Obstipatie. mw. N. Beelen, huisarts mw. B. van Merrienboer, verpleegkundig specialist mw. L. Schipper, MDL arts
|
|
- Melissa Maas
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Obstipatie mw. N. Beelen, huisarts mw. B. van Merrienboer, verpleegkundig specialist mw. L. Schipper, MDL arts Palliatieve Zorg Symposium : Diversiteit en imperfectie in de dagelijkse praktijk 7 November 2013
2 Mw. M, 54 jaar Mammacarcinoom Mammacarcinoom rechts 2010 Sinds 2012 metastasen in lever, longer, rechter femur en thoracale wervelkolom Bestraald op thoracale wervelkolom In traject palliatieve chemotherapie oraal Mw komt op spreekuur ivm toename buikpijn, misselijkheid, moeizame defecatie. Laatste keer def is 5 dagen geleden.
3 Vraag 1: U denkt aan obstipatie. Wat is dat?
4 Richtlijn: Definitie Weinig frequent en met moeite produceren van ontlasting Rome criteria: - Defaecatiefrequentie < 3 keer per week - Defaecatieduur > 10 minuten - Bij meer dan 25% van de defaecaties Noodzaak tot persen Gevoel van onvolledige ontlediging Gevoel van anorectale obstructie/blokkade Noodzaak van handmatig verwijderen van faeces of ondersteuning vn bekkenbodem
5 Richtlijn: Faecale impactie Faeces is zodanig ingedikt en hard dat spontaan lozen niet mogelijk is Complicaties: - Ileus - Perforatie
6 Vraag 2: Hoe vaak komt obstipatie in de palliatieve fase voor?
7 Richtlijn: Voorkomen Obstipatie komt voor bij: - 10% van de gezonde bevolking - 37% van patiënten met kanker in de palliatieve fase - 37% van patiënten met hartfalen - 36% van patiënten met COPD Patiënten in hospice 40 50% obstipatie Risicofactoren: - Vrouw - Oudere leeftijd
8 Richtlijn: gevolgen van obstipatie pijn in de buik of het anorectale gebied, opgezette buik, anorexie, misselijkheid, braken, flatulentie, paradoxale diarree, onrust en/of verwardheid hemorroïden, anusfissuur, perianaal abces, urineretentie darmperforatie of ileus
9 Vraag 3: Welke informatie heeft u nodig om een goede dd te kunnen maken?
10 Benodigde info voor dd: Defecatie: Frequent, tijdstip laatste def, consistentie, hoeveelheid, bijmening bloed/slijm, tenesmi, loze aandrang, duur defecatie, mate persen, pijn tijdens def, gevoel onvolledige lediging, neiging tot uitstellen def. Incontinentie def/urine Mictieklachten Vocht-/vezelinname Anorexie, vol gevoel, misselijkheid, braken Buikpijn Opgezette buik Flatulentie Omstandigheden tijdens def (toiletfaciliteiten, privacy) Andere methodes ter bevordering defecatie (bijv. handmatig verwijderen def) Neurologische symptomen (krachtsverlies, sensibiliteit) Gebruik van laxantia en effect ervan: overige medicatie Stadium en uitbreiding ziekte; voorgaande en huidige behandelingen
11 Mw. M, 54 jaar Mammacarcinoom Zelfredzaam, nog redelijk actief Normaalgesproken dagelijks def Sinds maanden pijn buik en rug, waarvoor palliatief CTx Sinds 2 weken toenemende pijn, waarvoor via HA pijnstilling, werkten goed, nu toch toename pijn Afgenomen eetlust Def pijnlijk, af en toe bloed aan toiletpapier Geen passageklachten, slijmverlies, mictieklachten Flatulentie +, V -, hoofdpijn -
12 Mw. M, 54 jaar Mammacarcinoom Medicatie: Metoprolol 100 mg 1 dd 1, Paracetamol 1000 mg 3 dd 1, Diclofenac 50 mg 3 dd 1, Omeprazol 20 mg 1 dd 1, Oxycontin 30 mg 2 dd 1, Oxynorm 10 mg zn, capecitabine Bij LO: vitale vrouw, gewicht 68 kg, lengte 1.71 cm, RR 115/70 mmhg, pols 60/min, geen afwijkingen over hart en longen, Abdomen spaarzame peristaltiek, geen gootsteengeruis. Lever pijnlijk en 2 cm onder ribbenboog palpabel. Geen shifting dullness. Anale fissuur bij rt, ampulla recti is leeg, normale sfincterspanning. Geen enkeloedeem, geen afwijkingen bij neurologisch onderzoek.
