Continurooster en verlengde schooldag Heydonck Inleiding De afgelopen jaren is er op onze school lang en uitvoerig gesproken over de invoering van een continurooster. Het onderwerp is verschillende keren met ouders besproken, heeft regelmatig op de agenda van het team gestaan en is dit schooljaar elke vergadering van de MR onderwerp van gesprek geweest. We hebben ervaringen van andere scholen verzameld, we hebben scholen met ervaringen gesproken en we hebben een school met een continurooster bezocht. De nationale evaluaties van scholen die een continurooster hanteren hebben we gelezen en bestudeerd. Uitkomst van deze studies is dat de schoolleiding een verzoek tot instemming indient bij de medezeggenschapsraad om m.i.v. het schooljaar 2014-2015 over te gaan naar een continurooster met vijf gelijke dagen en een facultatief aanbod van een verlengde schooldag in de vorm van workshops. Hieronder leest u: 1. De aanleiding om te komen tot een continurooster? 2. Een overzicht van de alternatieven voor continuroosters met een toelichting op onze keuze voor het model met vijf gelijke dagen. 3. Een toelichting op deze keuze en een overzicht van de voor- en nadelen van een continurooster met vijf gelijke dagen. 4. De uitwerking van het rooster in de praktijk. 5. Werken met workshops na schooltijd De totstandkoming van dit voorstel is een gezamenlijk traject van de school en de medezeggenschapsraad.
1. Aanleiding We vinden dat we moeten overgaan op een continurooster vanwege twee redenen: 1. Het is een verdere invulling van de visie van de school. De school streeft er continu naar om haar visie verder in te vullen en te concretiseren. Door te werken met een continurooster creëren we meer rust en regelmaat binnen onze school. 2. De krimp van het aantal kinderen in de wijk Heuveleind vraagt om nog meer onderscheidend te zijn t.o.v. de twee andere basisscholen in deze wijk. De praktijk leert dat alleen ons onderwijsconcept onvoldoende is om voldoende leerlingen naar onze school te krijgen. We moeten ook op andere manieren onderscheidend zijn, zoals met een continurooster. We diepen deze twee onderwerpen verder uit. a. In de visie van de school staat omschreven: De sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen neemt een belangrijke plaats in op onze school. Kinderen leren zelfstandig te werken, weerbaar te zijn, samen te werken, te plannen en te reflecteren. Naast het cognitieve leren, neemt de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen een even belangrijke plaats in binnen ons onderwijs. Kinderen die samen leven en spelen in onze wijken, met alle verschillen die er tussen deze kinderen bestaan, leren ook samen op onze school. We vinden dit een belangrijke kernwaarde van ons onderwijs. Door samen met alle kinderen te eten en te spelen, en ze ook in andere situaties mee te maken dan alleen de lessituatie in de klas, kunnen we meer tegemoet komen aan deze sociaal-emotionele ontwikkeling. We hebben de overtuiging dat leren het beste kan plaatsvinden in een veilige leeromgeving; we hechten veel waarde aan rust en structuur. Het is een voorwaarde voor een prettige sfeer en werkklimaat op onze school. De afspraken hoe we werken zijn voor iedereen duidelijk. Rust en structuur zijn belangrijke voorwaarden voor ons om goed met de kinderen te kunnen werken. Doordat alle kinderen tussen de middag op school blijven en samen met de leerkracht eten en drinken en later samen spelen en pauzeren, ontstaat er meer rust en regelmaat voor de kinderen. De schooldag is voor alle kinderen hetzelfde, er is geen verschil meer tussen kinderen die naar huis gaan, kinderen die naar de TSO gaan of kinderen die de middagpauze alleen doorbrengen. In onze onderwijsvisie staat omschreven dat rust, structuur en regelmaat belangrijke voorwaarden zijn voor het leren op onze school. Alle scholen met een continurooster geven aan dat rust en regelmaat de grootste winstpunten zijn van de invoering van een dergelijk rooster. b. Om locatie Heuveleind in stand te kunnen houden, hebben we op deze locatie 180-200 leerlingen nodig. Alleen ons onderwijsconcept blijkt onvoldoende te zijn om dit leerlingenaantal te bereiken cq. te behouden. Met een onderscheidend rooster t.o.v. de andere scholen verwachten we dit aantal wel te behalen. Over twee of drie jaren zullen we gehuisvest zijn op de locatie Paardenhei of Vlinderhei. Tot de tijd dat we verhuizen naar Paardenhei of Vlinderhei is de invoering van een continurooster een goede kans om levensvatbaar te blijven in Heuveleind. Zonder een dergelijk rooster zien we deze locatie binnen enkele jaren verdwijnen. De uitslag van de enquête onder ouders wijst uit dat de ouders van jonge kinderen (de groepen 1 t/m 4) vaker voorstander zijn van een continurooster dan ouders van kinderen uit de groepen 5 t/m 8. Uit gesprekken met oriënterende ouders (ouders van peuters die een school zoeken voor hun kind) blijkt dat vrijwel al deze ouders voorstander zijn van een continurooster. Er is dus een duidelijke trend zichtbaar, dat ouders van jonge kinderen voorstander zijn van een continurooster. In een grote wijk als Heuveleind, waar de twee
andere basisscholen geen continurooster hanteren, is de kans dus groot dat onze school meer leerlingen zal aantrekken.
