Plan van Aanpak Implementatie nieuwe Drank- en Horecawet InterConcept 2 e versie 16 november 2012 Cypresbaan 39 Postbus 5090 2900 EB Capelle a/d IJssel 010-2430489 info@interconcept.nl
PvA implementatie nieuwe Drank- en Horecawet 1 Aanleiding Per 1 januari 2013 treedt de nieuwe Drank- en Horecawet (hierna: DHW) in werking. Deze nieuwe wet bevat een aantal aspecten die gemeenten verplicht moeten implementeren en een aantal maatregelen die optioneel zijn. De DEAL-gemeenten wensen op tijd te voldoen aan de wettelijke verplichtingen en heeft Archytes/ InterConcept gevraagd om via een plan van aanpak aan te geven welke maatregelen genomen moeten en kunnen worden, welke gegevens en input daarvoor nodig zijn, hoeveel tijd dit (ongeveer) in beslag neemt en voor wanneer de maatregelen uiterlijk geïmplementeerd moeten zijn. Op 5 november 2012 heeft hierover een persoonlijk gesprek plaatsgevonden waarbij mr. Patricia Doldersum is aangewezen om dit plan van aanpak uit te werken en bij voldoende draagvlak, ook uit te gaan voeren. 2 Wijzigingen DHW Volgens de Memorie van Toelichting van de DHW zijn de twee belangrijkste redenen om de huidige DHW aan te passen het streven van het kabinet om de administratieve lasten terug te dringen en het streven om het schadelijk alcoholgebruik onder jongeren tegen te gaan. Het kabinet wenst samen met gemeenten het bestuur en beleid dichter bij de burger te brengen. Volgens de wetgever stelt de nieuwe DHW de gemeente beter in staat om lokaal beleid te ontwikkelen en uit te voeren dat aansluit op de lokale situatie en problematiek van drankverstrekking en drankgebruik. De gemeente reguleert, houdt toezicht en kan handhaven. De (nieuwe) instrumenten uit de DHW ondersteunen en versterken een preventieve aanpak. Hieronder volgt een opsomming van de belangrijkste wijzigingen van de nieuwe DHW. Deze opsomming is niet uitputtend. Voor een volledig overzicht verwijzen wij u graag naar de integrale tekst van de nieuwe wet. Burgemeester wordt bevoegd gezag (artikel 3 en 11 DHW) Op dit moment is voor vergunningverlening het college van burgemeester en wethouders het bevoegd gezag. Dit wordt de burgemeester. Dit past beter bij de rol die de burgemeester nu al uitoefent ten aanzien van de openbare orde. Het toezicht wordt landelijk uitgeoefend door de Voedsel- en Warenautoriteit (VWA). Ook hiervoor wordt de burgemeester het bevoegde gezag. Sinds 2008 doen de gemeenten Delfzijl, Appingedam en Loppersum mee aan de pilot toezicht Drank- en Horecawet. Hiervoor zijn twee toezichthouders horeca aangewezen. Zij zijn beëdigd door het ministerie van VWS en oefenen het toezicht uit in de gemeenten. Sinds 2011 doet ook de gemeente Eemsmond mee aan dit initiatief. Decentralisatie van het toezicht en handhaving (artikel 41 en 44 DHW) Hierboven is al aangegeven dat de burgemeester het bevoegd gezag wordt voor vergunningverlening en toezicht. Door de nieuwe wijzigingen wordt de gemeente verantwoordelijk voor het gehele proces van vergunningverlening en het toezicht op de naleving van de DHW. De gemeente kan hierdoor zelf in spelen op de lokale situatie en problematiek. Maatwerk wordt mogelijk gemaakt. De gedachte is dat het gemeentelijk toezicht hiermee efficiënter en effectiever ingezet gaat worden. De vier gemeenten hebben hier al enige ervaring mee op kunnen doen. November 2012 1 van 7