13 Vraag 4: Noem de oorzaken van obstipatie in de palliatieve fase.
14 Oorzaken obstipatie algemeen: - onvoldoende inname van voeding, vezels en/of vocht, inactiviteit, zwakte, dehydratie, ongunstige omstandigheden voor defecatie, depressie, sufheid, verwardheid c.q. delier ziektegerelateerd: obstructie of compressie van de darm door tumor peritonitis carcinomatosa hypercalciëmie compressie van ruggenmerg, cauda equina of plexus lumbosacralis hartfalen, neurologische ziekten, dementie, depressie, diabetes mellitus, hypothyreoïdie, hypokaliëmie, irritable bowel syndrome, lokale anorectale problemen medicamenteus: opioïden, medicamenten met anticholinerge (bij)werking, andere medicatie (o.a. chemotherapeutica, serotonineantagonisten)
15 Vraag 5: Welke bevindingen bij anamnese en lichamelijk onderzoek bij mw M. kunnen u helpen om de oorzaak van de obstipatie te achterhalen?
16 Mw. M, 54 jaar Mammacarcinoom Primaire obstipatie minder waarschijnlijk: is nog redelijk actief, ondanks afname hoeveelheid eet en drinkt pt Neurologische oorzaak onwaarschijnlijk: afwezigheid krachtsen/of sensibiliteitsstoornissen, geen mictieproblemen, normale tonus anale sfincter LO bevindingen pleiten tegen darmobstructie of paralytische ileus Anale fissuur kan bijdragen aangezien hierdoor def pijnlijk Medicatie: gebruik opioiden zonder laxans en betablokker. Ook NSAID s, capecitabine en omeprazol kan leiden tot obstipatie (soms ook diarree)
17 Vraag 6: Welk aanvullend onderzoek vraagt u aan?
18 Richtlijn: Diagnostiek Anamnese lichamelijk onderzoek inclusief inspectie van de anus en rectaal toucher en evt. neurologisch onderzoek - let op aanwezigheid van ileus, ascites, tumor, palpabele feces, anale afwijkingen overweeg het gebruik van een defaecatielijstje zelden aanvullend onderzoek - laboratoriumonderzoek (serumelektrolyten, schildklierfunctie), X- buikoverzicht, echo/ct-scan van de buik, MRI LWK of sigmoïdo-/coloscopie
19 Mw. M, 54 jaar Mammacarcinoom Aanvullend onderzoek: Lab: bij verdenking hypokaliemie, hypercalciemie of hypothereoidie. Serumcalcium kan van aanvullende waarde zijn. Buikoverzichtsfoto: bij twijfel bestaan obstipatie of ter ondersteuning vermoeden ileus. Foto bevestigt klinische diagnose, maar niet perse noodzakelijk.
20 Mw. M, 54 jaar Mammacarcinoom Tijdens consult geeft pt aan wel recept laxans te hebben gehad, echter nooit opgehaald, want op dat moment geen problemen met de stoelgang.
21 Vraag 7: Wat is uw waarschijnlijkheidsdiagnose bij mw M.?
22 Mw. M, 54 jaar Mammacarcinoom Combinatie opioïden met metoprolol, diclofenac en omeprazol én de pijnlijke ontlasting leiden tot obstipatie bij mw M. Cave: preventief laxans bij voorschrijven opioïden.
