Gemeente Appingedam Raadsvoorstel Raadsagenda d.d.: 14 maart 2016 Voorstel nummer : 8 Behandelend ambtenaar : Willem van der Oest Telefoonnummer : 0596 691194 E-mailadres : w.vanderoest@appingedam.nl Portefeuillehouder : M. van Bostelen Onderwerp Wijziging statuten Stichting openbaar onderwijs Marenland Ter inzage liggende stukken - Keuze modellen voor de splitsing van bestuur en toezicht - Brief Marenland over de Statutenwijziging d.d. 05-01-2016 - Ontwerp statutenwijziging Marenland - Brief benoemingsadviescommissie over de voordracht Raad van Toezicht - Bestuursafspraak overlegorgaan Marenland en gemeenten Aan de gemeenteraad Voorstel 1) Instemmen met de wijziging van de statuten van de Stichting openbaar onderwijs Marenland om te komen tot een Raad van Toezicht model, waarmee de wettelijk verplichte scheiding tussen bestuur en intern toezicht wordt geëffectueerd; 2) Instemmen met de benoeming van de voorgedragen leden van de Raad van Toezicht van de Stichting openbaar onderwijs Marenland; 3) Instemmen met de Bestuursafspraak om te blijven voorzien in een externe overleg- en toezichtfunctie van de betrokken gemeenten ten aanzien van de Stichting openbaar onderwijs Marenland; 4) In te stemmen met de beëindiging van de Gemeenschappelijk Regeling Toezichthoudend orgaan. Beleid Binnen de wettelijke kaders en de regels van de gemeentelijke verordening onderwijshuisvesting zorgt de gemeente voor adequate huisvestingsvoorzieningen voor het onderwijs. Beoogd effect Behalve voldoen aan de wettelijke vereisten wordt met de voorgestelde wijzigingen een beter en transparanter bestuur nagestreefd en met het doel be-
tere, afdwingbare garanties voor scholen om aan de minimaal vereiste onderwijskwaliteit te voldoen te realiseren. Toelichting Inleiding Op 1 januari 2006 is het bestuur van het openbaar onderwijs in de gemeenten Delfzijl, Appingedam, Loppersum, Bedum en Ten Boer overgedragen aan de Stichting openbaar onderwijs Marenland (hierna te noemen Marenland). De opdracht aan en de wettelijke bevoegdheden van Marenland zijn vastgelegd in statuten die door de gemeenteraad in 2006 zijn goedgekeurd. Sinds 1 augustus 2010 is een wijziging doorgevoerd van de Wet op het Primair Onderwijs (WPO). De wetswijziging Goed onderwijs, goed bestuur schrijft voor dat de traditionele vorm van besturen niet langer toegestaan is. Consequentie van deze wet is dat alle schoolbesturen in Nederland die Rijksmiddelen ontvangen een scheiding moeten aanbrengen tussen intern toezicht en uitvoerend bestuur. Het scheiden van de functies van bestuur en intern toezicht geldt ook voor Marenland. Omdat het openbaar onderwijs in de gemeente Delfzijl in 2006 is verzelfstandigd in een stichting heeft die stichting zelf de mogelijkheid om voor een bepaald model te kiezen. Deze modellen zijn in bijlage 1 beschreven. Marenland stelt voor om vanaf 2016 over te gaan op een "Raad van Toezicht model", zodat de scheiding tussen het intern toezicht en uitvoerend bestuur wordt geëffectueerd. Daarvoor is wel goedkeuring van de gemeenteraad nodig. In dit voorstel informeren wij u over de wetswijziging, de huidige statuten, de keuze voor (en de gevolgen van) een statutenwijziging (het Raad van Toezicht model) en de consequenties voor de verhouding tussen de gemeente(n) en Marenland. Achtergrond van de wetswijziging Schoolbesturen hebben in de afgelopen decennia meer beleidsvrijheid gekregen. Daardoor dragen zij een veel grotere verantwoording voor de uiteindelijke onderwijsopbrengsten en de besteding van de financiële middelen. Dit is voor de regering reden geweest om meer aandacht te besteden aan de functie van het intern toezicht binnen de onderwijsorganisaties. Een adequaat functionerend intern toezicht moet mede waarborgen, dat het bestuur de juiste keuzes maakt en dat geformuleerde doelstellingen worden gehaald. Er is niet gekozen voor een landelijk geldende blauwdruk om de scheiding tussen bestuur en intern toezicht vorm te geven. Vanwege de grote bestuurlijke verscheidenheid in het primair onderwijs - en het grondwettelijk principe van de vrijheid van onderwijs - volstaat de nieuwe wet met een zorgplicht. Geen uniform model dus, maar de opdracht aan het bevoegd gezag van een school om zelf een keuze te maken. Huidige statuten: Gemeenschappelijke Regeling (GR) Toezichthoudend orgaan Op grond van artikel 48 van de Wet Primair Onderwijs (WPO) oefent c.q. oefenden