Eindrapportage Stimuleren Duurzame Inzetbaarheid in het MKB / Actieplan Gezond Bedrijf Verslag van de periode 25 september 2012 tot en met 31 oktober 2013 Subsidienummer 5100-3024 contactpersoon Alan Hameetman afdeling telefoon 088-444 0 076 e-mail alan.hameetman@syntens.nl datum 18 december 2013 Postadres Postbus 1300 3430 BH Nieuwegein Bezoekadres Kelvinbaan 42 3439 MT Nieuwegein t 088-444 0 444 f 088-444 0 168 arnhem@syntens.nl www.syntens.nl
Eindrapportage Stimuleren Duurzame Inzetbaarheid in het MKB / Actieplan Gezond Bedrijf Inhoudsopgave Managementsamenvatting 4 1 Inleiding, achtergrond en leeswijzer 9 1.1 Inleiding 9 1.2 Achtergrond 9 1.3 Leeswijzer 9 2 Projectkenmerken 11 2.1 Doelstellingen, aanpak en beoogde projectresultaten 11 2.2 Doorgevoerde wijzigingen 12 3 Verrichte werkzaamheden en resultaten 13 3.1 Samenvatting van de resultaten 13 3.2 Best Practices 13 3.3 Beginmeting & Analyse Beginmeting 15 3.4 Voorlichting en Werving 15 3.5 Verdiepingstrajecten 17 3.5.1 Ontwikkeling en inzet van een Duurzame Inzetbaarheid Groeiscan 17 3.5.2 Individuele verdiepingstrajecten 17 3.5.3 Collectieve verdiepingsactiviteiten 18 3.6 Inzet Inschakelingen Specialistisch Advies (ISA) 21 3.7 Sectormeetings 21 3.8 Vraagbaak 22 4 Analyse resultaten 23 4.1 Analyse beginmetingen 23 4.2 Analyse verdiepingstrajecten 24 4.2.1 Kwantitatieve analyse 24 4.2.2 Kwalitatieve analyse 25 pagina 2
5 Evaluatie van de projectaanpak 31 5.1 Integrale aanpak Syntens 31 5.2 Samenwerking met sectororganisaties en andere partijen 33 5.3 Aanbevelingen 35 6 Communicatie 39 7 Financiële verantwoording 42 Bijlage 1 Overzicht bedrijven die een ISA hebben ontvangen 44 Bijlage 2 Beknopte casebeschrijvingen van ISA trajecten 45 Bijlage 3 Extra casebeschrijvingen 73 pagina 3
Managementsamenvatting Actieplan Gezond Bedrijf: resultaten en blik op de toekomst Veel MKB-werkgevers staan open voor maatregelen die de duurzame inzetbaarheid van hun medewerkers ondersteunen. Echter, zij weten vaak niet hoe zij hieraan invulling moeten geven. Dat is het afgelopen jaar gebleken bij projecten die Syntens in het kader van het Actieplan Gezond Bedrijf heeft uitgevoerd. Zo n 450 werkgevers hebben hierbij concreet ervaren dat aandacht voor de gezondheid en inzetbaarheid van het personeel een belangrijke meerwaarde heeft voor het bedrijf als geheel. De werkgever die investeert in de inzetbaarheid van zijn personeel, investeert in de groei van zijn bedrijf. Achtergronden Aandacht voor duurzame inzetbaarheid kan voor bedrijven veel winst opleveren. Winst voor medewerkers, die langer en met meer plezier kunnen blijven werken. En winst voor het bedrijf, dat dankzij een hogere productiviteit meer omzet kan maken. Ook in een tijd van oplopende werkloosheid is aandacht voor inzetbaarheid van belang. Het perspectief op de middellange termijn wordt voor Nederland nog steeds gedomineerd door een krappe arbeidsmarkt, waarbij werkgevers moeite hebben voldoende geschikte medewerkers te vinden. De demografische ontwikkelingen (vergrijzing, ontgroening) zijn niet door beleid te beïnvloeden. Dat werknemers tot op hogere leeftijd blijven doorwerken, vraagt om aanvullend beleid van werkgevers. Er is meer aandacht nodig voor zaken als leiderschap, samenwerking en talentontwikkeling. Uiteraard vraagt deze nieuwe realiteit ook om veranderingen bij werknemers. Zij hebben een eigen verantwoordelijkheid om inzetbaar te blijven op de arbeidsmarkt. Speciale positie voor het MKB. Veel grotere bedrijven zijn al mee bezig met gezondheid vanuit de eigen bedrijfsstrategie of gestimuleerd door branches en overheden. In het MKB is echter de aandacht, zeker in tijden van economische tegenwind, meer gericht op de directe bedrijfsvoering. Dat er minder aandacht is voor de duurzame inzetbaarheid van het personeel kan de concurrentiekracht van het Nederlandse midden- en kleinbedrijf op termijn aantasten. Het is van groot belang MKB-werkgevers te ondersteunen met het bieden van mogelijke oplossingen. In het Vitaliteitspakket van juli 2011 kondigden de Ministers van Sociale Zaken (SZW) en Werkgelegenheid en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) het Actieplan Gezond Bedrijf aan. Doel pilot Actieplan Gezond Bedrijf Het doel van de pilot Actieplan Gezond Bedrijf was het stimuleren van een gezonde bedrijfsvoering in het MKB. Centraal daarbij stonden de thema s fysieke en psychosociale arbeidsbelasting. In de pilot zijn bedrijven bewust gemaakt van deze thema s en zijn zij aangezet om de eerste stappen te zetten naar een integraal gezondheidsbeleid. Als doelgroep is gekozen voor prioritaire sectoren: bouw, logistiek en zorg. Het Actieplan pagina 4
Gezond Bedrijf is de invulling van het deelthema Gezondheid binnen het project Duurzame Inzetbaarheid; het SZW-brede programma om duurzame inzetbaarheid te stimuleren bij bedrijven. Het doel van het SZW-brede programma is het thema duurzame inzetbaarheid hoog op de agenda te zetten bij werkgevers en werknemers en te stimuleren en faciliteren dat zij er op de werkvloer mee aan de slag gaan. Syntens heeft binnen dit programma ook een bijdrage geleverd aan de sectormeetings die het Ministerie van SZW organiseerde. Het Actieplan Gezond Bedrijf heeft gelopen van 25 september 2012 t/m 31 oktober 2013. Aanpak Er is gekozen voor een aanpak, waarbij gezondheid en duurzame inzetbaarheid worden gezien als een onlosmakelijk deel van de bedrijfsvoering. Syntens bood ondernemers een integrale aanpak van de bedrijfsvoering, die leidt tot (1) betere bedrijfsprestaties resulterend in hogere productiviteit, meer winst en omzetgroei en (2) vitale medewerkers resulterend in minder ziekteverzuim, hogere medewerkertevredenheid en verbeterde inzetbaarheid. De ingezette werkvormen zijn: individuele adviesgesprekken, workshops en leren-van-elkaar kringen voor ondernemers. Daarnaast is een Duurzame Inzetbaarheidscan ingezet die concrete verbeterpunten in kaart brengt bij bedrijven. Ook bood het project de mogelijkheid om 30x een voucher van 3.000 in te zetten door een ondernemer voor inhuur van externe deskundigheid. Resultaten De resultaten zijn weergeven in de infographic. Hieronder vindt u een beknopte toelichting op de resultaten. Er zijn 16 Best Practices verzameld en geanalyseerd: 5 uit de bouw, 5 uit de logistiek en 6 uit de zorg. Beknopte beschrijvingen van de cases zijn online gepubliceerd op www.dezaakvoorelkaar.nu Er zijn 561 beginmetingen afgenomen, waarvan er volgens afspraak 440 zijn geanalyseerd. De analyse van de 440 beginmetingen wijst uit dat 83% van de bevraagde bedrijven al eens actie heeft ondernomen op duurzame