Samenwerkingsprogramma Zuidoost

Samenwerkingsprogramma Zuidoost Workshops Schooljaar 2012-2013 Aanbod oktober/november 2012

Voorwoord Geachte directie, Ook in schooljaar 2012/2013 organiseert het Projectenbureau Primair Onderwijs Zuidoost in opdracht van de gezamenlijke besturen workshops voor leerkrachten in het basisonderwijs in Zuidoost. Op vijf woensdagmiddagen (verspreid over het schooljaar) kunnen zij deelnemen aan workshops rond de inhoudelijke thema s opbrengstgericht werken, rekenen en taal en passend onderwijs. De workshops worden aangeboden in oktober en november 2012 (2 middagen) en in de periode januari tot en met april 2013 (3 middagen). In deze studiegids vindt u het aanbod in oktober en november 2012. De kosten van de workshops worden gedragen door de gezamenlijke besturen /het samenwerkingsverband Zuidoost. Aan deelname zijn voor uw school daarom geen kosten verbonden. Aanmelden Aanmelding van leerkrachten verloopt via de directies van de scholen. U kunt gebruikmaken van het aanmeldingsformulier achter in deze brochure of de apart meegezonden formulieren. Wij verzoeken u per workshop één formulier te gebruiken. Aanmelden voor de workshops in oktober en november kan tot en met uiterlijk 15 oktober 2012. Ongeveer een week voor de workshop ontvangt u praktische informatie over de locatie en eventueel mee te brengen materialen. Wij verzoeken u vriendelijk deze informatie door te geven aan de collega s die u hebt aangemeld. Graag wijzen wij u op de mogelijkheid om een of meer workshops op te nemen in het POP. Wij hopen veel van uw leerkrachten te mogen begroeten! Met vriendelijke groet, Marijke van den Broek

Overzicht workshops Woensdag 31 oktober 2012 Pagina 1.1 School Wide Positive Behavior Support: goed gedrag kun je leren 4 1.2 Rekendomein procenten 5 1.3 Nieuwsrekenen 6 1.4 Ruimtelijke structuren en getalbegrip bij kleuters 7 1.5 ipads en kleuters 8 1.6 Omgaan met Cito-taal in rekenopdrachten 9 1.7 De motorische ontwikkeling van het kind 10 1.8 Omgaan met een moeilijke groep 11 1.9 Het voeren van een diagnostisch gesprek 12 Woensdag 21 november 2012 2.1 Rekendomein breuken 13 2.2 ADHD en rekenen: de verdieping 14 2.3 ADI en kleutergroepen 15 2.4 Rekenwonders: probleem oplossen in de rekenles 16 2.5 Van papieren tijger naar apenkooien. Het clusteren van kinderen in een heterogene kleutergroep 17 2.6 Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong 18 2.7. Ontwikkelingen rond passend onderwijs 19

1.1 School Wide Positive Behavior Support: goed gedrag kun je leren Iedereen herkent het gevoel wel: in die drukke klas heb je sommige dagen het gevoel alleen maar voor politieagent te hebben gespeeld. De aandacht gaat in je les vooral uit naar de onruststokers, naar de kinderen die druk zijn, naar hen die veel aandacht vragen. School Wide Positive Behavior Support is een aanpak die in Nederland langzaam maar zeker vaste voet aan de grond krijgt. Het richt zich op het systematisch creëren van een veilige leeromgeving, waarin het voor leerlingen duidelijk is hoe van hen verwacht wordt zich te gedragen. Dit wordt gedaan door gezamenlijke waarden te bepalen en daarop heldere gedragsverwachtingen te formuleren. Deze worden vervolgens systematisch ingeoefend en positief bekrachtigd. Dit betekent dat er veel aandacht uit zal gaan naar het gewenste gedrag en wordt geprobeerd het ongewenste gedrag zo min mogelijk aandacht te geven. Tijdens deze workshop zullen de principes van SWPBS worden toegelicht. Ook worden oefeningen gedaan in het positief bekrachtigen van gedrag. De oefeningen en principes worden toegelicht met voorbeelden van PBS-scholen. Na afloop van deze workshop bent u bekend met de schoolbrede aanpak van Positive Behavior Support. U weet enkele principes toe te passen, zoals 4:1 bekrachtigen en het geven van een compliment op gewenst gedrag. Datum en tijd: Woensdag 31 oktober 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 1 t/m 8, IB ers Berber Klein - Orthopedagoog en Opleider Speciale Onderwijszorg bij VU Onderwijscentrum Wij laten u ongeveer een week vóór deze workshop weten waar deze. 4

