De zes denkhoeden van Edward de Bono Een wereldberoemde techniek om creatief en lateraal te denken
Index 1.0 De zes hoeden techniek van de Bono 2.0 Meerwaarde van de zes hoeden techniek 3.0 Voordelen van de zes denkhoeden techniek 4.0 De bedenker van de zes hoeden techniek 5.0 De zes hoeden techniek uitgelegd 6.0 Vragen bij de zes hoeden techniek 7.0 De zes denkwijzen toegelicht
1.0 De zes hoeden techniek van Bono De zes hoeden techniek van Bono is een goede techniek om uitdagingen aan te gaan, problemen op te lossen en samen tot het juiste besluit te komen. Deze techniek is ontwikkeld door Edward de Bono en gaat uit van het idee dat mensen vaak geneigd zijn problemen steeds op eenzelfde manier te benaderen. Door heel bewust verschillende denkhoeden te gebruiken, word je gedwongen om het probleem ook eens van een andere kant te bekijken en steeds vanuit verschillende perspectieven te benaderen. Een denkhoed staat voor een manier van denken. Er zijn zes denkhoeden en iedere kleur symboliseert een andere manier van denken. Je kijk op een situatie hangt dus af van de hoed die je op hebt. Het denkproces wordt geanalyseerd, afgebroken en opgesplitst in verschillende denkrollen die door denkhoeden worden voorgesteld. Deze techniek kan goed in een samenwerkoefening of in een vergadering gebruikt worden. Elke deelnemer speelt dan de rol die bij de denkhoed hoort. De 'blauwe hoed' speelt dan de voorzittersrol. 2.0 Meerwaarde van de zes hoeden techniek De denkhoeden techniek is bij uitstek geschikt om de creativiteit binnen de besluitvorming te bevorderen. Je bekijkt de vraagstelling vanuit een volledig nieuw gezichtspunt. Dat levert verrassend nieuwe invalshoeken en alternatieven op. Je zult ook merken dat het makkelijker wordt om over te schakelen naar een andere manier van denken. Ineens begrijp je bijvoorbeeld de argumenten van je collega veel beter. Nog een groot voordeel is dat iedereen zich volledig kan concentreren op één ding. Je hoeft je even niet bezig te houden met de andere invalshoeken. Bovendien heeft de techniek een groot strategisch belang. Doordat je een bepaalde hoed opzet, kun je dingen denken en zeggen die je anders nooit zou hebben gedacht of gezegd. 3.0 Voordelen van zes hoeden techniek Maakt het mogelijk om dingen te zeggen zonder risico. Help je om uit je gebruikelijke rol stappen Helpt om gezamenlijk en snel in een discussie te schakelen. Maakt meerdere perspectieven zichtbaar. Geeft regels voor het denk- en communicatie proces. Zorgt voor een duidelijke focus tijdens het denken. Verbetert de onderlinge communicatie. Verbetert de gezamenlijke besluitvorming.
4.0 De bedenker van de zes hoeden techniek Edward de Bono (Malta, 19 mei 1933) is een Britse psycholoog, arts en managementauteur. Hij studeerde met een Rhodesbeurs aan de Universiteit van Oxford en verzorgde colleges aan de universiteiten van Oxford, Cambridge, Londen en Harvard. Voor de BBC maakte hij de televisieserie De Bono's Thinking Course en voor de Duitse WDR The Greatest Thinkers. De Bono bedacht onder andere de term 'lateraal denken' en het concept van de 'zes denkhoeden'. Een mooi voorbeeld van wat hij bereikt heeft met het lateraal denken concept zijn de Olympische Spelen in Los Angeles in 1984, de eerste spelen die winstgevend waren. De organisatie directeur, Peter Ueberroth, schreef dit succes toe aan de Bono. Zijn methode gaat ervan uit dat het denkvermogen van mensen uit tenminste zes denkwijzes bestaat: objectief, subjectief, positief, negatief, creatief en analytisch. De Bono stelt dat in het Westerse denken aan de rationele en kritische denkwijze de voorkeur wordt gegeven. Deze logische denkwijze is effectief voor redelijk voorspelbare en terugkerende situaties maar niet voor ingewikkelder problemen. Dan is het nodig dat mensen ookgebruik maken van hun creatieve en intuïtieve denkvermogens.
5.0 De zes hoeden techniek uitgelegd De rode hoed: emotioneel denken Deze hoed staat voor emoties, spontaniteit, gevoel en intuïtie. Je reageert vanuit je gevoel en hoeft geen argumenten te geven. Hoe voel ik me hierbij, wat zegt mijn intuïtie me? De witte hoed: objectief denken Deze hoed staat voor feiten, cijfers en informatie. Je gaat uit van objectieve informatie. Wat weet ik en wat niet? De zwarte hoed: kritisch denken Deze hoed staat voor zwartkijken, voor nadruk op het negatieve en op aanwezige risico s. Je bent advocaat van de duivel, voorzichtig, pessimistisch. Pas op! Het kan hier gevaarlijk, moeilijk zijn. De gele hoed: positief denken Deze hoed staat voor positief en constructief denken, optimistisch zijn.je bent op zoek naar voordelen en bekijkt het van de zonnige kant. Wat is goed en haalbaar in het idee? De groene hoed: creatief denken Deze hoed staat voor creativiteit, groei, energie en leven. Je brengt alternatieven en nieuwe ideeën aan. Je bent opbouwend, vruchtbaar en mag freewheelen (vrij associëren) in je manier van denken. Hoe kan het anders? De blauwe hoed: analytisch denken Deze hoed staat voor afstandelijkheid en controle. Je bent de dirigent die het proces in de gaten houdt. Je evalueert wat is bereikt, stelt vast wat de volgende stap moet zijn. Welke actie onderneem ik, wat organiseer ik, wat is het besluit?