inzetbaarheid en verdere stappen wil zetten. Deze wil is er vooral bij het middenbedrijf (5 50 medewerkers). Ondernemers verwachten er een hogere medewerker tevredenheid / motivatie en een hogere productiviteit mee te bereiken. Als belangrijke manier om aan de slag te gaan met duurzame inzetbaarheid wordt het vergroten van de betrokkenheid van medewerkers gezien. De mate van veranderbereidheid van medewerkers blijkt de grootste belemmering bij het ontwikkelen van duurzame inzetbaarheid. Er zijn 450 bedrijven bereikt met individuele en collectieve verdiepingsactiviteiten. o Een individuele verdiepingsactiviteit bestond uit individuele begeleiding door een Syntens-adviseur bij het verbeteren van de duurzame inzetbaarheid. In een aantal gesprekken werden verbeterpunten in kaart gebracht en concrete actiepunten benoemd. o De collectieve verdiepingsactiviteiten bestonden uit workshops en leren-vanelkaar kringen. Een workshop is een eenmalige bijeenkomst, waarin kennis wordt pagina 5
aangeboden en de deelnemers de aangeboden kennis toepassen op hun eigen praktijk. Een leren-van-elkaar kring bestaat uit meerdere (drie tot vijf) bijeenkomsten, waarin kennis wordt aangeboden en deelnemers worden uitgenodigd tot een intensievere uitwisseling en onderlinge advisering. In de verdiepingsactiviteiten stond steeds de vraag centraal hoe duurzame inzetbaarheid als onderdeel van de bedrijfsvoering kon worden verbeterd. De meest voorkomende onderwerpen waren: gezondheid, medewerkers betrekken, leiderschap en communicatie. Daarnaast zijn laagdrempelige acties in gang gezet, zoals fruit in de bedrijfskantine, aanbieden van bedrijfsfitness en het organiseren van gezonde bedrijfsuitjes. Achtentwintig bedrijven hebben een financiële ondersteuning van 3.000,- ontvangen ten behoeve van de inzet van een extern deskundige. De inzet van externe deskundigheid is een voortzetting van de activiteiten van de Syntensadviseur en geeft het bedrijf meer inhoudelijke handvatten voor verbeteringen. De extern deskundigen hebben vooral een bijdrage geleverd aan het inbedden van duurzame inzetbaarheid in de bedrijfsvoering. Zij zijn actief geweest op de thema s medewerkers betrekken, leiderschap, cultuur en communicatie in relatie tot gezondheid en duurzame inzetbaarheid. Er is aan vijf sectormeetings Duurzame Inzetbaarheid, georganiseerd door SZW, een bijdrage geleverd door het verzorgen van een stand, workshops en nazorg. Wat kan geleerd worden van de pilot? Samen met de bereikte projectresultaten heeft de pilot ook kennis opgeleverd over de wijze waarop een gezonde bedrijfsvoering gestimuleerd kan worden in het MKB. Factoren die in deze pilot succesvol hebben bijgedragen aan het bereiken van de resultaten zijn: Brede aanpak. Gezondheid en duurzame inzetbaarheid zijn gezien als een onlosmakelijk deel van de bedrijfsvoering. Onafhankelijke rol van Syntens-adviseur. De onafhankelijke rol helpt om in gesprek te komen met ondernemers over onderwerpen die nauw raken aan de ondernemer zelf zoals leiderschap. Benutten bestaande relaties. Syntens heeft haar MKB-netwerk benut voor het werven van deelnemers. De koplopers en de vroege volgers op het gebied van sociale innovatie zijn benaderd. Uitdragen van de successen bij Koplopers kan leiden tot activering van Volgers. Syntensadviseurs hebben bewust gebruik gemaakt van de beschikbare voorbeeldcases en wezen ondernemers naar de sites www.duurzameinzetbaarheid.nl en www.dezaakvoorelkaar.nu. Voorbeelden uit de eigen sector spreken het meest tot de verbeelding bij de ondernemer. Inzetten van Duurzaam Inzetbaarheidscan. Het instrument maakt zichtbaar waar mogelijkheden zijn voor bedrijven om de bedrijfsvoering te optimaliseren en de inzetbaarheid van personeel te verbeteren. De inzet van de duurzame inzetbaarheidscan geeft in vrijwel alle gevallen concrete verbeterpunten. pagina 6
Vooral het middenbedrijf wil verdere stappen maken. Juist de bedrijven die meer dan vijf medewerkers hebben en niet meer dan vijftig, hebben behoefte aan ondersteuning. De bedrijven die al actie hebben ondernomen, maar waarbij het nog niet gelukt is om duurzame inzetbaarheid onderdeel te maken van de bedrijfsvoering, staan open voor vervolgstappen. De ondernemer wil motivatie en betrokkenheid medewerkers verbeteren ten behoeve van continuïteit van het bedrijf. Gebleken is dat ondernemers duurzame inzetbaarheid willen verbeteren om de motivatie en betrokkenheid bij medewerkers te vergroten. Zij vinden dat een belangrijke manier om de continuïteit van het bedrijf op lange termijn te verbeteren. Bij het aanzetten van bedrijven tot het verbeteren van de duurzame inzetbaarheid is een aantal belemmeringen ervaren. In alle prioritaire sectoren zijn de effecten merkbaar van de economische recessie. Het meest actueel is dit effect in de bouw. Bedrijven zijn aan het overleven. In die situatie geven relatief veel ondernemers aan geen prioriteit te geven aan de ontwikkeling van duurzame inzetbaarheid. In de logistiek heeft het verminderen van capaciteit al plaatsgevonden maar de bedrijfsresultaten staan nog steeds onder druk. In de zorg wordt pas op de plaats gemaakt vanwege de aangekondigde bezuinigingen. Naast deze overkoepelende belemmering zijn er per sector specifieke zaken te noemen die de ontwikkeling van duurzame inzetbaarheid vertragen. De sector bouw kenmerkt zich door een behoudende cultuur, waardoor veranderingen langzaam tot stand komen. Tevens houdt de voortdurende prijsdruk bouwbedrijven in de gehele keten in haar greep. In de sector logistiek stevent men af op een tekort aan chauffeurs. Maar de urgentie wordt door de economische recessie niet ervaren. In de sector zorg wordt duurzame inzetbaarheid gezien als een HR-thema. Het krijgt onvoldoende aandacht en steun van de directie. Daarbij komt dat de zorg zich kenmerkt zich door een trage besluitvorming: als het wel lukt om actie in gang te zetten, dan heeft het in de zorg vaak een lange aanlooptijd nodig. Aanbevelingen Tot slot komen wij op basis van de resultaten van de pilot tot de volgende aanbevelingen voor de toekomst: 1. Consistente aandacht voor duurzame inzetbaarheid Juist nu, in een tijd van economische tegenwind, is structurele en consistente aandacht voor duurzame inzetbaarheid van belang. In de pilot die Syntens het afgelopen jaar heeft uitgevoerd, is gebleken dat werkgevers zeker zijn te interesseren voor de kansen die er zijn. Maar het is wel belangrijk om hier langdurig en consistent aandacht voor te vragen. De aanhouder wint. pagina 7
