Gezond werken in de zorg VOOR MEDE- WERKER GEZOND WERKEN IN DE ZORG Doe de test Lees de tips in dit boekje en start vandaag nog met gezond werken in de zorg. Geef uw gezondheid een cijfer tussen de 1 en 10 op de verticale lijn. Doe de test Geef op de horizontale lijn aan hoe u uw werk belasting ervaart met een cijfer tussen de 1 en 10. Dit kan gaan om zowel onderbelasting als overbelasting. Verbind de lijnen en kijk in welk vak u uitkomt. Gebruik de tips in dit boekje om uw gezondheid en uw werkbelasting te verbeteren.
GEZOND WERKEN IN DE ZORG Ik beoordeel mijn gezondheid als uitstekend Score 10 GEZONDER WERKEN IN DE ZORG 4 Kijk voor tips om uw werk belasting te verbeteren in hoofdstuk 2 en 4 10 8 De tips in dit boekje kunnen u nog altijd helpen! U bent een voorbeeld voor anderen Ik beoordeel mijn werkbelasting als slecht. Ik voel mij onder- of overbelast Score 0 6 0 2 4 6 8 10 4 Score 10 Ik beoordeel mijn werkbelasting als uitstekend. Ik voel mij niet onder- of overbelast 2 Kijk voor tips in hoofdstuk 1, 2, 3 en 4 0 Kijk voor tips om uw gezondheid te verbeteren in hoofdstuk 1 en 3 Score 0 Ik beoordeel mijn gezondheid als slecht
GEZOND WERKEN IN DE ZORG 5 Begrippenlijst Met lichamelijke gezondheid bedoelen we problemen (pijn, last, ongemak) aan uw nek en/of schouders, elle bogen, polsen en/of handen, rug, heupen en/of dijen, knieën, enkels en/of voeten. Met lichamelijke belasting bedoelen we tillen, trekken, duwen, lang in moeilijke houding werken, drukken, dragen, reiken, hurken, knielen en herhalende handelingen. Met geestelijke gezondheid bedoelen we of u zich vitaal, fit en emotioneel sterk voelt, om kunt gaan met emotionele gebeurtenissen of dat u daar juist moeite mee hebt en u zich emotioneel uitgeput en overmatig vermoeid voelt. Onder geestelijke belasting vallen thema s als werkdruk, agressie en geweld, emotionele belasting, pesten en roddelen. Maar ook auto nomie (zeggenschap in het werk), meebeslissen en werkprivébeleid. Vitaliteit gaat over het energiek, fit en sterk voelen om (pro)actief te werken en energie te krijgen uit het werk. Emotionele uitputting is een onderdeel van burn-out. Ervaart u een ernstige mate van vermoeidheid, frustratie of een opgebrand gevoel? Dan kunt u emotioneel uitgeput zijn. Mantelzorg is zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt gegeven aan een hulpbehoevende door één of meerdere leden van diens directe omgeving, waarbij de zorgverlening direct voortvloeit uit de sociale relatie. Bron: de Nationale Raad voor de Volksgezondheid
6 GEZOND WERKEN IN DE ZORG Inhoud 1 Lichamelijke gezondheid 10 2 Lichamelijke belasting op het werk 14 3 Geestelijke gezondheid 18 4 Geestelijke belasting op het werk 22 5 Bent u mantelzorger? 26 6 Speciaal voor leden van Stichting IZZ 28 7 Gezond werken doe je samen 29 Colofon Redactie Anouk ten Arve Realisatie Gloedcommunicatie Grafische vormgeving Wunderbar visuele communicatie Communicatie en coördinatie Mirella Bulsink oktober 2015: Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden gekopieerd of geproduceerd, zonder uitdrukkelijke toestemming van Stichting IZZ. Alle rechten voorbehouden.
GEZOND WERKEN IN DE ZORG 7 Gezond werken in de zorg Waarom? Bijna 11.000 zorgmedewerkers uit alle zorgbranches deden mee aan het onderzoek Gezond werken in de zorg van Stichting IZZ en Erasmus Universiteit Rotterdam. Het onderzoek toont aan dat zorgmedewerkers veel lichamelijke en geestelijke gezondheidsproblemen ervaren. Daarnaast vinden zij het werk in de zorg lichamelijk en geestelijk zwaar. Het gevolg is dat de gezondheid en vitaliteit van medewerkers vermindert, ze vaker ziek zijn en langer doorwerken terwijl ze eigenlijk ziek zijn. Wat kunt u als zorgmedewerker doen om uw lichamelijke en geestelijke gezondheid te verbeteren?
