s tichting b ouwr esearch Montage van pvc-kozijnen Inbouwprincipes en verwerkingsrichtlijnen
ü I lil I 1 @O @) Q.., @[p)@[füo[fü@ I [IJ [ ül) =- 1ITIîJ l1ilîl @ W@@@l @ül) @[f@@@ü@ ' {til 1hlll1l [i2) litiîj@lîl [JO@l @l L L'!;J Ç! I {/ litiîj @ l1il îl @l @ JJ;J-!::::!J rapporteur: ir. G. A. J. van 't Loo
s tichti ng Montage van pvc-kozijnen Inbouwprincipes en verwerkingsrichtlijnen Rotterdam, 1989 Tweede, gewijzigde druk
De stichting stelt zich ten doel: a. in de bouwnijverheid produktiviteit en kwaliteit te verhogen, en de continuïteit in de werkgelegenheid te bevorderen; b. de kennis op het terrein van de bouwnijverheid te vergroten en te verspreiden naar en binnen alle organisaties waarmede de stichting een relatie onderhoudt; c. voorts al hetgeen dat met een en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin des woords. De stichting en degenen die aan deze publikatie hebben medegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het verwerken - volgens de huidige stand van wetenschap en techniek - van de in deze publikatie vervatte gegevens. Nochtans moet de mogelijkheid dat zich toch onjuistheden in deze publikatie zouden bevinden niet worden uitgesloten. Degene die van deze publikatie gebruik maakt, aanvaardt daarvoor het risico. De stichting sluit, mede ten behoeve van degenen die aan deze publikatie hebben meegewerkt, iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van informatie in deze publikatie. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Stichting Bouwresearch. No part of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm or any other means without written permis sion from the Stichting Bouwresearch.
3 INHOUD WOORD VOORAF 7 SAMENVA TTI NG 9 SUMMARY 11 INLEIDING 13 1.1 1.2 1.3 Probleemstelling Doelstelling Opzet van het rapport 13 14 15 2 ALGEMENE FUNCTIONELE EISEN 17 2.1 Inleiding 2.2 Veiligheidsaspecten 2.2.1 Aspecten die verband houden met sterkte en stijfheid 2.2.2 Aspecten die verband houden met brandveiligheid 2.3 Toepasbaarheidsaspecten 2.3.1 Aspecten die verband houden met de dichtheid 2.3.2 Bouwfysische aspecten (warmte, vocht, geluid) 2.3.3 Tolerantie- en voegbewegingsaspecten 2.4 Duurzaamheidsaspecten 2.4.1 Aspecten die verband houden met behoud van prestatie 2.4.2 Kosten- en onderhoudsaspecten 17 18 18 19 21 21 23 24 25 25 25 3 SPECIFIEKE EISEN TEN AANZIEN VAN DE GEVEL- OPENING (VOOR PLAATSING) 27 3.1 Algemeen 27
4 3.2 Het stel kozijn 27 3.2.1 De afmetingen van het stel kozijn 27 3.2.2 Profilering van de stijlen en regels van het stel kozijn 28 3.2.3 Overige aspecten met betrekking tot het stel kozijn 30 4 SPECIFIEKE EISEN TEN AANZIEN VAN HET GEVEL- ELEMENT (VOOR PLAATSING) 40 4.1 4.2 4.3 Algemeen De afmetingen Overige aspecten 40 40 42 5 DE STREEFVOEG, DE MINIMAAL AAN TE HOUDEN VOEG EN DE MINIMAAL BENODIGDE VRIJE FLENSBREEDTE VAN HET PVC-RANDPROFIEL 44 5.1 Algemeen 5.2 Grafiek voor de streefvoeg en minimaal aan te houden voeg in de praktijk voor zij-aanslliitingen alsmede voor de minimaal benodigde vrije flensbreedte bij bovenaansluitingen in relatie tot de afmeting van het. PVC-element (kleur wit) 5.3 Grafiek voor de streefvoeg en de minimaal aan te houden voeg bij bovenaansluitingen in relatie tot de afmeting van het PVC-gevelelement 5.4 Grafiek voor minimaal benodigde vrije flensbreedte bij bovenaan sluitingen in relatie tot de afmetingen van het PVC-gevelelement 44 47 49 50 6 SPECIFIEKE EISEN, TE STELLEN AAN BIJ HET PLAATSEN TOEGEPASTE MATERIALEN 51 6.1 Algemeen 51
