Handelingsgerichte diagnostiek (HGD) Ontmoetingsdag 2014, Antwerpen Recente ontwikkelingen HGD & relatie met handelingsgericht werken (HGW) Noëlle Pameijer, school/kinderpsycholoog, stichting Elan & samenwerkingsverband Unita 1 Wat is verbeterd sinds 2004? 1. Meer evidence based 2. Passend bij HGW op school 3. Twee fasen eenvoudiger 4. Sterker: rol leerling, relatie leraar/leerling, onderwijsondersteunend gedrag ouders 5. Nieuw: veranderingsgerichte vragen! 6. Voor multidisciplinaire teams: HGD-light 2 1. Meer evidence-based maar wat voor evidentie (Van Yperen, 2014)? Research based (wetenschap) Practice based (professionals) Opinion based (professionals & cliënten) Value based (ethische codes) 3 1
Voorbeeld: research based Hattie (2009; 2013) Any classroom; Anywhere 800 meta-analyses, 50.000 onderzoeken Interventies die werken, beetje werken en niet werken ( lijstjes versus PASSIE) Implicaties HGD: voor de diagnost (proces) voor hypothesen & aanbevelingen (inhoud) 4 Plaats onderstaande interventies in volgorde van effectiviteit Individueel onderwijs Doubleren Directe feedback: informatief positief bekrachtigend Evaluatie a.d.h.v. toetsgegevens Kwaliteit instructie verhogen/directe instructie model Leerlingen labelen Klassen verkleinen Positieve leraar leerling relatie Ouders (in school) het leren laten begeleiden/ouderbetrokkenheid en samenwerken met ouders Doelen samen met/door leerlingen stellen Interventie > 0.4 = zeer effectief, 0.0-0.4 = licht effectief, < 0.0 = negatief effect Effectiviteit 1. Directe gerichte feedback: informatief positief bekrachtigend 2. Kwaliteit instructie verhogen/directe instructie 3. Evaluatie a.d.h.v. toetsgegevens 4. Positieve relatie leraar - leerling 1.13 1.00/0.82 0.90 0.72 5. Ouders (in school) het leren laten begeleiden/ ouderbetrokkenheid & samenwerken met ouders 0.55/0.46 6. Doelen samen met/door leerlingen stellen 0.52 7. Individueel onderwijs 0.22 8. Leerlingen labelen 9. Klassen verkleinen 0.05 0.05 10. Doubleren - 0.15 2
Effectieve leraren? Behandelen niet alle leerlingen hetzelfde, experimenteren bewust & doelgericht en evalueren hun aanpak (Marzano, 2007) Zien gedrag van leerlingen en ouders (en collega s) als waardevolle feedback op hun handelen (Hattie, 2009) 7 Effectieve diagnosten? Super - diagnosten boeken meer progressie dan collega s (Duncan e.a., 2010): Zoeken systematisch feedback, monitoren voortgang in licht van hun doelen Blijven kritisch naar zichzelf: het kan altijd beter Benutten recente kennis in analyse en advies Volgen structuur in proces, bewust van valkuilen, zoals tunnelvisie 8 Power of feedback 1.Feed up (FU): waar willen we heen (doel): wat zien/horen/merken we dan? 2.Feedback (FB): hoe dichtbij doel zijn we al (wat is al bereikt door inzet van )? 2.Feed forward (FF): hoe verder om nog dichter bij doel te komen (wat gaan we doen; wat kan ik doen als )? 9 3