8 GEZOND WERKEN IN DE ZORG
Ik besef dat mijn instelling weliswaar moet zorgen voor goede randvoorwaarden, maar dat ikzelf uiteindelijk met mijn dagelijkse keuzes verantwoordelijk ben voor mijn gezondheid. Deelnemer onderzoek Gezond werken in de zorg
10 GEZOND WERKEN IN DE ZORG 1 Lichamelijke gezondheid FEIT 85% van de zorg medewerkers heeft lichamelijke gezondheidsklachten. Vooral nek, schouder- en rugklachten.
GEZOND WERKEN IN DE ZORG 11 TIPS! 1 Zorg dat u op de hoogte bent van de werk instructies en proce dures over lichamelijke belasting op uw werk. Maak dit bespreekbaar met uw leiding gevende en collega s. Wanneer u de werkinstructies toepast, vermindert de lichamelijke belasting en nemen de gezondheidsklachten af. 2 Wees alert op lichamelijke overbelasting en probeer werken in ongemakkelijke houdingen te vermijden. 3 Hebt u al klachten aan bijvoorbeeld de nek, schouders of rug? Dan bent u extra kwetsbaar. Maak daarom gebruik van de hulpmiddelen die aanwezig zijn om de lichamelijke belasting te beperken. Wanneer u deze tips opvolgt levert u dit maar liefst 35% minder lichamelijke gezondheidsklachten op.
12 GEZOND WERKEN IN DE ZORG
Zolang er een balans is tussen de thuissituatie en je werk kun je heel wat aan, zowel lichamelijk als geestelijk. Deelnemer onderzoek Gezond werken in de zorg
14 GEZOND WERKEN IN DE ZORG 2 Lichamelijke belasting op het werk FEIT 79% van de zorgmede werkers heeft lichamelijk belastend werk. 1 op de 5 zorgmedewerkers kan door lichamelijke klachten het eigen werk niet meer uitvoeren.
GEZOND WERKEN IN DE ZORG 15 TIPS! 1 Lees de werkinstructies van uw eigen organisatie om lichamelijke overbelasting te voorkomen. Kent u de inhoud en past u dit toe in uw dagelijks werk? Dan nemen op termijn uw lichamelijke gezondheidsklachten af. 2 Bekijk de instructievideo s van Stichting IZZ over de praktijkrichtlijnen til- en transfertechnieken op: www.stichtingizz.nl/praktijkrichtlijnen 3 Voor meer tips om lichamelijke overbelasting te voorkomen kijk op: www.goedgebruik.nl 4 Schakel de ergocoach in. Samen kijkt u hoe u handelingen en werkzaamheden minder belastend kunt maken.
16 GEZOND WERKEN IN DE ZORG Zorg ervoor dat u lichamelijke en geestelijke over belasting voorkomt in plaatst van geneest. Zorgmedewerkers moeten goed voor zichzelf zorgen om ook op langere termijn hun werk te kunnen blijven doen. Monique Kempff, Directeur Nu 91 en bestuurslid Stichting IZZ
18 GEZOND WERKEN IN DE ZORG 3 Geestelijke gezondheid FEIT 5,5% van de zorgmedewerkers is emotioneel uitgeput. Bij emo tionele uitputting hebt u 1,4 keer meer kans op verzuim van het werk.
GEZOND WERKEN IN DE ZORG 19 TIPS! 1 Maak uw frustratie en/of oververmoeidheid be spreekbaar met uw leidinggevende en/of collega s. Bespreek oplossingen om het werk (tijdelijk) minder veeleisend te maken. 2 Belangrijke onderwerpen om te bespreken zijn agressie, geweld, pesten en roddelen. Zet deze thema s bijvoorbeeld op de agenda van het teamoverleg. 3 Ondersteun (of vraag ondersteuning van) collega s bij ingrijpende gebeurtenissen. Let op: wanneer u verzuimt bent u na wat rust binnen 8 dagen weer aan het werk. Het is belangrijk uw klachten serieus te nemen, anders loopt u het risico langdurig uit te vallen.
20 GEZOND WERKEN IN DE ZORG
Een slecht of ongezond dienstrooster heeft veel invloed op de werk-privébalans, bijvoor beeld als je niet genoeg rust dagen achter elkaar hebt of veel moet ruilen omdat je wensen niet worden vervuld. We maken dit als team bespreekbaar. Deelnemer onderzoek Gezond werken in de zorg
22 GEZOND WERKEN IN DE ZORG 4 Geestelijke belasting op het werk FEIT 62% van de zorgmedewerkers vindt dat het privéleven (soms) lijdt onder de veeleisendheid van het werk.
