.,. Lijmen in de bo. Copyright SBR, Rotterdam

Transcriptie

1 .,. Lijmen in de bo s tichting ouw esearch

2 Auteurs ir. Th. J. van den Boom, TNO Bouw, Rijswijk; ing. D. van Deventer, TNO Kunststoffen en Rubber Instituut, Delft; drs. J.c. van Broekhuizen, Chemiewinkel, Universiteit van Amsterdam; drs. A.T. van Raalte, Chemiewinkel, Universiteit van Amsterdam. Vormgeving en inhoudelijke bewerking: Triam bv, Produktieen adviesbureau voor opleidingen en documentatie te Papendrecht. Rotterdam mei 1994

3 .,. Lijmen in de bo w tichting ouw esearch

4 DOELSTELLINGEN STICHTING BOUWRESEARCH Stichting Bouwresearch (SBR) verleent de bouwnijverheid hulp bij het toepassen van nieuwe inzichten en ontwikkelingen op het gebied van management, organisatie en technologie. Belangrijkste doelstelling van SBR is het laten uitvoeren van onderzoek gericht op verbetering van kwaliteit, produktiviteit, arbeidsomstandigheden en zorg voor de werkgelegenheid in de bouw.. SBR voert circa 80 onderzoeksprojecten per jaar uit en werk actief aan het overdragen van de kennis naar alle geledingen binnen de bouwnijverheid. De stichting en degenen die aan deze publikatie hebben meegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het verwerken - naar de laatste inzichten - van de in deze publikatie opgenomen gegevens. De mogelijkheid dat zich desondanks onjuistheden in deze publikatie kunnen bevinden kan niet worden uitgesloten. Degene die van deze publikatie gebruik maakt aanvaardt daarvoor het risico. De stichting sluit, mede ten behoeve van degenen die aan deze publikatie hebben meegewerkt, iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van informatie uit deze publikatie. ClP-GEGEVENS KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK, DEN HAAG Lijmen Lijmen in de bouw / Th.J. van den Boom... [et al.). - Rotterdam: Stichting Bouwresearch. - (SBR-publikatie ; 320) Met index. lit. opg. ISBN X NUGI833 Trefw.: lijmen; bouwconstructies Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, getransformeerd tot software, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912jo. het Besluit van 23 augustus 1985, Stb.471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient met de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 882, 1180 AW AMSTELVEEN). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient u zich te richten tot: Stichting Bouwresearch, Postbus 1819, 3000 BV Rotterdam. No part of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm, stored in a database or retrieval system, or any other means without written permission from the Stichting Bouwresearch.

5 INHOUDSOPGAVE Deel 1 ALGEMEEN DEEL 1 INLEIDING Doel van deze publicatie Lijmverbindingen Ontwikkelingen Doel publicatie Voor wie is deze publicatie? Toepassingsgebied Definities Verschillen tussen lijm, kit en Pur-schuim Indeling toepassingsgebieden 11 2 TWEE SOORTEN INFORMATIE 15 3 WAAROM EEN LIJMVERBINDING? Voor- en nadelen van lijmverbindingen Voordelen Nadelen 19 4 LIJMPRESTATIEMODEL Inleiding Krachtsoverdracht 21

6 4.2.1 Trek- of drukbelasting (figuur 4.1) Afschuifbelasting (figuur 4.2) Afpel- of scheurbelasting (figuur 4.4) Splijtbelasting (figuur 4.5) Afdichten Opnemen van vervormingen Isoleren of geleiden van stroom Bestandheid tegen hoge en lage temperaturen Bestandheid tegen vocht Bestandheid tegen chemicaliën 30 5 PRODUKTSOORTEN EN HUN KENMERKEN Inleiding Toelichting begrippen Polymeren Fysische droging en chemische verharding Oplossing versus waterige dispersie Hulpstoffen Primers Gebruiksomstandigheden en levensduur Lijmen Rubber contactlijmen Polyvinylacetaatlijmen PVC-lijmen Behangplak Formaldehydelijmen Epoxylijmen 49

7 5.3.7 Reactieve polyurethaanlijmen Polyesterlijmen Acrylaatlijmen Smeltlijmen 5.4 Kitlijmen Inleiding 5.5 Hoog-elastische lijmen Inleiding Polyurethaanlijmen Structurele siliconenkitten Silyl-gemodificeerde polyethers 5.6 Zelfklevende tapes 6 VEILIGHEID, GEZONDHEID EN MILIEU 6.1 De lijmkeuze 6.2 Gezondheidsrisico' s algemeen Gezondheidsschade als gevolg van blootstelling Soorten gezondheidseffecten Factoren die het gezondheidseffect bepalen 6.3 Risico' s van lijmstoffen Problemen bij het inschatten van de risico's Oplosmiddelen Huidcontact en allergieën Conserveermiddelen Harders Applicatie Stof en brandgevaar

8 6.4 Maatregelen De Arbeidsomstandighedenwet Centrale begrippen binnen het VBF Maatregelenstrategie Etikettering DeMAC 6.5 Milieu-aspecten van het gebruik van lijm Emissies van giftige stoffen naar het milieu Vrijkomen van giftige stoffen bij brand Afval na gebruik Opslag en transport Overige milieu-aspecten 7 KWALITEITSBORGING 7.1 Kwaliteitsverklaringen Inleiding Certificatie-instellingen voor de bouw Functies beoordelingsrichtlijn Typen kwaliteitsverklaringen Grondslagen voor kwaliteitsverklaringen 7.2 Kwaliteitsborging op het gebied van lijmen Inleiding Doel kwaliteitsbeheersing De NEN-ISO 9000-serie Checklist lijmverbindingsproces

9 8 LIJMTERMINOLOGIE EN AFKORTINGEN 8.1 Lijmterminologie 8.2 Afkortingen 9 LITERATUUR BIJLAGE 1 R- en S-zinnen 121 INDEX 125

10