1.2 Rekendomein procenten Passend rekenonderwijs vraagt veel van een leerkracht: naast veel vaardigheden op pedagogisch en organisatorisch gebied, wordt er ook veel van je rekenvaardigheden gevraagd. Je moet als leerkracht immers kunnen aansluiten bij het oplossingsniveau van de leerling en voor veel opgaven zijn meerdere oplossingsmanieren op verschillende niveaus mogelijk. Met name in de bovenbouw vraagt dit de nodige expertise van een leerkracht. Hoeveel oplossingsmanieren beheers je zelf eigenlijk? Kun je snel en flexibel meedenken met elke leerling? Kun je sommen gemakkelijk aanpassen aan het niveau van de leerling? En hoe gebruik je de verschillende oplossingsmanieren om kinderen op een hoger rekenniveau te brengen? Drie van de lastigste rekendomeinen zijn breuken, procenten en meten. In deze workshop gaan we in op het domein procenten. U oefent de eigen rekenvaardigheid met verschillende oplossingsmanieren, op verschillende niveaus. Vanzelfsprekend sluiten we hierbij aan bij de didactiek van de methodes die nu op school gebruikt worden. We gaan ook in op de vraag hoe je deze vaardigheid en kennis van oplossingsmanieren goed kunt inzetten in je groep; een groep die divers zal zijn qua rekenniveau, maar ook divers in leerstijlen en oplossingsstrategieën. Na deze workshop heeft u uw kennis van de rekendidactiek rondom procenten opgefrist en aangevuld met actuele inzichten. U heeft uw eigen vaardigheid geoefend en verbeterd. U kunt nu meerdere oplossingsmanieren aandragen, passend bij verschillende leerstijlen. Datum en tijd: Woensdag 31 oktober 2012 Doelgroep: Leerkrachten bovenbouw Liesbeth van Well - Orthopedagoog en Opleider Speciale Onderwijszorg bij VU Onderwijscentrum Wij laten u ongeveer een week vóór de workshop weten waar deze 5

1.3 Nieuwsrekenen Rekenen is niet alleen rekenen, maar ook taal en begrijpend lezen. Veel leerlingen hebben moeite met de (reken)taal in verhaaltjessommen. Nieuwsrekenen en de Vertaalcirkel bieden u de mogelijkheid te werken aan de rekentaal in verhaaltjessommen. Nieuwsrekenen is een aanvulling op de reguliere rekenmethode. Het programma biedt iedere week stof voor minstens een half uur extra rekenen. Door wekelijks een half uur of meer extra lestijd aan toepassingsopgaven besteden, bereidt u uw leerlingen goed voor op de Cito-toetsen. Bij contextproblemen hebben zwakke rekenaars moeite om zich een heldere voorstelling van de situatie te maken. Het werken met de Vertaalcirkel leidt tot een beter begrip van de bewerkingen en strategieën en tot een beter voorstellingsvermogen. In deze workshop wordt aan de hand van Nieuwsrekenen en de Vertaalcirkel ingegaan op de mogelijkheden om rekenen en taal te integreren. Hoe leg je de verbinding tussen taal en rekenen? U gaat beide methodieken zelf ervaren en krijgt ideeën aangereikt hoe u dit in kunt zetten in uw groepsplan en rekenles. Na deze cursus hebt u kennisgemaakt met Nieuwsrekenen en de Vertaalcirkel en bent u in staat om deze in te zetten in uw rekenles. Datum en tijd: Woensdag 31 oktober 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 3 t/m 8 Dianne Roerdink - Onderwijsadviseur/orthopedagoog bij ABC/VU Wij laten u ongeveer een week vóór deze workshop weten waar deze. 6

