Misselijkheid en braken in de palliatieve fase

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Misselijkheid en braken in de palliatieve fase"

Leona Christiaens
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Misselijkheid en braken in de palliatieve fase Annemieke Delhaas: oncologie verpleegkundige hospice, consulent PTMN Franca Horstink-Wortel: Specialist ouderengeneeskunde/kaderarts palliatieve zorg, consulent PTMN Marieke Kool: Long- oncologieverpleegkundige St. Antoniusziekenhuis, consulent PTMN

Specialist ouderengeneeskunde/kaderarts palliatieve zorg, consulent PTMN

2 Inhoud Quizvragen De richtlijn Casuïstiek bespreking in groepen Nabespreking

3 Quizvragen Bij hoeveel % van de patiënten met een vergevorderde maligniteit komt misselijkheid voor? 15-25% 25-35% 35-45%

4 Het antwoord 31%

5 Quizvragen De behandeling van misselijkheid en braken bij een patiënt met een gevorderd stadium van een maligniteit: Vindt bij voorkeur plaats door het aanbrengen van een maaghevel Vindt bij voorkeur plaats door het toedienen van dexamethason Is afhankelijk van de oorzaak van de misselijkheid en braken

het aanbrengen van een maaghevel Vindt bij voorkeur plaats door het

6 Het antwoord Is afhankelijk van de oorzaak van de misselijkheid en braken

7 Quizvragen De 1e stap in de medicamenteuze behandeling van misselijkheid en braken bij een patiënt is: Haldol Metoclopramide Metoclopramide + dexamethason

8 Het antwoord Metoclopramide

9 Quizvragen De 1e stap in de medicamenteuze behandeling van misselijkheid en braken bij een delirante patiënt is: Haldol Metoclopramide Metoclopramide + dexamethason

10 Het antwoord Haldol

11 Quizvragen Het beste voedingsadvies bij misselijkheid in de palliatieve fase is: Frequente kleine maaltijden en tussendoortjes gebruiken Regelmatig cola drinken Is afhankelijk van de oorzaak van de misselijkheid

kleine maaltijden en tussendoortjes gebruiken

12 Het antwoord Is afhankelijk van de oorzaak van de misselijkheid

13 Quizvragen Het meten van symptoomlast is belangrijk om de volgende rede: De intensiteit van een symptoom te zien op het betreffende meetmoment Erachter te komen welk symptoom het hoogst scoort om zo prioriteit aan te kunnen brengen Inzicht krijgen in de beïnvloedende factoren en het verloop van de klachten

te komen welk symptoom het hoogst scoort om zo prioriteit aan te kunnen

14 Het antwoord Inzicht krijgen in de beïnvloedende factoren en het verloop van de klachten

15 Quizvragen Kan complementaire zorg worden ingezet bij misselijkheid en braken? Ja Nee Weet niet

16 Het antwoord Ja

17 Quizvragen Complementaire zorgvormen worden bij misselijkheid en braken met name toegepast: Bij misselijkheid en braken door chemotherapie Wanneer psychische factoren een belangrijke rol spelen Bij psychische factoren en chemotherapie

misselijkheid en braken door chemotherapie Wanneer

18 Het antwoord Bij psychische factoren en chemotherapie

20 De richtlijn: Misselijkheid en braken in de palliatieve fase

21 Gastro-intestinale symptomen bij patiënten in de palliatieve fase Prevalentie (Potter 2002) Anorexie 57% (30-92) Gewichtsverlies 51% (33-93) Snelle verzadiging 43% (33-62) Misselijkheid 25% (11-54) Braken 21% (10-32) Obstipatie 40% (5-64) Meer klachten bij vrouwen (ongeacht de tumor soort) en bij jonge patiënten.