2. Overzicht van de modellen en onze keuze Er zijn verschillende modellen bekend voor een continurooster. Traditioneel model met een vrije woensdagmiddag en/of vrijdagmiddag Het bioritme model Het model van 7 tot 7 Het vijf gelijke dagen model We hebben gekozen voor het 5 gelijke dagen model waarbij alle groepen dezelfde schooltijden hebben. Dit model sluit het beste aan bij de visie zoals is omschreven onder 1.a. Het model geeft de meeste regelmaat en structuur. Wij realiseren ons dat de uitslag van de enquête rondom de vrije woensdagmiddag niet wordt meegenomen in deze beslissing. De keuze voor een vier gelijke dagen model met een vrije middag, sluit echter minder goed aan bij onze visie m.b.t. meer rust en regelmaat in de school. Ook leidt een model met een vrije woensdagmiddag tot het weer invoeren van een lange vrijdagmiddag. Uiteindelijk zal er een te klein verschil zijn ten opzichte van het huidige model. Uit de monitor van scholen met een model met vijf gelijke dagen: Invoering van een model met vijf gelijke dagen heeft geleid tot meer rust in school en meer duidelijkheid voor ouders en leerlingen. (Uit Monitor 5-gelijke dagen model 2 e meting 2012-2013 van Regioplan Beleidsonderzoek). In het volgende hoofdstuk worden de voordelen voor onze kinderen verder uitgelegd. Gelet op het bovenstaande sluit het huidige model minder goed aan bij onze wens voor meer rust en regelmaat in de school dan in een model met vijf gelijke dagen. Het bioritme model is praktisch moeilijk uit te voeren. Kin in de school dan het 5-gelijke-dagenmodel. deren moeten naar school op tijden dat ze nu juist vrij zijn, van 15 tot 17 uur. De lange middagpauze is voor veel ouders heel moeilijk. Het model van 7 tot 7 zou mooi passen binnen onze visie. De verandering is dermate groot dat we dit binnen een bestaande structuur moeilijk uitvoerbaar achten. Scholen die nieuw starten, hanteren soms dit model. De Primair Onderwijs Raad (PO Raad) evalueert regelmatig de inzet en het gebruik van andere schooltijden binnen het basisonderwijs in Nederland. Binnen onze discussie hebben we gebruik gemaakt van de Monitor uit 2011 (Zie Monitor Andere Schooltijden PO Raad mei 2011.) Uit een evaluatie van 2013 wordt over het 5 gelijke dagen model het volgende vermeld. Uit Monitor 5-gelijkedagenmodel Veruit de meeste ouders zijn tevreden over het model. Leraren geven enerzijds aan dat zij de extra tijd na schooltijd goed kunnen benutten, anderzijds ervaren ze gedurende de dag een hogere werkdruk en zijn ze ontevreden over hun pauze. Als belangrijk voordeel voor het onderwijs zien zij dat door het verkorten van de pauze de pedagogische lijn tussen de onderwijsblokken beter doorloopt. Een aantal directeuren geeft aan door het model problemen te ondervinden met de bekostiging van personeel, overblijf of buitenspelmateriaal. De effecten van het 5-gelijke dagenmodel op de arbeidsparticipatie zijn niet eenduidig. Er zijn ouders die meer zijn gaan werken en ouders die minder zijn gaan werken. In beide groepen zijn er ongeveer evenveel ouders die aangeven dat het 5-gelijkedagenmodel hierin een rol heeft gespeeld als ouders die aangeven dat het geen rol heeft gespeeld. Ouders met een hogere arbeidsparticipatie in het gezin zijn wel meer tevreden met het model dan ouders met een lagere arbeidsparticipatie.