1.4 Ruimtelijke structuren en getalbegrip bij kleuters Uit onderzoek blijkt dat jonge kinderen al in de kleutergroepen beter voorbereid kunnen worden op rekenwiskundeonderwijs door het leren herkennen en toepassen van ruimtelijke structuren. Deze structuren ondersteunen kinderen in het verkrijgen van inzicht in getalsrelaties. Dat is belangrijk in de aanloop naar het ontwikkelen van hogere wiskundige vaardigheden, zoals optellen en vermenigvuldigen. In deze workshop bespreekt de trainer wat getalbegrip precies is en zoomt u samen in op het leren herkennen en toepassen van ruimtelijke structuren zoals o.a. dobbelsteenpatronen, eierdozen en vingerpatronen. Vervolgens verkent u hoe deze ruimtelijke structuren betekenisvol ingezet kunnen worden in het bestaande dagelijkse programma. De trainer gaat kort in op de ontwikkeling van getalbegrip. U gaat door middel van coöperatieve werkvormen eerst zelf aan de slag met ruimtelijke structuren. U bekijkt filmpjes om het niveau van getalbegrip te bepalen en kijkt wat u al doet en waar nieuwe kansen liggen om ruimtelijke structuren in te zetten tijdens het dagelijkse programma. U inventariseert welke (extra) materialen daarvoor nodig zijn. Tot slot maakt u een plan hoe en wanneer u in uw groep extra aandacht kunt gaan geven aan ruimtelijke structuren. Na deze workshop: kent u de inhoud van getalbegrip; kent u de verschillende ruimtelijke structuren en hun toepassingen; kunt u de ruimtelijke structuren inzetten tijdens betekenisvolle activiteiten; hebt u een eigen plan van aanpak gemaakt om deze structuren vaker in te zetten. Datum en tijd: Woensdag 31 oktober 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 1-2, onderbouwcoördinatoren, IB ers Ine van Schijndel-Boel - Trainer bij Onderwijs Maak Je Samen Wij laten u ongeveer een week vóór deze workshop weten waar deze 7

1.5 ipads en kleuters Naast de bekende onderbouwmaterialen biedt de ipad kleuters de gelegenheid nieuwe dingen te ontdekken op een manier die voor hen heel gewoon is: digitaal en multimediaal. Veel onderwijsontwikkelaars richten zich tegenwoordig op het maken van programma's voor tablets zoals de ipad, apps genaamd. De apps voor de onderbouw laten kleuters spelenderwijs letters, woorden en cijfers ontdekken, wat een belangrijke bijdrage kan leveren aan de ontluikende geletterdheid, woordenschat en het getalbegrip. Daarnaast biedt de ipad kleuters ook de gelegenheid om bijvoorbeeld geluiden te ontdekken, fijne motoriek te oefenen in tekenopdrachtjes, puzzels te maken en objecten te ordenen. En dit zijn nog maar enkele van de vele onderwijs-apps die momenteel gratis of tegen een lage vergoeding beschikbaar zijn. In deze workshop over ipads in de kleuterklas staan kennismaking, inspiratie en leerkrachtvaardigheden centraal. De trainer neemt u mee op safari door een grote verscheidenheid aan apps. Hij gaat specifiek in op de educatieve meerwaarde van apps, de inzet in de les (klassenmanagement) en de manier waarop je als leerkracht een educatieve app kunt zoeken en vinden (herkennen). Door het gesprek aan te gaan over waar apps aan zouden moeten voldoen en hoe je ze kunt beoordelen, verkent u de bruikbaarheid van de ipad in de klas. U oefent zelf met het beoordelen van apps en onderzoekt de bruikbaarheid ervan in uw groep door apps te koppelen aan leerlijnen. Na deze workshop hebt u: goed zicht op de mogelijkheden van de ipad (meerwaarde en organisatie in de klas) inspiratie voor het gebruik van de ipad in de klas (incl. app-overzichten) kennis en ervaring in het beoordelen van educatieve apps (incl. beoordelingsformat) Bijzonderheden: Deze workshop vindt plaats op OBS Bijlmerhorst, die behalve ruimte ook reeds geconfigureerde ipads ter beschikking stelt. Directeur Bart Vervoort zal vertellen over de ervaringen die zijn school tot nu toe in de praktijk heeft opgedaan. Datum en tijd: Woensdag 31 oktober 2012 Doelgroep: Leerkrachten onderbouw Yorick Saeijs - Trainer bij Onderwijs Maak Je Samen m.m.v. Bart Vervoort - Directeur OBS Bijlmerhorst OBS Bijlmerhorst, EGoli 12, Amsterdam Zuidoost 8

