Bijdragen Dag 1: Financiering en bekostiging in de zorg algemeen

Bijdragen Dag 1: Financiering en bekostiging in de zorg algemeen 3

Bijdrage Michel Verhoeven

Drs. Michel Verhoeven Controlling is het sturen van het gedrag van managers Drs. M.C.G. Verhoeven RC is gevestigd als zelfstandig controller en docent/trainer op het gebied van controlling. Na een opleiding aan de Koninklijke Militaire Academie heeft hij een studie bedrijfseconomie voltooid aan de Universiteit van Amsterdam. Vervolgens is hij afgestudeerd aan de post-doctorale opleiding tot controller aan de Universiteit van Amsterdam. Hij werkte in verschillende functies als controller. Als zelfstandig docent/trainer voerde hij opleidingstrajecten uit voor ondermeer Delta NV, UMC Radboud, Page Personnel, Brunel, Strictly Finance, Yacht, ING, Nationale Nederlanden, Rabobank, IMN, CSU, CBS, Justitie, diverse (GGZ-)zorginstellingen waaronder Parnassia Bavogroep, Sociale Verzekeringsbank, Ministerie van Buitenlandse Zaken, VGZ / UVIT-groep, Controllersinstituut en diverse binnen- en buitenlandse hogescholen en universiteiten, waaronder Business Universiteit Nyenrode. Als consultant heeft hij adviestrajecten bij onder meer ProEducation, GGZ WNB, UMC Radboud, Waterschap Rivierenland en KNGF uitgevoerd. De samenhang tussen bedrijfsactiviteiten en risico s is daarbij het onderwerp. Dat processen en ICT goed samengaan blijkt uit de ruime ervaring met de implementatie van AFAS ERP Software, ondermeer bij Ergotherapie Nederland, ProEducation en Scriptieconsultant. In samenwerking met drs. Gijs Hiltermann heeft hij een reeks geschreven over Financieel management voor de Niet-financiële manager. 1

Presentatie

Financiering en bekostiging..een zorg? Drs Michel Verhoeven RC info@caset.nl www.financieelmanagement.eu Welkom Agenda Overzicht 5-daagse opleiding Financiële basisbegrippen Ontwikkelingen zorg en financiën Wat betekent financiën voor de besturing van uw organisatie? Hoe kijken stakeholders? Hoe krijgt u finance op de agenda? Afsluiting 1

Introductie Michel Verhoeven Interim-controller en Docent / Trainer Website:www.caset.nl / www.financieelmanagement.eu Hoeveel geven we uit aan zorg in Nederland? 2

Financiering en bekostiging. Financiering - De hoeveelheid geld die beschikbaar is voor zorg Bekostiging - de verdeling van het beschikbare geld over de instellingen 5-daagse opleiding 1. Financiering en bekostiging algemeen 2. Ketenzorg 3. Care 4. Cure 5. Risicomanagement 3

Dag 1, vandaag.. Basisbegrippen financieel Kader: AWBZ, WMO, ZVW WMG Marktwerking en instanties Effecten op uw organisatie Dag 2 Ketenzorg Ketens naar sectoren: cure, care, preventie Ketens in relatie tot financiering en bekostiging Ketenzorg en concurrentie Contractuele t t l relaties Mogelijkheden en onmogelijkheden Visie op de toekomst 4

Dag 3 Care Financiering ZZP ZZP stuur en kosteninformatie Huisvesting WMO Dag 4 Cure DBC DBC DOT Belang van registratie Kapitaallasten Zorginkoop 5

Dag 5 Risicomanagement Wat is risicomanagement? Praktijkvoorbeeld Radboud Ziekenhuis Het in kaart brengen van risico s Modellen en toezicht houden Invoering risicomanagement Flauw controllersgrapje. Welk cijfer hoort er in dit rijtje niet thuis? 9 19 39 79 148 6

(Financiële) besturing van uw organisatie Risico Verantwoorden Strategie Gedrag Beheersen Besluitvorming i Risico Verhoeven/Hiltermann Strategie en Op weg naar Risico Verantwoorden Strategie Gedrag Beheersen Besluitvorming Risico 7

Strategie Strategie is evenwicht zoeken tussen: Wat willen wij? Wat willen wij op langere termijn bereiken Wat kunnen wij? Wat is haalbaar gezien de beschikbare middelen en competenties Wat moeten wij? Wat vraagt de omgeving van ons Strategie vertalen naar doelen PECIFIEK EETBAAR LIGNMENT EALISTISCH IJDGEBONDEN UTPUT GEORIENTEERD 8

Verantwoorden in het jaarverslag Risico Verantwoorden Strategie Gedrag Beheersen Besluitvorming Risico 9