1.0 6.0 Vragen bij de zes hoeden techniek Rode hoed = gevoelshoed Hoe voel ik me daarbij? Hoe voel ik me nu? Welk voorgevoel heb ik? Wat voel ik aan? Zwarte hoed = pas op-hoed Wat kan er fout gaan? Wat is het probleem precies? Waarom is dit moeilijk? Waar is er gevaar te bekennen? Wat kunnen de risico s zijn? Groene hoed = ideetjeshoed Kan ik dit anders doen? Hoe? Wat kan ik zoal doen? Hoe los ik iets op? Hoe kunnen we dit anders doen? Ik heb een nieuw idee! Ik zoek een andere weg om dit op te lossen. Als we nu eens? Blauwe hoed = planhoed Waar en wanneer doe ik iets? Wat moet ik doen? Hoe ga ik dat doen? Witte hoed = weethoed Wat weet ik al en wat nog niet? Welke informatie moet/kan ik vinden in boeken, op internet, Welke vragen stel in aan anderen? Is mijn informatie juist? Hoe weet ik dat? Is mijn informatie volledig? Ken ik ieders standpunt? Beschik ik over alle feiten? Gele hoed = goede punten hoed Wat zijn de voordelen? Wat gaat er goed?
Waarom zal dit wel lukken? Waarom is dit belangrijk? Wat is er aantrekkelijk in het idee? 7.0 De zes denkwijzen toegelicht 1 2 3 4 5 6 Objectief denken Subjectief denken Positief denken Negatief denken Creatief denken Analytisch denken Wit is geen kleur; het is blanco, neutraal en daarmee een treffende metafoor voor het objectieve denken. In het witte denken staan feiten,cijfers en gegevens centraal. In dit denken is er ruimte voor onderzoek. Maar ook voor het onbevooroordeelde luisteren. Argumenten, meningen of conclusies zijn in het witte denken niet aan de orde. Rood is de kleur van warmte, vuur en liefde en metafoor voor het subjectieve denken. In het rode denken staan gevoelens en intuïtiecentraal. Het is het tegenovergestelde van het witte, rationele denken. In het rode denken is er ruimte voor emoties, persoonlijke meningen,vermoedens en ingevingen. Emoties kunnen positief en negatief zijn. Geel is de kleur van de zon, een vrolijke kleur en metafoor voor het positieve denken. In het gele denken staan de voordelen en de kansencentraal. Daarin is ruimte om na te denken over de positieve kanten van een vraagstuk. Geel is ook de kleur van in beweging brengen en van constructief denken. NEGATIEF Zwart is de kleur van de nacht, een sombere kleur en symbool voor negatief denken. In het zwarte denken staan de nadelen gevaren, risico s centraal. Daarin is ruimte om na te denken over waarom iets niet zal lukken. Het is het kritische denken dat in het Westen zeer goed ontwikkeld is. Groen is de kleur van het land waarin nieuwe gewassen groeien en daarmee een metafoor voor het creatieve denken. In het groene denken is er ruimte voor nieuwe ideeën, alternatieven en oplossingen. De Bono zegt hierover Het menselijk brein is berekend op het vormen van patronen om die steeds opnieuw te gebruiken, terwijl alles wat niet in deze patronen past, wordt afgekeurd. De meeste denkers hebben behoefte aan zekerheden. Ze willen het graag bij het juiste eind hebben. Maarcreativiteit is een proces waarin provocatie, exploratie en risico s een rol spelen. Creativiteit is het spelen met gedachten Blauw is de kleur van de hemel. Van daaruit heb je zicht over het geheel. Daarmee is blauw een treffende metafoor voor het analytische denken. Daarin is ruimte voor beschouwen, het geheel van een afstand bekijken en van conclusies trekken. In het blauwe denken worden ook prioriteitengesteld en afspraken gemaakt. Het structureren van een gesprek of een vergadering. Zwart is de kleur van de nacht, een sombere kleur en metafoor
Heel in het kort zijn dit de denkstijlen van de 6 hoeden: Met deze hoed op zorg je dat het denkproces vlot verloopt en er niet afgedwaald wordt. De witte hoed zet je op wanneer je pure feiten wilt benoemen. Alles dus zo objectief en neutraal mogelijk. Rood staat voor intuïtie, vermoedens, meningen, gevoelens en emoties, die mogen ook een plek krijgen. De groene hoed gaat uitgebreid op zoek naar alternatieven, oplossingen en innovatieve benaderingen. Zwart voor wanneer je op zoek bent naar de risico's, valkuilen en redenen waarom het fout is gegaan of kan gaan. De gele hoed probeert alles van de positieve en constructieve kant te bekijken.