Symptoombestrijding in de terminale fase Dr Peter Burvenich
Frekwentste symptomen:% Pijn (62) zwakte (39) constipatie (34) nausea en braken (30) dyspnoe (26) angst (20) verwardheid (16) anorexie (14) depressie (8) Incontinentie (8) lymfoedeem (7) huidproblemen (5) schimmels (5) mondproblemen (4) ascites (3) dysfagie (2) hoest
Zwakte-Anorexie-Cachexie Vooraf corrigeerbare oorzaken aanpakken(1) Anemie Hypercalcemie Hypokaliëmie Myopathie Depressie Chemotherapie Radiotherapie Corticoïden Bloedtransfusie. Epo. Bifosfonaten Kaliumsupplement Corticoïden Begeleiden, medicatie Herevalueren Herevalueren Reduceren
Zwakte-Anorexie-Cachexie Vooraf corrigeerbare oorzaken aanpakken(2) Diuretica Slapeloosheid Uitputting Infectie Deshydratatie Malnutritie Reduceren Pijntherapie, medicatie Alles (!)evalueren Antipyretica, antibiotica Vochttoediening Dieet, Prosure
Obstructie- subobstructie Aanpak Maagsonde overwegen, na overleg Derivatieve heelkunde overwegen - stenting Octreotide(Sandostatin) tot max. 3x500µg sc dd Buscopan tegen kolieken Primperan, Litican, Haldol symptomatisch Corticosteroiden Sedativa symptomatisch
Gastro-intestinale obstructie De (terminaal) palliatieve patiënt is de patiënt die zal/mag overlijden. Wordt dit door alle betrokkenen goed begrepen? Er is geen verplichting om IV of SC vocht te geven Bij overvloedig braken kan men een maagsonde/venting gastrostomie overwegen Medicamenteuze aanpak In een vroeger stadium een heelkundige derivatie overwegen en multidisciplinair overleggen
Maagsonde? Kan overwogen worden bij massaal braken (met suctie is dit duidelijk efficiënter) Wordt door nogal wat mensen slecht verdragen. Een PEG-sonde is zeker meer comfortabel. Misschien kan men een maagsonde van korte duur overwegen tot wanneer de medicatie en de vochtbeperking de vochtproductie doet verminderen Bij de meeste mensen kan men verder zonder maagsonde Kleine hoeveelheden vocht per os zijn toegestaan Communicatie hierover
Deshydratatie - Dorst Heeft voordelen: verminderen van diurese, secreties, oedemen, ascites, braken, wondvocht, sensoriële beleving Heeft nadelen: droogte van de mucosae, dorst, makkelijker doorligwonden, delirium door veranderde metabolisering van geneesmiddelen
Deshydratatie- Dorst (2) Het dorstgevoel staat niet in relatie tot de deshydratatie Het vochtverlies dient niet volledig gecompenseerd te worden voor het verminderen van het dorstgevoel. Ijsblokjes, mondbevochtiging doen het dorstgevoel verminderen SC toediening van 500 tot 1000cc kan reeds volstaan
Icterus-Jeuk Galwegobstructie: overweeg plaatsen van biliaire stent Leverfalen: antihistaminica, Questran, paroxetine (Seroxat), Diprivan? Lokale behandeling met mentholtalk en/of hydraterende crèmes Toenemende klacht bij warmte: zorgen voor een frisse kamer
Dyspnoe Oorzaak-Behandeling (1) Pleuravocht Obstructie Infectie Lymfangitis Longvolume Embool Radiatie fibrose VCScompressieS Evacuatie, pleurodese Laser, radiotherapie Antibiotica Corticoïden,Rtherapie Corticoïden, O Anticoagulantia Bronchodilatoren, M+ Cortico, R- therapie
Dyspnoe Oorzaak-Behandeling (2) Abdominale distensie Anemie Cardiaal Causaal Bloedtransfusie, Epo Causaal