'5 6.2 Verduurzamings-/afwerkingsmiddelen ten behoeve van het stel kozijn 51 6.3 Buitendichtingsmaterialen/-produkten 52 6.4 Binnendichtingsmaterialen/-produkten 56 6.5 Verankeringsmaterialen/-produkten 58 6.6 Diverse materialen/produkten 62 7 VERWERKINGSVOORSCHRIFTEN 65 7.1 Algemeen 65 7.2 Werkvoorbereiding 65 7.3 Opslag 65 7.3.1 Opslag elementen 65 7.3.2 Opslag bijkomende' mate'rialen/produkten 67 7.4 Algemene maatregelen ten aanzien van klimatologische omstandigheden 69 7.4.1 Ten behoeve van het kunststof gevelelement 69 7.4.2 Ten behoeve van bijkomende materialen/produkten 69 7.5 Het gereedmaken van de gevelopening 71 7.5.1 Nieuwbouw 71 7.5.2 Renovatie 74 7.5.3 Correctiemaatregelen 74 7.6 Controle van het gevelelement 75 7.7 Transport van bouwopslag naar gevelopening 76 7.8 Plaatsing van het gevelelement 77 7.8.1 Het stellen in de gevelopening 77 7.8.2 Het aanbrengen van de verankering 79, 7.8.3 Het aanbrengen van beglazing/panelen/beweegbare delen 84 7.8.4 Het aanbrengen van de buitendichting 86 7.8.5 Het aanbrengen vanbinnenafdichting 88 7.8.6 Het aanbrengen van raamdorpels 90 7.8.7 Het aanbrengen van vensterbanken 92 7.8.8 Afwerking buiten 93 7.8.9 Afwerking binnen 95
6 7.9 Eindcontrole 96 7.9.1 Elementcontrole op tijdens de plaatsing(speriode) ontstane gebreken respectievelijk tekortkomingen 96 7.9.2 Bedienbaarheid beweegbare delen. 97 7.9.3 Controle afwerking. 97 7.9.3.1 Algemene visuele controle op esthetisch uiterlijk 97 7.9.3.2 Eventuele meting indrukking (buiten-)dichtingsprofielen 97 7.9.3.3 Eventuele laagdiktemeting beschermlaag 97 VERANTWOORDING 98 BIJLAGE I AFLEIDING GRAFIEKEN (van hoofdstuk 5} VOOR DE STREEFVOEG z DE MINIMAAL BENODIGDE' VOEG IN DE PRAKTIJK EN DE MINIMAAL BENO- DIGDE FLENSBREEDTE Algemeen 100 2 Bepaling voegvariatie voor verticale voegen ten opzichte van het midden 103 3 Bepaling grootste en kleinste toelaatbare voeg in de gebruiksfase voor zij-aansluitvoegen 106 3.1 Algemeen 106 3.2 Variatie in elementafmeting tijdens de gebruiksfase 106 3.3 De minimaal benodigde vrije flensbreedte van het PVC-randprofiel voor zij-aansluitvoegen 109 3.4 Bepaling streefvoeg en kleinste toelaatbare voeg voor zij-aansluitvoegen 110 3.5 Bepaling streefvoeg en kleinste toelaatbare voeg voor de aansluitvoeg aan de bovenzijde en de minimaal benodigde vrije flensmaat van het PVCrandprofiel 111 BIJLAGE II OVERZICHT VERMELDE LITERATUUR 117
