Wat is vandaag de dag nog duurzaam?
|
|
- Adriaan Visser
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Wat is vandaag de dag nog duurzaam? Duurzame voeding Schaal als spanningsveld VU Amsterdam 3 oktober 04 Inderdaad... Bron: NRC 7/0/04 Harry Aiking Overzicht Duurzaamheid is dynamisch Duurzaamheid en voedselzekerheid Prioriteren van milieuproblemen Centrale rol van eiwit Food, feed, fibre, feedstock, fuel Consumenten en culturele aspecten Europese diëten en beleidsaspecten Optimale schalen in ruimte en tijd vraagstuk oplossing aanpak Duurzaamheid: een paar honderd definities Hoofdaspecten: ecologie, economie, maatschappij Gezondheid, fair trade, enwelzijn? Afhankelijk van omstandigheden, plaats en tijd! Duurzaamheid is een bewegend doelwit! En de snelheid van verandering is verbijsterend... vrije Universiteit amsterdam 3 vrije Universiteit amsterdam 4 De mondiale uitdaging... In 050 nog geen 40 jaar! hebben we 70% meer voedsel nodig voor,3 miljard extra monden... (FAO, 009), dus vereist: voedselzekerheid: verdubbeling van opbrengst / ha duurzaamheid: een kwart van de impact per ton! De voedselproductie neemt toe... hand in hand met wereldbevolking... en welvaart, vooral in BRICS landen 0 world population (billion) year vrije Universiteit amsterdam 5 vrije Universiteit amsterdam 6
2 En ook de milieudruk neemt toe... Bron: Rockström et al. (009) Nature 46, Prioritering effecten (bovengrens = ). Biodiversiteitsverlies >0. Stikstofkringloop 3,45 3. Klimaatverandering,-,5 4. Fosfaatkringloop 0,77-0,86 5. Oceaanverzuring 0,8 6. Landgebruikverandering 0,78 7. Zoetwatergebruik 0,65 8. Ozonlaagafname 0, Enkele misverstanden Sinds de film van Al Gore denken velen ten onrechte dat klimaatverandering (door elijke verstoring van de koolstofkringloop) het enige echt belangrijke milieuprobleem is. Het belang van de verstoring door de van de stikstofkringloop heeft minder publieke aandacht gekregen en wordt ernstig onderschat. De natuurlijke koolstofkringloop 0,04% kooldioxide in de lucht plant 9 0 De koolstofkringloop nu 0,04% kooldioxide in de lucht De natuurlijke stikstofkringloop 78% stikstof (N ) in de lucht plant bliksem en bacteriën emissies afbraak door bacteriën + -% verbranding kolen en olie eiwit door plant
3 De stikstofkringloop nu % Haber-Bosch proces 78% stikstof (N ) in de lucht bliksem en bacteriën eiwit door plant afbraak door bacteriën emissies Stikstof in het kort Menselijke bijdrage C cyclus -%; N 00-00% N = onmisbaar element in eiwitten, DNA,... Stabiele vorm in lucht Bioactieve vorm: Planten kunnen gebruiken, maar en hebben eiwit nodig Zonder kunstmest: 3 miljard en maximaal Biodiversiteit N-cyclus C-cyclus Algenbloei in de Golf van Mexico Energieinhoud van stikstofkunstmest = 37% van alle energiegebruik in US landbouw Gewassen nemen 50% van de kunstmest op en het restant veroorzaakt effecten op: landecosystemen (via emissies) zee-ecosystemen (via eutrofiëring) vrije Universiteit amsterdam 5 vrije Universiteit amsterdam 6 Dode zone in de Golf van Mexico De gevolgen, ook in de Oostzee vrije Universiteit amsterdam 7 vrije Universiteit amsterdam 8 3
4 De dode zone in de Oostzee Invloed van bevolking en welvaart Bron: NRC 0/0/04 jaar bevolking vlees zuivel (miljard) (miljard kg) (miljard kg) 950, , , Vlees + zuivel = luxe eiwitbron Voor kg lijk eiwit is 6 kg plantaardig eiwit nodig Veestapel consumeert 40% van de wereldgraanoogst en 70% van de soja 004 voedergranen: kg! 85% eiwitverlies Wereldwijd is /3 van het landbouwareaal voor voer (ca. opp. EU-7); maar 5 Mha soja (ca. opp. UK) zou evenveel eiwit voor elijke consumptie opleveren! Oplossingsrichtingen Bioraffinage van gewassen in een cascade : food feed fibre feedstock fuel Betere plantaardige vleesvervangers Terugwinning van nutriënten uit rioolwater Afvalreductie (ruim 5% afval in huishouden!) Dieet met minder lijk eiwit (vlees en zuivel) Hoezo globalisering? Nederland is uniek in Europa (EU-5) Eiwitbron (g/dag) NL laag land hoog land Rund & kalfsvlees 8, 4,6 DL 0,4 I Schapen & geitenvlees 0,4 0, SU 5,4 GR Varkensvlees 4,9 6,7 UK,7 AU Gevogelte 5,7 4,6 SV,7 EI Slachtafval,0 0,5 DK 9,6 EI Vis & schaalen 6,8,9 AU 5,7 P Zuivel (incl. kaas) 8, 3,9 ES 8, NL Eieren 4,7, EI 5,0 F Granen 7,6 7,6 NL 35,5 I Aardappelen 3,8,6 I 5,5 P Peulvruchten,6 <0, 4 3,7 ES Groenten 3,, SU 7,7 GR Stimulantia (koffie),4 <0, GR,6 DK Plantaardig eiwit 3,6 3,6 NL 53,3 GR Dierlijk eiwit 70,8 55,3 UK 76, F Totaal eiwit 03,4 95,8 DL 8,9 P 3 4 4
