AFFICHEKRANT 2006 Ee lesbudel voor het basisoderwijs V.U. Bogda Vade Berghe - Vlasfabriekstraat 11-1060 Brussel 1ste graad HONGER DE WERELD UIT! Samestellig: 11.11.11 i samewerkig met Alfa vzw Vlasfabriekstraat 11-1060 Brussel www.11.be Koig Albertstraat 15-2300 Turhout www.alfavzw.be Hoger de wereld uit! 1
Lestips ONZE SUGGESTIES IN VOGELVLUCHT: 1. Klasgesprek. Wat is hoger? Hoger is aast ee kwestie va lagdurig iet voldoede ete vooral ee kwestie va iet evewichtig te ete. 2. Wat is gezod ete? Wat wete de kidere al over gezod ete? Ze make ee placemat over evewichtige voedig. 3. De wereldmaaltijd. De kidere lere dat er i de wereld voldoede voedsel is voor iederee. Welk voedsel is er voor iederee beschikbaar i de wereld? 4. Kwartetspel: kidere uit de wereld. De leerlige bekijke hu eige eetpatroo doorhee de dag. Hebbe zij gistere evewichtig gegete? Aa de had va het kwartetspel lere ze ook de voedigsgewoote va leeftijdsgeootjes uit Hoduras Cogo e Seegal kee. 5. De affiche va 11.11.11. De leerlige lere aa de had va de brief va Joseph de vader va Tapha uit Seegal wat de rede is waarom boere uit Seegal iet geoeg ete kue kope voor het gezi. 6. Actie va 11.11.11. De leerlige worde uitgeodigd om op hu iveau mee te doe aa de actie va 11.11.11. 1. Klasgesprek Wie heeft er ooit al ees hoger gehad? Wat voelde je da? Wat heb je da gedaa? Zou je dood kue gaa va de hoger? I de wereld sterve dagelijks kidere va de hoger. Is dat omdat ze af e toe hoger hebbe? Eigelijk heeft het er vooral mee te make dat ze lage tijd iet gezod ete. Ze ete altijd hetzelfde. Dat oemt me iet evewichtig ete. Op die maier worde ze gemakkelijker ziek. Ze gaa da seller dood. Is het eerlijk dat sommige kidere iet voldoede ete hebbe? 2 Hoger de wereld uit!
2. Wat is gezod ete? Voorzie ee stapel tijdschrifte. De leerlige make ee placemat op A3 formaat (of 2 A4-blade tege elkaar). Ze dele het blad i twee. Aa de likerkat schrijve ze zo ete we gezod aa de rechterkat zo ete we iet gezod. De leerlige zoeke prete va gezode voedig e plakke die liks. Ze doe hetzelfde met iet gezode voedig e plakke die rechts. Leg uit dat iet allee soepers ogezod ete. Als je alle dage hetzelfde eet of je eet iet voldoede fruit groete vlees e grae da krijg je iet geoeg vitamie bie. Als je dat gedurede lage tijd doet word je seller ziek. De ouders va sommige kidere hebbe iet geoeg geld om alle dage geoeg e gezod ete te kope. Deze kidere worde seller ziek. Meestal woe ze i verre lade maar ook i België zij er mese die iet geoeg geld hebbe om gezod te ete of er zij ook mese die iet wete hoe ze gezod moete ete. Ook zij worde seller ziek. Hoger de wereld uit! 3
Wereldmaaltijd 3. De wereldmaaltijd Om gezod te leve zoude alle mese i de wereld mistes deze maaltijd moete ete. Dat is voldoede om gezod door het leve te gaa. Geef de kidere per twee ee kopie va de wereldmaaltijd (zie bijlage 1). Als we alle ete va de wereld verdele over alle mese heeft iederee dit om te ete. Er is dus eigelijk geoeg ete voor iederee het is allee iet goed verdeeld. Bespreek: Welk voedsel herkee ze? Zoude zij blij zij met deze maaltijd? Waarom wel of waarom iet? Zou het eerlijk zij als alle kidere va de wereld deze maaltijd krege? Zoude er da og zoveel kidere doodgaa va de hoger? 4 Hoger de wereld uit!