Samenhang in financiële overzichten Bepaling investeringen Financierings plan Openingsbalans Verlies- En Winst rekening Eindejaarsbalans Kasstroomoverzicht Wat is een balans? Activa Passiva Wat heb ik..? En hoe is het gefinancierd? 10

Wat is een balans? Activa Passiva Activa 1/1 Passiva Een balans? Bank 100 Eig Verm 50 Vreemd Ver 50 100 100 Activa Apparatuur 40 Apparatuur 40 Bank 60 2/1 Passiva Eig Verm 50 Vreemd Ver 50 100 100 11

Resultatenrekening Opbrengst 1.000 Personeelskosten 500 Materiaalkosten 100 Afschrijving apparatuur 7 40 restwaarde 5 5 jaar + 607 NETTORESULTAAT 393 Activa 2/1 Passiva Effect op balans? Eig Verm 50 Vreemd Ver 50 100 Activa 31/12 Passiva Eig Verm 50 RESERVE 393 Vreemd Ver 50 12

Resultatenrekening Opbrengst 1.000 Personeelskosten 500 Materiaalkosten 100 Afschrijving apparatuur 7 40 restwaarde 5 5 jaar + 607 NETTORESULTAAT 393 Is winst en cash-flow hetzelfde??? Opbrengst 1.000 Personeelskosten 500 Materiaalkosten 100 Afschrijving apparatuur 7 40 restwaarde 5 5 jaar + 607 NETTOWINST 393 CASH FLOW 400 13

Kasstroomoverzicht Bedrijfsresultaat 750 Afschrijvingen 300 + Mutatie voorzieningen 100 + Betaling vennootschapsbelasting 165 - Mutaties werkkapitaal 100 - Kasstroom uit operationele activiteiten 885 + Investeringen in materiële vaste activa 900 - Investeringen in financiële vaste activa 200 - Kasstroom uit investeringsactiviteiten 1100 Betaling dividend id d 95 - Betaling rente 90 - Aflossing lening 100 - Aantrekken banklening 400 + Kasstroom uit financieringsactiviteiten 115 + Toename liquide middelen 100 - Effect op latere ontvangst van geld 14

Financieel solide? Liquiditeit Solvabiliteit 1 voldoende voldoende 2 onvoldoende voldoende 3 voldoende onvoldoende 4 onvoldoende onvoldoende Beheersen Risico Verantwoorden Strategie Gedrag Beheersen Besluitvorming Risico 15

Integraal management budget = bevoegdheid ERSONEEL NFORMATIE RGANISATIE INANCIEN ANSCHAF UISVESTING Budgetanalyse Op de 1e plaats: Zijn de doelen gehaald..? Budgetstand 1 7 2011 Kostensoort Budget Realisatie Prognose Analyse Personele exploitatie Materiële exploitatie 1.000.000,- 500.000 1.000.000 Vacatures zijn gevuld per 1-8-2011, aangevuld met extra inhuur 300.000,- 100.000 350.000 Kosten extra onderhoud in dec 11 Investering 250.000,- 0 0 Investering doorgeschoven naar 2012 16

Waarom kostprijzen? 1. Bepalen verkoopprijs 2. Benchmarking 3. Bepalen interne budgetten 4. Keuze bij investeringbelissingen g 5. Besluitvorming bij outsourcing 6. Stuurinstrument Is er 1 kostprijs..? Welke aannames liggen eronder? Welke kosten neem je wel/niet mee? Hoe is de capaciteit opgebouwd? Maak kostprijsberekening transparant. 17

Investeerders en verzekeraars kopen in rap tempo huisartspraktijken op Twee private investeerders en verzekeraar Menzis kopen in rap tempo huisartsenpraktijken op. 38 huisartsencentra zijn voor in totaal 155 duizend patiënten in handen van de private investeringsfondsen van bouwondernemer Dik Wessels en de familie Fentener van Vlissingen. Vooral in de regio Den Haag zijn veel huisartsen in handen van commerciële investeerders. En wat zijn ontwikkelingen in zorg en financiën? Voornemen om winstuitkering in de ziekenhuissector mogelijk te maken? Een wettelijk fusieverbod voor zorgverzekeraars en zorgaanbieders? Afschaffen risicovereveningsfonds? DBC-GGZ systematiek ti in 2012? Onder voorwaarden wordt toegestaan geld uit de private markt aan te trekken? 18

Winstgevendheid Fusie Vlietland Ziekenhuis en verzekeraar DSW gaat door g In het nieuwe regeerakkoord is expliciet opgenomen dat er een fusieverbod komt voor zorgaanbieders en zorgverzekeraars. Volgens Weijer VerLoren van Regeerakkoord Themaat, mededingingsadvocaat bij Houthoff Buruma, is een vergunning overbodig omdat er juridisch gezien geen sprake is van een overname. DSW en de andere partijen achter de coöperatie krijgen geen zeggenschap over het ziekenhuis. "Als er geen zeggenschap is, is het concentratietoezicht niet van toepassing", aldus de advocaat die namens de betrokken partijen het gesprek met de NMa voert. 19