1.6 Omgaan met Cito-taal in rekenopdrachten Op veel scholen is er een discrepantie tussen de resultaten op de methodegebonden toetsen en de Cito-toetsen. Veel leerkrachten geven aan dat één van de oorzaken waarschijnlijk is dat de leerlingen niet gewend zijn aan de manier van vragen op de Cito-toetsen. Ook lijken veel leerlingen moeite te hebben met de taal in de Cito-toetsen. Kortom, tijd voor een workshop die ingaat op de vraag: Hoe bereid je kinderen voor, die bij de methodegebonden toetsen prima meekomen, maar die moeite hebben met de taal en vraagstelling van de Cito-toetsen? In deze workshop oefent u hoe u kinderen kunt voorbereiden op de Cito-rekentoetsen zonder daarbij de toets zelf teveel te oefenen (en daardoor een onbetrouwbare meting te doen). U krijgt concrete tips, voorbeelden en ideeën aangereikt om de volgende dag al in te kunnen zetten in de rekenles. Na deze workshop hebt u meer inzicht in het goed voorbereiden van kinderen op het taalgebruik en de vraagstelling in de Cito-rekentoetsen. Bijzonderheden: Wij verzoeken u voor deze workshop de Cito-rekentoetsen (M en E) van uw groep mee te nemen. Datum en tijd: Woensdag 21 november 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 1 t/m 8 Willeke Beuker - Onderwijsadviseur (Beuker Onderwijsadvies) Wij laten u ongeveer een week vóór de workshop weten waar deze 9

1.7 De motorische ontwikkeling van het kind In deze workshop wordt stilgestaan bij de motorische ontwikkeling van het kind, vooral bij de relatie tussen bewegen/spelen en leren lezen, rekenen en schrijven. Wat zijn de motorische voorwaarden voor een goede start in groep drie? De trainer zal met een presentatie, ondersteund met videobeelden en foto s van spelende kinderen in de klas, de vele aspecten van motorische ontwikkeling duiden. Als voorbereiding op deze workshop is het zinnig om eens na te gaan hoe bewegen en spelen op uw school vorm krijgt. Wordt er een methode gebruikt om systematisch motorische vaardigheden te observeren? Na deze workshop bent u in staat de verschillende invalshoeken van bewegen/spelen in relatie te brengen tot cognitieve vakken, het schrijven, de sociaal-emotionele ontwikkeling, leerrijpheid, overgewicht en observatie-instrument. Datum en tijd: Woensdag 31 oktober 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 1 t/m 8, vakleerkrachten LO, IB ers Elise van Weene - Trainer bij Motoriek.nl, docent LO, Motorisch Remedial teacher Wij laten u ongeveer een week vóór de workshop weten waar deze 10

1.8 Omgaan met een moeilijke groep Heeft u een drukke onrustige groep en begint u de grip op het reilen en zeilen in de groep te verliezen? Dan kan deze workshop een uitkomst zijn om de positieve controle op de groep terug te krijgen. De workshop wordt een afwisseling van theorie en praktijk. U krijgt handreikingen om het storende gedrag te kunnen analyseren en prioriteiten te stellen in aanpak. Het meten van gedrag komt aan de orde, zodat u aan het begin van de periode, tussendoor en aan het eind weet welke vooruitgang is geboekt. U krijgt praktische ideeën aangereikt om de sfeer en veiligheid in de groep te verbeteren. Ook zullen er voorbeelden worden gegeven om de leerlingen meer inzicht te laten krijgen in het eigen handelen en het effect daarvan op de omgeving. Dit alles is in de praktijk getoetst. Na deze cursus bent u in staat om morgen te beginnen met positief veranderen van gedrag in de groep. Datum en tijd: Woensdag 31 oktober 2012. Doelgroep: Leerkrachten alle groepen Susan de Bruin - Begeleider en trainer bij Gedragpunt Wij laten u ongeveer een week vóór de workshop weten waar deze 11