2. Kies voor individuele ondersteuning Het afgelopen jaar bleek dat MKB-werkgevers bereid zijn te investeren in hun personeel, zodra duidelijk is wat dit kan betekenen voor de eigen bedrijfsvoering. Daarbij hebben zij behoefte aan ondersteuning bij het betrekken van medewerkers. De pilot heeft laten zien dat een individuele benadering en begeleiding de drempel verlaagt voor ondernemers om met duurzame inzetbaarheid aan de slag te gaan. Ook het uitdragen van goede voorbeelden in het MKB inspireert ondernemers om het thema op te pakken. Gaan ondernemers er eenmaal mee aan de slag, dan staan zij open voor werkvormen waarin zij ook van elkaar kunnen leren. 3. Maak verbinding met bestaande initiatieven (Sociaal Akkoord) Op basis van de ervaringen raden wij aan om bij een vervolg aansluiting te zoeken bij initiatieven die lopen en organisaties die actief zijn met duurzame inzetbaarheid. Dat kan heel goed via een sectorale aanpak. In de plannen die momenteel ontwikkeld worden in het kader van het Sociaal Akkoord is volop aandacht voor dit thema. In het sectorplan Transport en Logistiek is duurzame inzetbaarheid bijvoorbeeld één van de drie centrale thema s. Concreet gaat het om projecten gericht op goed werkgever- en werknemerschap en om vermindering van de werkdruk voor ouderen. Ervaren chauffeurs gaan jonge werknemers als mentor begeleiden. De sectorplannen van het Sociaal Akkoord kunnen de inzet van het Actieplan dus prima ondersteunen. Ook regionale netwerken van bedrijven kunnen hierbij een nuttige rol spelen. Het is belangrijk de komende jaren op meerdere niveaus aan de doelstelling van duurzame inzetbaarheid te werken. Overige aanbevelingen Single issue aanpak blijkt minder effectief. Bijvoorbeeld een aanbod richting bedrijven over gezondheid alleen heeft te weinig prioriteit. Als het wordt ingepast in een aanpak waarmee duurzame inzetbaarheid en de bedrijfsprestaties tegelijk worden verbeterd, dan geven bedrijven het meer aandacht en prioriteit. Ondernemers hebben moeite om het betrekken van medewerkers in praktijk vorm te geven. Zij zien het als een belangrijke manier om tot verbeteringen te komen, maar weten niet hoe ze dit moeten doen. Het betekent niet alleen verantwoordelijkheid geven, maar ook vertrouwen. Daarnaast speelt communicatie een belangrijke rol. Dat kan in veel gevallen beter. Zorg in de communicatie voor ondernemerstaal. Om aan te sluiten bij de MKB ondernemer is het van belang om de juiste woorden te kiezen in de communicatie. pagina 8
1 Inleiding, achtergrond en leeswijzer 1.1 Inleiding In deze eindrapportage wordt een beeld gegeven van de uitvoering en de resultaten van het pilotproject Stimuleren Duurzame Inzetbaarheid in het MKB / Actieplan Gezond Bedrijf in de periode 25 september 2012 tot 1 november 2013 met subsidienummer 5100-3024. Deze rapportage vindt plaats conform de voorwaarden van de beschikking en afspraken met de contactpersoon van het ministerie van SZW (mevrouw Van Zadelhoff). 1.2 Achtergrond De achtergrond van dit project wordt gevormd door het Vitaliteitpakket van juli 2011. Daarin kondigden de Ministers van Sociale Zaken (SZW) en Werkgelegenheid en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een Actieplan Gezond Bedrijf aan. Dit Actieplan is onderdeel geworden van het SZW brede programma om duurzame inzetbaarheid te stimuleren bij bedrijven. Het doel van het programma is het thema duurzame inzetbaarheid hoog op de agenda te zetten bij werkgevers en werknemers, en te stimuleren en faciliteren dat zij er op de werkvloer mee aan de slag gaan. Dit door de bewustwording bij werkgevers te vergroten, dat het in hun belang is om te investeren in duurzame inzetbaarheid, onder andere via het verspreiden van goede voorbeelden en businesscases. Het Actieplan Gezond Bedrijf is de invulling van het deelthema Gezondheid binnen het project Duurzame Inzetbaarheid. Het project Stimuleren Duurzame Inzetbaarheid in het MKB / Actieplan Gezond Bedrijf richt zich expliciet op het MKB. Het onderwerp duurzame inzetbaarheid is voor veel MKB bedrijven nieuw en het urgentiebesef is vaak onvoldoende. Het verbeteren van de duurzame inzetbaarheid is een veranderingsproces dat blijvende inzet en aandacht vraagt van werkgever en werknemer. Het streven is dat steeds meer ondernemers het gaan zien als vast onderdeel van de bedrijfsvoering. Een positief effect gaat uit van het verbinden van aandacht voor de medewerkers met de concrete bedrijfsdoelstellingen. 1.3 Leeswijzer Deze eindrapportage is, zoals besproken, opgesteld als onderdeel van drie documenten die gezamenlijk een compleet beeld geven van de uitvoering van het project. De andere twee documenten zijn het boekje over duurzame inzetbaarheid voor ondernemers en de infographic. Het boekje geeft op toegankelijke wijze inzicht in het thema en geeft praktische handvatten voor de ondernemer. De infographic is een beknopte weergave van de projectresultaten. Het boekje en de infographic zijn aan dit eindrapport toegevoegd. Er zal regelmatig naar de tussenrapportage (ingediend op 26 april 2013) worden verwezen, omdat daarin veel aspecten al zijn gerapporteerd. In dit eindrapport wordt in dat geval een samenvatting gegeven aangevuld met de actuele informatie. pagina 9
pagina 10
2 Projectkenmerken 2.1 Doelstellingen, aanpak en beoogde projectresultaten In deze paragraaf worden de hoofdlijnen van het project Stimuleren Duurzame Inzetbaarheid in het MKB / Actieplan Gezond Bedrijf beschreven. Doelstelling Het Actieplan Gezond Bedrijf richt zich op het stimuleren van een gezonde bedrijfsvoering in het MKB. Thema s daarbij zijn: fysieke en psychosociale arbeidsbelasting. Bedrijven worden bewust gemaakt van deze thema s en aangezet om de eerste stappen te zetten naar een integraal gezondheidsbeleid. De doelgroep voor het Actieplan is het MKB met als prioritaire sectoren bouw, logistiek en zorg. Met de activiteiten binnen het programma Duurzame Inzetbaarheid wordt invulling gegeven aan de thema s gezondheid, scholing en mobiliteit. De doelgroep is het MKB. De activiteiten moeten duurzame inzetbaarheid op de agenda zetten bij het MKB en hen aanzetten tot het verbeteren van de inzetbaarheid van medewerkers. Syntens levert in het kader van dit het programma Duurzame Inzetbaarheid ook een bijdrage aan de sectormeetings die het Ministerie van SZW organiseert. Aanpak Er is gekozen voor een aanpak, waarbij gezondheid en duurzame inzetbaarheid worden gezien als een onlosmakelijk deel van de bedrijfsvoering. Syntens biedt ondernemers een integrale aanpak voor de verbetering van de bedrijfsvoering. Die leidt niet alleen tot betere bedrijfsprestaties (zakelijk voordeel: hogere productiviteit, meer winst en omzetgroei) maar ook tot vitale medewerkers (minder ziekteverzuim, hogere medewerkertevredenheid en verbeterde inzetbaarheid). De integrale aanpak kent zes aandachtsgebieden: leiderschap, cultuur, flexibiliteit, medewerkers betrekken, samenwerking en talentontwikkeling. Deze aandachtsgebieden hebben veel overeenkomsten met de succesfactoren uit de Schijf van Vijf (Betrokkenheid, Organisatie, Gezondheid, Ontwikkeling en APK), zoals het Ministerie van SZW heeft geformuleerd. Beoogde resultaten In het project Stimuleren Duurzame Inzetbaarheid in het MKB / Actieplan Gezond Bedrijf zijn de volgende resultaten overeengekomen: Verzamelen en beschrijven van 15 Best Practices. Uitvoeren van 300 400 beginmetingen. Realiseren van 180 250 verdiepingstrajecten (individueel en collectief) met MKB bedrijven. pagina 11