5 Bijdragen door consumenten Als de consument 30% eiwit consumindert 30% lijk eiwit vervangt door plantaardig 30% lijk eiwit vervangt door scharrel 30% minder voedsel weggooit (=van 5% naar 7%) Dan is dat een voordeel voor de volksgezondheid (obesitas en ziekten als vogelgriep en Q-koorts) èn voor biodiversiteit, klimaat, enwelzijn, etc. De nabije toekomst De wereldvoedselprijzen gaan tot 030 met 70-90% stijgen. (KPMG, 0) Vervolgens komen voedselprijzen onder druk door: peak oil en peak phosphate, voorzien rond 030 klimaatverandering, vooral vanaf 050 peak population, stabilisatie pas na 00 ( i.p.v. 9 miljard - Science 8 september 04) 5 6 De groei van opbrengst per hectare... Voedselprijzen,6% per jaar,0% 0,9%,3% (,4% is nodig) Bron: Ray et al. (03) PLOSone e6648 Bron: IPCC (30 maart 04) AR5 Chapter 7: Food security 7 8 Conclusies Duurzaamheid is dynamisch De urgentie en prijzen van dubbele productie (40 jaar) met een kwart van de impact worden onderschat Cycli (N, C, P) zijn sterk versneld, maar beleid niet Biodiversiteitsverlies heeft nu de hoogste prioriteit Dus minder eiwitproductie en landgebruiksverandering De tijdschaal moet snel aangepast: N, land, beleid Wat is vandaag de dag nog duurzaam? Uw betrokkenheid bij deze discussie! Ik dank u voor uw aandacht!
Voedselpatronen en biodiversiteit
Voedselpatronen en biodiversiteit Studium Generale - CDO - Universiteit Gent - 28 februari 2012 Harry Aiking Instituut voor Milieuvraagstukken Vrije Universiteit, Amsterdam 1 Hoofdpunten Milieu en duurzaamheid
Nadere informatieDuurzaamheid en voeding...
Duurzaamheid en voeding... Harry Aiking & Joop de Boer Jubileumsymposium HMC - Den Haag - 17 juni 2011 1 Hoofdpunten Duurzaamheid als bewegend doelwit Belang van voedselproductie en consumptie Mondiale
Nadere informatieVerduurzaming van de veehouderij: urgentie vanuit mondiaal perspectief
Verduurzaming van de veehouderij: urgentie vanuit mondiaal perspectief Conferentie Keuzes voor landbouw en veehouderij Huidige mondiale impact van veehouderij Biodiversiteit, aandeel 30% in mondiaal verlies
Nadere informatieDUURZAME VOEDSEL PRODUCTIE IN 2050: INTENSIVEREN EN EXTENSIVEREN! JAN WILLEM ERISMAN
DUURZAME VOEDSEL PRODUCTIE IN 2050: INTENSIVEREN EN EXTENSIVEREN! JAN WILLEM ERISMAN Louis Bolk (1866-1930) Hoe ruimer zou onze opvatting van het leven zijn, indien het ons gegeven was dit eens te bestuderen
Nadere informatieDebatcyclus Voedsel voor tien miljard?
Debatcyclus Voedsel voor tien miljard? Verslag van het eerste VVM-debat van de cyclus: Hoe zeker is voedsel? op 15 januari 2014 Auteur: Ckees van Oijen Mogelijk telt de aarde over niet al te lange tijd
Nadere informatieNederland importland. Landgebruik en emissies van grondstofstromen
Nederland importland Landgebruik en emissies van grondstofstromen Vraagstelling en invulling Welke materiaalstromen naar en via Nederland veroorzaken wereldwijd de grootste milieudruk? Klimaat, toxische
Nadere informatie20160210 Verslag avond over Voedsel en Voedsel zekerheid
20160210 Verslag avond over Voedsel en Voedsel zekerheid Marijke de Graaf, werkzaam bij ICCO houdt een lezing over Voedsel en Voedsel zekerheid OPrganisatie ZWO-groep wijkgemeente Eindhoven-Zuid. We beginnen
Nadere informatieHoe voeden we 9 mrd mensen optimaal: lokaal of mondiaal? Aalt Dijkhuizen MVO
Hoe voeden we 9 mrd mensen optimaal: lokaal of mondiaal? Aalt Dijkhuizen MVO 12-03-2015 NL Agri & Food: oprecht een topsector! Tweede exporteur ter wereld Stevige pijler onder de economie 10% v/h BNP;
Nadere informatieKlimaatverandering en onze voedselzekerheid
Klimaatverandering en onze voedselzekerheid Prof. Dr. Martin Kropff Rector Magnificus Wageningen University Vice-president Raad van Bestuur Wageningen UR Ons klimaat verandert Ons klimaat verandert Oplossingsrichtingen
Nadere informatieMalthus (1766 1834) Kan landbouw de wereld blijven redden? Het ongelijk van Malthus. An essay on the principle of population 25/11/2013
Kan landbouw de wereld blijven redden? Malthus (1766 1834) Piet VANTHEMSCHE Voorzitter Boerenbond KULeuven Universiteit 3 e Leeftijd 03-12-2013 An essay on the principle of population Het ongelijk van
Nadere informatieVerduurzamen van de voedselconsumptie in Nederland: Waarom, wie en wat?
