Gevelbekledingssystemen met een afwerking van plaa ateriaal

Transcriptie

1 s tichting ouw esearch Gevelbekledingssystemen met een afwerking van plaa ateriaal

2 rapporteur: ing. W. Bassie BC Technologie

3 stichting :botjwif$pesearch. -. Gevelbekledingssystemen.. met een afwerking,van.. plaatmateriaal.... Rotterdam, 1989

4 De stichting stelt zich ten doel: a. in de bouwnijverheid produktiviteit en kwaliteit te verhogen, en de continuïteit in de werkgelegenheid te bevorderen; b. de kennis op het terrein van de bouwnijverheid te vergroten en te verspreiden naar en binnen alle organisaties waarmede de stichting een relatie onderhoudt; c. voorts al hetgeen dat met een en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin des woords. De stichting en degenen die aan deze publikatie hebben medegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het verwerken - volgens de huidige stand. van wetenschap en techniek - van de in deze publikatie vervatte gegevens. Nochtans moet de mogelijkheid dat zich toch onjuistheden in deze publikatie zouden bevinden niet worden uitgesloten. Degene die van deze publikatie gebruik maakt, aanvaardt daarvoor het risico. De stichting sluit, mede ten behoeve van degenen die aan deze publikatie hebben meegewerkt, iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van informatie in deze publikatie. Niets uit deze uitga_ve mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op w.elke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Stichting Bouwresearch. No part of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm or any other means without written permis sion from the Stichting Bouwresearch.

5 INHOUD pagina WOORD VOORAF SAMENVATTING SUMMARY INLEIDING 1.1 Achtergronden 1.2 Opzet van het onderzoek' DE TOEPASSING VAN DE GEVELBEKLEDINGSSYSTEMEN 2.1 De opbouw in het algemeen Draagconstructie Thermisch isolatiemateriaal Plaatmateriaal Afdichting Bevestigingsmiddelen 2.2 Hoe gevelbekledingssystemen met een plaatafwerking op de markt komen DE RESULTATEN VAN HET PRAKTIJKONDERZOEK 3.1 Realisering van de uitgangspunten 3.2 De resultaten per plaatmateriaal Systemen met een asbestcementbeplating Systemen met een.beplating van asbestvrije vezelcementplaten Systemen met een beplating van gecoat staal Systemen met een beplating van aluminium Systemen met een beplating van triplex Systemen met een beplating van kunststof CONCLUSIES UIT HET PRAKTIJKONDERZOEK 4. 1 Het ontwerp 4.2 De uitvoering 4.3 Veroudering 4.4 Vervuiling en reinigingsmogelijkheden, verkleuring 4.5 Mechanische schade 4.6 Vandalisme 4.7 Bewoning

6 5 KOSTENINDICATIES' VAN DE,VERSCHILLENDE SYSTEMEN 5. 1 Inleiding 5.2 Uitgangspunten bij de kostenramingen 5.3 Kosten per uitvoering 5.4 Gegevens over referentieobject 5.5 Conclusies VOORLOPIGE AANBEVELINGEN 6.1 Het ontwerp 6.2 De uitvoering 6.3 Het onderhoud BIJLAGEN 1 Inspectieformulier 2 Fabrikanten die medewerking hebben verleend 3 Literatuur

7 5 WOORD VOORAF Een jaar of tien geleden zou het onderzoek waarover nu wordt gepubliceerd zeer onwaarschijnlijk zijn geweest. Immers, gevels en woningen bestonden toen uit baksteen, betonsteen of kalkzandsteen. In uitzonderingsgevallen werd prefab beton toegepast. Als er al een enkele keer een plaatmateriaal werd toegepast, was dat meestal een zijgevel; eigenlijk een woningscheidende muur, die zijgevel werd na sloop van een aanleunend pand. Er waren natuurlijk wel plaatmaterialen als puivulling in houten kozijnen, maar hele gevels van plaatmateriaal waren wel zeer uitzonderlijk. Zo kan er toch in tien jaar veel veranderen. Dat plaatmateriaal in vele vormen ook in de woningbouw veelvuldig als gevelbekladding wordt toegepast, heeft evenals de gepleisterde gevels ongetwijfeld te maken met energiebeheersing. Het in steeds grotere dikte toegepaste isolatiemateriaal leidt bij de traditionele stenen spouwmuur tot gevels van zeer aanzienlijke dikte. Toepassing van een plaatmateriaal in plaats van een halve steen als buitenafwerking biedt ruimte op verkavelingsniveau, terwijl toch aan de gewenste geveleigenschappen kan worden voldaan. Toch is het succes van plaatmateriaal als gevelbekleding zeker óók het gevolg van een behoefte aan architectonische vernieuwing gekoppeld aan verwachte goede behuisresultaten. In deze publikatie wordt de balans opgemaakt van circa tien jaar praktijkervaring. Het onderzoek werd uitgevoerd door Bouwcentrum Technologie en gerapporteerd door ing. W. Bassie. Het onderzoek werd begeleid door de commissie "Afwerking van muren en plafonds" (10-09), bestaande uit: voorzitter coördinator leden rapporteurs ir. A. van Hengel ir. P.K. van der Schuit H.P. Burger ing. C.M. de Dreu ing. Chr. Korf ing. W.A. van Laecke ing. H. lantink ing. W. Bassie ir. A. van Dop ir. R. R. van Hees Groep 5, Rijswijk SBR, Rotterdam STS, Den Haag IKOB, Barneveld COT, Haarlem WTCB, Brussel DVH, Amsterdam BC Technologie, Maarssen Groep 5, Rijswijk IBBC-TNO, Rijswijk Deze publikatie werd onder meer voorafgegaan door SBR-publikaties nr. 92 "Buitenisolatiesystemen met gepleisterde afwerking", nr. 136 "Buitenisolatiesystemen met gepleisterde afwerking; kwaliteiten duurzaamheid" en' nr. 138 "Buitenisolatie voor gevels van bestaande woningen." ir. A. van Hengel, voorzitter