Het interbestuurlijk toezicht vervalt Het interbestuurlijk toezicht (het verticale toezicht tussen het ministerie en de gemeente) vervalt. Uitgegaan wordt van de mechanismes van het horizontale toezicht. De gemeenteraad zal in haar kaderstellende en controlerende taak het toezicht moeten uitoefenen op de uitvoering van de nieuwe DHW. Jongeren die alcohol bij zich hebben kunnen worden beboet (artikel 45 DHW) De nieuwe DHW stelt het strafbaar om als jongere onder de 16 jaar alcoholhoudende drank bij zich te hebben op voor publiek toegankelijke plaatsen. De gemeente kan hierop handhaven en deze jongeren beboeten. Hiermee wordt tegemoet gekomen aan het verwijt van veel ondernemers dat alleen zij verantwoordelijk worden gehouden voor verstrekking van alcohol aan jongeren. De jongere is hiermee zelf ook verantwoordelijk gemaakt. Mogelijkheid tot het opstellen van een verordening (artikel 25a, 25b, 25c en 25d DHW) Als gemeente krijgt u straks, om beter aan te sluiten bij de lokale situatie, de mogelijkheid om een verordening op te stellen. In ieder geval krijgt de gemeenteraad de mogelijkheid om toegangsleeftijden te verhogen, het reguleren van prijsacties, het beperken van happy hours en het reguleren van de schenktijden van alcohol. Three strikes out (artikel 19a DHW) Om te bevorderen dat supermarkten, warenhuizen, snackbars en bezorgdiensten (deze inrichtingen hebben allemaal geen DHW vergunning nodig) geen alcohol verstrekken aan jongeren onder de 16 jaar, is een nieuwe sanctiebevoegdheid geschapen. Wanneer deze ondernemers binnen een periode van 12 maanden 3 keer de regel overtreden dat zij alcohol verstrekken aan jongeren onder de 16 jaar, bestaat de mogelijkheid van de burgemeester om deze ondernemer het recht om alcohol te verkopen tijdelijk te ontnemen. Dit kan voor minimaal 1 week en maximaal 12 weken. Schorsing van de vergunning Schorsing van de vergunning is ook een nieuw sanctie-instrument. De DHW vergunning kan straks voor maximaal 12 weken worden geschorst. Dit wordt als minder drastisch ervaren dan het andere alternatief, namelijk het intrekken van de vergunning. Regulering van de paracommerciële horeca via een verordening (artikel 24 DHW) De gemeente is verplicht om in 2013 een verordening vast te stellen om de drankverstrekking binnen de paracommercie te reguleren. Dit om oneerlijke concurrentie te voorkomen. In de verordening wordt opgenomen op welke dagen en tijdstippen alcohol verstrekt mag worden. Onderscheid mag gemaakt worden tussen de aard van de paracommerciële rechtspersoon. Vereenvoudiging vergunningenstelsel (artikelen 8, 9, 29, 30, 31 en 35 DHW) Doel van de nieuwe wet is ook vermindering van de administratieve lasten bij de ondernemers. Daarom zijn de volgende wijzigingen doorgevoerd: - De vergunning staat op naam van de ondernemer. In een aparte aanhangsel staan de personalia van de leidinggevende(n). - Bij wijziging van leidinggevenden hoeft geen nieuwe vergunning meer afgegeven te worden. Een digitaal meldingsformulier volstaat. - In de toekomst moet het mogelijk zijn om in een landelijk systeem te zien of iemand in het bezit is van een SVH-diploma. Verstrekking van een kopie van deze verklaring is dan niet meer noodzakelijk. November 2012 2 van 7
De beslistermijn van vergunningverlening is verkort De huidige beslistermijn voor een DHW vergunning bedraagt 3 maanden. Deze bepaling vervalt in de nieuwe wet. Dit betekent dat aansluiting gezocht moet worden bij de Algemene wet bestuursrecht. De beslistermijn wordt hiermee 8 weken. Nieuwe en gewijzigde begrippen (artikel 1 DHW) Om de duidelijkheid en de vindbaarheid te verbinden zijn een aantal begrippen toegevoegd, gewijzigd of vervallen. Het gaat dan onder meer om de begrippen leidinggevende, wijn, paracommerciële rechtspersoon, barvrijwilliger en vergunninghouder. 