Afschaffen risicovereveningsfonds Het vastgoed is vast goed. NIVRA noemt het nieuwe regime risicovol. Ten eerste omdat de hoogte van het vastgoedtarief dat instellingen in hun prijzen mogen berekenen niet duidelijk is. En ten tweede omdat er geen overgangsregeling is. Het NIVRA waarschuwt voor het ontstaan van financiële problemen. Door het nieuw vastgoedregime is de op maat gemaakte vergoeding voor het vastgoed van zorginstellingen verdwenen; instellingen moeten nu de kosten van hun vastgoed terugverdienen uit de geleverde zorg. 20

Solvabiliteit Weerstandsvermogen van onderneming Eigen Vermogen * 100% Totale Vermogen Norm : > 20% Onder voorwaarden geld uit de markt, de bank heeft ook eisen! Hoe krijgt u finance op de agenda.? Urgentie Urgentie Urgentie Urgentie Gewenst gedrag in de organisatie! Inrichten (financiële) besturing 21

Welkom Agenda Overzicht 5-daagse opleiding Financiële basisbegrippen Ontwikkelingen zorg en financiën Wat betekent financiën voor de besturing van uw organisatie? Hoe kijken stakeholders? Hoe krijgt u finance op de agenda? Afsluiting 22

Bijdrage David Ikkersheim

David Ikkersheim Senior manager, arts en bedrijfskundige, werkzaam in ziekenhuizen voor logistieke optimalisatie, strategische positionering en voor beleidsmakers als VWS en zorgverzekeraars. 1

Presentatie

29 1 2013 Financiering van de zorg Februari 2013 David Ikkersheim Uw sprekers vandaag David Ikkersheim: Senior manager, arts en bedrijfskundige, werkzaam in ziekenhuizen voor logistieke optimalisatie, strategische positionering en voor beleidsmakers als VWS en zorgverzekeraars. KPMG Plexus: www.kpmgplexus.nl 1 1

29 1 2013 Agenda 11:30 Introductie zorgstelsel - het kader 13:00 Lunch 14:00 Bekostiging: van fee for service naar contracting value 15:00 Pauze 15:15 Opdracht in 3 groepjes 16:15 Afsluiting 2 Inhoud Overzicht compartimenten en BKZ AWBZ (Langdurige zorg) ZVW (Curatieve zorg) WMO Systeemkosten Zorgverzekeraars 3 2

29 1 2013 Basiskenmerken: ruim 60 miljard Euro Zvw AWBZ WMO Verplichte zorgverzekering, g geen risicoselectie door ex ante risicoverevening Publiek systeem verplichte verzekering Publiek systeem gericht op ondersteuning maatschappelijke participatie Patiënt heeft wettelijke recht op zorg. Is wat zorgaanbieders plegen te bieden (overheid legt details van het hoe, waar en door wie niet vast) Patiënt heeft wettelijke recht op zorg. Ligt verregaand in regelgeving verankerd Patiënt heeft geen recht op zorg, maar gemeente heeft wel de taak burgers te compenseren voor hun beperkingen tbv participatie Private verzekeraars contracteren contract private aanbieders, waarvan de meeste zonder winstoogmerk Zorgbehoefte wordt objectief vastgesteld; t private, not-forprofit aanbieders Ondersteunings-behoefte wordt objectief vastgesteld; private, notfor-profit aanbieders Toenemende focus op vrije prijsvorming Grotendeels vaste tarieven Mix vaste tarieven en vrije prijzen 4 Basiskenmerken Verschillende stelsels gaan uit van volstrekt verschillende wereldbeelden: Patiënt als mondig en gericht op kiezen (Zvw) Cliënt als zorgbehoeftig en recht op bescherming van overheidswege (AWBZ) Burger als zelfredzaam met gemeente actief gericht op emancipatie en participatie (WMO) Ook steeds product van de tijd! Overlap, schotten, verschillende wijzen van bekostiging en financiering leveren grote praktische problemen op bij aanbieders (bv. Keten-DBC s en betalen van ehealth). Oorspronkelijk was idee dat met de komst van Zvw en WMO de AWBZ zou verdwijnen maar politiek heeft dat tot op heden nog niet aangedurfd. 5 3