Dyspnoe Behandeling Morfine geeft vermindering van AHfrequentie Morfine: 30 mg dd, om de 4 uur 5 mg sc, evt. Graseby pomp Reeds onder Morfine: dosis met 50% Verder corticoïden, lucht bevochtigen, bronchodilatoren, evt. onder aerosol, sedativa
Hoest Oorzaken Sputumproductie R/ expectorans Infectie R/ antibiotica Maligne obstructie R/ Laser R-therapie Gastro-oesofageale reflux R/ PPI Speeksel aspiratie R/ atropine, scopolamine
Ruggemergscompressie Door tumorlocalisatie in de wervelzuil, verder uitbreidend tot in het ruggemerg Symptomen: lokale (bandvormige) pijn, uitstralend naar de ledematen met gevoelsstoornissen en parese (spierzwakte) tot plegie, para- of tetra-. Soms met verlies van continentie
Ruggemergscompressie Behandeling: de functionele uitkomst hangt af van de snelheid van handelen!! Een urgentie dus Medrol in hoge dosis Radiotherapie Heelkunde Chemotherapie
Vena cava superior compressie syndroom Wat?: tumorale obstructie van de vena cava superior Symptomen: zwelling van gelaat schoudergordel en armen. Uitzetting van de venen van nek en borstkas. Dyspnoe. Hartfalen. Behandeling: hoge dosis Medrol. Radiotherapie. O²-toediening. Diureticum. Bedrust. Morfine.
Hypercalcemie Veroorzaakt door: 1. Botmetastasen (botafbraak) 2. Productie door de tumorcellen van een parathormoon-achtige substantie (paraneoplastisch fenomeen) Symptomen: polyurie, anorexie, nausea, braken, verwardheid, spierzwakte, constipatie Behandeling: IV fysiologisch serum, IV bifosfonaten, corticoïden bij lymfoom
Reutel Niet lastig voor de zieke Wel voor de omstaanders R/ Scopolamine: reduceert secreties, is bronchodilaterend: sc, tot max. 0,5 mg/4u R/ Robinul: im, iv, 0,1 à 0,2 mg/6u R/ Atropin: sc, 0,25 à 0,75 mg/4u R/ Buscopan: sc 20 mg/4à6u
Palliatieve sedatie getitreerd toedienen van slaapmedicatie aan een terminale patiënt bij ondraaglijk (bepaald door de patiënt) fysisch en/of psychisch lijden bij een patiënt met een (pre)stervend lichaam pijn die niet afneemt ondanks optimale palliatieve totaalzorg(=refractair symptoom)
Medicatie Corticoïden: Aacidexam sc 5-10 mg dd 1. Anorexie Cachexie 2. Pijnlijke levermetastasen 3. Intestinale obstructie 4. Hypercalcemie bij lymfomen 5. VCSC syndroom 6. Hersentumoren-ruggemergscompressie 7.
Medicatie Primperan, Motilium, Litican Nausea Braken: bij Paralytische ileus Gastroparese
Medicatie Haldol: bij Nausea-braken: door opioïden: 2,5 tot 10 mg (po, sc) Delier (iatrogene oorzaken uitsluiten): 5-10 mg Alternatief: levomepromazine: Nozinan 5 HT3 receptor antagonisten: Ondansetron ea
Medicatie Benzodiazepines Dormicum: bij onrust: 2,5 tot 5 mg sc. Onderhoud: 15-30 mg/24u sc (spuitpomp) of IV Dormicum : bij (palliatieve) sedatie: 30 60 90 120 mg/24 u Dormicum en/of Temesta (sc of iv): delier Etumine: bij palliatieve sedatie: 20 160 mg sc of iv
Medicatie Octreotide Verminderen GI secreties bij obstructie Overvloedige diarree 0,5 1,5 mg/ 24u sc, of retard vorm: prijs!
Medicatie Scopolamine Voorkomen/ behandelen doodsreutel 1,5 mg/ 24 u sc of IV (belang van vocht beperking) Kan ook met Robinul 0,1 0,2 mg/6 u
www.pallialine.be (FPZV) www.pallialine.nl