3 Het project De nieuwe DHW moet (in behapbare stappen) geïmplementeerd worden in de DEAL-gemeenten. Zoals eerder is aangegeven zijn een aantal maatregelen verplicht en een aantal optioneel. Hierna volgt een opsomming welke maatregelen geïmplementeerd kunnen en moeten worden. Niet elke maatregel zal opgepakt kunnen en moeten worden. De volgende beperkingen zijn namelijk al aangegeven: Tijdsbesteding totaal Tijdsbesteding per week Tijdsduur Kwaliteit : rond de 140 a 150 uur : gemiddeld 16 uur per week : afronding in april, uiterlijk mei : minimaal voldoen aan de wettelijke verplichtingen Op 21 november 2012 volgt een startbijeenkomst over de implementatie van de nieuwe DHW. Doel van deze bijeenkomst is om iedereen (kort) bij te praten over de wijzigingen van de wet, bewustwording te creëren welke acties ondernomen moeten worden en draagvlak te creëren om het project gezamenlijk op te pakken. Door het project gezamenlijk op te pakken wordt de bestaande kennis en ervaringen gedeeld, hoeft niet elke gemeente opnieuw dezelfde producten te vervaardigen en zijn de gemeenten onderling minder kwetsbaar. Dit betekent overigens niet dat gezamenlijk optrekken ook betekent dat elke gemeente dezelfde beslissingen neemt. Elke gemeente heeft te maken met zijn eigen dynamiek en problematiek. Dit zal ook tot uitdrukking komen in de verschillende beslismomenten en documenten. 3.1 Documenten die aangepast moeten worden voor 1 januari 2013 3.1.1 Aanpassing mandaat- en aanwijsbesluiten Nu is het college van burgemeester en wethouders bevoegd voor vergunningverlening en het VWA voor het toezicht. Per 1 januari 2013 is dit de burgemeester. Hierdoor moeten de mandaat- en aanwijsbesluiten aangepast worden. Het niet aanpassen van deze documenten levert onbevoegd genomen besluiten op. Noodzakelijke gegevens : Ja : Huidig mandaatbesluit(en) Huidige aanwijsbesluiten Proces aanpassing besluiten Sjablonen advies : De processen om de mandaten aan te passen en de aanwijsbesluiten te nemen zijn in de gemeenten hetzelfde. Huidige mandaten zijn actueel en de functienummers en/of namen zijn bekend November 2012 3 van 7
Producten Geschatte tijdsbesteding : Na ontvangst van de gegevens worden de gevraagde documenten vervaardigd, vastgesteld door het bevoegde orgaan en op de juiste wijze bekend gemaakt. : Adviezen aan bevoegd orgaan voor wijziging mandaatbesluit Gewijzigd mandaatbesluit Adviezen aan bevoegd orgaan aanwijzing toezichthouders Aanwijsbesluit(en) toezichthouder(s) : 24-32 uur 3.1.2 Aanpassing legesverordening Voor het in behandeling nemen van een aanvraag om een vergunning zijn leges verschuldigd. Wanneer sprake is van een wijziging in de leidinggevenden, is straks geen nieuwe vergunning meer nodig, maar kan de ondernemer volstaan met een melding. Voor het doen van een melding kunnen geen leges in rekening gebracht worden. Hierdoor kan het noodzakelijk zijn om de legesverordening aan te passen. Dit is afhankelijk van de kostendekkendheid van titel 3 van de tarieventabel van de Legesverordening (je mag geen winst maken) en de uitgangspunten die de gemeente hierbij hanteert (zijn de huidige tarieven kostendekkend of niet). Noodzakelijke gegevens Product Geschatte tijdsbesteding : Afhankelijk van de kostendekkendheid van de leges en de geformuleerde uitgangspunten. : Legesverordeningen plus tarieventabellen Uitgangspunten raad over de kostendekkendheid van de leges Gegevens over aantal aanvragen per jaar Adviessjablonen plus inzage in proces : De gemeenten hanteren dezelfde uitgangspunten Inzichtelijk is wat de kosten zijn voor verlening van een vergunning De processen voor het wijzigen van de leges zijn in alle gemeenten gelijk. : Op basis van de verstrekte gegevens wordt gekeken of aanpassing van de leges daadwerkelijk nodig is. Hierover volgt een advies. Als aanpassing noodzakelijk is, wordt aangegeven welk traject hiervoor gevolgd gaat worden en hoeveel tijd dit in beslag neemt. : Advies over het wel of niet aanpassen van de Legesverordening : 12-16 uur 3.1.3 Wijziging vergunningenproces De beslistermijn voor een vergunning wordt verkort van 3 maanden naar 8 weken. Is niet op tijd beslist, dan loopt de gemeente het risico dat zij