Dertig Inschakelingen Specialistisch Advies (ISA s) inzetten voor het inhuren van een extern deskundige in vervolgtrajecten waarvoor een financiële ondersteuning van 3.000,- per bedrijf beschikbaar is. Bijdrage leveren aan diverse sectormeetings Duurzame Inzetbaarheid georganiseerd door SZW. 2.2 Doorgevoerde wijzigingen Gedurende het project zijn twee wijzigingsverzoeken gedaan, namelijk: 1. Op 8 maart 2013 is een wijzigingsvoorstel verstuurd in verband met het niet uitvoeren van de Award. Op verzoek van SZW en VWS is de award voor het meest vitale bedrijf niet georganiseerd waardoor een vrijval van budget ontstond. Syntens heeft verzocht dit budget in te zetten voor communicatie, wervingsacties en kennisuitwisseling tussen Syntensadviseurs. Daarnaast is uitstel gevraagd voor de tussenrapportage, zodat meer tijd kon worden besteed aan de analyse van de beginmetingen. De datum van de tussenrapportage is verplaatst van 1 april naar 1 mei 2013. 2. Op 6 augustus 2013 is een tweede wijzigingsverzoek verstuurd. Gedurende de uitvoering van het project is het mogelijk gebleken om meer verdiepingstrajecten uit te voeren. De daarvoor benodigde uren konden worden gevonden bij ander posten waar nog uren beschikbaar waren. De totale begroting is door de herschikking iets lager uitgevallen. Beide wijzigingsvoorstellen zijn akkoord bevonden. De toestemming voor het doorvoeren van de wijzigingen is door het Ministerie van SZW respectievelijk vastgelegd in de brief van 24 april 2013 met kenmerk 2013-0000045381 en de brief van 7 oktober 2013 met kenmerk 2013-0000134914. De wijzigingen zijn verwerkt in de plannen en de begroting. pagina 12
Verdiepings -trajecten 3 Verrichte werkzaamheden en resultaten 3.1 Samenvatting van de resultaten Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de werkzaamheden en resultaten van het project. Deze zijn in de onderstaande figuur beknopt weergegeven. In de paragrafen daaronder volgt een toelichting. Brede voorlichting & werving MKB MKB-Typering problematiek 16 uitgewerkte Best Practices (voorbeeldcases) Brede Voorlichting en werving onder circa 1.000 MKB-ers DI scan ontwikkeld 561 beginmetingen Analyse van 440 beginmetingen en rapportage 450 verdiepingstrajecten Actieplan Gezond Bedrijf / Duurzame Inzetbaarheid 28 ISA s ingezet Analyse resultaten incl. succes en faalfactoren 3.2 Best Practices De doelstelling van het identificeren en beschrijven van 15 best practice cases was het zichtbaar maken van hoe en met welke positieve resultaten gewerkt kan worden aan het verbeteren van gezondheid en duurzame inzetbaarheid. Daarbij werd gestreefd naar een gelijke verdeling over de sectoren bouw, logistiek en zorg en naar een diversiteit in thema s gezondheid, scholing en mobiliteit. pagina 13
In de onderstaande tabel worden de gevonden en beschreven cases benoemd met daarbij in welke sector de bedrijven zich bevinden en welke thema s in de case aan de orde komen. Nr. Naam organisatie Sector Thema Gezondheid Scholing Mobiliteit 1 Aannemersbedrijf Kesselaar & Zn BV Bouw X X X 2 Jansen Vennboer BV Bouw X 3 Vink Bouw BV Bouw X 4 Bouwbedrijf Bolten BV Bouw X X 5 Bouwbedrijf Willems BV Bouw X X X 6 Mercuur Logistiek X 7 De Rooij Waalwijk Logistiek X X 8 Voerman International Logistiek X 9 Jongeneel Transport Logistiek X X 10 Germo-Logistiek Logistiek X 11 Vivre Zorg X X X 12 Stichting Wonen Plus Zorg X X 13 Stichting PSW (Pedagogisch Sociaal Werk) Zorg X X 14 Huize Fransiscus Zorg X 15 Onze Lieve Vrouwe Stichting Zorg X 16 Zorggroep de Vechtstreek Zorg X Er zijn vijf cases uit de bouw en de logistiek. In de sector zorg zijn zes cases beschreven. De voorbeeldbedrijven zijn gevonden in de netwerken van de sectororganisaties en Syntens. In de tussenrapportage zijn alle casebeschrijvingen en een analyse te vinden van de Best Practices. In de beschrijvingen is het volledige artikel van de case opgenomen en een beknopte beschrijving aan de hand van de vier vragen. De vier vragen zijn: 1. Het bedrijf? 2. Wat hebben we gedaan? 3. Wat heeft het opgeleverd? 4. Gouden tip? In de analyse wordt aangegeven wat de aanleiding was om met duurzame inzetbaarheid aan de slag te gaan, welke aanpak is gekozen en de behaalde resultaten. De beknopte beschrijvingen zijn ook gebruikt voor publicatie op de site www.duurzameinzetbaarheid.nl. pagina 14
3.3 Beginmeting & Analyse Beginmeting De beginmeting is ontwikkeld om inzicht te verkrijgen hoe het MKB omgaat met duurzame inzetbaarheid binnen het bedrijf. De meting wordt afgenomen bij bedrijven, zodra er individueel contact is met een Syntensadviseur. In een eventueel vervolgtraject wordt deze informatie gebruikt en vormt een goede basis voor het verdiepingstraject dat met de onderneming doorlopen wordt. De beginmeting is samen met het Ministerie van SZW ontwikkeld. De vragenlijst maakt onderscheid tussen bedrijven die al wel actie hebben ondernomen op duurzame inzetbaarheid en bedrijven die dat niet hebben gedaan. Bij de eerste groep wordt gevraagd naar de aanleiding, welke acties zijn ondernomen, welke belemmeringen er waren en wat de resultaten (naar verwachting) zijn. Bij de bedrijven die nog niets hebben gedaan met duurzame inzetbaarheid wordt gevraagd naar de reden daarvan, welke positieve effecten er zullen zijn als de duurzame inzetbaarheid van medewerkers wordt verbeterd en of ze bereid zijn om er alsnog in te investeren. Het aantal ingevulde beginmetingen per 1 april 2013 was 440. Deze metingen zijn geanalyseerd en over de uitkomsten daarvan is gerapporteerd in de tussenrapportage. In paragraaf 4.2 worden de uitkomsten beschreven. Na de tussenrapportage is de beginmeting nog wel gebruikt en totaal zijn 561 metingen afgenomen. In overleg met het Ministerie van SZW zijn de extra metingen niet geanalyseerd. 3.4 Voorlichting en Werving Individuele werving De individuele contacten met bedrijven zijn hoofdzakelijk tot stand gekomen via het bestaande relatienetwerk van Syntens. De Syntensadviseurs hebben uit hun klantenbestand de bedrijven geselecteerd die naar verwachting een behoefte hebben aan ondersteuning bij het ontwikkelen van de duurzame inzetbaarheid van hun medewerkers. Daarnaast zijn contacten gelegd met bedrijven via de sectororganisaties. In de onderstaande tabel is te zien met hoeveel bedrijven contact is geweest. Daarbij is een verdeling gemaakt naar de prioritaire sectoren en de overige sectoren. Aantal unieke bedrijven per sector Bouw 159 Logistiek 122 Zorg 82 Overige sectoren 222 Totaal 585 pagina 15