Uit de Monitor komen voor- en nadelen naar voren. We hebben de nadelen besproken zoals die voor zouden kunnen komen in de door ons voorgestelde structuur. Op de volgende manieren denken we tegemoet te komen aan de genoemde nadelen: We kiezen voor een pauze van een half uur i.p.v. twee pauzes van vijftien minuten, waardoor de pauze voor de leerkrachten beter wordt ingevuld. Hierdoor ontstaat er een duidelijk rustmoment dan in een model met twee keer 15 minuten. Er is meer spelmateriaal nodig. Voor de bekostiging hiervan organiseren we acties zoals de kledinginzameling van de afgelopen jaren.
3. Toelichting op onze keuze Met de invoering van een continurooster en de workshops na schooltijd, ziet een schoolweek er als volgt uit. Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Voorschools vanaf 7.30 uur thuis of op school Onderwijs van 8.30 tot 14.15 uur Vrije tijd, workshop en/of bso vanaf 14.15 uur Onder punt 5 leest u meer over de workshops na schooltijd. Het is een rustig model waarin een duidelijke regelmaat herkenbaar is. De kinderen eten samen met de leerkracht en gaan daarna buiten spelen onder begeleiding van collega s die geen groepstaak hebben. De belangrijkste reden voor ons om over te gaan naar een continurooster zoals hierboven omschreven, ligt in de meerwaarde die een dergelijk rooster heeft voor kinderen. Hieronder geven we aan wat deze meerwaarde is. Bovendien is een invoering van een continurooster een invulling van onze visie. Hieronder zullen we deze motivatie verder omschrijven. Voor kinderen zitten er meerdere voordelen aan de invoering van een continurooster. Binnen de mr en de thema-avonden met ouders is vaak gevraagd naar de voordelen voor kinderen. We zijn van mening dat de invoering van een continurooster voor kinderen meer voordelen dan nadelen heeft. Kinderen zijn zeer gebaat bij rust, structuur en regelmaat. In onze visie hebben we dit als een van de belangrijkste voorwaarden genoemd om tot goed onderwijs te komen. Een evenwichtige spreiding van de lessen over de dag en de week zoals in een model met vijf gelijke dagen, zal een verdere invulling zijn van onze visie op leren. Er is sprake van een evenwichtig en uitgebalanceerd onderwijsprogramma waar kinderen zich betrokken bij voelen en waardoor er nog meer rust en ruimte is voor een goede ontwikkeling. Omdat alle dagen gelijk zijn in uren, kunnen we overgaan naar zoveel mogelijk gelijke dagindelingen. De kinderen blijven de gehele dag in het schoolritme. Hierdoor kennen de kinderen geen opstartproblemen naar het middagprogramma. De kinderen eten tussen de middag in de eigen groep; zo ontmoeten ze hun klasgenootjes op een andere wijze en maken ze de eigen groepsleerkracht in een andere rol mee: een sfeervolle rustige lunchpauze. De kinderen hoeven maar twee keer per dag door het verkeer, waardoor het voor de kinderen veiliger wordt. Kinderen hebben meer tijd om met vriendjes af te spreken, te sporten of naar de bso te gaan. De BSO s hebben in gesprekken met ons aangegeven dat de keuze van het aanbod breder wordt omdat er langere tijd beschikbaar is na school.
Leerkrachten hebben meer ruimte na school. Deze tijd kan ook worden gebruikt voor het maken van afspraken met ouders en instanties, hiervoor is nu op vijf dagen de mogelijkheid. Plenaire vergaderingen vinden plaats op vier of vijf studiedagen. Hierdoor vervalt het aantal vergaderingen na schooltijd en zijn alle teamleden betrokken bij plenaire besprekingen. Een continurooster met 5-gelijke-dagen heeft een duidelijke meerwaarde bij onze visie waarin rust en regelmaat belangrijke aspecten zijn. We streven naar regelmaat en rust voor kinderen en we werken aan een duidelijk pedagogisch klimaat. We willen kinderen naast het leren lezen, schrijven en rekenen, ook leren om te gaan met elkaar en met elkaar te leven, te werken en te spelen. Bij samen eten, spelen en werken past een continurooster. Voor ouders en leerkrachten zitten er ook voordelen aan vast, hoewel er binnen beide geledingen ook nadelen zijn genoemd. We zijn ons terdege bewust hiervan, maar we willen het belang die de wijziging voor kinderen betekent toch voorop zetten. Overgaan op een continurooster vraagt ook enkele organisatorische aanpassingen: Voor leerkrachten met een parttime baan betekent het een aanpassing van hun weekritme. Op jaarbasis blijft iedereen echter zijn uren werken zoals dit nu ook gebeurt. Ouders moeten soms meer of anders de naschoolse opvang inzetten. De kinderopvang geeft aan dat de situatie per gezin verschillend is en soms meer, maar soms ook minder kan kosten. We zijn met drie BSO s in gesprek. Een van hen geeft aan om drie blokken aan te kunnen bieden, bv. een blok van 14.15 tot 16.00, een blok van 14.15 tot 17.00 en een blok van 14.15 tot 18.30 uur. Ook de andere bso s denken na over een passend aanbod voor onze school. Verenigingen hebben hun trainingen, repetities e.d. nu vaak op de woensdagmiddag. Hierin kan een cultuurverandering ontstaan. We zullen verenigingen en muziekscholen in Best op de hoogte brengen van de gewijzigde schooltijden en gaan in gezamenlijkheid zoeken naar passende oplossingen. In de afgelopen verkennende fase hebben er reeds oriënterende gesprekken plaatsgevonden. Verenigingen zien bij de invoering van een continurooster, vanwege de evenwichtige dagindeling, diverse mogelijkheden om te komen tot een passend aanbod.