een dwangsom verbeurd. De gemeente is voor de verlening van de vergunning afhankelijk van adviezen van derden. Wellicht dat hiermee nadere afspraken gemaakt moeten worden. Ook kan het zo zijn dat de aanvragen niet direct bij de juiste persoon of personen zijn. Met een beslistermijn van 3 maanden is dit te overzien. Wanneer de beslistermijn slechts 8 weken bedraagt, is dit lastiger. Daarnaast kunnen meldingen straks digitaal worden ingediend. Het Ministerie ontwikkelt hiervoor een meldingsformulier. Het is daarom verstandig om na te gaan waar een melding binnen gaat komen, of hierop de website aangepast moet worden en op welke wijze deze terecht komt bij de juiste persoon. Noodzakelijke gegevens : Niet wettelijk verplicht, wel aanbeveling om dit mee te nemen : Het huidige vergunningenproces Afsprakenlijst wanneer adviezen ontvangen worden November 2012 4 van 7
Producten Geschatte tijdsbesteding Overzicht huidige beslistermijnen : Het vergunningenproces is voor alle gemeenten gelijk Het vergunningenbestand is actueel : Door middel van een bijeenkomst met vergunningverleners een inventarisatie van het huidige proces. : Notulen bijeenkomst Aanbevelingen wijzigingen vergunningenproces : 12 16 uur 3.1.4 Wijziging nalevingsbeleid fysieke leefomgeving of nieuw (handhavings)beleid horeca De nieuwe wet biedt een aantal nieuwe instrumenten om naleving van de regels te bevorderen. Zo kan de burgemeester de vergunning schorsen, bestaat de mogelijkheid om ondernemers zonder vergunning het recht om alcohol te verkopen tijdelijk te ontnemen en kunnen jongeren onder de 16 jaar beboet worden wanneer zij alcohol bij zich hebben. Daarnaast blijft ook het bestaande arsenaal bestaan. In deze bepalingen staat dat de burgemeester gebruik kan maken van deze bevoegdheid. Voor de rechtszekerheid is het raadzaam om in beleid vast te leggen wanneer gebruik wordt gemaakt van welke bevoegdheid. Ook omdat de beginselplicht tot handhaving bestaat. Omdat de wet per 1 januari 2013 in werking treedt, is dit onderwerp onder dit kopje opgenomen. Op 2 januari 2013 kan immers een verzoek om handhaving binnenkomen om een vergunning te schorsen. Deze kans is wel minimaal. Het onderwerp zou daarom ook later opgepakt kunnen worden. In het huidige nalevingsbeleid fysieke leefomgeving wordt kort ingegaan op de APV en bijzondere wetten. Dit beleid dateert van 17 december 2010 en is geldig tot en met 2016. Gekozen kan worden om dit beleid aan te passen. Een ander alternatief is om apart (handhavings)beleid op te stellen specifiek voor de horeca. Dit is ook afhankelijk van de behoefte van de gemeenten. : Niet wettelijk verplicht, wel raadzaam voor effectieve handhaving Noodzakelijke gegevens : Huidig handhavingsbeleid (al in bezit) : Gemeenten wensen allemaal hetzelfde beleid te voeren, of slechts op minimale punten af te wijken : Bijeenkomst met de huidige toezichthouders waarbij we inventariseren wat de huidige werkwijze is en wat de impact is van de nieuwe bevoegdheden voor elke gemeente. Daarna een gesprek met de beleidsmedewerkers om te inventariseren wat de voordelen zijn om het huidige beleid aan te passen of te kiezen voor nieuw handhavingsbeleid. Producten : Notulen gesprekken Advies over keuze beleid (wijziging of nieuw beleid), aanbevelingen voor het nieuwe beleid plus een inschatting van de tijdsbesteding voor het maken van het beleid Geschatte tijdsbesteding : 16 24 3.2 Documenten die vervaardigd moeten worden in 2013 3.2.1 De verordening paracommercie Om oneerlijke concurrentie te voorkomen is het noodzakelijk dat aan een vergunning voor een paracommerciële instelling (zoals een sportvereniging, een dorpshuis, etcetera) voorschriften worden verbonden die deze oneerlijke concurrentie beperken. Bij elke verlening dient de gemeente te bekijken of de voorschriften noodzakelijk en voldoende zijn om oneerlijke concurrentie te voorkomen. November 2012 5 van 7