23 Vraag 8: Welke behandeling stelt u in?
24 Mw. M, 54 jaar Mammacarcinoom Voorlichting: herkennen signalen obstipatie, kennis bijwerkingen opioïden en andere medicatie. Ondersteunende maatregelen: mobilisatie, dagelijkse vocht-/vezelinname, privacy en optimale toiletfaciliteiten, masage buik. (vaak niet haalbaar in palliatieve fase, waardoor medicamenteuze maatregelen noodzakelijk) Mecamenteuze maatregelen: osmolitische laxans, volumevergrotende middelen, contactlaxantia. Behandeling anale fissuur: isosorbidedinitraat 1% (genezing tot enkele weken)
25 Richtlijn: Beleid Preventieve maatregelen - bij de start van behandeling met opioïden - aanwezigheid van twee of meer van de volgende risicofactoren: bedlegerigheid, uitputting, onvoldoende intake van vocht en/of voeding, cognitieve dysfunctie, gebruik van medicatie met sterke anticholinerge (bij)werking, ziekte van Parkinson, neurologische uitval, partiële obstructie van de darm, hypercalciëmie. Behandeling is noodzakelijk bij een voor de patiënt veranderd defecatiepatroon en bij klachten. Eerste stap is niet-medicamenteuze maatregelen. - Bij onvoldoende effect hiervan wordt gestart met laxantia. - Bij behandeling met opioïden wordt direct gestart met laxantia
26 Richtlijn: Behandeling oorzaak behandeling (indien mogelijk) van onderliggende aandoening of comorbiditeit chirurgie of stent bij locale obstructie correctie van elektrolytstoornissen corticosteroïden en radiotherapie bij compressie van ruggenmerg/cauda equina bij onvoldoende effect van laxantia bij gebruik van opioïden: methylnaltrexon 8-12 mg s.c. om de dag zo mogelijk aanpassen van medicatie; overweeg opioïdrotatie behandeling van lokale anorectale problematiek
27 Richtlijn: Niet medicamenteuze behandeling indien mogelijk: optimale toiletfaciliteiten (zittende houding, rust en privacy) voldoende intake van voeding, vezels en vocht (indien haalbaar) zo veel mogelijk lichaamsbeweging (indien haalbaar)
28 Richtlijn: Medicamenteuze behandeling bij faecale impactie - natriumlaurylsulfoacetaat-microklysma of natriumfosfaat- en/of natriumdocusaat-klysma - macrogol/elektrolyten tot 8 sachets dd gedurende maximaal 3 dagen - evt. handmatige verwijdering Pas na op gang komen van defecatie starten met orale laxantia.
29 Richtlijn: Medicamenteuze behandeling bij harde ontlasting - 1e keuze: monotherapie met macrogol/elektrolyten 1-2 sachets dd - 2e keuze: magnesium(hydr)oxide 3 dd 500(724)-1000(1448) mg - alternatieven: lactulose 1-2 dd ml stroop of g granulaat lactitol 1-2 dd ml of g granulaat bij onvoldoende effect van monotherapie toevoegen: bisacodyl 5-10 mg p.o. a.n. of mg supp. 's morgens, of sennosiden A+B 1 dd ml Indien orale toediening niet mogelijk is: bisacodyl mg supp. 's morgens.
30 Richtlijn: Medicamenteuze behandeling bij zachte ontlasting - bisacodyl 5-10 mg p.o. a.n. of mg supp. s morgens, of - sennosiden A+B 1 dd ml
31 Evalueer het effect!
32 Mw. M, 54 jaar Mammacarcinoom Fissuur behandeld met isosorbidedinitraat 1% Gestart met Movicolon op geleide def (macrogol/elektrolyten) Zes weken later: Hevige buikpijn, misselijkheid en obstipatie 7 dagen geen def (ondanks Movicolon gebruik) Opgeblazen gevoel, bolle buik Ontlasting niet meer pijnlijk Anamnestisch geen neurologische componenten Ivm pijn afgelopen weken oxycontin verhoogd naar 2 dd 60 mg, gebruikt 5 dd oxynorm 10 mg
33 Mw. M, 54 jaar Mammacarcinoom Responsevaluatie 2 weken hiervoor toont met CT-scan progressie van ziekte onder chemotherapie. Orale chemotherapie is gestaakt. LO: bolle, hypertympane buik met spaarzame peristaltiek. Geen shifting dullness. Lever 3 cm onder ribben palpabel. Bij rt geen anale fissuur, sfincter spanning goed, gevulde ampulla met bruine, harde feces. Verder geen noemenswaardigheden.
34 Vraag 9: Wat is uw waarschijnlijkheidsdiagnose?
35 Mw. M, 54 jaar Mammacarcinoom Waarschijnlijkheidsdiagnose: Opioid geabduceerd obstipatie Obstructieve en paralytische ileus lijkt uitgesloten: peristaltiek, geen gootsteengeruis. Geen intra-abdominale afwijkingen op CT 2 weken geleden.
36 Mw. M, 54 jaar Mammacarcinoom Mw. M. wordt klinisch opgenomen ivm laxeren. 4 dd movicolon Fostaatklysma Metoprolol wordt gestaakt Mw. M. heeft enige ontlasting, echter houdt last van obstipatie. Ook na behandeling met bisacodyl.