de gemeenteraden toezicht uit op het bestuur van de stichting Marenland. Voor dat doel is vanaf 2006 de gemeenschappelijke regeling "Toezichthoudend Orgaan" opgericht. De gemeenteraad is extern toezichthouder op het bestuur van de stichting. Dit toezicht vloeit voort uit de grondwettelijke zorgplicht van de gemeente om te voorzien in voldoende openbaar onderwijs. Het toezicht houdend orgaan dat door de GR is ingesteld coördineert en oefent de bevoegdheden van de gemeenteraad uit. Zij is onder andere belast met de goedkeuring van de begroting en jaarrekening van Marenland. Pas nadat goedkeuring was verkregen werd de begroting en jaarrekening vastgesteld door het stichtingsbestuur. De statutenwijziging betekent formeel het einde van de gemeenschappelijke regeling Pagina 2 van 6
Toezichthoudend orgaan. Met de betrokken gemeenten zal deze regeling in gezamenlijkheid opgeheven worden. Gewijzigde statuten: Het Raad van Toezicht model (RvT model) Statuten Marenland kiest ervoor, vanwege de wetswijziging Goed onderwijs, goed bestuur", de scheiding tussen bestuur en intern toezicht te realiseren door de vorming van een apart orgaan voor intern toezicht (een Raad van Toezicht) en een apart orgaan voor bestuur (een college van bestuur). De voorliggende statuten (bijlage 3) voorzien in een bestuursmodel met een Raad van Toezicht (RvT) en een college van bestuur. Benoeming Bij het RvT model benoemt de gemeenteraad niet langer de bestuursleden, maar de leden voor de RvT. De, in het kader van de noodzakelijke veranderingen, door Marenland ingestelde benoemingsadviescommissie doet (via u) aan de gemeenteraad een voordracht voor benoeming. Het College van Bestuur wordt benoemd door de RvT. In artikel 11 van voorliggende statuten is opgenomen dat de RvT uit ten minste vijf en ten hoogste zeven leden bestaat. Ook de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad (GMR) die binnen Marenland functioneert, wordt in staat gesteld om voor twee zetels (bij vijf bestuursleden, dan wel één lid bij drie bestuursleden) een bindende voordracht te doen (WPO art 17a, lid 2). De wetgever beoogt hiermee de inbreng van de direct belanghebbenden (ouders en personeel) te waarborgen in het interne toezicht. De benoemingsadviescommissie heeft, met externe ondersteuning, een voordracht opgesteld voor benoeming van de leden van de RvT (bijlage 4). Het betreft de volgende personen (waarvan drie voorgedragen door de GMR): 1. de heer E.A. Groot uit Delfzijl, voorzitter (op voordracht van de GMR) 2. de heer mr. J. Riddersma uit Groningen, lid (op voordracht van de GMR) 3. de heer F. Vinke uit Appingedam, lid (op voordracht van de GMR) 4. de heer drs. W.R. Eijzinga uit Harkstede, lid 5. de heer P.C.J.S. Draaisma uit Bedum, lid Bevoegdheden Gemeenteraad De gemeenteraad heeft in de gewijzigde statuten en volgens de WPO de volgende advies- of instemmingsbevoegdheden: - In geval van ernstige taakverwaarlozing door het College van Bestuur of als het functioneren in strijd is met de wet kan de gemeenteraad zelf in het bestuur voorzien en zo nodig de stichting ontbinden (art. 10, 16 van de gewijzigde statuten) - Benoeming van de leden van de RvT, op voordracht van de RvT (art 11 van de gewijzigde statuten) - Ontbinding van de stichting (art 15 van de gewijzigde statuten) - Opheffing van een openbare school (art 159 van de WPO) - Instemming inzake wijziging van de statuten (art 14 van de gewijzigde statuten) - Voor juridische fusie, juridische splitsing (art 16 van de gewijzigde statuten) Het bestuur van Marenland stelt er in hoge mate prijs op de bestaande contacten ongewijzigd, maar meer informeel, voort te zetten en heeft daartoe een concept bestuursafspraak (bijlage 5) opgesteld. In de bestuursafspraak wordt bekrachtigd, dat beide partijen voorzien in een externe overleg- en toezichtfunctie van de gemeenten ten aanzien van Marenland. Pagina 3 van 6