4. Kwartetspel: Kidere uit de wereld I deze les vergelijke de kidere hu eige voedigsgewoote met elkaar. I ee tweede fase met de voedigsgewoote va Reé uit Cogo Tapha uit Seegal e Erestia uit Hoduras. Deel 1 Kopieer voor elke leerlig de eerste vier kaarte i bijlage 2 (kwartet ik ). Het zij vier kwartetkaarte waarbij i de likerbovehoek het uur va de dag is aageduid. Bevraag: Wat hebbe de leerlige gistere gegete bij het otbijt de luch het avodmaal e tussedoor? De leerlige tekee plakke of schrijve die dige op de juiste kwartetkaart. Dat mag op de tafel (die leeg gelate is) maar het mag ook op de lege plaatse i het kader. Teslotte kleure de leerlige het klokje i de likerbovehoek va elke kwartetkaart geel. klassikaal Bespreek. Gebruik evetueel de voedigsdriehoek (bijlage 3) om aa te duide dat de kidere gezod hebbe gegete of iet. Tip: probeer de kidere iet terecht te wijze als ze ogezod gegete hebbe. Dit is iet de bedoelig va deze lesse. Je ka dit achteraf misschie rechtzette i ee uitgebreid project rod gezode voedig. Ogezode maaltijde kue tijdes deze lesse illustratief zij om de parallel te trekke aar adere culture waar ook iet altijd gezod gegete wordt zoals hierbove vermeld. Hoger de wereld uit! 5
Deel 2 a. klassikaal Stel kort de 3 kidere uit de wereld voor aa de had va hu vriedeboekjes (bijlage 4). b. i groepjes va 4 Verdeel de leerlige i groepjes va 4. Ik-kwartet: Omdat je voor het kwartette maar 4 kaarte per soort odig hebt kiest elk lid va ee groepje 1 eige ik -kwartetkaart. Let er wel op dat er va elke verschillede maaltijd (tussedoortje otbijt luch avodmaal) 1 kaart meedoet. Kopieer per groepje de kwartette met de maaltijde va Tapha Reé e Erestia (zie bijlage 5). De leerlige kleure telkes de klok i de likerbovehoek (Erestia: rood Tapha: groe Reé: blauw) Laat de kidere kwartette volges de spelregels die ze kee (ze moete probere de 4 maaltijde va éé kid bij elkaar te krijge. Da hebbe ze ee kwartet). 6 Hoger de wereld uit!
c. Klassikaal Kopieer 3 voedigsdriehoeke op A3 (bijlage 3). Hag ze op het bord aast de voedigsdriehoek va de klas. Plak bij elke driehoek ee foto va Tapha Erestia of Reé (je ka ze kopiëre uit het vriedeboekje bijlage 4). Kip de prete va de voedigsware (bijlage 6) uit deel ze uit. Iedere leerlig zoekt (aa de had va het kwartet) uit bij welke voedigsdriehoek (va Erestia Tapha of Reé?) e i welke categorie zij/haar voedigsware hore. Bespreek: Wie heeft uit de meeste vakjes gegete? Wie uit de miste? Wie heeft dus het gezodst/ mist gezod gegete? Wie heeft het meest/mist gegete? Tapha zal als mist gezode aar voor kome. Hoger de wereld uit! 7
5. De brief va papa Joseph Wat is het beroep va de papa va Tapha? (boer) Wat is het beroep va de mama va Tapha? (marktkramer) Hoe komt het da dat hij zo weiig ka ete? We vrage het aa zij vader Joseph. Laat de affiche va 11.11.11 va 2006 (bijlage 7) aa de kidere zie. Je ka de affiche ook bestelle via Nele.Verhaeghe@11.be of op tel. 02/536.11.42. Dit is Joseph. Wat zie de kidere op de affiche? Lees de brief va Joseph voor (bijlage 8). Waarom ka Joseph iet geoeg ete kope voor Tapha e zij broers e zusse? Wat heeft hij allemaal geprobeerd? Waarom heeft hij ee ui i zij mod? Wat vide jullie daarva? Zoude jullie ook boos worde? Is het eerlijk dat zij zo weiig te ete hebbe? Waarom (iet)? Zoude jullie iets wille doe aa de hoger va Tapha Joseph e alle boere e boerie va de wereld? 8 Hoger de wereld uit!
