7 maart 2015. De Nederlandse Hersenbank voor Psychiatrie

Vergelijkbare documenten
Post-mortem hersenonderzoek: kans om zorg te verbeteren

De Nederlandse Hersenbank voor Psychiatrie en post-mortem hersenonderzoek: kans om zorg te verbeteren

Hersenweefsel voor onderzoek

dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht

NEDERLANDSE HERSENBANK. De oplossing zit in de hersenen

Toestemmingsformulier Nederlandse Hersenbank

MEDISCHE VRAGENLIJST BIJ AANMELDING ALS HERSENDONOR

Indeling. Heritabiliteit. Erfelijkheid psychiatrische aandoeningen. Erfelijkheid

MEDISCHE VRAGENLIJST BIJ AANMELDING ALS HERSENDONOR

Wat u moet weten. Hersendonatie aan de

Geachte lezer, Dr. Inge Huitinga Directeur Nederlandse Hersenbank

Linking Depression. Longitudinal and neuroimaging genetic studies in major depressive disorder. Esther Opmeer

Mood and Resilience in Offspring

Brein in brand! De rol van ontstekingsprocessen in psychiatrische aandoeningen. Dr. Violette Coppens.

! "! " #)% Lichamelijke Klachten Lichamelijk Onverklaarde Klachten (LOK) Somatoforme stoornissen

Hersendonatie aan 100-plus onderzoek

6 e Nieuwsbrief EPISCA onderzoek maart 2015

Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014

Somatische zorg voor mensen met een psychotische aandoening

Het belang van goede slaap voor het psychisch welzijn: oorzaken en gevolgen van slaapstoornissen in de psychiatrie

Neuro-imaging bij bipolaire stoornissen: een overzicht

Wat u moet weten. Hersendonatie aan de

Inhoud. Voorwoord 9. Beeldvorming van het brein. Hoofdstuk 1 Postnatale hersenontwikkeling in de mens 13 Harry Uylings

Cognitieve gedragstherapiegroep voor mensen met een bipolaire stoornis

Transcraniële magnetische stimulatie

Inleiding FRONTOTEMPORALE DEMENTIE BEST PRACTICE DIAGNOSTIEK EN MANAGEMENT FTD EXPERTGROEP Ac;es FTD expertgroep

Nederlandse samenvatting

Indeling. Chromosomen. De genetica van psychiatrische aandoeningen; Drie modellen van DNA. Heritability:

18/03/2016. inhoud. Zorg voor jongeren met psychiatrische problemen. jongeren populatie. jongeren populatie. jongeren populatie. jongeren populatie

Behandeling van verslaving en comorbiditeit. de Noord Nederlandse ervaring

Heart and Soul. Cardiovasculair en Depressie

NISPA en Radboud(umc) Let s get together. Let s get together: medicine/psychiatry & addiction - Universitair Medisch Centrum

Psychose in. Natuurlijk fenotype Bestaat echt (Validiteit) Klinisch Nuttig Acceptabel. De Componenten van Diagnose

Ypsilon 30 jaar. Schizofrenie onderzoek staat in Nederland nu 20 jaar op de kaart

Wetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie

Suïcide en suïcidepreventie

Diagnostiek LVB & Psychiatrie Een vak apart?!

Vos&de Kruif2015. Hedwig Vos, huisarts Marjolijn de Kruif, psychiater

Patricia van Oppen De impact van depressie op de behandeling van de Obsessieve compulieve Stoornis op lange termijn

Hersenonderzoek: The last frontier. Matteo Farinella

Innovaties voor Amsterdammers met GGZ problematiek. Prof.dr. J.H. Smit

de Nederlandse Studie naar Depressie bij Ouderen

Generalistische Basis GGZ en Specialistische GGZ

AGED: Amsterdam Groningen Elderly Depression Study

Zorgprogramma Lijf & Leven. Beter in je lijf, beter in je hoofd Herstel van psychiatrische aandoeningen door een betere lichamelijke gezondheid.