29 1 2013 Uitgaven gezondheidszorg (2009) Bruto BKZ (Budgetair Kader Zorg) Totaal = 59,2 miljard 0% 3% 1% 0% 39% 57% Curatieve zorg Langdurige zorg MEE-instellingen WMO Opleidingsfonds Volksgezondheid (preventie) Bron: Premiegefinancierde zorguitgaven naar sectoren 2009, Rijksbegroting, - realisatie 2009 6 Zorgkosten in perspectief Defensie 8 Sociale zaken 29 Onderwijs 37 Zorgkosten 59 0 10 20 30 40 50 60 70 Miljard euro Bron: Rijksjaarrekening 2010 7 4

29 1 2013 Overzicht spelers OVERHEID VWS NZA: Nederlandse Zorg Autoriteit CVZ: College voor Zorgverzekeringen AANBIEDERS NZA ZORGINKOOP CVZ ZV ZV ZV ZV ZV ZV ZV ZV ZK ZK ZV ZV ZV ZV ZV ZK Pat Pat org Pat org Pat org Pat org org 8 Nog meer spelers RVZ IGZ NVI RIVM CSZ V W S GR SCP IJZ CBZ RMO CBZ: College Bouw Zorginstellingen CSZ: College Sanering Zorginstellingen GR: Gezondheidsraad IGZ: Inspectie Gezondheidszorg IJZ: Inspectie Jeugdzorg NVI: Nederlands Vaccin Instituut RMO: Raad Maatschappelijke Ontwikkeling RVZ: Raad Volksgezondheid & Zorg RIVM: Rijksinstituut Volksgezondheid en Milieu SCP: Sociaal Cultureel Planbureau 9 5

29 1 2013 Inhoud Overzicht compartimenten en BKZ AWBZ (Langdurige zorg) ZVW (Curatieve zorg) WMO Systeemkosten 10 Verdeling geld AWBZ - Langdurige zorg Totaal 23,0 miljard euro % van totale uitgaven compartiment 1 0% 1% 9% 7% Langdurige GGZ Gehandicapten zorg 28% Verpleging en verzorging Persoonsgebonden budgetten 55% Subsidies langdurige zorg Beheerskosten / diversen AWBZ Bron: Rijksjaarverslag 2009 11 6

29 1 2013 Overzicht spelers AWBZ langdurige zorg OVERHEID AANBIEDERS V&V GGZ GZ VWS NZA Zorg zwaarte pakketten Eigen bijdrage CAK CIZ CAK: CIZ: Centraal Administratie Kantoor Centrum Indicatiestelling Zorg 32 REGIONALE ZORGKANTOREN Zk ZV ZV ZV ZV ZV ZV ZK Pat Patorg orgpatiënten 12 Geld Stromen AWBZ Overheid premie 12,15% 15% BIKK 4,9 miljard CVZ Algemeen Fonds Bijzondere Ziektekosten BIKK: Bijdrage in Kosten Kortingen Cons Cons Cons Cons CAK Eigen bijdrage V&V GGZ GZ 13 7

29 1 2013 Financieringsbronnen AWBZ 2009 Totaal 20,1 miljard tekort 3,4 miljard 12% 4% 34% 50% Procentuele premie Eigen bijdrage BIKK Overig Bron: Rijksjaarverslag 2009 14 Inhoud Overzicht compartimenten en BKZ AWBZ (Langdurige zorg) ZVW (Curatieve zorg) WMO Systeemkosten 15 8

29 1 2013 Verdeling geld ZVW curatieve zorg Totaal 33,6 miljard euro % van totale uitgaven compartiment 2 0% 10% 13% Extramurale zorg 19% Ziekenhuizen, medisch specialisten overig curatief Ziekenvervoer 2% 56% Genees- en hulpmiddelen Geneeskundige geestelijke gezondheidszorg Subsidies gezondheidszorg Bron: Rijksjaarverslag 2009 16 Overzicht spelers ZVW curatieve zorg OVERHEID VWS AANBIEDERS NZA ZORGVERZEKERAARS UMC ZBC STZ Prestatie beschrijvingen Tarieven Pat Pat org Pat org orgpatiënten 17 9