6. Blijf iet bij de pakke zitte: wat ka jij doe? 11.11.11 helpt de boere i de hele wereld om ervoor te zorge dat ze hu producte beter kue verkope. Ze vrage aa oze miisters om ervoor te zorge dat er gee Nederladse uie e Frase melk i de marktkrame bij Tapha verkocht worde. Da kope de mese weer bij het kraam va Joseph e verdiet hij weer geoeg geld om gezod ete te kope voor het hele gezi. Maak met de klas ee groot marktkraam. Vraag aa zoveel mogelijk kidere om hu aam op ee uiekaart (zie bijlage 9) te schrijve e i dit marktkraam te hage. Stuur het marktkraam (of allee de uiekaartjes e ee foto va het marktkraam) aar 11.11.11 t.a.v. Nele Verhaeghe Vlasfabriekstraat 11 1060 Brussel ele.verhaeghe@11.be We gaa met alle kaartjes aar miister De Gucht. Zo kue we hem late wete dat we vide dat hij mee moet zoeke aar ee oplossig voor de probleme va Tapha e haar vriede. Daaraast ka je ook ee briefje schrijve aar Joseph. Zorg ervoor dat de kidere hieri aageve wat zij (e 11.11.11) doe om Joseph te helpe. Pas je deze les graag i ICT? Mail het briefje da aar ele.verhaeghe@11.be Maak je er liever ee stel- e schrijfoefeig va? Stuur het da aar 11.11.11 t.a.v. Nele Verhaeghe Vlasfabriekstraat 11 1060 Brussel. Ook deze brieve e mails worde afgegeve aa miister karel De Gucht. Hoger de wereld uit! 9
DOELSTELLINGEN EN EINDTERMEN 1. Doelstellige De leerlige lere wat hoger i de wereld beteket. De leerlige lere over de voedigsgewoote va leeftijdsgeootjes i het Zuide. De leerlige kue op hu iveau hu solidariteit uite met mese uit het Zuide. De leerlige kee het verschil tusse gezod e ogezod ete. 2. Eidterme WO 1.14 kue gezode levesgewoote i verbad brege met wat ze wete over het fuctioere va het eige lichaam e ze wete dat bepaalde ziekteverschijsele of hadicaps iet altijd vermede kue worde. WO 4.4 kue illustrere dat welvaart zowel over de verschillede lade i de wereld als i België ogelijk verdeeld is. WO 6.9 kue aspecte va het dagelijks leve i ee lad va ee ader cultuurgebied vergelijke met het eige leve Achtergrodiformatie voor de leerkracht 11.11.11 i 2006 Hoger duurzame ladbouw e het recht op voedsel. Hoger! Dat is og elke dag de keiharde werkelijkheid voor 850 miljoe mese op deze wereld. Driekwart va he zij arme boere i otwikkeligslade. Vreemd is dat wat zij producere voedsel maar worde zelf als eerste met hoger gecofroteerd! Afrikaase kippekwekers kue hu kippe iet meer kwijt door de ivoer va goedkoop geproduceerde kippe uit Europa. Seegalese uieboere overleve og auwelijks wat hu markt wordt overspoeld door uie uit Nederlad. Filippijse rijsttelers kue iet cocurrere met de goedkope rijst uit Chia e Taiwa. Hoduras kampt met ee overaabod aa graa e mais uit de Vereigde State. Door dumpig e grootschalige import verlieze miljoee kleie boere zo hu broododig ikome. Daarom voert 11.11.11 i het kader va 2015 DE TIJD LOOPT same met ee aatal Vlaamse milieuorgaisaties zoals Greepeace e Bod Beter Leefmilieu twee jaar campage rod het recht op voedsel. We budele oze krachte e eise dat alles i het werk wordt gesteld om de eerste Milleiumdoelstellig te hale: hoger halvere tege 2015! Kleie boere moete ee eerlijke kas krijge! Ze moete het recht hebbe om lokale markte af te scherme tege goedkope import. Alle vorme va dumpig e exportsubsidie vauit het Noorde hore te stoppe. E ze verdiee oze steu i hu strijd voor ee leefbare ladbouw met betere toegag krijge tot zaad krediete opslagmogelijkhede ez 10 Hoger de wereld uit!
De ui: ee verhaal om bij te huile De ui is éé va de belagrijkste groete voor de Seegaleze. De Seegalese markt zou i pricipe het jaar rod met de eige productie bevoorraad kue worde. Maar de uieteelt i Seegal lijdt sterk oder de import va uie uit Europa e die eemt elk jaar toe. Uie uit Nederlad e Frakrijk belette oze boere te verkope. Elk jaar stoppe boere door die cocurretie. aldus ee Seegalese boereleider. Na protest va lokale boereorgaisaties verbood de Seegalese overheid i 2005 gedurede drie maade de mport va uie: ee eerste stap om de iladse uie weer ee kas te gue op de markt maar iet voldoede. Buiteladse uie zij beter gedroogd dikker e het hele jaar door beschikbaar. Seegalese boere hike achterop omdat ze gee toegag hebbe tot kwaliteitsvol zaad e krediete. E ze kue slechts ekele maade per jaar hu uie verkope omdat modere opslagmogelijkhede otbreke. GADEC ee parterorgaisatie va Bevrijde Wereld odersteut de kleie boere om zich techisch e orgaisatorisch beter te orgaisere e hu basisikome te vergrote. Hoger de wereld uit! 11