4. Uitwerking in de praktijk Het model ziet er voor alle vijf dagen als volgt uit: Blok 1 08.30 10.15 Lestijd 105 minuten 10.15 10.30 Pauze / speelkwartier 15 minuten Blok 2 10.30 12.00 Lestijd 90 minuten 12.00 12.45 Lunch en pauze Blok 3 12.45 14.15 Lestijd 90 minuten Totaal per dag 5 uren per dag Tijd - Elke dag telt vijf uren, een gehele schoolweek dus 25 uren. We maken een half uur per week meer dan nu, zodat er meer ruimte ontstaat voor studiedagen. De inloop blijft bestaan van 8.20 tot 8.30 uur. - De ochtendpauze telt mee als lestijd, dit is wettelijk zo geregeld. - De lunchtijd is geen lestijd. Voor de kleuters kan een gedeelte van de lestijd (net voor 12 uur) wel worden ingezet, omdat dit een onderdeel is van hun training sociale vaardigheden. Eten: - Leerkrachten lunchen met hun eigen groep van 12.00 tot 12.15 uur. We starten met 5 minuten in stilte eten. Dit geeft ruimte aan kinderen die behoefte hebben aan een rustmoment. - De groepen 1, 2 en 3 eten van 11.50 tot 12.15 uur. Vanaf 11.50 kunnen kinderen naar toilet, handen wassen, etc. Tijd van 11.50 tot 12.00 uur wordt op het rooster bevorderen gezond gedrag genoemd. - De kinderen van groep 3 8 eten in de eigen klas, aan de eigen tafel. - De kinderen van groep 1-2 eten op NB in de aula en op HH in de lokalen die verhuurd zijn aan de Blauwe Teckel. Zo zitten alle kinderen aan een tafel te eten, in de kleuterlokalen zijn onvoldoende tafels voor handen om alle kinderen een zitplaats te geven. - Bij mooi weer kun je ook buiten picknicken. - Kinderen nemen zelf eten en drinken mee, eventueel in een koeltasje. Afval gaat in tasje weer mee naar huis. - De klassen worden dagelijks geveegd of gestofzuigd. De leerkracht organiseert dit. Ervaringen op andere scholen leert dat het heel erg meevalt met de rommel. Pauze: - Leerkrachten hebben pauze van 12.15 tot 12.45 uur uur, het wettelijke half uur pauze. Hier houden we ons aan, dus geen overleg plannen, kopieerwerk of i.d. Er wordt gezamenlijk geluncht. - Surveillance tijdens beide pauzes gebeurt door mensen zonder klassenverantwoordelijkheid en stagiaires. Hierdoor missen we wel een gedeelte van de ondersteuningsuren in de klas, maar we vinden het belangrijk dat ook het buitenspel professioneel wordt begeleid. Deze mensen eten van 11.45 tot 12.15 uur of van 12.45 tot 13.15 uur. Deze mensen worden naar rato ingezet. Ook zij hebben dan momenten om te eten met collegae. We zetten geen ouders in bij de surveillance omdat we de verantwoordelijkheid bij ons personeel willen laten. - We spelen allemaal buiten. - Groepen 1-2: vrijwillige ouders (dus onbetaald) komen helpen in de klas, tijdens eten en opruimen. Per klas minimaal 1 ouder. In overige groepen incidenteel, leerkracht maakt inschatting wat nodig is. Ouders helpen tijdens het eten en ruimen mee op. Kinderen kunnen ook veel zelf! - Geen alternatief voor buitenspel. Wij vinden het heel belangrijk om kinderen uit de klassensituatie te halen. Er is ruimte om te spelen met andere kinderen en kinderen halen een frisse neus. De school zorgt voor afwisselend spelmateriaal. - Bij regen verloopt het programma zoals de pauze van 10.10 uur. De surveillant besluit of we binnen blijven. Zo ja, kinderen blijven in eigen klas. De surveillanten verdelen het gebouw en surveilleren in gang. De regenoppas van groep 8 ondersteunt in groepen.