Slaapstoornissen in de psychiatrie: het belang van behandeling

Onderzoek naar de rol van ontsteking bij het ontstaan van bipolaire stoornissen

De do s en don ts bij implementatie van nieuw testonderzoek Jeroen Kleijweg

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting (Dutch summary)

Amyloïd-bindende eiwitten bij de ziekte van Alzheimer

Reeks 14: Ik ben toch niet gek?! Dr. Maarten Bak, psychiater

Comorbiditeitspatronen bij OCD. Resultaten van de NOCDA studie

COMET voor negatief zelfbeeld

Multidisciplinair (pre)conceptioneel advies

Depressie bij ouderen Trends over de tijd

Diagnose en classificatie in de psychiatrie

OPPER studie Onderzoeksprogramma Postpartum Psychose Erasmus MC, Rotterdam

INFORMATIEFOLDER BIJ HET ONDERZOEK GETITELD. Tweelingfamilieonderzoek naar genetische invloeden op lichamelijke en geestelijke gezondheid

TRANSMURAAL PROTOCOL PSYCHIATRIE Herziene versie mei/juni 2009.


Stand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer

Jaarverslag Stichting Dwangstoornis 2014

Patiëntgerichte zorg voor mensen met gevorderde kanker of een ernstige chronische aandoening

y. güzelcan, m.w.j. koeter, r.h.h. lanting

Meerwaarde van biomarkers in de klinische prak4jk. Ron Handels 6 maart 2013

Wat is psychisch lijden? Eindhoven, 7 Oktober 2016

Door dwang gegijzeld. (Laat-begin) obsessieve-compulsieve stoornis bij Ouderen. Roos C. van der Mast

Werkstuk Biologie De ziekte van Parkinson

Genetica en erfelijkheid bij bipolaire stoornis

Automutilatie Wat moet ik hiermee? Joost Verhelst, Arts-Onderzoeker afd. Heelkunde Erasmus MC

Pijn & Psychiatrie. Het taboe doorbreken. Philippe Persoons, MD PhD Volwassenpsychiatrie upc Leuven campus Gasthuisberg

de kinder- en jeugdpsychiatrie in de jeugdzorg

NAH EN DEPRESSIE: EEN GORDIAANSE KNOOP? Congressenmetzorg , Ede Hans van Dam, docent en consulent nah

Voorspellende waarde van HE4 bij een complexe ovarium cyste ROELIEN VAN DE VRIE ARTS ONDERZOEKER

ALS Centrum Nederland

Immuun Activatie in Relatie tot Manische Symptomen in Depressieve Patiënten. Karlijn Becking MD-PhD student, UMCG

Bijsturing van de respons bij stress-stoornissen

Wanneer is dementie erfelijk? Dr. Harro Seelaar Neuroloog-in-opleiding & arts onderzoeker Alzheimercentrum Erasmus MC 14 april 2018

15:40 16:00 uur. Depressie en dementie RICHARD OUDE VOSHAAR. Ouderenpsychiater

Workshop 1. Op de grens: hoe om te gaan met een verzoek om euthanasie?

TRACE-BIOME Behandeling van ADHD met de gebruikelijke zorg in vergelijking met een dieetbehandeling De Biologische Mechanisme

Jaarverslag 2015 Anoiksis, vereniging van mensen met gevoeligheid voor psychose Psychosis Susceptibility Syndrome (PSS)

Inhoud VII. 2 Integrale hulpverlening door gezinspolikliniek en gezinspsychiatrie Gezinspolikliniek Het vak gezinspsychiatrie...

Medicatie bij Probleemgedrag

DSM 5 - psychose Dr. S. Geerts Dr. O. Cools

Sociale cognitie bij schizofrenie GROUP

DE EFFECTIVITEIT VAN ONLINE EN OFFLINE COGNITIEVE GEDRAGSTHERAPIE VOOR SUÏCIDE PREVENTIE

PARTICIPATIE IN FUNDAMENTEEL

Handleiding Online NHB Vragenlijst

Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie,

Genetische counseling Dementie


Leeswijzer Achmea Health Database tabellen

4.3.1 Diagnostische Checklist voor cliënten zonder dementie: DSM-5 criteria

Wanneer school een lijdensweg wordt.