29 1 2013 Geld Stromen ZVW Overheid Bijdrage kinderen 2,1 miljard CVZ ZVF ZVF: Zorgverzekeringsfonds Bijdrage obv risicoprofiel WG WG WG WG Premie 6,25% ZV ZV ZV ZV Zorgtoeslag 3,8 miljard Cons Cons Cons Cons Nominale premie Eigen risico 18 Ziekenhuisbekostiging door de jaren heen Vanaf 1989 Vanaf 2005 Vanaf 2012 Wettelijk budget DBC s DOT (DBC sop weg ( FB budget ) (A- en B-segment) naar transparantie) Het budget bestaat uit; Variabel productiedeel aan de hand van productieparamters zoals polibezoeken en verpleegdagen; Semi-vast capaciteitsdeel om de beschikbaarheidsfunctie van het ziekenhuis in stand te houden. Dit deel is gebaseerd op vierkante meters, aantal bedden, omvang verzorgingsgebied, etc. Vergoeding voor kapitaallasten ter dekking van afschrijvingskosten, huurkosten en rentekosten Het A-segment is ongeveer 67% van de facturatiewaarde van het ziekenhuis en dient ter dekking van het wettelijk budget. Afspraken met de zorgverzekeraar over aantal. Het B-segment betreft het overige deel (33%). Afspraken met de zorgverzekeraar over aantal én prijs. Systeem is Registreren, Valideren, Declareren (RVD). Er zijn 30.000 DBC-combinaties mogelijk. Toekomstige ontw ikkeling w aarbij het aantal van 30.000 DBC s w ordt teruggebracht naar ± 3.000 medisch herkenbare en kostenhomogene zorgproducten. Gebruik van add-ons voor o.a. intensive care en dure geneesmiddelen. Indien gelijktijdig wordt overgegaan op prestatiebekostiging vervalt het wettelijk budget. Ontwikkeling financierings- en bekostigingssysteem Nederlandse ziekenhuizen door de tijd 19 10

29 1 2013 Financieringsbronnen ZVW Verdeling van baten Zvw, 2009 Totaal 34,5 miljard euro 0% 44% Procentuele premieopbrengsten Nominale premieopbrengsten 56% Overige baten WV Zorgtoeslag 11% Bron: Rijksbegroting realisatie 2009 20 Inhoud Overzicht compartimenten en BKZ AWBZ (Langdurige zorg) ZVW (Curatieve zorg) WMO Systeemkosten 21 11

29 1 2013 Waarom een WMO? Aanleiding - houdbaarheid AWBZ - ontschotting van sectoren zorg, wonen en welzijn Doel WMO: herstellen zelfredzaamheid; mensen toerusten op maatschappelijke participatie; daarvoor op lokaal niveau voorwaarden scheppen. Verantwoordelijkheid bij gemeenten - algemeen beleid gericht op bevordering zelfredzaamheid, maatschappelijke participatie en leefbaarheid woonomgeving - verlenen van individueel geïndiceerde voorzieningen van maatschappelijke zorg 22 Waarvoor is de WMO? Prestatieveld Leefbaarheid en sociale samenhang Preventie en ondersteuning jeugd Informatie, advies en cliëntondersteuning Mantelzorg en vrijwilligers Bevordering van participatie van mensen met een beperking, een chronisch probleem of een psychosociaal probleem Verstrekking van individuele voorzieningen aan mensen met een beperking, een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem Maatschappelijke zorg en de aanpak van huiselijk geweld Omschrijving Bevordering van de leefbaarheid en de omgang met buurtbewoners Jongeren met problemen helpen en hun ouders ondersteunen bij de opvoeding Burgers voorzien van informatie, advies en ondersteuning Ondersteuning van vrijwilligers en mantelzorgers Toegankelijkheid van openbare gebouwen Verstrekking van individuele voorzieningen zoals een woningaanpassing of een rolstoel Verlening van maatschappelijke opvang, openbare geestelijke gezondheidszorg en hulp bij verslaving 23 12

29 1 2013 De onderstaande wetten zijn opgegaan in de WMO de Welzijnswet de peuterspeelzaal het buurthuis, jongerenwerk vrouwenopvang. de Wet voorzieningen i gehandicapten (Wvg) Woonvoorzieningen Vervoersvoorzieningen Rolstoelen de huishoudelijke verzorging uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten delen uit de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGz) 61 mln Meer zorgmijders als verslaafden en daklozen in zorg krijgen Verloedering en overlast aanpakken Collectieve GGZ preventie (ca. 10 mln) Subsidie zorgvernieuwingsprojecten GGZ zelfhulpgroepen vriendendiensten en informatiewinkels de CVTM (Coördinatie vrijwillige thuiszorg en mantelzorg) ondersteuning van de mantelzorg ondersteuning vrijwilligers in palliatieve thuiszorg 24 IJskoude sanering in de thuiszorg 25 13

29 1 2013 Inhoud Overzicht compartimenten en BKZ AWBZ (Langdurige zorg) ZVW (Curatieve zorg) WMO Systeemkosten 26 Systeemkosten OVERHEID VWS AANBIEDERS NZA ZORGINKOOP CVZ CIZ CAK ZV ZV ZV ZV ZV ZV ZV Zk ZV ZV ZV ZV ZV ZV Pat Pat org Pat org Pat org Pat org org 27 14

