Duurzame voedselproductie en voedselzekerheid de onvolmaakte waarheid

Transcriptie

1 Duurzame voedselproductie en voedselzekerheid de onvolmaakte waarheid Vlaanderen en de wereld Wannes Keulemans en Tessa Avermaete Metaforum-werkgroep Voedselproductie Inagro 26 februari februari 2018

2 1. Is er genoeg voedsel voor iedereen? 2. Wat met de huidige voedselverspilling 3. Waarom moet de landbouw duurzamer worden? 4. Wat is een duurzaam eetpatroon 5. Hoe ziet duurzame landbouw er dan uit? 6. Bedenkingen en de Vlaamse landbouw

3 1. Is er genoeg voedsel voor iedereen? Thomas Malthus

4 De voedselproductie is sterker gestegen dan de wereldbevolking

5 Meer voedsel produceren: hoe doe je dat? Tot ,45ha/inwoner

6 Faalt het landbouwsysteem? Evolution of wheat production ( ) Source: FAO

7 GGO s? - na 20 jaar geen noemenswaardige nadelige gevolgen voor mens en milieu - keuzevrijheid en coëxistentie zijn moeilijk te organiseren - nieuwe toepassingen en technologieën hebben veel mogelijkheden

8 We kunnen 12 miljard mensen voeden Productiekloof dichten 80-90%: 4-5 miljard mensen (intensifiëren) Voedselverliezen en -verspilling terugdringen: 2-3 miljard???

9 Eet minder vlees Investeer niet in energiegewassen Meer gezond voedsel

10 Wat met de klimaatsopwarming? 3 C tegen 2100?

11 2. Wat met de huidige voedselverspilling? (voedselverliezen)

12 - per Vlaming 350 kg/jaar - wereldwijd 185 kg/jaar - Europa 176 kg/jaar - onwikkelingslanden: 630 miljoen ton - ontwikkelde landen: 680 miljoen ton

13 Impact van voedselverliezen Verliezen op einde voedselketen hebben een groter impact dat in begin Koolstofvoetafdruk: 3,3Gton CO2 Watervoetafdruk: 250 km³ Landbeslag: 1,4 miljard ha

14 3. Waarom moet de landbouw duurzamer worden?

15 Natuurlijke hulpbronnenzijn schaars: landgebruik en ontbossing Verandering van het bosareaal in de wereld Landbouw mag niet meer grond in gebruik nemen: verdubbeling van de voedselproduktie op eenzelfde oppervlakte: stijging productie-efficiëntie via intensifiëring

16 Komt er een schaarste aan meststoffen? N P K Ca

17 Wat met water?

18 Natuurlijke hulpbronnen zijn schaars: energie Primaire productie per jaar 10 EJ (2005; Woods, 2010); 6EJ op de boerderij (FAO, 2011) 2% van de totale energieconsumptie wereldwijd (!) Globale voedselketen: 95 EJ (>20 % van het wereldwijde energieverbruik) Primaire productie 10% van de totale voedselketen (verschil: transport, verwerking, verpakking, ) EJ is J

19 Is intensieve landbouw slecht voor het milieu? (ja maar minder dan extensieve?)

20 Landbouw heeft een groot milieuimpact - broeikasgassen ongeveer 25% (vooral veeteelt) - reactieve N ongeveer 30% (veeteelt 22%) - landgebruik: intensieve veeteelt veel beter dan extensieve veeteelt - ontwikkelingslanden = ontwikkelde landen

21 4. Wat is een duurzaam eetpatroon?

22 Consumptie in kilocalorieën noch eerlijk verdeeld noch gezond

23 Dagelijkse CO2 emissie bij een optimaliseerd dieet in de VS met en zonder dierlijke voeding White and Hall PNAS PLUS sept 2017

24 Past vlees in een duurzaam dieet? Belg eet dagelijks 160 gram vlees 100 gram aanbevolen hoeveelheid

25 Hoeveel meer vlees kunnen we produceren?

26 Is alternatieve eiwitvoorziening de toekomst? Eiwitten zullen cruciaal worden (70% bevolking in steden)

27 Wil de consument wel insecten eten? helemaal klaar voor enigszins klaar voor twijfel ziet insecten niet zitten ziet insecten helemaal niet zitten Verbeke, 2015

28 Gaan duurzame voeding en alternatieve voedselsystemen/korte keten hand in hand?

29 5. Hoe ziet duurzame landbouw er dan uit?