Verduurzamen van de voedselconsumptie in Nederland: Waarom, wie en wat? Expert duurzaam eten Corné van Dooren @DuurzaamEten NAV voedingsforum 8 maart 2018 Missie Het Voedingscentrum informeert consumenten
Nadere informatieWORKSHOP CIRCLE SCAN. Door Wouter-Jan Schouten
WORKSHOP CIRCLE SCAN Door Wouter-Jan Schouten WOUTER-JAN SCHOUTEN Doctoraal Bedrijfskunde, Erasmus Universiteit 21 jaar bij the Boston Consulting Group - Partner & Managing Director - Leider van NL Consumer
Nadere informatieBiomassa: brood of brandstof?
RUG3 Biomassa: brood of brandstof? Centrum voor Energie en Milieukunde dr ir Sanderine Nonhebel Dia 1 RUG3 To set the date: * >Insert >Date and Time * At Fixed: fill the date in format mm-dd-yy * >Apply
Nadere informatieWereldvoedselvoorziening en mondiale voedselzekerheid als uitdaging
Wereldvoedselvoorziening en mondiale voedselzekerheid als uitdaging Prof. Dr Ir Rudy Rabbinge Universiteitshoogleraar Duurzame Ontwikkeling & Voedselzekerheid, Wageningen UR Debatreeks De toekomst van
Nadere informatieklimaatverandering en voedsel
klimaatverandering en voedsel Parijs; wat is er afgesproken en gaat het lukken? Wat betekent dit voor landbouw en voeding? Energie transitie als voorbeeld voor producent en consument Duurzaamheid als paradigma.
Nadere informatieBeleidinstrumenten eiwittransitie: de eiwitpuzzel
Beleidinstrumenten eiwittransitie: de eiwitpuzzel De rol van prijsinstrumenten CE Delft, Martijn Blom Inhoud presentatie 1. Waarom overheidsbeleid? milieueffecten maatschappelijke kosten 2. Handvaten voor
Nadere informatieMeer met minder. Waterschaarste en grotere vraag naar voedsel. Laan van Staalduinen, Algemeen directeur LEI. 6 juni 2012
Meer met minder Waterschaarste en grotere vraag naar voedsel Laan van Staalduinen, Algemeen directeur LEI 6 juni 2012 Inhoud presentatie Mondiale trends die van invloed zijn op toekomstige watervraag Nationale
Nadere informatieLandbouw richting 2020
A Landbouw richting 2020 Bert-Jan Aling Rabobank Nederland Sectormanager Food & Agri Financieringsvolume 1996-2009 30,0 28,1 30,1 28,0 26,0 23,4 25,8 24,0 22 22,2 22,0 19,7 20,5 20,0 18,2 19 18,0 17,1
Nadere informatieEconomie en melkproductie
Economie en melkproductie Productschap Zuivel onderwijsdag Pierre Berntsen Directeur Agrarische Bedrijven ABN AMRO 19 november 2013 Agenda Stand van de economie Beschikbaarheid van grondstoffen en zuivel
Nadere informatieSamenvatting. Indicatoren voor ecologische effecten hangen sterk met elkaar samen
Samenvatting Er bestaan al jaren de zogeheten Richtlijnen voor goede voeding, die beschrijven wat een gezonde voeding inhoudt. Maar in hoeverre is een gezonde voeding ook duurzaam? Daarover gaat dit advies.
Nadere informatieMilieucijfers SuperWijzer
Milieucijfers SuperWijzer Achtergrond onderzoek Geert Bergsma en Marieke Head Ketenanalysegroep CE Delft Doelstelling onderzoek CE Delft Wat is de milieubelasting van verschillende eiwitproducten te koop
Nadere informatieNitraatrichtlijn. op weg naar het laatste. 28 November 2012 Mark Heijmans
Nitraatrichtlijn op weg naar het laatste actieprogramma? 28 November 2012 Mark Heijmans 1 Opzet Van mondiaal naar mineraal en van mineraal naar lokaal Beleid: ruimte en kaders Uitvoering: instrumenten,
Nadere informatieEen visie op de toekomstige landbouw in Nederland
Een visie op de toekomstige landbouw in Nederland Jan Willem Erisman ALV Markdal, Galder, 24 september 2018 Inhoud Introductie Louis Bolk Instituut Achtergronden huidige landbouw De visie van de minister
Nadere informatieMinder dierlijke producten, meer verantwoord. EVA vzw St.-Pietersnieuwstraat 130, 9000 Gent info@vegetarisme.be 09/329.68.51 - www.vegetarisme.