29 1 2013 Systeemkosten dalen na invoering Zvw 3.000 2.500 Zorgverzekeraars werken efficiënter t.g.v. concurrentie. 6,0% Besparing van ± 380 mln 5,0% 2.000 4,0% Totale beheerskosten mln 1.500 3,0% 1.000 500 2,0% 1,0% % BKZ - 00 01 02 03 04 05 06 07 08 0,0% Bron: CBS data 28 Beheerskosten dalen maar WMO drijft kosten juist op Uitvoering WMO inefficiënt t.o.v. AWBZ t.g.v. gebrek aan schaalvoordeel en gebrek aan standaardisatie bij gemeenten 3.000 2.500 mln 2.000 1.500 1.000 VWS Adviesraden, SCP en CTG/Nza WMO/WVG Aanvullend Particulier 500-00 01 02 03 04 05 06 07 08 Ziekenfonds/ Zorgverzekeraar AWBZ Bron: CBS data 29 15

29 1 2013 De wereld van de zorgverzekeraar Rol van zorgverzekeraar binnen Cure en Care Cure (Basisverzekering (BV) & Aanvullende Verzekering (AV), 37 miljard) Care (AWBZ, 29 miljard) Verzekeringspremies (50% van totaal) Werkgeversbijdrage en belasting (50% van totaal) Belasting Zorgverzekeraars: Contractering en administratieve verwerking CAK: administratieve verwerking Zorgkantoren: contractering Medisch Specialistische Zorg ( 21,3 miljard) Mondzorg ( 2,4 miljard) Geestelijke Gezondheidszorg ( 5,5 miljard) 1) Psychiatrische ziekenhuizen Verzorging ( 23 miljard) Verpleging & verzorging Farmacie ( 6,2 miljard) Paramedisch en geboortezorg ( 1,8 miljard) Psyciatrische Specialisten Thuiszorg Huisartsen ( 2,5 miljard) Hulpmiddelen ( 2,6 miljard) Overige therapieën Gehandicaptenzorg 1) Inclusief GGZ die is overgegaan naar Zvw Bron: CBS, cijfers 2009 30 Business model van zorgverzekeraar Niet mogen toepassen van risicoselectie wordt gecompenseerd door verevening Business model van een (zorg)verzekeraar Inkomsten vanuit premies en verevening Reductie van zorgkosten bij zorgaanbieders Administratieve efficiëntie Risicoselectie Inkomsten uit beleggingen Totale inkomsten Technisch resultaat Schadelast Organisatiekosten Niettechnisch resultaat Resultaat voor belasting 31 16

29 1 2013 Introductie van Basisverzekering Twee soorten verzekerden: Particulier Situatie tot 1 januari 2006 Ziekenfonds Ongeveer 4% switchgedrag per jaar tussen verzekerden Daarnaast: Zorgverzekeraars hebben plicht om zorgaanbieders te contracteren Situatie vanaf 1 januari 2006 Eén Basisverzekering voor iedereen Nominale premie 3x zo hoog als ziekenfonds (wel compensatie via zorgtoeslag) Collectiviteiten maximaal 10% korting op nominale premie Daarnaast: Geen contracteerplicht meer voor zorgverzekeraars en toenemende vrije prijsvorming Zorgverzekeraar als administratieve organisatie Zorgverzekeraar als regisseur 32 Het vereveningssysteem Verevening compenseert zorgverzekeraars voor slechte risico s die zij moeten accepteren (acceptatieplicht) Autoverzekering Verzekeraars passen risico-selectie en premiedifferentiatie toe op het merendeel van hun verzekeringen, bijvoorbeeld autoverzekeringen Op basis van jouw profiel (geslacht, leeftijd, schadevrije periode) en statistische gegevens bepalen zij de premie die jij betaalt of weigeren ze zelfs om jou te verzekeren De autoverzekeraar is gebaat bij een zo laag mogelijke schadelast: dit bepaalt direct zijn winstgevendheid Zorgverzekering De Nederlandse overheid/ samenleving hecht grote waarde aan een betaalbare zorgverzekering voor al haar inwoners Om deze reden dienen zorgverzekeraars iedereen voor de Basisverzekering te accepteren (acceptatieplicht) 1). Daarnaast is premiedifferentiatie per verzekerde in principe niet toegestaan (uitgezonderd collectiviteitkortingen) Voor de slechte risico s krijgen zij extra geld om de extra kosten te compenseren Zolang zij ervoor zorgen dat zij gemiddeld minder zorgkosten kwijt zijn dan het landelijk gemiddelde zijn zij in staat om winst te maken op deze slechte risico s 1) Acceptatieplicht geldt alleen voor de basisverzekering, niet voor de Aanvullende Verzekering 33 17