5. Workshops in een verlengde schooldag Naast het continurooster willen we kinderen de gelegenheid bieden aansluitend aan school een passende workshop te volgen. Deze workshops moeten aansluiten bij het onderwijs van onze school, uitgevoerd worden door professionals en vallen onder de eindverantwoordelijkheid van school. Aan deze workshops zijn kosten verbonden. Criteria voor workshops: - Aanbod van een professionele organisatie of een professional - Blokken van 10, 20 of 40 schoolweken. Na elke periode kan aanbieder wisselen van gebouw, met hetzelfde aanbod. - De workshops vinden plaats in of bij ons schoolgebouw. Na schooltijd zijn er drie mogelijkheden: - Kinderen gaan naar huis. - Kinderen gaan naar de BSO. De groepen 1-2 en 3 worden in de klas opgehaald, groep 4-8 gaat zelfstandig. - Kinderen gaan naar een workshop. De groepen 1-2 en 3 worden door de workshopaanbieder opgehaald in de groep. Vanaf groep 4 gaan kinderen zelfstandig. De workshop start als alle deelnemers er zijn, uiterlijk 14.30 uur. Er is geen eet- en drinkmoment. Kinderen hebben twee uur daarvoor gegeten en gedronken. De workshopaanbieder draagt zorg voor het naar huis gaan van de kinderen. Jongere kinderen eventueel binnen op laten halen. De schoolleiding draagt zorg voor duidelijke afspraken met de workshopaanbieder, over financiën maar ook over invulling, materiaal/ lokaalgebruik, verantwoordelijkheid, etc. We zijn momenteel in gesprek met diverse aanbieders. Op het einde van het schooljaar kunnen ouders een keuze maken uit het aanbod voor het nieuwe schooljaar. Het streven is om dagelijks twee workshops aan te bieden. Afhankelijk van het aanbod en de vraag kan dit eventueel bijgesteld worden. De leerkrachten drinken gezamenlijk koffie en thee, of iets anders, van 14.30 tot 14.45 uur. Ideeën voor workshops: - Talen als Engels en Spaans - Mad Science - Multimedia - Dans en/of yoga en/of musical - Type les - Muziekschool voor zang, dans en individuele muzieklessen - Creatief, hobby-, knutsellessen - Tekenles - Schaak- en/of damclub - Weerbaarheidstraining - Bootcamp - Volkstuin - Kleutergym in speelzaal. - Sport en beweging - Techniek / timmeren
6. Tot slot Als in maart 2014 een definitief besluit valt over de invoering van een continurooster, hebben ouders vier maanden de tijd om thuis zaken te regelen voor de overstap naar een dergelijk rooster. Dat is niet lang, maar wel voldoende. De meeste ouders hebben in de enquête aangegeven dat twee tot vier maanden voldoende tijd is voor deze omschakeling. Bovendien zijn ouders het gehele schooljaar op de hoogte gehouden van het traject en de mogelijke invoering van een continurooster. Bij een invoering van een continurooster zal er een ouderavond worden georganiseerd waarop de organisatie van een continurooster en de gevolgen hiervan zullen worden uitgelegd. De BSO s die we hebben gesproken zullen hier tevens informatie geven. In het land zijn er inmiddels veel scholen overgegaan naar een continurooster en ook in Best zijn we inmiddels al niet meer de enige school die nadenkt over een continurooster. We hebben contact gehad met scholen in de omgeving die een vijf-gelijke-dagen-model hanteren. Hun ervaringen zijn zeer positief. Verder is er een landelijke evaluatie geweest over de invoering van continuroosters op scholen. Zie Monitor Andere Schooltijden PO Raad mei 2011 en 5-gelijkedagenmonitor 2 e meting 2012-2013 van Regioplan Beleidsonderzoek. De komende maanden zullen we gebruiken om het concept verder uit te werken zodat er bij het begin van het schooljaar een goede organisatie staat. In de loop van het schooljaar zullen we de organisatie regelmatig evalueren en waar nodig zaken aanpassen.