De erfelijkheid van cannabisgebruik en - verslaving. Prof. dr. Jacqueline Vink Developmental Psychopathology Beahvioural Science Institute

Licht Middel Zwaar Doorlopend Chronisch Arrangement 1 - Psychosociale problematiek jeugdige, als gevolg van problematische relatie tussen ouders

Behandelgroep zelfmanagement manisch depressieve stoornis

Transcriptie:

7 maart 2015 De Nederlandse Hersenbank voor Psychiatrie

Donoren

Mo7va7e vanuit de kliniek

Waarom postmortem onderzoek? Beperkingen huidig onderzoek Beeldvorming (MRI): globale veranderingen (vorm, groobe, ac7viteit) niet mogelijk om op celniveau te kijken Dieronderzoek: Van toegevoegde, maar toch ook beperkte waarde: Psychiatrische symptomen kunnen niet goed nagebootst worden Perifeer onderzoek, bv. bloed: Van toegevoegde, maar toch ook beperkte waarde: Het brein heel unieke eigenschappen, o.a. door de BHB

Postmortem: de missing link? MRI DNA Dier NHB- Psy

Oude wijn in nieuwe zakken? Postmortem onderzoek in de psychiatrie al meer dan 100 jaar: schizophrenia is the `graveyard of neuropathologists Nee: Meer kennis over pa7ënten Kwaliteit hersenweefsel veel beter Onderzoekstechnieken veel beter Vergelijk neurologie: eerste observa7e van tangles en plaques (begin 20ste eeuw), geen idee van betekenis en hoe we er nu over denken

Waar een klein land groot in is 1: Nederland: in klein land grote cohort studies (pa7ënten met psychiatrische ziekte, soms ook familieleden en gezonde vrijwilligers) veel informa7e beschikbaar. 2: De Nederlandse Hersenbank is een van de beste hersenbanken ter wereld. 3: Nederland = klein lichaam binnen 3 uur in VUmc, Amsterdam voor obduc7e.

De Nederlandse Hersenbank Donor Onderzoeker

Hoe komen mensen bij NHB- Psy? OZA ADHD/ASS OZA SCH/BPS OZA MDD OZA OCD (2) Onderzoekscohorten Pa7ënten- en familieverenigingen Chronische en gespecialiseerde klinieken OZA PTSS Via de media

Proces van registra.e als hersendonor bij de NHB Presentatie, bijv. bij patiëntenvereniging Informatie tijdens publieksdag Via onze website Informatiepakket wordt opgestuurd Telefonisch contact met een van onze medewerkers

Inhoud informatiepakket Informatiefolder Brochures Registratieformulier en retourenvelop

Het registratieformulier wordt bewaard in een dossierkast en de gegevens worden ingevoerd in de database van de NHB: Vervolgens wordt er een codicilpas naar de donor opgestuurd:

Dataverzameling 7jdens leven à Van alle donoren bij registra7e (medische) informa7e (op)vragen en z.n. psychiatrisch interview afnemen à (Vijf) jaarlijks informa7e opnieuw checken Niet verplicht!

