Preventie van Psychosociale Risico s: Stress en Burnout

Preventie van Psychosociale Risico s: Stress en Burnout Prebes 24/03/2016 Suzy Brouckmans Preventieadviseur psychosociaal welzijn suzy.brouckmans@provikmo.be

Na grensoverschrijdend gedrag, focus op stress en burnout 3

wetgeving

Veel minder nadruk op pesterijen Geen klacht, maar een verzoek Niet noodzakelijk om iemand aan te duiden als de oorzaak Ruimte om te ventileren Belangrijke rol van de hiërarchie (h)erkennen van stress-signalen Detecteren van psychosociale problemen

Institutioneel Gemeenschap- Cultureel Organisatie Inter-groepsniveau Groepsniveau Interpersoonlijk Individueel 7

2. Actie: Fase 1: Signalen detecteren Fase 2: Informatie & erkenning Fase 3: Doorverwijzen + coaching Fase 4: werkhervatting Gezonde medewerker Burnout Re-integratie op het werk 1.Begrijpen Recuperatie Herstel 8

Stress heeft geen nadelige gevolgen voor de gezondheid als Er voldoende draagkracht ervaren wordt Bv. regelmogelijkheden/sociale steun Er voldoende recuperatiemogelijkheden zijn 10

rust en actie - spanning en ontspanning. Kijk naar de natuur: daar vind je waarom zowel de dag als de nacht bestaan.

Opbouw van stress (Prof. Compernolle) Zelfevaluatie: waar situeer ik me? Rendement Gezondheid flow plezier korvee 0 apathie verveling bedreiging apathie decomp. Stress

Stressboog

Wat is stress? Draaglast Persoon (manier van denken, eigen verwachtingen, persoonlijkheid, ) Omgeving (eisen/verwachtingen werk/thuis/ ) Draagkracht Persoon (geestelijke en lichamelijke sterkte) Omgeving (middelen, sociale steun) 16

Wat zijn voor jou energiebronnen (draagkracht) en energievreters (draaglast)?

Gevolgen onevenwicht balans Fase 1 Mentale belasting/ spanningsklachten Onevenwicht draaglast- en kracht Moe maar voldaan Stressklachten = normale reactie = waarschuwing Bv. deadline Fase 2 Overspanning Falende coping Psychosomatische klachten = storing sociaal functioneren Gevoelens van onmacht Piekeren Tijdelijk out (+/- 8 weken thuis) Fase 3 Burn-out Emotionele uitputting (EU) Depersonalisatie (DP) Persoonlijke bekwaamheid (PB) > 1 jaar 18

Eindstadium: Wat is burn-out? Letterlijk: burn-out = opgebrand Je moet in VUUR en VLAM gestaan hebben om opgebrand te raken! 19

Gevolgen voor het individu (evenals signalen) Fysiek Slaapstoornissen Daling in energie Hartkloppingen Gastro-intestinale klachten Benauwdheid Emotioneel Daling controlegevoel Daling bekwaamheidsgevoel Daling motivatie Frustratie Angst Prikkelbaarheid Concentratiestoornissen Daling zelfwaarde Daling geheugen Stemmingswisselingen Onzekerheid over werk: verlaten of blijven? Gedragsmatig Attitudeverandering t.o.v. anderen (cynisme, afstandelijkheid) Zich afzonderen Daling in performantie Frequenter en langer ziek Agressiever Bron: Onderzoek naar burnout bij de Belgische beroepsbevolking: samenvatting van het eindverslag (http://www.werk.belgie.be/moduledefault.aspx?id=33630, 2015) 20

Wat is burn-out? Emotionele uitputting Van energiek naar mentaal en fysiek moe Burnout Depersonalisatie Van betrokkenheid naar cynisme Persoonlijke bekwaamheid Gevoel van te falen, meer fouten maken die men subjectief uitvergroot Kan ik deze job nog wel? 22

Afhaken <-> Burn out 23

Burnout versus depressie Burnout Werkgerelateerd Wel willen, maar niet (meer) kunnen Energiestoornis Depressie Alle levensdomeinen Wel kunnen, maar niet meer willen Stemmingsstoornis 24

Manier van kijken Hanteringsmogelijkheden Persoonlijkheidskenmerken

Hebben een invloed op de stressweerbaarheidsgrens Bij het opmaken van de balans: hou rekening met factoren uit het werk en de privé. Vb. puberende kinderen, conflict met partner, huishouden, verlies, gezondheid, mantelzorg,

Naast individuele factoren ook context! Risico s identificeren + afstemming organisatie / individu bewaken Arbeidsorganisatie Arbeidsinhoud Arbeidsvoorwaarden Arbeidsomstandigheden De interpersoonlijke relaties op het werk / contact met derden 29

Inhoudelijk : taken? Meestal wijzigingen in taken of andere normen qua uitvoering. Randvoorwaarden : andere middelen (softwaretools), onvoldoende tijd voor adequate opleiding, andere organisatievormen waardoor er minder sociale steun beschikbaar is. De afstemming vergt andere competenties / attitudes van de medewerker. 31

belangrijke dingen zijn zelden dringend en de dringende dingen zijn zelden belangrijk Eisenhower-principe dringend Niet-dringend belangrijk A-taken B-taken Niet-belangrijk C-taken D-taken

Chronisch? Impact op flow van medewerker Vraagt energie - bepaald doel: energie mobiliseren - onzekerheid: erkennen Onzekerheid: - quid focus? - waar gaat energie naartoe? Focus houden op mogelijkheden (organisatie) Zelfzorg (individu) Sociale steun 34

Nieuwe werken: andere contexten Telewerken Satelliet-kantoren Communicatiemiddelen: hoe inzetten ten dienste van de medewerker? => Begeleiden bij zoeken van nieuwe afstemming. 35

Objectivering Zelf-kennis ikennis context 38

Fase 1: Signalen detecteren Fase 2: Informatie & erkenning Fase 3: Doorverwijzen + coaching Fase 4: werkhervatting Gezonde medewerker Burnout Re-integratie op het werk Begrijpen Recuperatie Herstel 45

Fase 1: Signalen detecteren Fase 2: Informatie & erkenning Fase 3: Doorverwijzen + coaching Fase 4: werkhervatting Gezonde medewerker Burnout Re-integratie op het werk Recuperatie Herstel 46

Fase 1: Signalen detecteren Fase 2: Informatie & erkenning Fase 3: Doorverwijzen + coaching Fase 4: Werkhervatting Gezonde medewerker Burnout Re-integratie op het werk Recuperatie Herstel 49

Nadruk op belang van ACTIEF herstel Belang van re-integratie na recuperatie Je leert van je klachten/burnout: anders leren kijken naar en omgaan met probleemsituaties 50

1. Begrijpen: de context waarin men zich bevindt 2. Humor: afstand nemen 3. Creativiteit: plezier in je werk 4. Je niet isoleren 5. Je er niet bij neerleggen 51

Het beste moment om een boom te planten was twintig jaar geleden. Het op één na beste moment is nu. Oud Chinees gezegde 53

54 www.provikmo.be