20160210 Verslag avond over Voedsel en Voedsel zekerheid Marijke de Graaf, werkzaam bij ICCO houdt een lezing over Voedsel en Voedsel zekerheid OPrganisatie ZWO-groep wijkgemeente Eindhoven-Zuid. We beginnen met een vragenlijst om te kijken wat we van het onderwerp weten. De x geven het goede antwoord weer. Quiz: 1 Hoeveel mensen in de wereld ervaren dagelijks een gevoel van honger? a) 1 op de 10 mensen b) 1 op de 7 mensen x c) 1 op de 5 mensen 2 De wijdverspreide honger is vooral te wijten aan de te geringe productie van voedsel wereldwijd om iedereen te voeden. a) Waar b) Onwaar x 3 Recht op voedsel betekent de mogelijkheid om: a) jezelf te voeden met zelf en/of lokaal geproduceerd voedsel b) jezelf te voeden met natuurlijke producten c) voedsel te kunnen kopen d) alle drie bovenstaande zaken x 4 Voedselprijzen stijgen doordat: a) Verandering van landgebruik b) Misoogsten c) Klimaatverandering d) Marktspeculatie e) Alle bovenstaande antwoorden x 5 Welk percentage van het voedsel wordt verspild/weggegooid wereldwijd? a) 20% b) 40% x bijna 50% c) 60% d) 80% 6 Biologische landbouw staat voor een vorm van landbouw waar geen enkel gebruik van bestrijdingsmiddelen of mest wordt toegestaan a) Waar b) Onwaar x 1
7 Hoeveel graan en water kost het om één kilo rundvlees te produceren? a) 2.8 kg graan en 10.000 liter water b) 4.2 kg graan en 15.000 liter water c) 8.0 kg graan en 18.000 liter water x 8 Welk deel van de wereldwijde landbouwgronden (akkerland plus begrazing) wordt gebruikt voor veeteelt? 75% 9 Groenten uit Nederland zijn altijd milieu- of klimaatvriendelijker dan groenten uit Afrika? a) Waar b) Onwaar x 10 Hoeveel gram groenten en hoeveel gram fruit zouden we volgens het Voedingscentrum per dag moeten eten? a) 75 gram + 75 gram b) 150 gram + 150 gram c) 200 gram + 200 gram x Na 2008 zijn de prijzen van het voedsel gestegen waardoor er meer mensen zijn die onvoldoende voedsel kunnen kopen. Als een kind in de eerste twee levensjaren onvoldoende goed voedsel krijgt, dan is dat niet meer in te halen. Zowel de fysieke lengte blijft te kort en de hersens hebben zich niet optimaal kunnen ontwikkelen. Het rapport Global Nutricon Report van de VN uit 2015 is leidraad voor deze lezing. Vroeger werd er vooral of alleen gekeken naar de landbouw maar nu ook meer naar de kwaliteit van het voedsel. Er is chronische ondervoeding, er is acute ondervoeding en er is obesitas. 1 op de 3 mensen is ondervoed. En 20% van ons gezondheidsbudget wordt gebruikt voor de gevolgen van verkeerde voeding. De huidige uitdagingen zijn: - ondervoeding - overvoeding - voedsel verspilling - intensieve landbouw - bodemvruchtbaarheid energieverbruik - de ecossystemen - de biodiversiteit - de klimaatverandering Waarschijnlijk hebben we te lang naar de intensieve landbouw gekeken, nu is er meer aandacht voor de duurzame landbouw. Er wordt steeds meer integraal naar voedsel gekeken. Het is een complex geheel en veel aspecten hebben met elkaar te maken, zie bovenstaande uitdagingen. 2
Wereldwijde voedsel onzekerheid Wereldwijde voedsel onzekerheid 3
4
EXPERT SESSION CLIMATE AND FOOD SECURITY UITDAGINGEN VOOR HET WERELD VOEDSEL SYSTEEM Ondervoeding Overvoeding Voedselverspilling Intensieve landbouw Bodemvruchtbaarheid Energieverbruik Ecosystemen Biodiversiteit Klimaatverandering 5
WERELD VOEDSEL SYSTEEM Voedselproductie en consumptie moeten duurzamer Voorbeeld van ICCO / Kerk in Actie project in Indonesië 40% van de kinderen op Java zijn chronisch ondervoed 6