Minder dierlijke producten, meer verantwoord EVA vzw St.-Pietersnieuwstraat 130, 9000 Gent info@vegetarisme.be 09/329.68.51 - www.vegetarisme.be Inhoud Even over EVA Het globale plaatje De milieucrisis
Nadere informatieKlik Studiebijeenkomst. bewerken. Ontwikkelingen op de voermarkt. Klik om de ondertitelstijl van het. R. Tijssens
Klik Studiebijeenkomst de stijl te bewerken Ontwikkelingen op de voermarkt Klik om de ondertitelstijl van het model 27 mei 2014 te bewerken R. Tijssens Klik om de stijl te bewerken Klik om de ondertitelstijl
Nadere informatieEiwittransitie: urgentie en praktijk
Eiwittransitie: urgentie en praktijk Duurzame eiwitinnovatie en -consumptie Hans Dagevos & Jeroen Willemsen Even voorstellen 2 Presentatie Onze invalshoeken: Van buiten naar binnen: van betrokken partijen
Nadere informatieFosfaat en bio energie. Anton Haverkort
Fosfaat en bioenergie Anton Haverkort? BbE grondstoffen, visie RvB Randvoorwaarden Organisatie / integrale goederenstroom (value chain) Drivers: Olie schaarser/ duurder Mitigatie agenda Agrarische afvalstromen
Nadere informatieDraagvlak bij burgers voor duurzaamheid. Corjan Brink, Theo Aalbers, Kees Vringer
Draagvlak bij burgers voor duurzaamheid Corjan Brink, Theo Aalbers, Kees Vringer Samenvatting Burgers verwachten dat de overheid het voortouw neemt bij het aanpakken van duurzaamheidsproblemen. In deze
Nadere informatieNutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal. Jan Peter Lesschen. Kimo van Dijk en Oene Oenema
Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal Jan Peter Lesschen Kimo van Dijk en Oene Oenema Introductie Bodemvruchtbaarheid ongelijk verdeeld in de wereld Natuurlijke
Nadere informatieAgri & Food: de kracht van Nederland!
Agri & Food: de kracht van Nederland! Aalt Dijkhuizen FromFarmers Ledenbijeenkomst 22 april 2015 NL Agri & Food: oprecht een topsector! Tweede exporteur ter wereld Stevige pijler onder de economie 10%
Nadere informatieDuurzaamheid in de Schijf van Vijf
Duurzaamheid in de Schijf van Vijf Expert duurzaam eten Dr.ir. Corné van Dooren @DuurzaamEten Congres Duurzame Voeding, FCInstitute, 19 juni 2018 Disclosure belangen spreker Geen potentiële belangenverstrengeling
Nadere informatieWat kunnen we in Pijnacker-Nootdorp doen tegen klimaatverandering? Richard Smokers
Wat kunnen we in Pijnacker-Nootdorp doen tegen klimaatverandering? Richard Smokers Hoeveel CO 2 -reductie is nodig? doel nieuwe kabinet: in 2020 30% minder CO 2 -uitstoot dan in 1990 UN-IPCC: stabilisatie
Nadere informatieMenu van de Toekomst: Eiwittransitie
Menu van de Toekomst: Eiwittransitie kennisspecialist duurzaam eten Corné van Dooren Week van de Akkerbouw, Biddinghuizen, 23 juni 2016 Missie Het Voedingscentrum informeert consumenten over en stimuleert
Nadere informatieD e f i n i n g s u s t a i n a b l e n u t r i t i o n
D e f i n i n g s u s t a i n a b l e n u t r i t i o n Hoe komen we tot gezonde en duurzame voedingspatronen? Gerard Kramer Manager Sustainable Nutrition Blonk Consultants Slotdebat It s the food, my
Nadere informatieJong & Duurzaam. Klimaat Dieet
Jong & Duurzaam Klimaat Dieet Wie zijn wij en waarom zijn we hier? Wij zijn Wij zijn Werkgroep Jong & Duurzaam Eefke Wij zijn De jongerenvertegenwoordigers Wij zijn 1. 2. 3. 4. Klimaat dieet Duurzame Kleding
Nadere informatieZal Europa de wereld voeden of omgekeerd?
Zal Europa de wereld voeden of omgekeerd? Jacques Van Outryve Europees en landbouwjournalist Jacques@van-outryve.be Provinciaal Bestuur Vlaams-Brabant 8 en 12 januari 2016 Het nieuwe Europa Relevantie
Nadere informatieGrote opgaven voor een duurzame economie: welke oplossing heb jij?
Grote opgaven voor een duurzame economie: welke oplossing heb jij? Een challenge voor studenten (v)mbo, hbo en wo Challenge? Onze maatschappij staat voor een grote uitdaging rondom klimaat, energie, duurzaamheid
Nadere informatieHoe economie, ecologie en ethisch verantwoord werken hand in hand gaan
Hoe economie, ecologie en ethisch verantwoord werken hand in hand gaan 4 de Vlaamse afval en materialencongres Brugge, 6 april 2011 Xavier Gellynck & Ray Jacobsen Universiteit Gent pag. 1 Overzicht 1.
Nadere informatieSamenvatting. - verlies van biodiversiteit, door ontbossing, vervuiling en monocultures;
1. Inleiding 1.1 Dierlijke voedselproducten en milieu Dierlijke voedselproducten zoals, vlees, melk en eieren, zijn voor de meeste mensen een vast onderdeel van het menu. Deze producten leveren belangrijke
Nadere informatieHoofdstuk 4 De marktontwikkeling van biologische producten
Hoofdstuk 4 De marktontwikkeling van biologische producten Voor dit hoofdstuk zijn de bestedingen gemeten in alle verkoopkanalen: supermarkten, speciaalzaken, out of home, huisverkoop, boerenmarkt en webwinkels.