Collectieve werving Gedurende het project zijn 10 voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd, waar in totaal 562 bedrijven aanwezig waren. Zie onderstaande tabel voor een overzicht van de bijeenkomsten. Titel bijeenkomst Sector Aantal deelnemers Vier bijeenkomsten 'Innovatie en inspiratie' Natuursteenbranche Bouw 86 De vier bijeenkomsten zijn samen met de Natuursteenbranche en TNO georganiseerd. Ondernemers, in sterk interactieve sessies, laten zien dat duurzame inzetbaarheid onderdeel is van een winstgevende bedrijfsvoering. Met diverse bedrijven is vervolgens een individueel verdiepingstraject ingezet. Stand op Zorgtotaal beurs Zorg 250 Syntens was met een stand aanwezig en heeft beursdeelnemers actief benaderd. Er zijn vele gesprekken gevoerd over duurzame inzetbaarheid en ter plekke hebben 250 organisaties de beginmeting ingevuld. Duurzame Inzetbaarheid (samen met Stichting Werkend Arnhem Nijmegen) Overige 15 Tijdens een bijeenkomst i.s.m. Stichting Werkend Arnhem Nijmegen heeft Syntens een presentatie gegeven over duurzame inzetbaarheid. Er waren 15 bedrijven uit diverse sectoren aanwezig. Avond van de Innovatie: duurzame inzetbaarheid Zorg 116 In Overijssel is een bijeenkomst Avond van de Innovatie: duurzame inzetbaarheid georganiseerd voor directies en medewerkers van zorginstellingen. Het was een interactie sessie met als thema vitale medewerkers en duurzame inzetbaarheid. Twee workshops 'Energiek Leidinggeven' Zorg 28 In samenwerking met Zorg aan Zet zijn twee workshops Energiek Leidinggeven georganiseerd over de rol van leidinggevenden bij het bevorderen van duurzame inzetbaarheid en gezondheid. Duurzame inzetbaarheid in de health, zorg en sport Zorg 67 In Zuid is een bijeenkomst georganiseerd over duurzame inzetbaarheid voor bedrijven uit de health, zorg en sport sector. Centraal stonden de thema s uit de Schijf van Vijf. Totaal 562 pagina 16
3.5 Verdiepingstrajecten De verdiepingstrajecten waren bedoeld als vervolgstap op de eerste bewustwording en kennismaking met Duurzame Inzetbaarheid. Binnen deze verdiepingstrajecten heeft Syntens de volgende actielijnen uitgevoerd. 3.5.1 Ontwikkeling en inzet van een Duurzame Inzetbaarheid Groeiscan In nauw overleg met het Ministerie van SZW is een variant ontwikkeld op de Organisatie Groeiscan van Syntens. In deze variant zijn de specifieke onderwerpen van duurzame inzetbaarheid toegevoegd. De volledige vragenlijst inclusief aanvulling bij de duurzame inzetbaarheidvariant is opgenomen in de tussenrapportage. Deze duurzame inzetbaarheidvariant van de Syntens Organisatie Groeiscan is ingezet in de verdiepingstrajecten. Met het instrument wordt goed zichtbaar waar mogelijkheden zijn voor bedrijven om de bedrijfsvoering te optimaliseren en de inzetbaarheid van personeel te verbeteren. 3.5.2 Individuele verdiepingstrajecten In een verdiepingstraject wordt een bedrijf individueel door een Syntensadviseur begeleid bij het verbeteren van de duurzame inzetbaarheid. In een aantal gesprekken wordt samen met de ondernemer in kaart gebracht welke verbeterpunten er zijn voor het bedrijf. Hierbij is gebruik gemaakt van de beginmeting en / of de Organisaties Groeiscan. In de gesprekken worden concrete actiepunten benoemd, waarmee het bedrijf tot verbeteringen kan komen. De meest voorkomende onderwerpen van gesprek waren: gezondheid, medewerkers betrekken, leiderschap en communicatie. Zie voor een analyse van de verdiepingsactiviteiten paragraaf 4.2. In totaal zijn 257 verdiepingstrajecten met individuele ondernemingen uitgevoerd. Onderstaande tabel geeft de verdeling per sector. De helft van deze trajecten is uitgevoerd bij bedrijven uit de prioritaire sectoren. In de overige sectoren is de sector industrie relatief sterk vertegenwoordigd. Aantal unieke adviestrajecten per sector Bouw 53 Logistiek 46 Zorg 52 Overig 106 Totaal 257 pagina 17
3.5.3 Collectieve verdiepingsactiviteiten In het project zijn twee soorten collectieve verdiepingsactiviteiten georganiseerd. De eerste is de workshop. Dit is een eenmalige bijeenkomst, waarin kennis wordt aangeboden en ruimte is voor interactie. De deelnemers passen de aangeboden kennis toe op hun eigen praktijk en laten zich inspireren door en delen ervaringen met de andere deelnemers. De andere activiteit is een leren-van-elkaar kring, die bestaat uit meerdere(drie tot vijf) bijeenkomsten. In deze bijeenkomsten wordt kennis aangeboden en wordt ervaring gedeeld. Doordat ondernemers elkaar vaker ontmoeten ontstaat een meer vertrouwde onderlinge relatie, die uitnodigt tot een intensievere uitwisseling en onderlinge advisering. In de onderstaande tabel is een overzicht te vinden van de workshops die hebben plaatsgevonden. Er zijn elf workshops georganiseerd met in totaal 120 deelnemers uit verschillende sectoren. pagina 18
Workshops Sector Aantal deelnemers De winst van veilig en gezond verhuizen Logistiek 23 Georganiseerd door de Erkende Verhuizers, Gezond Transport en Syntens gezamenlijk. De Erkende Verhuizers hebben hun leden uitgenodigd. Gezond Transport en Syntens hebben beide een presentatie gehouden over gezondheid en duurzame inzetbaarheid. Gezamenlijk is invulling gegeven aan een interactief deel, waarin kennis en ervaring onderling kon worden gewisseld. Leren van elkaar bijeenkomst bouw Overijssel Bouw 7 Deze Syntens workshop maakte deel uit van een serie over slim organiseren. Deze workshop heeft als thema duurzame inzetbaarheid en winst en was expliciet gericht op onderlinge uitwisseling van kennis en ervaring. Duurzame inzetbaarheid en fysieke arbeid Overige 7 Door Syntens georganiseerde workshop met een extern deskundige gericht op duurzame inzetbaarheid en fysieke arbeid in het bijzonder. Syntens heeft in haar presentatie laten zien hoe betrokken en gemotiveerde medewerkers kunnen bijdragen aan het verbeteren van de duurzame inzetbaarheid. Het leidt tot meer werkplezier en een lager