22 Pathofysiologie van misselijkheid en braken Vestibulaire centra Hogere centra Hist AC Hist AC Chemoreceptor trigger zone (hersenstam) Braakcentrum (hersenstam) NK1 D2 5HT3 Hist AC 5HT3 Mu Mechano- en chemoreceptoren (viscera, peritoneum) Nervus vagus AC 5HT3 D2

23 Oorzaken misselijkheid en braken Vertraagde maagontlediging: Gastroparese (medicamenten, autonome neuropathie) Obstructie van pylorus/duodenum Gastritis/ulcus (peptisch, medicamenteus) Abdominaal: Levermetastasen Obstipatie, peritonitis carcinomatosa, ileus Radiotherapie wervelkolom, buik, kleine bekken

24 Oorzaken misselijkheid en braken Chemisch/metabool Medicamenten (opioïden, chemotherapie, andere middelen) Hypercalciëmie Nierinsufficiëntie Cerebraal Hersenmetastasen Meningitis (carcinomatosa, infectieus, chemisch) Psychogene factoren Vestibulair (medicamenteus, tumor, aandoening labyrinth)

25 Misselijkheid en braken ten gevolge van opioïden Centraal effect op de chemoreceptor trigger zone Perifeer: floppy stomach syndrome Vestibulair: invloed op het labyrint

26 Behandeling van de oorzaak Aanpassen medicatie Behandeling obstipatie, gastritis, hoestklachten, pijn, infecties, angst en depressie Maagsonde (via de neus of PEG) bij floppy stomach syndrome of obstructie Ascitespunctie Stent of gastroenterostomie bij obstructie pylorus Behandeling van hypercalciëmie Corticosteroïden bij hersenoedeem t.g.v. hersentumor/hersenmetastasen

27 Behandeling van misselijkheid en braken: Medicamenteus Dopamine-antagonisten (metoclopramide, domperidon, haloperidol) Prokinetica (metoclopramide, domperidon) Serotonine-antagonisten (ondansetron, granisetron, tropisetron) Corticosteroïden (prednison, dexamethason) Antihistaminica/anticholinergica (cyclizine, scopolamine, butylscopolamine, levomepromazine, olanzapine)

28 Medicamenteuze behandeling Stof Receptor Metoclopramide, domperidon D2 5HT4 5HT3 AC Hist Haloperidol ++ Serotonineantagonisten ++ Corticosteroïden Cyclizine Scopolamine, butylscopolamine Levomepromazine, olanzapine

29 Metoclopramide-1 Dopamine-2 receptor antagonist/prokineticum Placebo-gecontroleerde, crossover studie (dosis 80 mg dd) bij 26 kankerpatiënten met chronische misselijkheid en dyspepsie: matig effect op misselijkheid (Bruera 2000) Placebo-gecontroleerde studie (dosis 30 mg dd) bij 63 patiënten met opioïd-geïnduceerde misselijkheid en braken: geen effect (Hardy 2002)

30 Metoclopramide-2 Retrospectieve studie (dosis 60 mg dd) bij 98 patiënten met chronische misselijkheid: verbetering bij merendeel van de patiënten (Bruera 1996) Studie (dosis 30 mg dd) bij 30 patiënten met misselijkheid en braken: - 42% volledig verdwijnen van misselijkheid - 52% volledig verdwijnen van braken (Corli 1995)

31 Medicamenteuze behandeling (5) Stap 1: metoclopramide, domperidon en evt haldol Stap 2: monotherapie dexamethason Stap 3: levomepromazine

33 Casuïstiekbespreking

34 Terugkoppeling Wat nemen jullie van vanavond mee? Zijn er nog vragen?

Vergelijkbare documenten

Misselijkheid en braken. Ellen de Nijs, verpleegkundig specialist palliatieve zorg Alexander de Graeff, internist-oncoloog, consulent PTMN

Misselijkheid en braken. Ellen de Nijs, verpleegkundig specialist palliatieve zorg Alexander de Graeff, internist-oncoloog, consulent PTMN Misselijkheid en braken Ellen de Nijs, verpleegkundig specialist palliatieve zorg Alexander de Graeff, internist-oncoloog, consulent PTMN Voorkomen van misselijkheid en braken bij patiënten met vergevorderde