Trukajaya leert boeren om weer de gezonde, traditionele gewassen te verbouwen. Sukinah: Ik heb geleerd gevarieerde maaltijden te maken met yamwortel, zoete aardappel of mais. Tweede voorbeeld project in Kenia en Uganda 7
MISSIE: Insecten op het menu hier en daar duurzame productie en consumptie van insecten voor betere voeding en meer inkomen voor boeren en boerinnen doelstelling voor 2017: 600 kleine boeren in Kenya en Uganda verdienen 200/year met productie van krekels voor consumptie. M de Graaf and W van der Klein, Jan 2016 Nutritious crickets for delicious food security Towards sustainability Wereldwijde Uitdaging: Voldoende Voedsel voor Iedereen In 2050 bestaat de wereldbevolking uit 9.6 milliard mensen Krekels zijn een bron van hoogwaardig eiwit: koudbloedig waardoor ze slechts 2 kg voedsel nodig hebben om 1 kg in gewicht toe te nemen, koeien hebben daarvoor 8 kg nodig hebben veel minder water nodig dan ander vee en zijn resistent tegen hoge temperaturen en droogte Hebben weinig ruimte nodig Towards sustainability 8
WRR VOEDSELBELEID In de voedselketen gaat bijna de helft van het voedsel verloren In de EU wordt 80% van de landbouwgrond gebruikt voor veevoer Antibiotica gebruik in veeteelt inmiddels probleem voor gezondheid Duurzame landbouw en eiwittransitie Vermindering eiwitconsumptie en gezonder eetpatroon Meer plantaardig eiwit en minder dierlijke eiwitten Verbeterde stikstof (nutriënten) en koolstof efficiëntie SITUATIE IN NEDERLAND Er is veel voedselverspilling en het antibiotica gebruik in de veeteelt is groot. Er komt steeds meer aandacht voor duurzame landbouw die zowel voor mens, dier als de aarde goed is. Door meer plantaardige eiwitten te eten is er minder vleesproductie nodig. In Nederland worden insectenvoedsel al wel gebruikt voor veevoer maar voor de menselijke consumptie zit het nog in de onderzoeksfase. 9
SITUATIE IN NEDERLAND 10
HUIDIGE SCHIJF VAN VIJF EN ADVIEZEN 200 gram groente per dag 200 gram fruit per dag Volkoren graanproducten Zachte vetten en olie Enkele porties zuivel per dag Elke week vis Minder zout Minder frisdrank AANVULLENDE ADVIEZEN NIEUWE SCHIJF VAN VIJF Meer peulvruchten Dagelijks wat ongezouten noten Dagelijks groene of zwarte thee Gefilterde koffie in plaats van ongefilterde koffie Minder vruchtensappen Liever geen alcohol 2016 is uitgeroepen tot het jaar van de peulvruchten. Peulvruchten zijn gezond en er is een grote variatie voorhanden. Peulvruchten zijn naar verhouding goedkoop en ze gebruiken veel minder grond, water e.d. Ze kunnen in eigen land verbouwd worden. 11
Marijke sluit af met de 10 geboden of leefregels over voedsel, aangereikt door de theoloog rev. dr Olav Fykse Tveit, secretaris generaal van de Wereldraad van Kerken. Tveit s ten commandments of food are: 1. You shall give thanks for the food you eat. 2. You shall provide food for those who have no food. 3. You shall eat mindfully and in moderation. 4. You shall be grateful to those who grow and prepare food for your table. 5. You shall not waste food. 6. You shall reduce the ecological footprint of food production and supply. 7. You shall protect the biodiversity of the sources of food. 8. You shall support fair wages for farmers' efforts. 9. You shall strive for all people to have access to affordable and nutritious food. 10. You shall rejoice and share the sacred gift of food with all. Het thema Voedsel en voedselzekerheid heeft met dichtbij en verweg te maken. Het gaat over eerlijke verdeling maar ook over de keuzes die mensen maken. Wat zet ik op tafel, wat heb ik over voor voedsel. Waant niet alleen de boer ver weg maar ook de boer in Nederland heeft recht op voldoende inkomen. 12