ziekteverzuim. Vijf Actiemiddagen DI Logistiek 52 In Zuid-Nederland zijn vijf actiemiddagen georganiseerd over het thema duurzame inzetbaarheid. Deze interactieve bijeenkomsten waren specifiek gericht op logistieke bedrijven met een actieve houding. Slotbijeenkomst leren-van-elkaar kring "Duurzame inzetbaarheid is pure winst!" Bouw 14 Deze Bijeenkomst is door Syntens i.s.m. Bouwend Nederland georganiseerd voor de bedrijven die hebben deelgenomen aan de twee leren-van-elkaar kringen in Randstad Noord. In deze bijeenkomst kregen de bedrijven de gelegenheid om de ervaringen in beide kringen met elkaar te delen. Wendbare organisatie(s) in de zorg Zorg 11 Deze bijeenkomst is door Syntens i.s.m. Utrecht Zorg georganiseerd met als centraal thema: wendbare organisaties in de zorg. Deze wendbaarheid wordt verkregen door: gemotiveerde, gezonde en verantwoordelijke medewerkers / duurzame inzetbare medewerkers / vitaal leiderschap. Slim Ondernemen Overige 6 Deze workshop, deel uitmakend van een serie workshops over sociale innovatie, heeft aandacht besteed aan duurzame inzetbaarheid / vitaliteit / mobiliteit / ontwikkeling / gezonde onderneming. Het uitwisselen van kennis en ervaring was onderdeel van de middag. De workshop heeft plaatsgevonden bij Bosch Scharnieren. Dit is een voorbeeldbedrijf en zij hebben met hun verhaal de deelnemers geïnspireerd. Totaal 120 pagina 19
In de onderstaande tabel is een overzicht te vinden van de leren-van-elkaar kringen die zijn georganiseerd. Er zijn negen kringen georganiseerd met in totaal 86 deelnemers uit verschillende sectoren. Leren-van-elkaar kringen Sector Aantal deelnemers Kring logistiek Zuid Logistiek 8 Deze kring heeft duurzame inzetbaarheid als centraal thema. Daarbij is aangeven dat het onderdeel is van een slimme bedrijfsvoering. Werknemers die met plezier naar hun werk gaan hebben een lager ziekteverzuim en zijn productiever. Ondernemers hebben kennis en ervaring met elkaar gedeeld. Kring Zorg en Welzijn Limburg Zorg 22 Kring is door Syntens i.s.m. Zorg aan Zet georganiseerd. De ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en de bezuinigingen maken de druk op medewerkers steeds hoger. Er is gesproken over (de resultaten van) de werkvermogensmonitor, er zijn praktijkvoorbeelden aan de orde geweest (sprekers uit de praktijk) en er is gediscussieerd over hoe je als werkgever aantrekkelijk kunt zijn bij een toenemende vraag naar goede zorg en welzijn met vitale medewerkers. Twee kringen bouw Randstad Noord Bouw 14 Kringen die Syntens i.s.m. Bouwend Nederland in de regio Noordwest heeft georganiseerd voor bouwbedrijven. Er is specifiek ingegaan op het thema duurzame inzetbaarheid in de bouw. Op welke manier speelt het en hoe kan je als werkgever de inzetbaarheid van je medewerkers verbeteren. Zowel Bouwend Nederland als Syntens hebben kennis ingebracht. Gezamenlijk is de uitwisseling van ervaringen begeleid. Kring Het nieuwe organiseren Overige 10 Kring georganiseerd door Syntens voor bedrijven uit diverse sectoren. Het nieuwe organiseren (slimme bedrijfsvoering) maakt het mogelijk de duurzame inzetbaarheid te verbeteren en de bedrijfsprestaties te optimaliseren. Betrokken en gemotiveerde medewerkers hebben een lager ziekteverzuim en presteren beter. Door de aanwezigheid vanuit verschillende sectoren werd de uitwisseling van ervaringen meer divers en interessanter. Twee kringen bouw Zuid Bouw 14 Kringen die Syntens i.s.m. Bouwend Nederland in Zuid heeft georganiseerd waarbij specifiek ingegaan is op duurzame inzetbaarheid in de bouw. Op welke manier speelt het en hoe kan je als werkgever de inzetbaarheid van je medewerkers verbeteren. Zowel Bouwend Nederland als Syntens hebben kennis ingebracht. Gezamenlijk is de uitwisseling van ervaringen begeleid. Kring Duurzame Inzetbaarheid Zorg Zorg 11 Deze kring is door Syntens georganiseerd met centraal de thema s van de Schijf van Vijf. Zowel een externe deskundige als Syntens brachten kennis en ondernemers hebben onderling kennis en ervaring gedeeld. pagina 20
Kring DI Logistiek Midden Nederland Logistiek 7 Deze kring is door Syntens georganiseerd. Duurzame inzetbaarheid wordt gezien als integraal onderdeel van de bedrijfsvoering. Syntens bracht haar kennis over slim organiseren in en heeft een actieve kennisuitwisseling tussen de deelnemers gefaciliteerd. Totaal 86 3.6 Inzet Inschakelingen Specialistisch Advies (ISA) Er was een budget van 90.000 (dertig keer 3.000,-) beschikbaar voor de inzet van een deskundige bij bedrijven die door Syntens zijn geadviseerd over duurzame inzetbaarheid. Bij 28 bedrijven is daadwerkelijk een extern deskundige ingezet. De verdeling van deze bedrijven over de drie prioritaire sectoren is nagenoeg evenredig (Zie onderstaande tabel). Sector Aantal ISA s ingezet Bouw 9 Logistiek 9 Zorg 10 In bijlage 1 is een lijst opgenomen met de namen van de bedrijven die gebruik hebben gemaakt van een ISA. In bijlage 2 is een beknopte beschrijving te vinden van de adviestrajecten, waarbij een ISA is ingezet. De keuze voor de extern deskundige is door de ondernemer gemaakt. De Syntensadviseur heeft hierbij een begeleidende rol vervult. In alle gevallen heeft de adviseur één of meerder deskundige voorgedragen aan het bedrijf. Deze deskundigen komen uit het netwerk van Syntens. Bij het voordragen wordt gelet op de inhoud van de vraag van de ondernemer en de match op persoonlijk vlak. De extern deskundigen die zijn ingezet, hebben vooral een bijdrage geleverd door te ondersteunen bij het inbedden van duurzame inzetbaarheid in een slimme bedrijfsvoering. Zij zijn actief geweest in de thema s medewerkers betrekken, leiderschap, cultuur en communicatie in relatie tot gezondheid en duurzame inzetbaarheid. Het is daarmee een voortzetting van de activiteiten van de Syntensadviseur en geeft het bedrijf meer inhoudelijke handvatten voor verbeteringen. 3.7 Sectormeetings De sectormeetings zijn onderdeel van het programma Duurzame Inzetbaarheid van het Ministerie van SZW. Vanuit het project Stimuleren Duurzame Inzetbaarheid in het MKB / Actieplan Gezond Bedrijf is door Syntens een bijdrage geleverd door het verzorgen van een workshop, aanwezig zijn met een stand en het benaderen van deelnemers tijdens en na de pagina 21