1.9 Het voeren van een diagnostisch gesprek Praten doen we de hele dag. Met sommige kinderen gaat een gesprek van een leien dakje, met andere totaal niet. Iedereen heeft zo zijn eigen stijl van communiceren. Kinderen ook. Belangrijk is dan ook: waarom voer je dit (bijvoorbeeld diagnostisch) gesprek, wat is je doel? Er zijn verschillende stijlen van gespreksvoering, welke kies je en waarom? De workshop is een afwisseling van theorie en praktijk. U onderzoekt uw eigen manier van communiceren en zoekt daarin naar uw sterke en minder sterke punten. U maakt kennis met verschillende stijlen van gespreksvoering, met verschillende doelen en verschillende redenen waarom je een diagnostisch gesprek voert. Verschillende typen kinderen worden geschetst, waarbij het belangrijk is een stijl te kiezen. Na deze cursus bent u in staat om bewuster een gespreksstijl te kiezen bij een bepaald type kind, in een bepaalde situatie. Datum en tijd: Woensdag 31 oktober 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 1 t/m 8 Jeannet Sikkema - Begeleider en trainer bij Gedragpunt Wij laten u ongeveer een week vóór de workshop weten waar deze 12

2.1 Rekendomein breuken Passend rekenonderwijs vraagt veel van een leerkracht: naast veel vaardigheden op pedagogisch en organisatorisch gebied, wordt er ook veel van je rekenvaardigheden gevraagd. Je moet als leerkracht immers kunnen aansluiten bij het oplossingsniveau van de leerling en voor veel opgaven zijn meerdere oplossingsmanieren op verschillend niveau mogelijk. Met name in de bovenbouw vraagt dit de nodige expertise van een leerkracht. Hoeveel oplossingsmanieren beheers je zelf eigenlijk? Kun je snel en flexibel meedenken met elke leerling? Kun je sommen gemakkelijk aanpassen aan het niveau van de leerling? En hoe gebruik je de verschillende oplossingsmanieren om kinderen op een hoger rekenniveau te brengen? Drie van de lastigste rekendomeinen zijn breuken, procenten en meten. In deze workshop gaan we in op het domein breuken. U oefent de eigen rekenvaardigheid met verschillende oplossingsmanieren, op verschillende niveaus. Vanzelfsprekend sluiten we hierbij aan bij de didactiek van de methodes die nu op school gebruikt worden en gaan we in op de vraag hoe u deze vaardigheid en kennis van oplossingsmanieren goed kunt inzetten in de groep. Een groep die divers zal zijn qua rekenniveau, maar ook divers in leerstijlen en oplossingsstrategieën. Na deze workshop heeft u uw kennis van de rekendidactiek rondom breuken opgefrist en aangevuld met actuele inzichten. U heeft uw eigen vaardigheid geoefend en verbeterd. U kunt nu meerdere oplossingsmanieren aandragen, passend bij verschillende leerstijlen van de leerlingen. Datum en tijd: Woensdag 21 november 2012 Doelgroep: Leerkrachten bovenbouw Liesbeth van Well - Orthopedagoog en Opleider Speciale Onderwijszorg bij VU Wij laten u ongeveer een week vóór de workshop weten waar deze 13

2.2 ADHD en rekenen: de verdieping Deze workshop gaat verder waar de workshop uit schooljaar 2011-2012 is gestopt, en zal dieper ingaan op de materie ADHD en rekenen. U gaat gericht oefenen met de toen aangereikte begeleidingsmogelijkheden van kinderen met ADHD in de klas tijdens de rekenles. Deze worden verder uitgeoefend en van diepere inzichten voorzien. Het leren van elkaar en elkaars experimenten op dit thema staan centraal. De bijeenkomst heeft een intervisiekarakter, waarbij de cursusleider u voorziet van een leidraad voor effectieve aanpakken voor leerlingen met ADHD. U leert van de cursusleider, maar nadrukkelijk ook van elkaar, wat effectieve aanpakken zijn in de klas: good practices. Ter voorbereiding zal bij de uitnodiging een week voorafgaand aan de cursus een casusomschrijving worden meegestuurd. U wordt verzocht deze ingevuld mee te nemen. Indien voor handen vragen we deelnemers videomateriaal mee te nemen. Na deze cursus hebt u intensief gereflecteerd op uw eigen gedrag ten behoeve van de leerling met ADHD tijdens de rekenles. Daarnaast hebt u uw handelingsrepertoire aangevuld met aanpakken uit de PowerPointpresentatie, maar ook met werkzame aanpakken van medecursisten. Datum en tijd: Woensdag 21 november 2012 Doelgroep: De workshop is vooral gericht op leerkrachten die in maart 2012 de workshop Concentreren kun je leren. Omgaan met drukke kinderen en rekenproblemen volgden. Leerkrachten die deze workshop destijds niet hebben bijgewoond zijn echter ook welkom; de trainer zal aan het begin van de bijeenkomst een samenvatting geven. Berber Klein - Orthopedagoog en Opleider Speciale Onderwijszorg bij VU Onderwijscentrum Wij laten u ongeveer een week vóór de workshop weten waar deze 14