29 1 2013 De wereld van de zorgverzekeraar Eind 2004 13 dominante zorgververzekeraars (15 labels).2012 4 grote zorgverzekeraars Bron: RIVM website 34 Introductie van Basisverzekering Voor sterke inkooppositie is (regionaal) marktaandeel noodzakelijk Regionaal profiel van zorgverzekeraar Marktaandeel Regio 35 18

29 1 2013 Introductie van Basisverzekering De juiste verzekerde portefeuille versterkt de gewenste regionale marktpositie Toename van marktaandeel met doelgroepenbeleid Marktaandeel Mogelijke portefeuillestrategieën voor een (regionale) zorgverzekeraar Overname/ fusie met complementaire partner Actief benaderen van passende collectiviteiten Regio 36 Het vereveningssysteem Drie opeenvolgende stappen binnen het huidige vereveningssysteem 1. Ex ante: Bevoorschotting van zorgverzekeraar 2. Ex post: Bepaling van daadwerkelijke resultaat van zorgverzekeraar 3. Bandbreedteregeling: (Tijdelijk) extra vangnet om ongewenste effecten van invoering Zvw te beperken 37 19

29 1 2013 Het vereveningssysteem Ex ante leidt tot bevoorschotting van verzekeraars 1. Ex ante: Doel: bevoorschotting van verzekeraars Raming van aantallen verzekerden Toekenning van normbedragen van de verwachte totale kosten op basis van 116 risicogroepen Uitgesplitst naar vijf uitgavencategorieën (kosten van B-DBC s, vaste kosten van ziekenhuisverpleging en specialistische zorg, variabele kosten van ziekenhuisverpleging en specialistische zorg, kosten van overige prestaties, kosten van geneeskundige geestelijke gezondheidszorg) 2. Ex post 3. Bandbreedteregeling 38 Het vereveningssysteem Ex ante parameters leidend tot 116 risicogroepen Demografisch (38 risicogroepen): Leeftijd (18 x 5 jaar + > 90 jaar) Geslacht (man, vrouw) Sociaal-economisch: Regio-indeling (10 regioclusters) Aard van het inkomen x leeftijd (21 risicogroepen) Sociaal-Economische Status (verzamelinkomen per huishouden) x leeftijd (12 risicogroepen) Zorginhoudelijk FKG s: Farmacie Kosten Groepen (21 risicogroepen) DKG s: Diagnose Kosten Groepen (14 risicogroepen) 39 20

29 1 2013 Het vereveningssysteem Ex ante: voorbeeld van impact parameters leeftijd en geslacht Normbedragen per jaar Leeftijdscategorie 40 Het vereveningssysteem Ex post leidt tot de daadwerkelijke bepaling van het financieel resultaat 1. Ex ante 2. Ex post: Doel: daadwerkelijke bepaling van financieel resultaat zorgverzekeraars Uitgaande van daadwerkelijke verzekerden Normbedragen van de verwachte risicodragende kosten (ex-post vaststelling van bijdragen) Normbedragen voor 116 risicogroepen Nacalculatie verschilt per uitgavencategorie Gecorrigeerd voor Hoge Kosten Verevening (HKV) 3. Bandbreedteregeling 41 21

29 1 2013 Het vereveningssysteem De bandbreedteregeling geldt als tijdelijk vangnet om onvoorziene gevolgen van invoering Zorgverzekeringswet te voorkomen 1. Ex ante 2. Ex post 3. Bandbreedteregeling: In 2006 ingevoerd als tijdelijke maatregel bij de introductie van de ZVW: kwaliteit van de data minder goed vanwege bij elkaar komen van ziekenfonds en particulier verzekerden en de invoering van DBC s Indien uiteindelijke resultaat voor de zorgverzekeraar (na ex post calculaties) met meer dan 22,50 afwijkt van het gemiddelde resultaat in de markt wordt alles boven de 22,50 voor 90 % verevend (geldt nu alleen nog voor variabele ziekenhuiskosten en B-DBC s) Voor GGZ wordt bij een afwijking van 7,50 naar boven of beneden voor 100% verevend (geldt alleen voor populatie van 18 jaar en ouder) 42 Samenvatting Wat is handig om echt te onthouden Parate kennis: De mate waarin de zorgverzekeraar risico i loopt verschilt per verstrekking: AWBZ: (nog) geen enkel risico Ziekenhuiszorg en GGZ: deels wel en deels geen risico Eerstelijn: volledig risico Risicoverevening blijft bestaan maar wordt wel afgebouwd: Het risico-aandeel breidt steeds meer uit: uitbreiding van B-segment (100% variabel), kapitaallasten van vast naar variabel, GGZ deels risicodragend De mate waarin risico gelopen wordt, wordt steeds groter: percentage nacalculatie neemt af van 40% naar 30% voor ziekenhuis-variabel en zelfs naar 0% voor B-DBC s Detailinformatie: Te vinden op de website www.cvz.nl, onder hoofdstukken financiering / risicoverevening ZVW / 2011 43 22