bijeenkomst met het aanbod vanuit dit project. Aan de volgende sectormeetings heeft Syntens een bijdrage geleverd: Datum Titel bijeenkomst Aantal deelnemers 26-09- 12 Slim werken in crisistijd: Duurzame Inzetbaarheid 120 in de praktijk 10-10- 12 Slotbijeenkomst En we werken nog lang en 150 gelukkig 30-11- 12 Mentaal vitaal op het werk 300 17-01- 13 Werkgeversbijeenkomst Gelderland: mobiliteit en 300 ontwikkeling op de regionale arbeidsmarkt 11-04- 13 Gezond Bedrijf: duurzame inzetbaarheid is pure winst 110 De invulling van de workshops is verzorgd door Syntensadviseurs, twee maal door Benno Schildkamp van Food Connect en een keer door Pascal Bos van Jazo Zevenaar. Food Connect en Jazo Zevenaar zijn winnaars van de wedstrijd Slimste bedrijf van Nederland. De bedrijven van de bijeenkomsten op 26 september, 30 november en 17 januari zijn nagebeld en is aangeboden om nader in gesprek te gaan over duurzame inzetbaarheid met een Syntensadviseur. Tijdens de bijeenkomst van 26 september waren 90 MKB bedrijven aanwezig uit de sectoren hout- en meubelindustrie en grafimedia. Deze zijn allemaal nagebeld en dit heeft 20 vervolggesprekken opgeleverd. Op de bijeenkomsten van 30 november en 17 januari waren in totaal 20 MKB bedrijven. Deze zijn nagebeld maar heeft geen vervolg opgeleverd. De bedrijven van de bijeenkomst op 11 april zijn niet benaderd voor een vervolgafspraak, omdat op dat moment met ruim voldoende bedrijven contact was gelegd om de projectdoelstellingen te kunnen realiseren. 3.8 Vraagbaak Conform het projectplan is een vraagbaakfunctie ingericht door SZW. Syntensadviseurs kunnen hier terecht met inhoudelijke vragen over het thema Duurzame Inzetbaarheid. Daarnaast kan worden gevraagd naar leveranciers met kennis over specifieke onderwerpen. Er is nauwelijks gebruik van gemaakt. De mogelijke redenen hiervoor zijn: Er is kennis gedeeld tijdens de startbijeenkomst van het project op 10 oktober 2012. Er is kennis verzameld en beschikbaar gesteld via het interne kennisplatform binnen Syntens. Syntensadviseurs hebben gebruik gemaakt van hun eigen kenniswerk. Een belangrijk deel van de activiteiten was gericht op de brede thema s bedrijfsvoering en duurzame inzetbaarheid van personeel. pagina 22
4 Analyse resultaten Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de inzichten die voortvloeien uit een analyse van (1) de beginmetingen en (2) de verdiepingstrajecten. 4.1 Analyse beginmetingen Conform het projectplan is een beginmeting uitgevoerd bij deelnemende bedrijven met als doel inzicht te verwerven in hoe het MKB omgaat met het thema duurzame inzetbaarheid. Over de opzet van het onderzoek, de analyse en de resultaten is uitgebreid gerapporteerd in de tussenrapportage van dit project. Hieronder volgt een beknopte weergave van de analyse en de resultaten. De beginmeting is afgenomen bij 561 bedrijven zonder dat er interventie heeft plaatsgevonden door een Syntensadviseur tijdens de eerste individuele contacten. De analyse is uitgevoerd op 440 metingen. De overige metingen zijn afgenomen na het uitvoeren van de analyse. De beginmeting bestaat vrijwel volledig uit open vragen. Dit levert kwalitatieve informatie op, die is geanalyseerd door ze te categoriseren en voor zover mogelijk in te delen volgens de vijf succesfactoren uit de Schijf van Vijf. Dit zijn: Betrokkenheid Organisatie Gezondheid Ontwikkeling APK (Onderzoek periodiek hoe het ervoor staat met de duurzame inzetbaarheid van uw medewerkers.) Er is gebleken dat 83% van de bedrijven die de beginmeting hebben ingevuld al actief waren met duurzame inzetbaarheid. Een andere constatering is dat er geen grote verschillen in uitkomsten zijn tussen de diverse sectoren. De bouw, logistiek en de zorg laten vrijwel dezelfde uitkomsten zien. Ook zijn er geen grote verschillen zichtbaar tussen deze prioritaire sectoren en andere sectoren. De analyse toont daarom de resultaten voor alle sectoren gezamenlijk. Hieronder de belangrijkste uitkomsten van de analyse. Vooral het middenbedrijf (5 50 medewerkers) wil verdere stappen zetten op duurzame inzetbaarheid; Motivatie en betrokkenheid van medewerkers en continuïteit zijn redenen om aan de slag te gaan met duurzame inzetbaarheid; Betrokkenheid van medewerkers vergroten is een belangrijke manier om de duurzame inzetbaarheid te verbeteren; Veranderbereidheid van medewerkers blijkt grootste belemmering bij het ontwikkelen van duurzame inzetbaarheid; pagina 23
Ondernemers verwachten een hogere medewerkertevredenheid / motivatie en een hogere productiviteit. 4.2 Analyse verdiepingstrajecten 4.2.1 Kwantitatieve analyse In totaal zijn met de individuele verdiepingstrajecten en de collectieve verdiepingsactiviteiten 463 bedrijven bereikt. Onderstaande grafiek laat zien hoe deze bedrijven zijn verdeeld over de sectoren. Verdeling verdiepingsactiviteiten over sectoren Overige sectoren 28% Bouw 22% Zorg 21% Logistiek 29% In het projectplan is vastgelegd dat er een focus zou zijn voor de sectoren bouw, logistiek en zorg. De analyse laat zien dat bijna driekwart (72%) van de bereikte bedrijven zich in deze prioritaire sectoren bevindt. In absolute aantallen betekent dat 334 bedrijven. Het streven was om de prioritaire sectoren in gelijke mate te bedienen. In de grafiek is te zien dat de verdeling nagenoeg gelijk is. De grootte van alle bedrijven die aan het project hebben deelgenomen is geanalyseerd. In de onderstaande grafiek is de verdeling te zien naar drie klassen werkzame personen: 1 tot en met 9 10 tot en met 49 50 of meer pagina 24
Verdeling naar klasse werkzame personen 50 en meer 22% 1-9 personen 26% 10-49 personen 52% Zichtbaar is dat vooral de middengroep is bereikt. Het lijkt erop dat het onderwerp bij de bedrijven tot 10 medewerkers als minder relevant wordt ervaren. De grotere bedrijven met meer dan 50 medewerkers lijken beter in staat om zelf invulling te geven aan duurzame inzetbaarheid. De middengroep van bedrijven met tussen de 10 en 50 medewerkers hebben behoefte aan ondersteuning bij het verbeteren van de inzetbaarheid van hun medewerkers. 4.2.2 Kwalitatieve analyse In de tussenrapportage van dit project is een beeld geschetst van de inhoud van de individuele verdiepingstrajecten. Dit was gebaseerd op: 1. een kwalitatieve analyse door middel van een steekproef van 40 adviesverslagen. 2. een geautomatiseerde scan op het voorkomen van kenmerkende woorden in alle adviesverslagen. Beide analyses zijn geactualiseerd. De resultaten daaruit wijken niet wezenlijk af van de eerdere analyses. Separaat zal een aanvullend onderzoek plaatsvinden naar de wijze waarop de houding of het gedrag van bedrijven in relatie tot duurzame inzetbaarheid is veranderd. Thema s en acties in de onderzochte verdiepingstrajecten In de verdiepingstrajecten worden bedrijven actief ondersteund en begeleid in het zetten van hun eerste stappen in het verbeteren van de duurzame inzetbaarheid van hun medewerkers. Onderstaand een overzicht van de inhoud van de verdiepingstrajecten met betrekking tot enerzijds de besproken onderwerpen en anderzijds de acties die bedrijven in gang hebben gezet. pagina 25
