De GGZ-behandeling van allchtnen in het verzrgingsgebied Osdrpplein Maart 2004 Agnes Schrier, circuit Vlwassenen, lcatie Osdrpplein Jan Theunissen, afdeling PTO GGZ Buitenamstel
Inhudspgave Samenvatting... 3 Waarm dit nderzek?... 4 Onderzeksvragen... 4 Onderzekspzet... 4 Bevlking verzrgingsgebied Osdrpplein... 6 Cliënten p lcatie Osdrpplein: is er nder- f verrepresentatie vanuit de bevlking?... 7 Diagnse en behandeling van cliënten p lcatie Osdrpplein... 8 Welke diagnses hebben de allchtne cliënten?... 9 Verschillen in behandeling bij allchtne cliënten?... 10 Cnclusies... 11 Aanbevelingen met het g p tekmstige zrgprgramma s... 12 Dankwrd... 13 2
Samenvatting Dit verslag is een beschrijving van de autchtne en allchtne cliënten die in behandeling zijn bij de afdeling Vlwassenen, lcatie Osdrpplein, van GGZ Buitenamstel. De behandelaars inventariseerden van alle patiënten de hfddiagnse en enkele behandelkarakteristieken (behandelduur, pname in vrgeschiedenis, medicatiegebruik). De bevlkingsgegevens van de stadsdelen Osdrp en Sltervaart/Overtmse Veld dienden als basis m een vergelijking tussen bevlkingsgrepen te maken p basis van gebrteland/gebrteland uders. Uit de gepresenteerde gegevens blijkt dat er verschillen zijn tussen de bevlkingsgrepen. Uit smmige allchtne bevlkingsgrepen zijn mensen vaker in behandeling bij Osdrpplein; er zijn verschillen in diagnses en verschillen in behandeling. Cnclusies en aanbevelingen, mede met het g p de tekmstige zrgprgramma s, sluiten het verslag af. 3
Waarm dit nderzek? Behandeling van allchtnen is inmiddels gemeenged binnen GGZ Buitenamstel. Op lcatie Osdrpplein is de helft van de vlwassen cliënten van allchtne herkmst. Verschilt de psychische prblematiek van deze grep van die waarmee autchtne Nederlanders zich presenteren? Behandelen wij beide grepen p dezelfde wijze? Dit is belangrijke basiskennis, zeker nu wij bezig zijn het behandelaanbd van GGZ Buitenamstel te rerganiseren in de vrm van zrgprgramma s. Onderzeksvragen 1. Heveel cliënten zijn in behandeling (incl. cliënten in de intakefase) bij de afdeling vlwassenen van lcatie Osdrpplein? 2. Wat zijn de hfddiagnses van cliënten die in behandeling zijn? 3. Wat zijn de karakteristieken van de behandeling wat betreft behandelduur, medicatiegebruik en pnames in de vrgeschiedenis? 4. Vrmen de cliënten een gede afspiegeling van de bevlking in het verzrgingsgebied? 5. Wat zijn de hfddiagnses van de allchtne cliënten? 6. Zijn er verschillen in de behandeling tussen cliënten uit de verschillende bevlkingsgrepen? Onderzekspzet Een ppervlakkige, maar vlledige inventarisatie van diagnses en behandeling van alle cliënten van de afdeling Vlwassenen van lcatie Osdrpplein (krtweg Osdrpplein ) vrmt de basis van dit verslag. De aanleiding vr deze inventarisatie was tevallig: in het kader van een verandering van het cliëntenregistratiesysteem in 2001 beslten wij een back-up te maken. Op 1 nvember 2001 werd daarte een cmputeruitdraai gemaakt van alle cliënten die p dat mment bij nze afdeling in behandeling waren f ng in de intakefase zaten. De behandelaars registreerden gegevens ver hun cliënten. Herkmst werd gedefinieerd naar gebrteland f gebrteland uders. De hfddiagnse werd gescrd in één van de vlgende vijf grepen: 1. psychtische strnis f biplaire strnis, 2. depressieve strnis, 3. angststrnis f traumagerelateerde strnis f smatfrme strnis, 4. persnlijkheidsstrnis f 5. anders (.a. relatieprbleem). De behandelaars vulden in f de cliënt medicatie gebruikte. Ok vermeldden zij f cliënt krter f langer dan 2 jaar in psychiatrische behandeling was. Ten sltte registreerden zij f cliënt it in de GGZ pgenmen was geweest (pnames in crisiscentrum niet meegerekend).