2.3 ADI en kleutergroepen Het Activerende Directe Instructiemodel is een veel gebruikt lesmodel in Amsterdam Zuidoost. In alle groepen wordt verwacht dat de zeven basiskenmerken van het ADI-model terug te zien zijn in de lessen, ook bij de kleutergroepen. In deze workshop wordt ingegaan op de vraag hoe je dit het beste kunt doen bij de groepen 1 en 2. In de workshop wordt zoveel mogelijk naar de dagelijkse praktijk gekeken waarbij een antwoord gegeven wordt op de volgende vragen: Wat betekent het om te werken volgens het ADI-model met kleuters? Wat zijn de voordelen? Zijn er verschillen als je met homogene of met samengestelde groepen werkt? Welke leerkrachtvaardigheden worden van je verwacht als er volgens het ADI-model wordt gewerkt bij de kleuters? De workshop is toegespitst op het werken aan de taaldoelen in de kleuterperiode. De bijeenkomst start met een presentatie over de volgende onderwerpen: Werken aan doelgerichte routines bij beginnende geletterdheid en de mondelinge taalontwikkeling in de kleuterperiode. Handelingsgericht aan taaldoelen werken. Hoe doe je dat binnen het ADI-model? Wat zijn de mogelijkheden van een leerling en wat is er in het onderwijs nodig om dit te bereiken? Hoeveel tijd moet je besteden aan de routines bij beginnende geletterdheid en de mondelinge taalontwikkeling? Hoe ziet de opbouw van een ADI-les bij kleuters eruit? Extra zorg en ondersteuning voor kinderen met een zwakke taalontwikkeling. In het tweede deel van de workshop staat de vraag centraal hoe u het ADI-model in uw dagelijkse praktijk kunt toepassen. Na deze workshop weet u hoe het ADI-model in een kleuterprogramma kan worden toegepast. Datum en tijd: Woensdag 21 november 2012 Doelgroep: Leerkrachten onderbouw Henk Sitser - Taalspecialist bij ABC Onderwijsadviseurs Wij laten u ongeveer een week vóór de workshop weten waar deze 15

2.4 Rekenwonders: probleem oplossen in de rekenles In deze workshop krijgt u ideeën voor het stimuleren van kritische en creatieve denkvaardigheden bij leerlingen. Hierbij ligt de focus op probleemoplossen in de rekenwiskundeles. Ook staan we stil bij het ontwikkelen van metacognitieve vaardigheden bij leerlingen. U maakt kennis met succesvolle didactische strategieën die stimuleren dat leerlingen zich samen, betekenisvol lerend, ontwikkelen tot creatieve en kritische probleemoplossers. Strategieën waarmee u de volgende dag direct aan de slag kunt met uw leerlingen. In deze workshop werkt u vooral praktisch door didactische werkvormen zelf te ervaren, zodat u deze effectief in kunt bouwen in uw rekenwiskundelessen. Er wordt met uw eigen rekenmethode gewerkt. Om die reden vragen wij u de handleiding en één leerlingboek mee te brengen naar de workshop. Na deze workshop bent u in staat om aan de hand van didactische strategieën kritisch en creatief denken van leerlingen te stimuleren binnen het probleemoplossen in de rekenwiskundeles. Datum en tijd: Woensdag 21 november 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 1 t/m 8 Maartje Weterings - Trainer en adviseur bij Bazalt Wij laten u ongeveer een week vóór de workshop weten waar deze 16