37 Vraag 10: Welke behandeling stelt u voor?
38 Mw. M, 54 jaar Mammacarcinoom Opioidrotatie: roteren naar andere toedieningsroute (transdermaal/subcutaan) kan obstipatie verminderen Opioidreceptoranatagonist: Obstipatie onvoldoende reagerend op conventionele kan gevoelig zijn voor mureceptorantagonisten (Metylnaltrexon = Relistor ) Blijft ontlasting uit na 3 giften metylnaltrexon dan zijn opioiden waarschijnlijk niet de enige oorzaak van obstipatie.
39 Mw. M, 54 jaar Mammacarcinoom Rotatie van oxycontin naar fentanylpleister Toediening metylnaltrexon. Na de eenmalige gift metylnaltrexon grote hoeveelheid ontlasting. Mw. is zichtbaar opgelucht. Hierna blijft def. goed op gang met Movicolon en pijn is onder controle. Na 3 dagen gaan mw met ontslag. Sindsdien geen obstiaptie meer gehad.
40 Mevrouw B, 78 jaar pancreascarcinoom Naar aanleiding van buikklachten en nog onduidelijke afwijking op CT-scan laparotomie: irresectabel pancreasstaartcarcinoom met doorgroei
41 Mevrouw B, 78 jaar pancreascarcinoom Opname 10 dagen postoperatief: sinds OK nagenoeg geen ontlasting gehad, wel een keer na hoogopgaand klysma Nu thuis veel buikklachten, met krampen. Ontlasting weinig, loze aandrang. Geen harde ontlasting.
42 Mevrouw B, 78 jaar pancreascarcinoom irresectabel pancreasstaartcarcinoom met doorgroei opname 10 dagen postoperatief: sinds OK nagenoeg geen ontlasting gehad Medicatie: Oxycontin 2dd15mg Oxynorm 5mg, zn tot 6dd Paracetamol/codeine 500/20mg 3dd1 Amitryptiline 1dd25mg Lactulose 3dd15ml Chloorthiazide 500mg Pravastatine 10mg Omeprazol 40 mg Fevarin 50 mg
43 Mevrouw B, 78 jaar pancreascarcinoom Diagnose: obstipatie dd Postoperatief en/of door morfine Beleid patiente wordt opgenomen en krijgt klysma s proberen stop oxycontin/oxynorm paracetamol 500mg 4dd2 later thuis toch weer morfine oraal in combinatie met movicolon en lactulose
44 Mevrouw B, 78 jaar pancreascarcinoom 4 maanden later: faecaal braken dd - obstipatie door opiaatgebruik zonder laxans - obstructie ileus bij doorgroei proces Advies Palliatief Advies Team: Relistor proberen Relistor niet meteen leverbaar door apotheek, heel duur, niet op voorraad Gelukkig VTT nog een ampul in voorraad
45 Mevrouw A, 58 jaar gemetastaseerd mammacarcinoom 2005 mammacarcinoom 2009 één hersenmetastase waarvoor operatie en schedelbestraling 2010 en later: ossale, huid- en levermetastasen in terminale fase, aantal dagen geen ontlasting gehad, eet/drinkt nog wel maar matig; vergeet movicolon in te nemen
46 Mevrouw A, 58 jaar gemetastaseerd mammacarcinoom In terminale fase, aantal dagen geen ontlasting gehad, eet/drinkt nog wel maar matig; vergeet movicolon in te nemen advies huisarts: weer starten met movicolon, zn 1-2 zakjes extra nemen
47 Mevrouw A, 58 jaar gemetastaseerd mammacarcinoom opmerkingen kinderen: maar dat spul is niet weg te krijgen, hebt u het zelf wel eens moeten drinken?