De cmputeruitdraai van alle ingeschreven cliënten p 1 nvember 2001 mvatte 754 namen. Vijftien cliënten waren dubbel ingeschreven. De behandelaars leverden gegevens ver 734 cliënten. Over 716 cliënten was deze infrmatie vlledig geneg m te gebruiken. De respns was daarmee 97 %. De cliënten ver wie nvldende gegevens werd geleverd waren in de meeste gevallen cliënten die ng geen f zeer krt daarvr een intake hadden gehad. 5
Bevlking verzrgingsgebied Osdrpplein Gegevens ver de bevlkingspbuw van de stadsdelen zijn beschikbaar bij het Amsterdamse Bureau vr Onderzek en Statistiek. Het verzrgingsgebied van lcatie Osdrpplein verlapt grtendeels de stadsdelen Osdrp en Sltervaart/Overtmse Veld. Het Amsterdamse Bureau vr Onderzek en St atistiek hanteert als definitie vr etnische grep : gebren in het buitenland f één van de uders gebren in het buitenland. Net als bij de indeling van de cliënten gaat het dus m eerste- en tweede generatie immigranten. Tabel 1 etnische grep aantal Nederland 23.376 52 % Markk 4.845 11 % Turkije 3.064 7 % Suriname 3.742 8 % Anders 9.522 21 % Ttaal 44.549 Bevlking in de leeftijdscategrie 23-59 jaar in de stadsdelen Osdrp en Sltervaart/Overtmse Veld, 1 januari 2002 De mensen uit de andere etnische grep zij n vr de helft herkmstig uit geïndustrialiseerde landen. Veelal kmen zij uit Duitsland (vanaf WO II), als gastarbeider uit Zuid-Eurpa, f als recentere immigrant uit Ost-Eurpa. De bevlking uit nietgeïndustrialiseerde landen mvat een beperkte grep Antillianen. Verder vallen de asielzekers nder deze grep. De leeftijdsverdeling verschilt tussen de bevlkingsgrepen. De Markkanen en Turken zijn gemiddeld jnger. De Surinamers en de grep van andere herkmst nemen een tussenpsitie in. De Nederlanders zijn meer vertegenwrdigd in de udere leeftijdsgrep. 6
Cliënten p lcatie Osdrpplein: is er nder- f verrepresentatie vanuit de bevlking? Op 1 nvember 2001 stnden 734 vlwassen cliënten ingeschreven bij de afdeling Vlwassenen (23-59 jaar) van lcatie Osdrpplein van GGZ Buitenamstel. Er zijn meer vruwen (63 %) dan mannen (37 %) zijn in behandeling. Het vergrte deel van de ingeschreven cliënten is tussen de 30 en 50 jaar. Het is mgelijk een vergelijking te maken tussen de herkmst van de cliënten en de herkmst van de bevlking in het verzrgingsgebied, de stadsdelen Osdrp en Sltervaart/Overtmse Veld. Tabel 2 herkmst absluut aantal per 1000 aantal inwners Nederland 362 51 % 15.5 Markk 112 16 % 23.1 Turkije 66 9 % 21.5 Suriname 85 12 % 22.7 Anders 81 12 % 8.5 Ttaal 706 100 % 15.9 Herkmst (gebrteland f gebrteland van één van de uders) van vlwassen cliënten p lcatie Osdrpplein. Aantal cliënten per 1000 inwners in verzrgingsgebied Osdrpplein. Net als de bevlking in het verzrgingsgebied is de helft van de cliënten van buitenlandse herkmst. Mensen van Markkaanse, Turkse en Surinaamse herkmst zijn vaker in behandeling dan autchtne Nederlanders. De cliënten van andere herkmst kmen duidelijk minder vaak bij nze GGZ-instelling in behandeling. Bij alle allchtne grepen blijken vruwen vaker in behandeling te zijn dan mannen, net als bij de autchtne Nederlanders. De inwners van Markkaanse en Turkse herkmst zijn gemiddeld jnger dan de andere bevlkingsgrepen. Dat zien we terug bij de cliënten. Overigens zijn er in het verzrgingsgebied ng andere ambulante GGZ-vrzieningen: de psychiatrische pliklinieken bij de Valeriuskliniek (GGZ Buitenamstel, lcatie Lassusstraat), bij het Sltervaartziekenhuis (GGZ Buitenamstel, lcatie Luwesweg), en bij het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis. Het is mgelijk dat cliënten uit een bepaalde bevlkingsgrep vaker van één van deze vrzieningen gebruik maken.