Nadere informatieWat is natuurinclusieve landbouw?
Wat is natuurinclusieve landbouw? Jan Willem Erisman 's-hertogenbosch, 3 april 2018 Louis Bolk instituut Natuurinclusief: denken, ontwerpen en doen J.P. Thysse Waar wij wonen RV www.louisbolk.org Consumentenprijs
Nadere informatieTEGEN VOEDSELVERLIES! EEN ACTUELE UITDAGING VOOR DE GROOTKEUKENSECTOR
SAMEN TEGEN VOEDSELVERLIES! EEN ACTUELE UITDAGING VOOR DE GROOTKEUKENSECTOR Kris Roels - Interdepartementale Werkgroep Voedselverlies @ Grootkeukencolloquium 2015 WAT IS VOEDSELVERLIES? Voedselverlies
Nadere informatieDe rol van zuivel in de wereld Gezond en duurzaam. Stephan Peters NZO
De rol van zuivel in de wereld Gezond en duurzaam Stephan Peters NZO NZO NEDERLANDSE ZUIVEL ORGANISATIE De branchevereniging van de Nederlandse zuivelindustrie Behartigt belangen van dertien zuivelondernemingen
Nadere informatieGrenzen aan intensivering van de Nederlandse veehouderij
Grenzen aan intensivering van de Nederlandse veehouderij Wageningen, 7 februari 2013 Wouter van der Weijden Stichting Centrum voor Landbouw en Milieu www.clm.nl Dijkhuizen-these 1. Hoge productie per ha
Nadere informatieToekomst agri & foodsector. Dirk Duijzer, directeur Food en Agri
Toekomst agri & foodsector in Neder Dirk Duijzer, directeur Food en Agri Agenda Nieuwe situatie na crisis 2007 Wereldbevolking, economie, voedsel Nederse positie niet vergelijkbaar Opgave voor het wereldwijde
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 19 februari 2019 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340
Nadere informatieWater crisis - kunnen ingenieurs nog iets bijbrengen?
Water crisis - kunnen ingenieurs nog iets bijbrengen? James.Leten@siwi.org Wereldwijds Opportuniteiten Regionaal - Stroomgebied Lokaal: checklist 2000 2015 millennium ontwikkelingsdoelstellingen 2000 2015
Nadere informatiekrachten achter Een krachtenanalyse van productie, consumptie en duurzaamheid wereldwijd Carin Rougoor Emiel Elferink (CLM)
Carin Rougoor Emiel Elferink (CLM) De drijvende krachten achter het eiwit m.m.v. Martijn Jonker Jonathan Malmberg Jeroen van der Laan (Ecorys) Een krachtenanalyse van productie, consumptie en duurzaamheid
Nadere informatieDe voedselketenles LES 1 VRAAG: Waarom denk jij dat het erg is dat er soms eten weggegooid wordt?
VRAAG: Waarom denk jij dat het erg is dat er soms eten weggegooid wordt? 1 Hoe denk je dat de aardbeienjam op jouw boterham terecht is gekomen? Wat is er allemaal nodig om die aardbeienjam op jouw boterham
Nadere informatiePERSBERICHT Brussel, 23 juli 2014
1/7 PERSBERICHT Brussel, 23 juli 2014 Minder vleesconsumptie in België maar aanzienlijk meer uitvoer Vleesconsumptie daalt in België. De productie van de vleessector blijft echter hoog dankzij de uitvoer.
Nadere informatieBasiscursus Natuur- en Milieueducatie NME in een wereld in verandering
Basiscursus Natuur- en Milieueducatie NME in een wereld in verandering Opdracht Neem 10 minuten de tijd om, samen met je tafelgenoten, na te denken over je eigen beroepspraktijk. Welke belangrijke maatschappelijke
Nadere informatieVideo 3: De Voedselpyramide
Video 3: De Voedselpyramide Het ideale eetpatroon valt niet in twee zinnen samen te vatten. En dieetgoeroes, schrijvers en zogenaamde voedingsdeskundigen die dit wel denken te kunnen, doen vaak niets meer
Nadere informatieBodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling
Bodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling Jan Willem Erisman 8 juni 2018 Louis Bolk Instituut (sinds 1976) www.louisbolk.org Voedselzekerheid! Wat heeft landbouwbeleid gebracht (in
Nadere informatieHoog tijd voor een écht duurzame landbouw
nnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn... Hoog tijd voor een écht duurzame landbouw een visie over de hervormingen in de landbouw Oktober 2013 nnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnn... Inleiding Landbouwbeleid heeft grote invloed op
Nadere informatieDuurzame voedselproductie en voedselzekerheid de onvolmaakte waarheid
Duurzame voedselproductie en voedselzekerheid de onvolmaakte waarheid Vlaanderen en de wereld Wannes Keulemans en Tessa Avermaete Metaforum-werkgroep Voedselproductie Inagro 26 februari februari 2018 1.
