolheffing is nu nog niet te zeggen. Dit is onder meer afhankelijk van de mogelijkheden van de belastingsoftware. Wijziging Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) in 2006 Met ingang van het begrotingsjaar 2004 moeten de begroting en jaarstukken van gemeenten voldoen aan de regels van het BBV. Na twee jaar ervaringen met het BBV is de minister van plan het BBV op een aantal punten te wijzigen c.q. aan te vullen. Een belangrijke wijziging betreft de verwerking van specifieke uitkeringen die meerjarig aangewend mogen worden, zoals subsidies voor onderwijs en kinderopvang. Het BBV schrijft nu voor dat het niet bestede deel aan een voorziening moet worden toegevoegd. Na inwerkingtreding van de wijzigingen worden deze niet-bestede middelen, die in een volgend begrotingsjaar gebruikt worden, als vooruitontvangst verwerkt. De bedoeling is dat de wijzigingen ingaan per begrotingsjaar 2008. Handreiking kostendragers Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is van plan een handreiking kostendragers te ontwikkelen. Het boekwerk geeft in heldere termen inzicht in de kosten die kunnen worden doorberekend in de tarieven die maximaal kostendekkend mogen zijn (o.a. leges, afvalstoffenheffing). De planning is dat de handreiking in maart 2007 klaar is en kan worden gebruikt voor de tariefsbepaling voor 2008. 8. Samenvatting van de financiële consequenties van de (meerjaren)begroting 2007-2010 ten opzichte van de meicirculaire 2006 De septembercirculaire 2006 heeft per saldo de volgende financiële consequenties voor de budgettaire ruimte: omschrijving 2006 2007 2008 2009 2010 toename algemene uitkering 51.130 549.230 340.876 433.254 281.736 algemene uitkering 2004-35.829 algemene uitkering 2005 14.624 herziening kinderalimentatie-stelsel -2.681-2.721-12.912-13.106-13.303 amendement De Pater-Van der Meer -98.564-98.564-98.564-98.564-98.564 knelpunten waterschapswegen 2004 t/m 2006-431.762 knelpunten waterschapswegen 2007 e.v. -148.413-153.331-159.324-165.454 mutatie uitkering WMO 19.549 19.549 19.549 19.549 herverdeling wegenbeheer 2.818-12.364-12.550-12.738-12.929 voor-/nadeel -68.502-125.045 83.068 169.071 11.035 10
9. Voorstel De algemene uitkering 2004 verlagen met 35.800; De algemene uitkering 2005 verhogen met 14.600; De algemene uitkering 2006 verhogen met 51.100; Structureel vanaf 2006 de taakstelling van de afdeling Werk, Inkomen en Zorg terugdraaien vanwege het niet doorgaan van de herziening van het alimentatiebeleid; Structureel vanaf 2006 de opbrengst onroerende zaakbelasting verlagen met 98.600 vanwege het amendement De Pater-Van der Meer; In 2006 incidenteel 2.800 aframen in het kader van de Wet herverdeling wegenbeheer vanwege een lagere bijdrage aan het waterschap Zeeuwse Eilanden; Het netto-effect voor 2006, inclusief de mutaties over 2004 en 2005, (-/- 68.500) onttrekken aan de egalisatiereserve algemene uitkering; Vanaf 2007 structureel een bedrag van 12.400 bijramen in het kader van de Wet herverdeling wegenbeheer vanwege een hogere bijdrage aan het waterschap Zeeuwse Eilanden; De integratie-uitkering knelpunten verdeelproblematiek die we begin 2007 ontvangen over de jaren 2004, 2005 en 2006 ( 431.800) gebruiken om de vordering in de gemeentelijke administratie af te boeken ( 498.000). Het tekort ( 66.200) onttrekken aan de egalisatiereserve BTW-compensatiefonds; De integratie-uitkering knelpunten verdeelproblematiek die we vanaf 2007 structureel ontvangen ( 148.400 plus jaarlijkse indexering) gebruiken om de structurele opbrengst in de de gemeentelijke administratie ( 166.000) af te boeken. Het tekort dat tot en met 2010 ontstaat jaarlijks onttrekken aan de egalisatiereserve BTW-compensatiefonds; Het nadeel op het Wmo-budget ( 19.500) in mindering brengen op de diverse uitgavenposten in het kader van de Wmo; De netto financiële consequenties voor het jaar 2007 onttrekken en voor 2008, 2009 en 2010 toevoegen aan de egalisatiereserve algemene uitkering (per saldo is er sprake van een voordeel van 138.100). Dit vooruitlopend op de Kadernota 2008-2011, waarin de nadelen die voortvloeien uit de wijze van verwerken van de WOZ-taxaties en de eventuele behoedzaamheidsreserve worden meegenomen; Kennis nemen van de overige informatie. Burgemeester en wethouders van Schouwen-Duiveland, drs. ir. J.W. de Vos MPA Secretaris mr. J.J.P.M. Asselbergs Burgemeester 11