8

9 7 SAMENVATTING De laatste tien jaar bepalen baksteen en beton minder dan voorheen het uiterlijk van onze woongebouwen. In de nieuwbouw, maar ook in bestaande, tussen 1945 en 1970 gebouwde woonwijken worden gevels in toenemende mate voorzien van een buitenisolatiesysteem, met een afwerking van pleisterwerk of plaatmateriaal. Gevelbekledingssystemen met een afwerking van plaatmateriaal worden al veel langer toegepast in de utiliteitsbouw. Ze hebben dan de functie van buitenspouwblad, de spouw is niet in alle gevallen geïsoleerd. In dit rapport worden praktijkervaringen beschreven die in Nederland zijn opgedaan met gevelbekledingssystemen met een afwerking van plaatmateriaal. De gegevens werden verkregen door waarnemingen aan ongeveer 35 objecten, waar systemen waren toegepast met platen van vezelcement, gecoat staal, gecoat aluminium, triplex of thermoharde kunststof. Omdat het belangrijkste aandachtgebied van het onderzoek de woningbouw was, zijn vooral woningbouwobjecten in het onderzoek betrokken. Er is echter ook een aantal, meestal oudere, objecten uit de utiliteitsbouw meegenomen. De systemen bestonden vrijwel steeds uiteen stijl- en -regelwerk waarop met schroeven platen waren aangebracht. Ach ter de bepla t ing bevond zich een spouwruimte die soms gedeeltelijk was gevuld met thermisch isolerend materiaal en die vrijwel steeds werd geventileerd met buitenlucht. De naden waren meestal met profielen afgedicht, metalen beplatingen waren overlappend aangebracht. Schubvormige gevelbekledingen werden niet in het onderzoek betrokken. In hoofdstuk 2 worden de systemen in het kort beschreven, en ook de wljze waarop ze op de markt worden gepresenteerd. De fabrikant adviseert doorgaans uitvoerig over de juiste detaillering maar is zelden betrokken bij de uitvoering. Hoofdstuk 3 geeft de resultaten van het onderzoek weer; in hoofdstuk 4 worden ondermeer de volgende conclusies getrokken ten aanzien van de duurzaamheid en onderhoudsbehoefte van de betrokken systemen: een schadevrije levensduur van 10 jaar is haalbaar, evenals een totale levensduur van 25 jaar; de belangrijkste oorzaak van schade vormt het normale buitenklimaat (zon, regen en wind), eventueel in combinatie met ongunstige detaillering van de gevelbekleding. Daarnaast kunnen bijzondere atmosferische invloeden een rol spelen, zoals plaatselijke luchtverontreiniging door industrie of verkeer, of de nabijheid van de zee, waar zouten met de wind worden meegevoerd. schade door aantasting ontstaat in hoofdzaak aan rubber voegafdichtingen en metalen beplatingen. Vooral gecoat aluminium blijkt hiervoor gevoelig. sommige gevelbekledingsplaten vervuilen snel (zoals vezelcementplaten zonder verflaag en stalen beplatingen). Vervuiling van gevelbekledingen betekent (soms ernstige) schade aan het aanzien,

10 8 maar met name bij metalen gevel,bekledingen ook versnelde aantasting. bewonersgedrag en vandalisme spelen soms een rol bij optredende schade, vooral in woonbuurten. Bij een vergelijking van de kosten van de verschillende systemen over 25 jaar (zie hoofdstuk 5) blijkt dat triplex een relatief dure gevelbekleding is, vooral door de hoge onderhoudskosten (schilderen). Gecoat aluminium is in aanschaf het goedkoopste materiaal, maar blijkt over 25 jaar het op een na duurste door de relatief hoge kosten voor schoonmaakonderhoud en schilderen. Het voordeligste materiaal over de gestelde periode blijkt vezelcement. In hoofdstuk 6 worden tenslotte voorlopige aanbevelingen gedaan ten aanzien van het ontwerp, de uitvoering en het onderhoud van gevelbekledingssystemen met een afwerking van plaatmateriaal.