Diagnse en behandeling van cliënten p lcatie Osdrpplein Van alle cliënten ingeschreven p Osdrpplein registreerden wij de hfddiagnse in vijf diagnsecategrieën (zie nderzekspzet). Tabel 3 hfddiagnse aantal Psychse/biplair 185 26 % Depressieve strnis 220 31 % Angst/trauma 128 18 % Persnlijkheidsstrnis 137 19 % Anders 37 5 % Ttaal 707 Hfddiagnses van vlwassen cliënten p lcatie Osdrpplein Bijna éénderde van de cliënten is in behandeling vr een depressieve strnis. Een kwart heeft een psychtische strnis f biplaire strnis als hfddiagnse. Ok angststrnissen kmen veel vr. Een persnlijkheidsstrnis is vr één p de vijf cliënten de hfdreden van behandeling. Meer dan de helft van de cliënten (56 %) is langer dan twee jaar aaneengeslten in psychiatrische behandeling. Medicatie wrdt vrgeschreven aan 64 % van de cliënten. Een kwart (25 %) is it psychiatrisch pgenmen geweest. Verreweg de meeste cliënten die it pgenmen zijn geweest, hebben een psychtische f biplaire strnis als hfddiagnse. Van de cliënten met deze diagnses heeft 69 % een pname in de vrgeschiedenis
Welke diagnses hebben de allchtne cliënten? Allchtne cliënten zijn vanwege andere diagnses in behandeling bij Osdrpplein dan autchtne cliënten 1. Z verschilt het per bevlkingsgrep heveel mensen in behandeling zijn met een psychtische f biplaire strnis. Tabel 4 herkmst absluut aantal aantal per 1000 inwners Nederland 98 4.2 Markk 32 6.6 Turkije 9 2.9 Suriname 27 7.2 Anders 19 2.0 Ttaal 185 4.2 Aantal cliënten p lcatie Osdrpplein in behandeling wegens een psychtische f biplaire strnis. Aantal cliënten per 1000 inwners in verzrgingsgebied Osdrpplein. Markkaanse en Surinaamse cliënten zijn relatief vaak in behandeling vr een psychtische f biplaire strnis. Overall zijn evenveel mannen (53 %) als vruwen vr deze aandeningen in behandeling. Bij Markkanen gaat het echter vaker m mannen (66 %) en bij cliënten van Surinaamse herkmst vaker m vruwen (60 %). Ok als het gaat m depressieve strnissen en angststrnissen zijn er verschillen tussen de bevlkingsgrepen. Mensen van Turkse en Markkaanse herkmst zijn het meest frequent vr deze diagnses in behandeling (Turkse herkmst: 14.4 per 10000 inwners; Markkaanse herkmst: 13.6 per 1000 inwners), gevlgd dr mensen uit Suriname (10.7 per 1000). In vergelijking met autchtne Nederlanders (6.6 cliënten met depressieve f angststrnis per 1000 inwners) zij n mensen uit andere landen ndervertegenwrdigd (4.5 per 1000). Een ander beeld kmt naar vren wanneer we de cliënten in behandeling vr een persnlijkheidsstrnis nder de lep nemen. Uit alle bevlkingsgrepen zijn ngeveer evenveel cliënten met deze diagnse ingeschreven p Osdrpplein (verall 3.0 per 1000 inwners). Ok bij de persnlij kheidsstrnis zij n echter mensen uit andere landen minder vaak in behandeling. 1 chi-kwadr=33.5, df=16, p<0.01
Verschillen in behandeling bij allchtne cliënten? Autchtne Nederlandse en Surinaamse cliënten zijn vaker langdurig (>2 jaar) in behandeling dan de Markkaanse, Turkse en andere cliënten 2. Deze verschillen kmen het duidelijkst naar vren bij cliënten met een depressieve strnis f een persnlijkheidsstrnis. Bij de cliënten met een psychtische f biplaire strnis zijn geen verschillen in behandelduur. Zals te verwachten zijn zij bijna allemaal (87 %) langdurig in behandeling. Medicatie wrdt vrgeschreven bij 64 % van de cliënten. Dit verschilt niet tussen de bevlkingsgrepen 3. Autchtne Nederlandse en Surinaamse cliënten zijn vaker pgenmen geweest dan de andere cliënten 4. Dat is niet mdat ze uder zijn; k bij de jngere cliënten is dit verschil al