GEZOND WERKEN IN DE ZORG 23 TIPS! 1 Krijgt uw werk de overhand in uw privéleven? Bespreek dit dan met uw leidinggevende. Maak samen afspraken om de veeleisendheid van het werk te verminderen. Zo kunt u ook lichamelijke klachten met 21% terugdringen! 2 Lees de werkinstructies van uw eigen organisatie om geestelijke overbelasting te voorkomen. Past u dit toe in uw werk? Dan ervaart u op termijn een lagere werkdruk en loopt u minder kans op emotionele uitputting. 3 Ga in gesprek met uw leidinggevende en kijk of onder staande onderwerpen voor u nog in balans zijn: Inspraak over werk Feedback over werk Samenwerking binnen team Zelfstandig werk uitvoeren Werkdruk (hoeveelheid en/of tempo) Invloed op eigen planning en rooster Mogelijkheid om thuis te werken
24 GEZOND WERKEN IN DE ZORG Ga het gesprek aan over uw werkdruk. Door erover te praten wordt het lichter en ontstaat er ruimte voor oplossingen. Denk ook na wat u juist energie geeft en betrek dat ook in het gesprek. Esther de Kleuver, Directeur Gezond & Veilig Werken, Ministerie SZW
26 GEZOND WERKEN IN DE ZORG 5 Bent u mantelzorger? FEIT 29,9% van de zorgmedewerkers heeft naast het dagelijks werk mantelzorgtaken. Mantelzorgers hebben vaker lichamelijke gezondheidsklachten dan niet-mantelzorgers en hebben daarnaast vaker last van de veeleisendheid van het werk op hun privéleven.
GEZOND WERKEN IN DE ZORG 27 TIPS! 1 Maak uw mantelzorgtaken bespreekbaar bij uw leiding gevende en collega s. 2 Ga na welke zorgverlofregelingen er binnen uw zorgorganisatie zijn. 3 Bespreek hoe de veeleisendheid van het werk en uw mantelzorgtaken gecombineerd kunnen worden. 4 Ga na welke aanvullende ondersteuning u kunt krijgen via uw zorgverzekeraar en/of mantelzorg steun punt. IZZ-verzekerden met een aanvullend Zorg voor de Zorgpakket krijgen een vergoeding voor het inschakelen van een mantelzorgmakelaar en vervangende mantelzorg. Uit onderzoek blijkt dat wanneer uw werkgever mantelzorgoplossingen biedt, uw lichamelijke en geestelijke belasting direct afneemt.
28 GEZOND WERKEN IN DE ZORG 6 Speciaal voor leden van Stichting IZZ Leefstijlcoach Met dit online programma gaat u zelf aan de slag met uw gezondheid en leefstijl. Daarbij wordt u intensief bijgestaan door een Slaapcoach, Voedingscoach, Beweegcoach of Stoppen met Roken Coach. www.stichtingizz.nl/leefstijlcoaching Mantelzorgcoach Met de mantelzorgcoach hebt u toegang tot deskundige ondersteuning bij mantelzorg. Zowel via telefoon als mobiele app. Hier stelt u al uw mantelzorgvragen aan BIG-geregistreerde verpleegkundigen. www.stichtingizz.nl/mantelzorgcoach
GEZOND WERKEN IN DE ZORG 29 7 Gezond werken doe je samen! Gezond werken doe je samen, dát is de belangrijkste oplossing! Het verbeteren van de lichamelijke en geestelijke gezond heid is het meest succesvol wanneer zorgmede werkers ervaren dat alle betrokkenen (hoger management, direct leiding gevende en collega s) het beleid om lichamelijke en geestelijke arbeids belasting te ver minderen serieus nemen. Dit heet het fysieke en psychosociale organisatieklimaat. Het onderzoek Gezond werken in de zorg laat zien dat gezondheidsklachten afnemen en de inzetbaarheid verbetert wanneer iedereen het fysieke en psychosociale beleid beter naleeft, collega s elkaar ondersteunen en alle mede werkers vastgestelde werkwijzen volgen. Alle resultaten van het onderzoek Gezond werken in de zorg kunt u vinden op: www.stichtingizz.nl/onderzoek-gezond-werken
30 GEZOND WERKEN IN DE ZORG Stichting IZZ is een collectief van werkgevers en werknemers in de zorg. Zij treedt op als belangen behartiger namens haar leden: zorgmedewerkers met een collectieve IZZ Zorgverzekering. Stichting IZZ maakt namens het collectief afspraken over de inhoud, premie en service van de IZZ Zorgverzekering met de uitvoerend zorgverzekeraar (Coöperatie VGZ). Hiernaast zet Stichting IZZ zich in voor gezond werken in de zorg. Zij doet hiervoor onderzoek, toetst praktijkoplossingen en meet het effect van investeringen in gezondheidsbeleid. Stichting IZZ werkt samen met sociale partners en zorgorgani saties en deelt haar inzichten en kennis rond gezond werken in de zorg.