27 oktober: Vrijdag Uiedag! Om zichtbaar te make hoe dumpig e grootschalige export va ladbouwproducte de ladbouw i het Zuide bedreigt roept 11.11.11 iederee op om aa de slag te gaa met uie. Vrijdag 27 oktober wordt Uiedag i Vlaadere! Geef de ui op 27 oktober ee bijzoder plaats op je meu e i je wikelkar. E serveer uiesoep aa iederee die de kleie boere i het Zuide ee steutje i de rug gut. Uiesoep op school i het bedrijfsrestaurat i het jeugdhuis op de markt Beieuwd hoeveel kilo uie we same kue verorbere i Vlaadere. Zo geve we ee sterk sigaal aa de beleidsmakers die het lot va de Zuiderse boere i hade hebbe. Wil je meer iformatie over deze uiedag e over de 11.11.11-campage? Neem da ee kijkje op www.11.be of cotacteer Nele.Verhaeghe@11.be 02/536.11.42. 2015 DE TIJD LOOPT is ee samewerkig va 11.11.11 Broederlijk Dele Fos Oxfam Solidariteit Oxfam Wereldwikels Trias Vredeseilade Wereldsolidariteit Bevrijde Wereld Pla België Globelik Ital KBA (Kadervormig voor Afrikae vzw) Noë (Horizo-educatief Alfa e Djapo) Protos Studio Globo Steugroep voor Rechtvaardigheid e Vrede i Guatemala Voles Wereldcetrum vzw Wereldmediatheek. De CAMPAGNE rod duurzame ladbouw i Noord e Zuid is ee samewerkigsverbad va 2015 DE TIJD LOOPT met Bod Beter Leefmilieu Greepeace FIAN Netwerk Bewust Verbruike VELT VODO e Wervel 12 Hoger de wereld uit!
Wereldmaaltijd Bijlage 1 Uit: Stichtig werelddele. Wereldmaaltijd. Iformatiepakket. Va de Ridder. Nijkerk 2003 Hoger de wereld uit! 13
Bijlage 2 Kwartet ik 14 Hoger de wereld uit!
Bijlage 3 Hoger de wereld uit! 15
Bijlage 4 Naam: Reé Achteraam: Kabuta Leeftijd: 10 jaar Ik woo i: Kishasa hoofdstad va Cogo Papa: Louis Kabuta Mama: Josiae Beroep papa: bakbediede bij de tweede grootste bak va het lad Beroep mama: gee Broers e zusse: 2 zusse: Elie e Marie Hobby: schake Naam: Tapha Achteraam: Bouteflika Leeftijd: 9 jaar Ik woo i: het mooiste dorp va Seegal: Joal-Fadiouth Papa: Joseph Mama: Josiae Beroep papa: boer Beroep mama: marktkramer Broers e zusse: 4: Fatou Amiata Edger e Youssef Hobby: voetbal Naam: Erestia Achteraam: Estrella-Satos Leeftijd: 9 jaar Ik woo i: La Pita (Hoduras) Papa: Erique Mama: Gabriella Beroep papa: maïsboer Beroep mama: heeft ee tortillakraam Broers e zusse: 3: Soledad José e Loulou Hobby: tikkertje spele 16 Hoger de wereld uit!
Bijlage 5 Kwartet Reé Hoger de wereld uit! 17
Bijlage 5 Kwartet Tapha 18 Hoger de wereld uit!
Bijlage 5 Kwartet Erestia Hoger de wereld uit! 19
Bijlage 6 20 Hoger de wereld uit!
Bijlage 7 Hoger de wereld uit! 21
Bijlage 8 Hallo! Ik be boer Joseph de papa va Tapha. Toe Tapha og klei was gig het heel goed op mij boerderij. Ik plat ajuie e mij vrouw gaat die verkope op de markt. We verdiede daarmee geoeg geld om alles te kope wat we odig hadde e oze kidere aar school te sture. Mij vrouw werkt hard i de groetetui e kweekt daar tomate e adere groete. Die ete we meestal zelf op maar als er og over zij verkope we ze ook op de markt. We hebbe ook ee geit. Haar melk verkope we. We trokke dus vaak aar de markt met oze uie groete melk e eiere. Wete jullie wat er da gebeurde? Er kwam ee ieuwe marktkramer op de markt staa met uie uit ee ader lad: Nederlad! Zo mooie uie had ik og ooit gezie. Daaraast kwam ee vrouw staa met melk uit og ee ader lad: Frakrijk. Deze melk was heel goedkoop. De mese gige uie bij de ieuwe marktkramer kope. E melk bij de vrouw. De mese keke zelfs iet meer aar oze producte. Ik werd zo boos dat ik de allergrootste ui va de marktkramer pakte e hem helemaal i mij mod stak! Ik beet hem gewoo i twee va woede. Wat moete we u doe? Hoe moete wij u geld verdiee? Joseph 22 Hoger de wereld uit!
Bijlage 9 Hoger de wereld uit! 23
Bijlage 9 24 Hoger de wereld uit!