Thema s die aan de orde zijn geweest De volgende aspecten zijn onderwerp van gesprek geweest: Leiderschap Medewerkers betrekken Gedrag- en cultuurontwikkeling Communicatie Het zijn de onderwerpen uit de integrale aanpak die duurzame inzetbaarheid en een slimmere bedrijfsvoering combineert. Ter illustratie staat in het onderstaande kader een deel uit het interview met Machinefabriek Boessenkool. Op basis van dit interview is een artikel verschenen op www.dezaakvoorelkaar.nu. Personeel meekrijgen Directeur Eelco Ossen nam het bedrijf zeven jaar geleden over van zijn vader en neemt naar eigen zeggen meer risico's dan zijn voorganger. 'Ik heb werktuigbouwkunde gestudeerd, mijn vader weg- en waterbouw. Daardoor kan ik bij de klant zowel technisch als commercieel goed meepraten. De uitdaging ligt er vooral in om het personeel mee te krijgen, want zij zijn toch wat voorzichtiger. Ossen is zich er sterk van bewust dat hij alle technologische uitdagingen niet in zijn eentje aankan. 'Ik kan wel allemaal leuke dingen bedenken, maar de mensen op de werkvloer moeten het waarmaken, elke dag weer. Je doet het als team; als een van de schakels niet sterk genoeg is, breekt de ketting.' De manier waarop Ossen deze ketting aan elkaar smeedt, is door vooral open en duidelijk te communiceren. 'Mensen herkennen en erkennen in hun kennis en vaardigheden, daar begint het mee. Vertellen waar je mee bezig bent en ze betrekken bij de uitdagingen waar je voor staat. Daardoor gaan ze met je meedenken en hoef je minder te sturen.' De reactie die Osse tegenwoordig van zijn mensen ontvangt als hij weer voor een nieuwe uitdaging staat, luidt zelfs: het komt allemaal goed, daar zorgen wij voor. De aandacht in de veertig onderzochte cases voor de specifieke onderwerpen van duurzame inzetbaarheid gezondheid, scholing en mobiliteit is, zoals is weergegeven in onderstaande grafiek. 100% 80% 60% 40% 20% Thema's Duurzame Inzetbaarheid (in onderzochte cases) 0% Gezondheid Scholing en opleiding Mobiliteit pagina 26
Gezondheid is in 80% van de adviestrajecten onderwerp van gesprek. Het betreft de mentale en fysieke gezondheid van medewerkers. Hierin is werkplezier meegenomen dat leidt tot een lager ziekteverzuim. In de helft van de trajecten wordt gesproken over scholing en opleiding. Dit wordt gezien als een manier om medewerkers ook op langere termijn te laten beschikken over voldoende kennis en vaardigheden. Mobiliteit is nauwelijks aan de orde. In het onderstaande kader een citaat uit het artikel dat is geschreven over Unal Zorg. Het volledige artikel is te vinden op www.dezaakvoorelkaar.nu. Gezondheid volgens Unal Zorg Bij Unal Zorg is er ruim voldoende aandacht voor de ontwikkeling van medewerkers en wordt persoonlijke vitaliteit bevorderd. De fysieke en psychische gezondheid is goed geregeld. Een fietsplan, aandacht en compassie bij ziekte en korting op de sportschool: dit alles heeft zeker impact op het ziekteverzuim. Acties die bedrijven in gang hebben gezet Er blijkt een grote diversiteit aan acties die bedrijven ondernemen om de duurzame inzetbaarheid te verbeteren. Het is in vrijwel alle gevallen een combinatie van meerdere acties. Hieronder enkele voorbeelden: Fruit op de balie en in de kantine Bedrijfsfitness Gezondere teamuitjes Aanpak van agressie op het werk Ontwikkelen van betrokkenheid medewerkers Uitvoeren health checks Sportfaciliteiten aanbieden Zorgen voor de juiste middelen (stoelen, gereedschap, beschermingsmiddelen, etc.) Rouleren van werkzaamheden Medewerkers meer verantwoordelijkheid geven Verbeteren communicatie tussen management en medewerkers. De gecombineerde acties zijn gericht op het beter laten functioneren van medewerkers en groei / continuïteit van het bedrijf op langere termijn. In het onderstaande kader een voorbeeld, waarbij communicatie als belangrijke factor wordt gezien bij het verbeteren van duurzame inzetbaarheid. Het citaat is onderdeel van een artikel over het Autismehuis in Zwolle en is verschenen op www.dezaakvoorelkaar.nu. pagina 27
Communicatie is actiepunt bij Autismehuis Zwolle "Als MT dachten wij altijd dat onze communicatie richting medewerkers op de werkvloer heel duidelijk was", vertelt Dineke Hartman. "Maar de werkelijkheid bleek anders: we communiceerden helemaal niet zo helder als dat wij dachten. Voor medewerkers was het vaak: 'daar hebben we het wel eens over gehad', maar dat leverde tijdens het werk regelmatig onduidelijkheden op. Deze kleine frustraties kwamen naar boven in de Bouwstenenscan van Syntens Innovatiecentrum. Daarom richten wij ons binnen duurzame inzetbaarheid op het verbeteren van de communicatie tussen management en medewerkers." Geautomatiseerde scan op kernwoorden Ter ondersteuning van het bovenstaande is een digitale tool ingezet die een scan maakt van de woorden die voorkomen in de verslagen van de verdiepingstrajecten zoals die zijn vastgelegd in het relatiebeheersysteem van Syntens. Deze scan geeft een beeld van de onderwerpen die aan de orde zijn geweest in de contacten met bedrijven. Deze scan is eerder uitgevoerd en de resultaten waren opgenomen in de tussenrapportage. In deze rapportage zijn de resultaten te vinden van een nieuwe scan van alle trajecten en activiteiten die zijn uitgevoerd binnen dit project. Er is gezocht naar het voorkomen van de volgende hoofdthema s: Strategie Gezondheid Ontwikkeling APK Betrokkenheid Leiderschap Cultuur pagina 28
Elk van de thema s heeft een set van zoekwoorden gekregen, waarop is gezocht. In de onderstaande grafiek is te zien hoe vaak de hoofdthema s voorkomen in de verslagen van de verdiepingstrajecten. De resultaten van de scan in april en de actuele zijn naast elkaar gepresenteerd. 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% April '13 November '13 Het profiel van de resultaten is grotendeels gelijk. Alleen de aandacht voor het thema gezondheid specifiek is gedaald. Een mogelijke verklaring is dat in de wervingsgesprekken het onderwerp genoemd is als een van de centrale thema s. In de verdieping is het accent verschoven naar de inbedding in de organisatie. De onderwerpen van de Schijf van Vijf zijn ten opzichte van april vaker aan bod gekomen. Dezelfde analyse is vertaald in een woordenwolk die aangeeft welke (sub)thema s voorkomen. Hoe dikker en groter het woord gedrukt hoe vaker het voorkomt. De woordenwolk van april is opnieuw weergegeven naast de actuele versie. pagina 29
Woordenwolk april 13 Woordenwolk november 13 pagina 30