7 WOORD VOORAF Het kunststof gevelelement is van origine een innovatie van de Duitse kunststoffenindustrie en bedoeld als een onderhoudsarme vervanger voor de daar van oudsher toegepaste montagekozijnen van hout. In de beginjaren van de opkomst van het kunststof kozijn in Nederland lag het accent geheel op de toepassing in renovatieprojecten. Deze toepassing is nog steeds een van de belangrijkste afzetgebieden. Inmiddels is met deze toepassingen een hoeveelheid ervaring verkregen die van dien aard is dat het de weg heeft vrijgemaakt voor toepassing bij nieuwbouwprojecten. Het aandeel van kunststof kozijnen bij nieuwbouw bevindt zich in langzaam stijgende lijn. Kunststof kozijnen vallen vooral in de smaak bij opdrachtgevers die prijs stellen op een combinatie van lage onderhoudskosten, een lange technische goede prestaties ten aanzien van thermische isolatiè,, winddichthe,id en controleerbare ventilatie, alsmede mogelijkheden voor eenvoudig schoonhouden van binnenuit. Een belangrijke voorwaarde voor een optimaal resultaat met montagekozijnen in het algemeen en kunststof kozijnen in het bijzonder, is een goede bevestiging aan en dichting op een daartoe geschikt bouwkundig kader. SBR besteedde reeds enkele jaren geleden aandacht aan dit aspect en wel in de studierapporten B 8-3 'Aansluiting van houten montagekozijnen aan steenachtige kaders' en B 8-4 'Kozijnaansluitingen'. Kunststof kozijnen hebben echter enkele karakteristieke eigenschappen waardoor naast vele overeenkomsten met andere soorten montagekozijnen, de montage van kunststof kozijnen zodanige eigen kenmerken vertoont dat een afzonderlijke behandeling van het onderwerp verantwoord bleek te zijn. De produktie van de PVC-kozijnen is een tamelijk gereglementeerde markt. Er zijn enkele grote PVC-grondstofleveranciers, een aantal extrusiebedrijven voor profielen en zeer vele assemblagebedrijven die dikwijls ook montageploegen hebben. Er wordt veelal gewerkt met licentieovereenkomsten.
8 Produktontwikkeling is in belangrijke mate afgestemd op de Duitse markt als zijnde het dominerende afzetgebied voor profielen. De Duitse ontwerptraditie is echter een andere dan de Nederlandse, waardoor het gevaar bestaat dat produkten (in casu profielen) worden toegepast die maar ten dele aan de verlangens van onze ontwerpers kunnen beantwoorden. In de voorliggende studie is getracht aan te geven hoe, uitgaande van beschikbare halffabrikaten, een PVC-kozijn optimaal kan worden toegepast en waar de grenzen van de toepassing liggen. Hieruit zijn tevens conclusies te trekken ten aanzien van de behoefte aan een verdere produktontwikkeling, geënt op de Nederlandse ontwerptraditie. Nader onderzoek zou zich kunnen richten op meer inzicht in het werkelijke vervormingsgedrag van kozijnranden, het optredende krachtenspel, alsmede de rol die de bevestigingstechniek daarin speelt.,een oriënterend onderzoek hiernaar in opdracht van SBR en Vereniging van Kunststof Gevelelementenfabrikanten (VKG) is ten behoeve van deze studie uitgevoerd en de resultaten zijn in de tekst verwerkt. In samenhang met alternatieven voor de bevestigingstechniek zouden, met gebruikmaking van nieuwe inzichten, eenvoudige en doelmatige oplossingen voor de dichting van de randaansluiting ontwikkeld kunnen worden. Bij de 2e druk: Reacties en ervaringen uit de praktijk alsmede verder doorgegroeide inzichten in vakkringen zijn aanleiding geweest tekst en illustraties op een aantal punten aan te passefl. Tevens is gebruik gemaakt van de gelegenheid om een aantal min of meer storende onjuistheden van ondergeschikte betekenis, die in de eerste druk waren achtergebleven, te corrigeren.