zichtbaar. Vr Nederlanders en Surinamers spelen verschillende verklaringen. Bij de Surinaamse cliënten blijkt een psychtische f biplaire aandening vaak tt pname te leiden: 81 % van de Surinaamse cliënten met een psychtische/biplaire strnis is it pgenmen geweest. (Dit in tegenstelling tt de Markkaanse en Turkse cliënten met deze aandeningen van wie slechts 52 % en 56 % een pname heeft meegemaakt). Nederlandse cliënten daarentegen wrden relatief vaak vr andere diagnses pgenmen: 34 % van de it pgenmen Nederlandse cliënten heeft een niet-psychtische aandening. 2 chi-kwadr=15.1, df=4, p<0.0. 3 chi-kwadr=7.1, df=4, p=.13 4 chi-kwadr=15.4, df=4, p<0.01
Cnclusies Op de lcatie Osdrpplein van GGZ Buitenamstel zijn 734 vlwassenen in behandeling (gemeten p 1 nvember 2001). Dit betekent dat van elke 1000 inwners van de stadsdelen Osdrp en Sltervaart/Overtmse Veld er 15.9 ingeschreven staan. De meeste cliënten (31 %) zijn in behandeling vr een depressieve strnis. Een kwart van de ingeschreven cliënten heeft een psychtische strnis f een depressieve strnis. Angststrnissen en persnlijkheidsstrnissen zijn elk vr circa 20 % van de cliënten de hfdreden van behandeling. Bij ruim de helft van de ingeschreven cliënten duurt de behandeling langer dan twee jaar. Tweederde van de cliënten gebruikt psychiatrische medicatie. Een kwart van de cliënten is it pgenmen geweest. Mensen van Markkaanse, Turkse en Surinaamse herkmst weten de weg naar de GGZ te vinden: zij zijn vaker in behandeling dan autchtne Nederlanders. Allchtnen uit ander landen kmen echter minder vaak bij de GGZ in behandeling. Cliënten van Markkaanse en Surinaamse herkmst hebben vaker een psychtische f biplaire strnis. Depressieve- en angststrnissen wrden vaker gediagnsticeerd bij cliënten van Turkse en Markkaanse herkmst. Autchtne Nederlandse en Surinaamse cliënten zijn vaker langdurig in behandeling en zijn vaker pgenmen geweest. Medicatie wrdt even vaak vrgeschreven aan autchtne als aan allchtne cliënten.
Aanbevelingen met het g p tekmstige zrgprgramma s Prgramma nderzek en advies Vrlichting geven aan ptentiële cliënten uit andere herkmstlanden ver werkwijze van GGZ Buitenamstel, teneinde de drempel vr deze grepen te verlagen. Alle behandelprgramma s Behandelplannen en behandelplanbesprekingen z rganiseren dat zij inzichtelijk zijn bij langer durende behandelingen. Een aanzienlijk deel van de cliënten is immers meer dan twee jaar in behandeling. Zrgprgramma psychtische strnissen Behandelaanbd ntwerpen waar mannelijke Markkaanse cliënten en vruwelijke Surinaamse cliënten gebruik van zullen maken, mdat in deze grepen psychtische strnissen vaak vrkmen. Zrgprgramma stemmingsstrnissen en zrgprgramma angststrnissen Behandelaanbd creëren waar Turkse en Markkaanse cliënten van kunnen prfiteren. Afdeling tegepast nderzek Bevlkingsgegevens van regi Zuid/Nieuw-West beschrijven, met uitsplitsing van andere herkmstlanden. Vr elke afdeling van GGZ Buitenamstel de verdeling van de cliëntenppulatie beschrijven. Hiermee wrdt zichtbaar van welk behandelaanbd cliënten uit de verschillende bevlkingsgrepen wél en van welk aanbd zij minder gebruik maken.
Dankwrd Christa Wissink, teamleider van afdeling Vlwassenen, lcatie Osdrpplein heeft het initiatief genmen m de inventarisatie van de cliënten te maken, bijgestaan dr de medewerkers van de administratie. Alle behandelaars van de afdeling hebben de gegevens aangeleverd van de cliënten die bij hen in behandeling waren. Elly van Schijndel, afdeling PTO, heeft veel werk verricht met het inveren van de cliëntengegevens. 13