U ontvangt updates van de NHB via nieuwsbrieven

Registra7es: 3176 (18 februari 2015) Rest group, 121, 4% Ter vergelijking: In 2010 149 Psy registra7es (6,6% van totaal) Psych, 625, 20% CONTR, 1588, 50% [CATEGORY NAME]; [VALUE]; <1% PD/DLBD, 203, 6% Specifica7e psychiatrische ziekten: MS, 496, 16% PSYCH, 35 PTSS, 24 SCHIZ, 44 ADHD, 26 ASS, 22 Other dem, 7, 0% FTLD/Tau, 42, 1% AD, 89, 3% OCD, 21 CONTR AD FTLD/Tau Other dem MS PD/DLBD PSP Psych Rest group BPS, 230 DEPRI, 223

Start donorvoorlich7ng: mei 2014 Registra7e efficiën7e GROUP N = 151 90 80 70 60 82 61 69 50 40 45 M V 30 20 21 14 10 0 4 1 Informa7epakket Mag gebeld worden Registra7epakket Geregistreerd 95% 75% 23% 3% Totaal aantal geregistreerde donoren met schizofrenie en/of psychoses: 44 Gem. leelijd: 51 jaar 32 5 4 3 GROUP Ypsilon Anoiksis Overig

Obduc7es: 3889 (31-12- 2014) Rest group, 346, 9% panr, 129, 3% Psych, 114, 3% PSP, 64, 2% CONTR, 1258, 32% PD/DLBD, 285, 7% MS, 239, 6% Other dem, 264, 7% FTLD/Tau, 192, 5% AD, 998, 26% Specifica7e psychiatrische ziekten: bipolaire stoornis 23 depressie 33 schizofrenie 58 CONTR AD FTLD/Tau Other dem MS PD/DLBD PSP Psych Rest group panr

Diagnose & Opslag

Wereldwijde uitgile

1 uitsnijprotocol 2. Obductie, diagnostiek en opslag uc-e'volgens'protocol ng'medische'gegevens iseerde'neuropathologische'diagnose

Binnen ziekten homogenere subgroepen onderzoeken Tussen ziekten overlappende symptomen onderzoeken

Verrijkingen Aanvullende post mortem karakterisatie: Isola7e van primaire microglia en astrocyten Genereren van cellijnen daarvan RNA/DNA isola7e uit strategische gebieden Humane pluripotente stamcellen (ipsc s)

Voorbeelden lopend onderzoek

Voorbeelden lopend onderzoek

NHB- Psy maakt meer mogelijk

NHB- Psy maakt ook gene7sch meer mogelijk

Voorbeelden lopend onderzoek Contrasting changes in DRD1 and DRD2 splice variant expression in schizophrenia and affective disorders, and associations with SNPs in postmortem brain S S Kaalund, E N Newburn, T Ye, R Tao, C Li, A Deep-Soboslay, M M Herman, T M Hyde, D R Weinberger, B K Lipska and J E Kleinman Kortere PMD Veel informa7e beschikbaar Molecular Psychiatry (2013) 19, 1258-1266; doi:10.1038/mp.2013.165

Suicide depression and Non- suicide depression in anterior cingulate cortex Target gene Suicide Dep/ Non- suicide Dep SMRI Non- suicide Dep/Control NBB Target gene Suicide Dep/ Non- suicide Dep SMRI Non- suicide Dep/Control NBB GABRA1 GluR1 GABRA2 GluR2 GABRA3 GluR3 GABRA4 GluR4 GABRA5 GluR5 GABRB1 NR1 GABRB2 NR2A GABRB3 NR2B GABRG2 PSD93 GABBR1 PSD95 GABBR2 GLUL GAD1 GLS GAD2

Suicide Idea=on in the depression group (NBB) 0.25 0.20 GABRD GABBR2 GluR1 * 1.6 * 0.24 ** 1.4 0.22 0.15 0.10 1.2 0.20 0.18 0.05 1.0 0.16 0.00 NoSuicideIdeation SuicideIdeation 0.8 NoSuicideIdeation SuicideIdeation 0.14 NoSuicideIdeation SuicideIdeation Juan Zhao and Dick Swaab, submibed

NHB- Psy Bewustwording Erover nadenken Bespreken En bij weloverwogen JA, REGISTREREN Over 10 jaar: > 500 Psy breinen voor onderzoek

Toekomst Begrijpen wat er misgaat om zo betere behandelingen te kunnen ontwikkelen ê ê é é Pa7ents DALY s QoL Individualized medicine