Handelingsgerichte diagnost Staat model, bespreekt FU, FB & FF met leerling: kleine snelle doelen? met leraren: effectief leraargedrag? met ouders: onderwijsondersteunend gedrag? Vraagt zelf ook om feedback FU: de 7 uitgangspunten FB: wat ging goed? FF: wat kan beter? 10 2. Passend bij HGW: 7 x HGW 7 x HGD 1. Samen doelen formuleren en evalueren 2. Onderwijs/opvoedbehoeften: wat heeft kind nodig om? 3. Wisselwerking: afstemming op behoeften zodat 4. Leraren en ouders doen ertoe: relatie leraar/leerling, onderwijsondersteunend gedrag ouders en ondersteuningsbehoeften: wat hebben zij nodig om? 5. Positieve van kind, leerkracht en ouders benutten om 6. Samenwerken met kind, leraar & ouders zodat 7. Systematiek & transparantie (metacommunicatie) zodat Onderwijsbehoeften: van HGD HGW in de klas Essential for Some, Beneficial for All (Hargreaves, 2013) Dat wat goed is voor leerling met (label) is ook goed voor leerlingen met Hulpzinnen instructie, opdrachten, feedback, leeromgeving, leraar die.. Zijn er meer leerlingen die? Leren van & met andere kinderen (0.50) 12 4
3. Fasen HGD - cyclus 1. Intake 2. Strategie 3.Onderzoek 4.Integratie/ aanbeveling Onderzoeksfase kan overgeslagen worden! 5. Advies & evaluatie Twee reflectie - fasen eenvoudiger Strategiefase (van 6 4) Wat moeten we nog weten & waarom? Integratie/aanbevelingsfase (van 8 5): Wat wíllen & wat kúnnen we veranderen? Beide fasen: bescherming tegen tunnelvisie Transactionele hypothesen (.. of..?) Alternatieve aanbevelingen (.. of..?) 14 4a. Leerling meer betrekken Wat vinden leerlingen? (naar Colpin, 2011) Fijn als: Positieve informatie Betrokken bij met wie wat wordt besproken Diagnostiek ondersteuning op school/thuis Niet fijn als: Geen grip op proces, privacy geschonden Diagnostiek afwijzing of straf 15 5
Waarom en hoe? IVRK (2014, # 12): recht van kinderen om geïnformeerd én gehoord te worden Meedoen bij analyse, doelen & oplossingen Grip leerling op proces: wat bespreek je met wie, waarom, wanneer, hoe? Tips leerling? Behoud vertrouwen en bewaak privacy Wat wil jij dat ik je leraar en ouders wel/niet vertel of vraag? Wat kan je zelf doen en hoe? 16 4b. Relatie leraar/leerling Relatie doet ertoe, vooral bij kwetsbare leerlingen Effect conflict-relatie jonge leerling op schoolloopbaan (Verschueren, 2008) Leraar staat model voor beeld van leerling effect op groep (Koomen e.a., 2011) Relatie is met HGD te verbeteren (effectief: 0.76) 17 4c. Onderwijsondersteunend gedrag 1. Opvoedgedrag van ouders - Op tijd naar bed/op school, gezond eten, verzuim - TV, games, lezen, bibliotheek, musea - Achter schoolbeleid staan, leerkracht ondersteunen 2. Betrokkenheid bij school - Belangstelling tonen, vorderingen volgen, goed gedrag op school waarderen, inzet leraar waarderen & compliment geven - Thuis extra oefenen, helpen met huiswerk en werkstuk - Meedenken bij aanpak kind, kennis met school delen 3. Verwachtingen leren en gedrag: hoog maar realistisch 18 6
5. Veranderingsgerichte vragen Tijdens proces veranderen leerling, leraar & ouders (en diagnost?) Analyse (attributies, wanneer wél) & aanbevelingen (oplossingen): betekenisvol Veranderingsgerichte vragen & hypothesen: als lukt het dan om? Tussen intake en advies: aan de slag met een experiment 19 6. Samen proces door, samen puzzelen 5 Fasen 3 stappen HGD light Doel: vragen & beslissingen Overzicht: wat gaat goed en wat moeilijk? Inzicht: hoe zou het kunnen komen dat? Uitzicht: wat gaan we doen, doel en hoe? 20 Visualisering in multidisciplinair team Leerling: + -? doel & hoe? Onderwijs: + -?doel & hoe? Opvoeding: + -? doel & hoe? 21 7
Bronnen Herziening rode HGD-boek (2014) met Vlaams Voorwoord & bewerkingen in downloads Paarse Vlaamse boek HGW in de klas Samen Sterk: Ouders & School! 22 8