29 1 2013 Thank you Presentation by KPMG Plexus David Ikkersheim Ikkersheim.david@kpmgplexus.nl 23

Presentatie

29 1 2013 Training Financiering van de zorg Deel II Februari 2013 David Ikkersheim Agenda 11:30 Introductie zorgstelsel - het kader 13:00 Lunch 14:00 Bekostiging: van fee for service naar contracting value 15:00 Pauze 15:15 Opdracht in 3 groepjes 16:15 Afsluiting 1 1

29 1 2013 Overzicht De uitdaging in internationaal perspectief: hoge kwaliteit zorg voor iedereen toegankelijk en tegelijkertijd duurzaam betaalbaar Hoe de prikkels te realiseren? Waarom de economen er lang niet uit leken te komen Kwaliteit en bekostiging: de integratie revisited: Value based competition van Porter & Teisberg Contracting Value Opdracht: value based bekostiging in WMO/AWBZ/ZVW 2 T.o.v. BNP: het probleem inzichtelijk... Groei zorgkosten Groei BNP 2008 3 2

29 1 2013 Kwaliteit die overal beter kan 4 De systemen doen het dus niet goed genoeg Kosten stijgen geleverde kwaliteit minder dan je zou mogen verwachten gegeven de kosten-niveaus Daarbij zijn de hoge kosten deels te wijten aan suboptimale kwaliteit en aan suboptimale organisatie: In ziekenhuizen nog veel te veel decubitus, ziekenhuisinfecties, suboptimale planning enzovoort Afstemmingsproblemen binnen eerste lijn, en tussen eerste en tweede lijn Polyfarmacie, medicatieproblemen (resulterend in vermijdbare ziekenhuisopnames) Chronische zorg: paradigma is nog steeds het oude model, gebaseerd op acute zorg wachten tot de patiënt komt, de klacht aanwezig is... terwijl paradigma moet gaan naar pro-actieve begeleiding, om de klachten te voorkomen 5 3

29 1 2013 Kwaliteit is gratis in de zorg? 6 Agis COPD casus Interventie: huisartsen die gestructureerde zorg leveren m.b.v. POH-er a.h.v. richtlijnen en zorgstandaard. 200 euro minder kosten per patiënt Ziekenhuisopnamen voor COPD Interventiegroep Reflectiegroep Reflectiegroep 'zelfde overig stadsdeel % van het cohort in 2006 0.3% 0.6% 0.8% Relatief risico 1 2.36 2.52 95% Betrouwbaarheidsinterval (referent) 1.65-3.37 1.80-3.51 Antibiotica gebruik Interventiegroep Reflectiegroep 'zelfde stadsdeel Reflectiegroep overig % van het cohort in 2006 23.5% 29.0% 28.4% Relatief risico 1 1.29 1.24 95% Betrouwbaarheidsinterval (referent) 1.23-1.34 1.20-1.29 7 4

29 1 2013 Buurtzorg laat zien dat verhouding kosten en kwaliteit van thuiszorg nóg hoger kan: Hogere kwaliteit met minder kosten Ervaringen van patiënten (selectie) Aantal respondenten Buurtzorg Eerdere thuiszorg Zorginstelling staat voldoende open voor uw wensen 123 3,67 2,87 Zorgverlener werkt vakkundig 132 3,73 3,10 Terwijl Buurtzorg gemiddeld slechts 40% van de indicatie uitnut en een lagere overhead heeft dan andere thuiszorg organisaties. Het geheim van deze succesformule: Zelfsturende teams die totaalzorg leveren aan patiënten op basis van zorgprofiel van de patiënt en het al bestaande zorgnetwerk 8 De systemen doen het dus niet goed genoeg Hoge kosten zijn deels te wijten aan suboptimale kwaliteit en aan suboptimale organisatie Onze financierings- en reguleringssystemen zijn erin geslaagd om de zorg sterk te fragmenteren, en aanbieders of te weinig, te veel of voor de verkeerde dingen te betalen. En de gemiddelde burger heeft geen flauw idee. Betalen per ligdag Schatting in Westerse landen: door de juiste integratie, door minder fouten, door meer Separate tarieven voor specialist en ziekenhuis preventie, minder overgebruik, betere taakverdeling, minder vermijdbare administratieve Betalen voor complicaties ivm het vermijden van complicaties herhaling en waste : reductie Betalen van 25-40% consequenties van totale slechte zorgkosten coördinatiemogelijk! Niet betalen van de noodzakelijke coördinatie (chronische zorg bijv.)... 9 5