Nadere informatieRapport: duurzaamheid van de Vlaams-Brabantse land- en tuinbouw
Rapport: duurzaamheid van de Vlaams-Brabantse land- en tuinbouw Economische, ecologische en sociale indicatoren Ine Vervaeke en Jona Lambrechts Inleiding Aanleiding: 20 jaar Vlaams-Brabant Duurzaamheid:
Nadere informatieNORBERT RAUCH RAUCH LANDMASCHINENFABRIK GMBH
NORBERT RAUCH RAUCH LANDMASCHINENFABRIK GMBH De rol van minerale en organische meststoffen in de komende 10 jaar vanuit het oogpunt van de kunstmeststrooier fabrikant 2 Norbert Rauch 20151208 Grond om
Nadere informatieVoedselverspilling LEI Wageningen UR. Anima Ruissen
Voedselverspilling LEI Wageningen UR Anima Ruissen Inhoud - Deel I Introductie Maatschappelijke context Consumenten Omgeving, gedrag, eigen verantwoordelijkheid? De marktplaats Waar ketenpartijen en consumenten
Nadere informatieVoorsprong met mineralen
Voorsprong met mineralen Samen staan de sectoren sterker Deze bijeenkomst werd mogelijk gemaakt door LTO Gelderland, Overijssel en de Rabobank. Circulaire Economie Nieuwe toverwoord of kansrijke uitdaging
Nadere informatieEiwitten. Voeding en Welzijn
Eiwitten Voeding en Welzijn Vandaag Mindmap Maak een mindmap Wat weet je allemaal over eiwitten? Filmpje Filmpje Wat is je opgevallen in het filmpje? Wat wist je nog niet? Opdracht Pak ons voedsel erbij.
Nadere informatieLeiden is een typische studentenstad en heeft dus veel kamerbewoners.
EC 01. EEN KAMER HUREN IN LEIDEN. Leiden is een typische studentenstad en heeft dus veel kamerbewoners. Vermoedelijk blijft het aanbod van kamers achter bij de vraag, waardoor er gemakkelijk prijsopdrijving
Nadere informatieVergelijking met buitenland
Vergelijking met buitenland Michel de Haan Wageningen UR - LR USA NL Our Mission: Create a better understanding of milk production world-wide India China Ethiopia Argentinië Brazil Waarom vergelijking
Nadere informatieEnergie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030
IP/3/661 Brussel, 12 mei 23 Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 23 In 23 zal het wereldenergieverbruik verdubbeld zijn; fossiele brandstoffen, voornamelijk
Nadere informatieToespraak van staatssecretaris Dijksma bij het Groentecongres
Toespraak van staatssecretaris Dijksma bij het Groentecongres Toespraak 26-03-2015 Toespraak van de staatssecretaris Dijksma (EZ) bij het Groentecongres op 26 maart 2015 in het World Trade Centrum in Rotterdam.
Nadere informatieKringlooptoets. Een instrument om de effectiviteit van maatregelen systematisch te onderzoeken. 24 juni 2015
Kringlooptoets Een instrument om de effectiviteit van maatregelen systematisch te onderzoeken 24 juni 2015 Kringloop- WIJZER of TOETS? 2 Kringloopwijzer Gewassen Bodem Vee Mest Mest 3 Kringlooptoets Gewassen
Nadere informatiebetreffende een duurzamere voedselproductie en -consumptie in Vlaanderen
stuk ingediend op 1530 (2011-2012) Nr. 1 14 maart 2012 (2011-2012) Voorstel van resolutie van de heren Dirk Peeters en Hermes Sanctorum betreffende een duurzamere voedselproductie en -consumptie in Vlaanderen
Nadere informatieLeerlingen materiaal leeractiviteit 8.6 : Vleesproductie, alternatieven zoeken
Leerlingen materiaal leeractiviteit 8.6 : Vleesproductie, alternatieven zoeken Over Vleesproductie in Nederland, verstoring van de C-kringloop en mogelijke alternatieven We gaan twee lessen besteden aan
Nadere informatieWAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition
HERBALIFE FITCHECK WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition % LICHAAMSVET Wie wil je worden? Waar ben je nu? % LICHAAMSVET Vrouw 20-39 Leeftijd 40-59 60-79 Man 20-39 Leeftijd 40-59 60-79 Te laag
Nadere informatieUmsetzungsmaßnahmen CO 2 - Footprint aus Kundensicht/ Realisatie van CO 2 - Footprint uit visie van de klant
Umsetzungsmaßnahmen CO 2 - Footprint aus Kundensicht/ Realisatie van CO 2 - Footprint uit visie van de klant 1 Recordwaarde bij CO 2 Meting van NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) op
Nadere informatieWelke richting volg je? In welke mate ga je akkoord met volgende stellingen?
Groepsnummer: Nummer respondent: Beste leerling, Hieronder vind je een aantal vragen. Lees de opdrachten aandachtig en probeer zo nauwkeurig mogelijk te antwoorden. Laat geen vragen open. Als je iets niet
Nadere informatieVOEDSELVERSPILLING FENOMEEN, IMPACT EN BELEID
VOEDSELVERSPILLING FENOMEEN, IMPACT EN BELEID Kris Roels Interdepartementale Werkgroep Voedselverlies Velt studiedag Te gebruiken vanaf, Vlaams Parlement, 23/11/2013 Inhoud Wat is voedselverlies en verspilling?