2.5 Van papieren tijger naar apenkooien. Het clusteren van kinderen in een heterogene kleutergroep. Basisscholen willen het handelingsgericht en opbrengstgericht werken implementeren in alle groepen. Onderdeel van HGW en OGW is het werken met groepsplannen. In de groepen 3 t/m 8 wordt gewerkt met gedifferentieerde instructie op drie niveaus. In heterogene kleutergroepen hebt u te maken met verschillen in leeftijd, in ontwikkelingspotentie en in beschikbare leertijd. Daardoor lijkt clusteren ingewikkeld. Maar dat hoeft niet! Met behulp van een beslisboom en een format kunnen leerkrachten van groep 1 en 2 hun kinderen op een gemakkelijke manier meerdere keren per jaar indelen. Dit is een snelle manier om een basis te leggen voor het groepsplan. Zo wordt het groepsplan geen papieren tijger, maar werk je dagelijks gericht aan de doelen van het groepsplan. Net als apenkooien, het spel waarbij je alle toestellen in de gymzaal kon gebruiken, maar niet op de vloer mocht komen. Planmatig, uitdagend, speels en de ontwikkeling stimulerend! De trainer presenteert een beslisboom en format waarmee u uw leerlingen gemakkelijk kunt indelen. Daarna gaat u met een praktische werkopdracht aan de slag. Voor deze workshop hebt u de namenlijst van uw groep nodig. Wilt u die meenemen naar de workshop? Na deze workshop kunt u verder met het uitbouwen van de huidige werkwijze met betrekking tot didactisch differentiëren en de uitwerking voor heterogene groepen in de onderbouw. Bovendien beschikt u over een praktisch hulpmiddel om op een snelle manier uw groep een aantal keer per jaar te clusteren ten behoeve van het groepsplan. Bijzonderheden: deze workshop is een herhaling van de gelijknamige workshop die Marjan Beentjes verzorgde tijdens de Learning Fair van 6 juni 2012. Datum en tijd: Woensdag 21 november 2012 Doelgroep: Leerkrachten heterogene onderbouwgroepen 1 en 2 Marjan Beentjes - Trainer HGW, specialist onderbouw bij Van Kooten & co Wij laten u ongeveer een week vóór de workshop weten waar deze 17

2.6 Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong Hoe kunt u tegemoetkomen aan slimme kleuters, zonder dat u moet overstappen naar een geheel ander onderwijsconcept? Het is belangrijk voor leerling, leerkracht én ouders dat het onderwijs aan kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong op een goede manier wordt vormgegeven. Tijdens deze workshop ontvangt u praktische handvatten om verantwoord in te spelen op een ontwikkelingsvoorsprong in de kleutergroep. Deze workshop is gericht op leerkrachten en IB ers die werkzaam zijn in de onderbouw en die daar de kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong structureel passend onderwijs willen bieden. De opzet en inhoud van de workshop is gericht op het maken van een verbinding tussen theorie, actuele informatie en een praktische vertaling naar de praktijk. De workshop geeft handvatten voor de meest voorkomende knelpunten aan begeleiding, kennis en organisatie waar u dagelijks mee te maken krijgt. en van de workshop: U weet wat de kenmerken zijn van kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong. U kunt kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong herkennen en signaleren. U ontvangt tips en tools om de signalering in kaart te brengen. U weet welke structurele aanpassingen u kunt doen in uw eigen praktijk, om aan de ontwikkelingsbehoeften van kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong te voldoen. U kunt bestaande ontwikkelingsmaterialen verrijken, zodat deze een hoger denkniveau aanspreken. Datum en tijd: Woensdag 21 november 2012 Doelgroep: Leerkrachten (onderbouw), IB ers Martine Creemers - Adviseur en trainer bij Onderwijs Maak Je Samen Wij laten u ongeveer een week vóór de workshop weten waar deze 18

2.7 Ontwikkelingen rond passend onderwijs Passend Onderwijs heeft een nieuwe wettelijke basis, er verandert veel. Voor besturen en directies en IB ers, maar vooral ook voor jezelf als leerkracht. Om enkele veranderingen en ontwikkelingen te noemen: de verantwoordelijkheid voor goede onderwijsondersteuning komt nog meer bij scholen/ schoolbesturen te liggen, de rugzakjes verdwijnen, de indicatiestelling wordt opgeheven, de ambulante begeleiding wordt anders georganiseerd. Van leerkrachten wordt in de klas steeds meer gevraagd als het gaat om specifieke aandacht en zorg. Het is goed te weten waarom al deze ontwikkelingen op gang zijn gebracht. Wat wordt nu met de nieuwe wetgeving beoogd, hoe wordt dit op het niveau van de stad/stadsdeel vorm en inhoud gegeven en wat betekent dit voor de school en de klas? Daarnaast worden de taken van Jeugdzorg ook steeds dichterbij belegd en vloeien deze meer en meer samen met onderwijsondersteuning. Tijdens deze workshop word je geïnformeerd over de laatste ontwikkelingen die voor jouw werk als leerkracht ertoe doen. Er is volop gelegenheid voor vragen en opmerkingen. Je bent op de hoogte van de veranderingen die op landelijk, stedelijk en stadsdeelniveau spelen. Datum en tijd: Woensdag 21 november 2012 Doelgroep: Leerkrachten groep 1 t/m 8 Gert van den Ham - Coördinator Samenwerkingsverband Zuidoost Wij laten u ongeveer een week vóór de workshop weten waar deze 19