Argumenten 1.1. Hiermee wordt voldaan aan de landelijke wet- en regelgeving De wet Goed onderwijs, goed bestuur stelt dat alle schoolbesturen in Nederland, die Rijksmiddelen ontvangen, een scheiding moeten aanbrengen tussen intern toezicht en uitvoerend bestuur. 1.2. Het RvT model en de statutenwijziging voldoen aan de wettelijke vereisten. De instelling van een RvT voor Marenland voldoet aan de wettelijke eisen en adviezen zoals die door het Ministerie van OCW en de landelijke Raad voor het Primair Onderwijs (PO Raad) zijn gegeven. 1.3. Het RvT model biedt een duidelijke en transparante scheiding aan tussen intern toezicht en uitvoerend bestuur. Om aan de eis van scheiding van het intern toezicht en het uitvoerend bestuur te voldoen zijn verschillende modellen mogelijk. Na beraad met het zittend bestuur en met de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad, kiest Marenland voor het RvT model. Hiermee wordt een duidelijke scheiding aangebracht tussen intern toezicht en uitvoerend bestuur. Dit onder meer omdat de bevoegdheden van een RvT duidelijk zijn omschreven in artikel 48 van de Wet Primair Onderwijs. 1.4 Gemeenteraad behoudt taken en bevoegdheden wat betreft de instandhouding van het openbaar onderwijs Ook na introductie van het RvT model blijft de grondwettelijke zorgplicht van de gemeente om te voorzien in voldoende openbaar onderwijs behouden. Die rol uit zich in taken en bevoegdheden van de gemeenteraad zoals geregeld in artikel 47 WPO. Kanttekeningen 1.1. Door de invoering van een RvT kan het openbaar onderwijs op meer afstand van de gemeente komen te staan. Bij de keuze voor het RvT model verliest de gemeente de bevoegdheid om de definitieve (meerjaren)begroting en jaarrekening/jaarverslag goed te keuren. Volgens de gewijzigde statuten (art 7) wordt de ontwerpbegroting voor 1 december ter kennisneming aan de gemeenteraad aangeboden. De begroting wordt na voorafgaande goedkeuring door de RvT vastgesteld door het College van Bestuur. Indien de definitieve begroting wezenlijk afwijkt van de conceptbegroting wordt deze opnieuw aan de gemeenteraad aangeboden. Deze toevoeging geeft de gemeenteraad de mogelijkheid met Marenland in discussie te gaan over het (financieel) beleid als zij daartoe aanleiding ziet. De combinatie met het benoemingsrecht voor de leden van de RvT en het goedkeuringsrecht voor statutenwijzigingen vormen een passende waarborg voor de specifieke verantwoordelijkheid van de gemeente(raad). Financiën Het voorstel is besproken met de afdeling Financiën en het team juridische zaken. Er zijn aan de statutenwijziging en instelling van een RvT voor de gemeente geen financiële en geen personele consequenties verbonden. Aanpak / uitvoering In september en oober kt2015 heeft Marenland met externe begeleiding de concept statuten opgesteld. Ook is de procedure voor de werving van de nieuw te benoemen leden van de RvT via een externe organisatie voorbereid. Het bestuur heeft daarna de concept statuten vastgesteld en de procedure voor de werving van de RvT goedgekeurd en de werving opgestart. Marenland vraagt de gemeente Appingedam in een brief van 5 januari 2016 in te stemmen met de wijziging van de statuten om te komen tot een RvT model (bijlage 2). Als de betrokken gemeenteraden in februari 2016 een positief besluit nemen over de sta- Pagina 4 van 6
tutenwijziging (bijlage 6) dan kunnen het College van bestuur en de RvT op 1 maart 2016 officieel van start gaan. Communicatie Naar aanleiding van het college- en het raadsbesluit wordt Marenland formeel op de hoogte gebracht dat de gemeenteraad goedkeuring verleent aan de statutenwijziging van Marenland. Wel wordt bijzondere aandacht gevraagd voor het feit dat de binding met de gemeenten voor ons belangrijk blijft. Dit willen we ook in de agendavoering graag terugzien. Appingedam,. Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Appingedam,, burgemeester., secretaris. (H.K. Pot) (H.B.J. Mulder) Pagina 5 van 6
Gemeente Appingedam Raadsbesluit De raad der gemeente Appingedam; gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders d.d. ; B E S L U I T: 1) Instemmen met de wijziging van de statuten van de Stichting openbaar onderwijs Marenland om te komen tot een Raad van Toezicht model, waarmee de wettelijk verplichte scheiding tussen bestuur en intern toezicht wordt geëffectueerd; 2) Instemmen met de benoeming van de voorgedragen leden van de Raad van Toezicht van de Stichting openbaar onderwijs Marenland; 3) Instemmen met de Bestuursafspraak om te blijven voorzien in een externe overleg- en toezichtfunctie van de betrokken gemeenten ten aanzien van de Stichting openbaar onderwijs Marenland; 4) In te stemmen met de beëindiging van de Gemeenschappelijk Regeling Toezichthoudend orgaan. Aldus besloten in de openbare vergadering d.d. 26 februari 2016. De raad voornoemd,, voorzitter., griffier. (H.K. Pot) (T.G.C.Kramer-Klein)