Nadere informatieDe nieuwe voedingsdriehoek: kompas voor een gezond leven. Nina Van Den Broecke 30/09/2018
De nieuwe voedingsdriehoek: kompas voor een gezond leven Nina Van Den Broecke 30/09/2018 Inhoud 1. Nieuwe voedingsdriehoek: waarom en hoe? 2. De voedingsdriehoek Inhoudelijke visie Gezond Leven tips 3.
Nadere informatieDuurzame wereldvoedselvoorziening. hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen?
Duurzame wereldvoedselvoorziening hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen? Even voorstellen: Ruben Bringsken Ondernemer in Food en ICT (focus op duurzame oplossingen) Eigenaar/participatie
Nadere informatieSamenvatting 1 Introductie 2 Voedselsystemen
1 Introductie Mensen hebben voedsel nodig om gezond te blijven en om niet van honger dood te gaan. Er bestaat echter een wezenlijk verschil tussen het voedsel van de mens en dat van dieren. Mensen eten
Nadere informatieInvloeden uit milieu. In ecologie bestuderen we alle relaties tussen organismen en hun milieu (leefomgeving)
Ecologie Thema1 Invloeden uit milieu In ecologie bestuderen we alle relaties tussen organismen en hun milieu (leefomgeving) Levende natuur Levenloze natuur = biotische factoren = abiotische factoren Niveau
Nadere informatieDe bodem draagt de bio-economie
De bodem draagt de bio-economie Bio-economie gaat over het geheel aan producten uit biomassa: voedsel, veevoer, energie, materialen, chemicalien, etc. 1 Hoeveel biomassa kan de wereld produceren? Voldoende
Nadere informatieWorkshop duurzame stadslandbouw
Workshop duurzame stadslandbouw Changemaker Festival te Heino 14 september 2013 Datum: 14 september 2013 Locatie: Van: Voor: Summmercamp Heino Cees Moerman Workshop Changemaker Kenmerk: 1309 Programma
Nadere informatieSector Score Ontwikkeling Score Ontwikkeling Ontwikkeling inkomen a) inkomen b) marktpositie marktpositie maatschappelijk d)
Tabel 1.1 Economische betekenis van het Nederlandse agrocluster Toegevoegde waarde (mrd. Euro) Werkgelegenheid (1. arbeidsjaren) 1995 2 23 1995 2 23 Agrocomplex totaal 32,3 37,7 41,6 659 675 65 Aandeel
Nadere informatieDuurzaamheid in de melkveehouderij Perspec7ef van de consument en retail
Duurzaamheid in de melkveehouderij Perspec7ef van de consument en retail 21 november 2013 Marc Jansen Centraal Bureau Levensmiddelenhandel CBL Het CBL is de belangenbehar7ger en spreekbuis van de 4300
Nadere informatieNatuurinclusieve landbouw goed voor boer, burger en landschap
Natuurinclusieve landbouw goed voor boer, burger en landschap Jan Willem Erisman Beesd, 15 november 2018 Louis Bolk Instituut (sinds 1976) www.louisbolk.nl 2 Overzicht presentatie De stikstofproblematiek
Nadere informatieStikstof in de PAS? Jan Willem Erisman Louis Bolk Instituut, VU
Stikstof in de PAS? Jan Willem Erisman Louis Bolk Instituut, VU Louis Bolk (1866-1930) Hoe ruimer zou onze opvatting van het leven zijn, indien het ons gegeven was dit eens te bestuderen met verkleinglazen"
Nadere informatieNL In verscheidenheid verenigd NL B8-0360/29. Amendement. Marco Zullo, Eleonora Evi, Marco Valli, Rosa D Amato namens de EFDD-Fractie
27.4.2015 B8-0360/29 29 Overweging B B. overwegende dat het thema van de wereldtentoonstelling 2015 in Milaan de mogelijkheid biedt om na te denken en te debatteren over diverse manieren om te proberen
Nadere informatieVoedselvoorziening in het tijdperk van verstedelijking
Voedselvoorziening in het tijdperk van verstedelijking Prof.dr.ir. Han Wiskerke Wageningen Universiteit Leerstoelgroep Rurale Sociologie http://www.rso.wur.nl/uk/ http://ruralsociologywageningen.wordpress.com/
Nadere informatieBepaling van de effecten van melkveehouderij op het milieu met een Life Cycle Analysis (LCA) Mark Dolman en Wim de Vries
Bepaling van de effecten van melkveehouderij op het milieu met een Life Cycle Analysis (LCA) Mark Dolman en Wim de Vries Inhoud (13.30-16:00 uur) Milieueffecten van landbouw (veeteelt) Wat is het belang
Nadere informatieAdviezen bij ondervoeding
Adviezen bij ondervoeding Bij ziekte en herstel heeft het lichaam extra energie en eiwitten nodig. Als u onbedoeld veel afvalt door ziekte is er sprake van ondervoeding. U krijgt dan onvoldoende energie
Nadere informatieNATUUR EN BIODIVERSITEIT
NATUUR EN BIODIVERSITEIT Wat hebt u eraan? Biodiversiteit is de verscheidenheid van leven op onze planeet. Het is het fundament van ons welzijn en de economie. We zijn van de natuur afhankelijk voor ons
Nadere informatieRapport: duurzaamheid van de Vlaams-Brabantse land- en tuinbouw
Rapport: duurzaamheid van de Vlaams-Brabantse land- en tuinbouw Economische, ecologische en sociale indicatoren Ine Vervaeke en Jona Lambrechts Inleiding Aanleiding: 20 jaar Vlaams-Brabant Duurzaamheid:
Nadere informatie> Inzet: CO 2 reductie en eerlijke carbonhandel
> Ketenaanpak en -verantwoordelijkheid > Inzet: CO 2 reductie en eerlijke carbonhandel > Doel: boeren ondersteunen bij de impact van klimaatverandering en ontbossing tegen te gaan. Ons klimaat verandert
Nadere informatiePERSPECTIEVEN VAN KLEINE TEELTEN IN NEDERLAND. KONINKLIJKE VERENIGING HET COMITÉ VAN GRAANHANDELAREN Matthé Vermeulen 9 maart 2016 1 / 15
PERSPECTIEVEN VAN KLEINE TEELTEN IN NEDERLAND KONINKLIJKE VERENIGING HET COMITÉ VAN GRAANHANDELAREN Matthé Vermeulen 9 maart 2016 1 / 15 HET COMITÉ Wat doet Het Comité van Graanhandelaren? Brancheorganisatie
Nadere informatieEDITIE 7 DE TOEKOMST VAN VLEES. De toekomst van vlees - Archief. http://www.vakbladvoedingsindustrie.nl/archief/automatisering-2015/de-toekomst-va...