30 Hoe meet je duurzaamheid? verschillende componenten afwegen lokaal of globaal

31 Landbouw en milieu? Biodiversiteit en CAP

32 Welk productiesysteem? Of is dit een achterhaalde vraag?

33 Bedenking: natuurlijke landbouw?

34 6. Een persoonlijke Vlaamse toekomstvisie

35 De internationale handel (export) neemt sterker toe dan de productie Globalisering of zelfvoorziening voor de Vlaamse landbouw

36 Een persoonlijke Vlaamse toekomstvisie Objectiveerbare duurzaamheid binnen het huidige systeem Contact met consument en burger (incl. CSA en Bio); communicatie niet alleen door drukkingsgroepen Globalisatie: produceer efficiënter dan de concurrentie Minder input, minder verliezen Innovatie en technologie: smartphone landbouw Schaalvergroting en land sparing Vraagproducten (hoge toegevoegde waarde)

37 Landbouw moet terug het heft in handen nemen (productie, administratie én politiek) Communicatie met maatschappij en consument Land sparing in Vlaanderen vereist een coherent plan zonder (al te veel) verlies aan landbouwoppervlakte Nieuwe coöperatieve vormen Een rationeel Europees landbouwbeleid, onafhankelijk van drukkingsgroepen Maatschappij, economie en voedselketen veranderen Data en data-interpretatie: wetenschap tracht objectief te zijn

38 Vragen en communicatie 1/4 We slagen erin de wereldbevolking te voeden Hoge efficiëntie (Vlaamse landbouw meest performante) Groene revolutie Teelttechiek Rassen Alternatieve systemen zullen het voedselprobleem niet oplossen Vlaanderen kan niet zelfvoorzienend zijn (beslag op > 1 miljoen ha) Maatschappelijke bezorgdheden: burger en consument kennen de landbouw niet meer maar hebben wel een (meestal niet gefundeerde) mening Duurzaamheid We zijn goed op weg ivm milieu-impact (kan nog beter) Alternatieve systemen zijn niet (altijd) duurzamer Intensieve landbouw dikwijls efficiënter (input, landbeslag, energie)

39 Vragen en communicatie 2/4 Voedselveiligheid Voedsel is nog nooit zo veilig geweest Wordt streng opgevolgd (FAVV, EFSA) Voedselcrisissen en vermeende gevaren worden overroepen (cf. glyfosaat) Dierenwelzijn Veel onwetendheid Kan verbeteren Grootschalige landbouw scoort beter Biodiversiteit Landbouw en natuur gaan niet samen Meest biodiversiteit is schadelijk voor landbouw Landbouw (landgebruik) meest bedreigend voor verlies biodiversiteit

40 Vragen en communicatie 3/4 De toekomstige landbouw Nog grootschaliger Technologie en kennisgedreven (belang wetenschap en voorlichting) Meer internationaal bepaald Vraaggedreven (consument, distributie, internet) Meer duurzaam (omwille van schaalgrootte en technologie) Nichevormen (korte keten, CSA, bio) zullen belangrijker worden, maar blijven niche GGO s alle technische bezorgdheden werden niet bevestigd Over etische aspecten kan moeilijk gediscussieerd worden Kan minderheid wil opleggen (we missen de boot) Nieuwe technieken zullen meer aanvaard worden Coëxistentie moeilijk te realiseren

41 Vragen en communicatie 4/4 Voedselverspilling Geen goede cijfers Nevenstromen Verbod slachtafval voor recyclage is nefast Onafhankelijkheid producent Kan dat en moet dat Rechtvaardige prijs Afhankelijkheid van toelevering: kwetsbaarheid Boerenorganisaties zeer belangrijk Consument Verschilt van burger Ethische aspecten Gezond voedingspatroon Ondergaat de markt