Na invoering van de wet heeft de gemeente 1 jaar de tijd om een verordening over dit onderwerp vast te stellen in de vorm van algemene regels. Dit betekent dat het straks niet meer noodzakelijk is om apart per vergunning voorschriften over dit onderwerp aan de vergunning te verbinden. : Ja Noodzakelijke gegevens : Overzicht paracommerciële instellingen Overzicht voorschriften die aan de vergunningen worden verbonden Overzicht eventuele rechterlijke procedures Sjablonen voor adviezen aan de raden plus bijbehorende processen : De gemeenten wensen dezelfde verordening of wijken slechts Op kleine onderdelen af. Een modelverordening kan als uitgangspunt dienen (zoals VNG, STAP of BEM) : Inventariseren verschillen tussen de aangeboden modellen voor de paracommercie. Daarna een bijeenkomst met de vergunningverleners, toezichthouders en indien noodzakelijk beleidsmedewerkers over de problematiek van de paracommerciële instellingen. Inventariseren wat de knelpunten zijn en wat gaat goed. Op basis van deze uitkomsten keuze maken voor 1 van de modellen en deze aanpassen aan de wensen van de gemeenten. Producten : Overzicht verschillen in modellen Notulen van gesprek of gesprekken Conceptverordening ter bespreking Verordening met bijbehorende raadsvoordrachten en B&W adviezen Geschatte tijdsbesteding : 45 60 3.3 Optionele documenten 3.3.1 De nieuwe Drank- en Horecaverordening Alle vier de gemeenten hebben op dit moment een Drank- en Horecaverordening. De wetgever wil de lokale overheid de ruimte geven om in te springen op de lokale problematiek. Via de nieuwe artikelen 25a, 25b, 25c en 25d DHW wordt deze mogelijkheid geschapen. Wanneer bijvoorbeeld alcoholpreventie bij jongeren prioriteit heeft, is het mogelijk om bij verordening de toegangsleeftijden te verhogen. Omdat niet elke gemeente worstelt met dezelfde problematiek zijn deze mogelijkheden optioneel. Aanbeveling Geschatte tijdsbesteding : Nee : Wanneer hiervan gebruik wordt gemaakt, sluit aan bij de verplichte verordening die hierboven is genoemd. : Per extra onderwerp tussen de 12 16 uur 3.4 Het vervolg Hierboven is aangegeven welke wijzigingen eraan zitten te komen en welke consequenties dit heeft voor de gemeenten. Duidelijk is dat veel gedaan moet worden, maar ook dat al veel is gedaan. Zo is het vergunningenbestand al voor ongeveer 90% actueel, speelt preventie van alcohol een belangrijke rol en is sinds 2008 ervaring opgedaan met het toezicht op de horeca. November 2012 6 van 7
Door het project nu voortvarend op te pakken, kan voordeel behaald worden uit de voorsprong die de DEAL-gemeenten hebben opgebouwd. De beschikbare documenten, de gesignaleerde problematiek en de opgedane ervaringen zijn de input om documenten te vervaardigen die aansluiten bij de lokale behoefte en wensen. Dit betekent dat wij volledig afhankelijk zijn van de input die u levert. Hoe meer input wij krijgen, hoe beter wij aan kunnen sluiten op uw behoefte. Wat vragen wij van u? Allereerst de principe uitspraak om dit project gezamenlijk op te pakken. Daarnaast verlangen wij het volgende: - Een geprioriteerde lijst met de zaken die opgepakt moeten worden. - Een lijst met contactpersonen. Wie kunnen wij waarover en wanneer benaderen en zijn ze hiervan ook op de hoogte? - De gevraagde gegevens Hierna kunnen wij aan de slag met een gedetailleerde planning en weet u wanneer u welk product van ons kunt verwachten. Wij gaan er vanuit u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Heeft u nog vragen, dan lichten wij graag een en ander toe op 21 november 2012. Met vriendelijke groet, InterConcept Organisatie en Beheer BV mr. Patricia Doldersum Klaas Adema November 2012 7 van 7