Page 1 of 5 Nº EDITIE 7 MAAND 10 2015 Door: Theo Verkleij - TNO DE TOEKOMST VAN VLEES Page 2 of 5 Jaarlijks is er het International Congress of Meat Science and Technology : een wereldcongres waar zo n
Nadere informatieWat stelt De Nationale DenkTank 2012 voor om de voedselketen te verduurzamen*?
Samenvatting van de bevindingen van de Nationale DenkTank 2012 boer Consument Wat stelt De Nationale DenkTank 2012 voor om de voedselketen te verduurzamen*? verwerker *De voorstellen van de denktank voor
Nadere informatieKlimaat op je bord. Hans Blonk Blonk Consultants
Klimaat op je bord Hans Blonk Blonk Consultants Inhoud 1. De klimaat-impact van voedingsmiddelen 2. Klimaatvriendelijker eten Productiekant Consumptiekant 3. Het aardappelklimaat 2 1. 1 De klimaatimpact
Nadere informatieRegionale voedselproductie en duurzaamheid. Jasper Scholten 24 september 2013
Regionale voedselproductie en duurzaamheid Jasper Scholten 24 september 2013 Methodology and tools Sustainability performance LCA Sustainable nutrition Quiz Vraag 1: Heeft een aardbei die in de supermarkt
Nadere informatieHET COMITÉ WAAROM KLEINE TEELTEN? PERSPECTIEVEN VAN KLEINE TEELTEN IN NEDERLAND
PERSPECTIEVEN VAN KLEINE TEELTEN IN NEDERLAND KONINKLIJKE VERENIGING HET COMITÉ VAN GRAANHANDELAREN Matthé Vermeulen 9 maart 2016 1/ 15 HET COMITÉ Wat doet Het Comité van Graanhandelaren? Brancheorganisatie
Nadere informatieDe stad als schakelpunt in een duurzaam voedselsysteem
De stad als schakelpunt in een duurzaam voedselsysteem Andries Visser Jan Eelco Jansma Arjan Dekking De Uitdaging: de stad als schakelpunt in een duurzaam voedselsysteem Ons voedselsysteem speelt een belangrijke
Nadere informatieNulmeting peulvruchten
Nulmeting peulvruchten Inzicht in de milieueffecten van peulvruchten Roline Broekema, 24 januari 212 31 1 212 1 31 1 212 1 Doel In kaart brengen van de milieueffecten van verschillende producten van peulvruchten
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Biologische producten en duurzame keurmerken Wij kochten in 2014 voor iets meer dan 1 miljard euro aan biologische producten. Dat is een groei van 6% ten opzichte van 2013. We worden steeds bewuster en
Nadere informatiePlantaardig eiwit van Europese akkers
Een EU-beleid dat Plantaardig eiwit van Europese akkers bevordert Hans van Kessel Dagelijks Bestuur NAV EU-beleid dat plantaardig eiwit vooruit helpt Eiwitgeschiedenis De huidige eiwitsituatie in EU Waarom
Nadere informatieMondiale en Europese energie trends Uitdagingen, prioriteiten en kansen
Mondiale en Europese energie trends Uitdagingen, prioriteiten en kansen 28/09/2015 Kees van der Leun Klimaat raakt al ontwricht bron: John Mason, skepticalscience.com bron: Guardian 2 100% duurzaam? Energie-efficiëntie
Nadere informatie5. CONSUMPTIE EN DISTRIBUTIE VAN BIOLOGISCHE PRODUCTEN IN 2011
5. CONSUMPTIE EN DISTRIBUTIE VAN BIOLOGISCHE PRODUCTEN IN 211 1 MARKTOMVANG De bestedingen van de Belgische gezinnen aan biologische producten, opgemeten door GfK Panelservices Benelux, bedroegen vorig
Nadere informatie