Projectenbureau Primair Onderwijs Zuidoost Krimpertplein 30a 1104 PH Amsterdam telefoon: (020) 600 13 41 fax: (020) 368 13 29 e-mail: secretariaat@ppozo.nl website: www.omdatelkkindteltinzuidoost.nl 20

Aanmeldingsformulier (1) Naam school: Voor welke workshop wilt u uzelf of collega s aanmelden? Graag per workshop één formulier gebruiken. Woensdag 31 oktober 2012 Woensdag 21 november 2012 1.1 School Wide Positive Behavior 1.2 Rekendomein procenten 1.3 Nieuwsrekenen 1.4 Ruimtelijke structuren en getalbegrip bij kleuters 1.5 ipads en kleuters 1.6 Omgaan met Cito-taal in rekenopdrachten 1.7 De motorische ontwikkeling van het kind 2.1 Rekendomein breuken 2.2 ADHD en rekenen: de verdieping 2.3 ADI en kleutergroepen 2.4 Rekenwonders: probleem oplossen in de rekenles 2.5 Van papieren tijger naar apenkooien 2.6 Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong 2.7 Ontwikkelingen rond passend onderwijs 1.8 Omgaan met een moeilijke groep 1.9 Het voeren van een diagnostisch gesprek Wie meldt u voor deze workshop aan? Naam Functie + indien van toepassing groep: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Uw naam: Handtekening Dit formulier graag uiterlijk 15 oktober 2012 faxen naar (020) 368 13 29, of scannen en mailen naar secretariaat@ppozo.nl Per post opsturen kan ook: ons adres is Krimpertplein 30 A, 1104 PH Amsterdam Zuidoost. 21

Projectenbureau Primair Onderwijs Zuidoost Krimpertplein 30a 1104 PH Amsterdam telefoon: (020) 600 13 41 fax: (020) 368 13 29 e-mail: secretariaat@ppozo.nl website: www.omdatelkkindteltinzuidoost.nl 22

Aanmeldingsformulier (2) Naam school: Voor welke workshop wilt u uzelf of collega s aanmelden? Graag per workshop één formulier gebruiken. Woensdag 31 oktober 2012 Woensdag 21 november 2012 1.1 School Wide Positive Behavior 1.2 Rekendomein procenten 1.3 Nieuwsrekenen 1.4 Ruimtelijke structuren en getalbegrip bij kleuters 1.5 ipads en kleuters 1.6 Omgaan met Cito-taal in rekenopdrachten 1.7 De motorische ontwikkeling van het kind 2.1 Rekendomein breuken 2.2 ADHD en rekenen: de verdieping 2.3 ADI en kleutergroepen 2.4 Rekenwonders: probleem oplossen in de rekenles 2.5 Van papieren tijger naar apenkooien 2.6 Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong 2.7 Ontwikkelingen rond passend onderwijs 1.8 Omgaan met een moeilijke groep 1.9 Het voeren van een diagnostisch gesprek Wie meldt u voor deze workshop aan? Naam Functie + indien van toepassing groep: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Uw naam: Handtekening Dit formulier graag uiterlijk 15 oktober 2012 faxen naar (020) 368 13 29, of scannen en mailen naar secretariaat@ppozo.nl Per post opsturen kan ook: ons adres is Krimpertplein 30 A, 1104 PH Amsterdam Zuidoost. 23

Uitgave van: Projectenbureau Primair Onderwijs Zuidoost Krimpertplein 30a 1104 PH Amsterdam telefoon: (020) 600 13 41 fax: (020) 368 13 29 e-mail: secretariaat@ppozo.nl website: www.omdatelkkindteltinzuidoost.nl 121106 24