Verpleegkundige Instructie Palliatieve Zorg Obstipatie
Verpleegkundige Instructie Palliatieve Zorg Obstipatie 5-Folder Obstipatie.indd 1 15-07-2008 09:30:32 1. Hoe herkent u obstipatie? 1.1. Definities Obstipatie: Het weinig frequent (minder dan 3x p.w.) en
Nadere informatieIleus in de palliatieve setting. Patricia Quarles van Ufford Internist-oncoloog Palliatief consult team Hagaziekenhuis
Ileus in de palliatieve setting Patricia Quarles van Ufford Internist-oncoloog Palliatief consult team Hagaziekenhuis Inleiding Richtlijn palliatieve zorg 2009 www.pallialine.nl Richtlijn ileus Praktijkervaring
Nadere informatieObstipatie & Ileus in de palliatieve fase. Jeroen Joosten & Bob Ekdom Consulenten PalliatieTeam Midden Nederland
Obstipatie & Ileus in de palliatieve fase Jeroen Joosten & Bob Ekdom Consulenten PalliatieTeam Midden Nederland Vandaag Welke vraag wil je vandaag graag beantwoord zien? 1e deel casus voorleggen; obstipatie
Nadere informatieCasusschetsen. Casusschets 1
Interline Pijnbehandeling Casusschetsen 29 mei 2001 Casusschets 1 Vrouw, 50 jaar Patiente is bekend met een gemetastaseerd mammaca met botmetastasen thoracale en lumbale werverkolom. Tot nu toe is de pijn
Nadere informatieMisselijkheid en braken. Ellen de Nijs, verpleegkundig specialist palliatieve zorg Alexander de Graeff, internist-oncoloog, consulent PTMN
Misselijkheid en braken Ellen de Nijs, verpleegkundig specialist palliatieve zorg Alexander de Graeff, internist-oncoloog, consulent PTMN Voorkomen van misselijkheid en braken bij patiënten met vergevorderde
Nadere informatieGastro intestinale problemen.
DE BEHANDELING VAN COMPLEXE LICHAMELIJKE PROBLEMEN IN DE PALLIATIEVE EN TERMINALE FASE Gastro intestinale problemen. DR. P. VANDECANDELAERE MDL - ARTS (SUB) OBSTRUCTIE PERSISTERENDE HIK DR. P. VANDECANDELAERE
Nadere informatieObstipatie door gebruik pijnmedicatie
Obstipatie door gebruik pijnmedicatie Maatschap Anesthesiologie IJsselland Ziekenhuis www.anesthesiologie-ysl.nl U heeft zwak of sterk werkende morfine of morfineachtige pijnstillers voorgeschreven gekregen.
Nadere informatieeen bepaalde ziekte, zoals een darmontsteking, het prikkelbare darmsyndroom (IBS), diabetes of een kwaadaardige aandoening.
Verstopping Regelmatig ontlasting hebben, is voor veel mensen een teken van goede gezondheid. De regelmaat verschilt van mens tot mens: de een heeft drie keer per dag ontlasting, de ander drie keer per
Nadere informatieVerstopping VRAAG OVER UW MEDICIJNEN! WWW.APOTHEEK.NL
Verstopping WAT IS VERSTOPPING WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN VRIJ VERKRIJGBARE MEDICIJNEN VRAAG OVER UW MEDICIJNEN! WWW.APOTHEEK.NL VERSTOPPING
Nadere informatieMisselijkheid en braken in de palliatieve fase
Misselijkheid en braken in de palliatieve fase Annemieke Delhaas: oncologie verpleegkundige hospice, consulent PTMN Franca Horstink-Wortel: Specialist ouderengeneeskunde/kaderarts palliatieve zorg, consulent
Nadere informatieVerpleegkundige Instructie Palliatieve Zorg Misselijkheid
Verpleegkundige Instructie Palliatieve Zorg Misselijkheid 5-Folder misselijk.indd 1 15-07-2008 09:23:15 5-Folder misselijk.indd 2 15-07-2008 09:23:16 1. Hoe herkent u misselijkheid? Misselijkheid is een
Nadere informatieObstipatie en faecale incontinentie bij ouderen
Obstipatie en faecale incontinentie bij ouderen when the going gets tough Judith Jonker Geriater Inhoud Obstipatie Definitie Prevalentie Typen Secundaire factoren Rode vlaggen Kliniek Behandelopties Fecale
Nadere informatiePijn en dementie. Inhoud. Introductie! Pijn. Pijn
Inge van Mansom palliatief arts/specialist ouderengeneeskunde Sint Elisabeth Gasthuishof, LUMC en IKNL regio Leiden Maartje Klapwijk specialist ouderengeneeskunde en onderzoeker LUMC Introductie! 22 september
Nadere informatieNieuwe ESPGHAN richtlijnen bij obstipatie
Nieuwe ESPGHAN richtlijnen bij obstipatie Dr. S. Vande Velde Dienst kindergastro-enterologie UZ Gent Prof Dr Van Winckel Prof Dr Van Biervliet Dr De Bruyne 1 Meisje 8 jaar oud Op spoed met mama, al 2 maand
Nadere informatieAnorexie en gewichtsverlies
Anorexie en gewichtsverlies Marja Leermakers-Vermeer, diëtist, Universitair Medisch Centrum Utrecht j.leermakers@umcutrecht.nl Alexander de Graeff, internist-oncoloog/hospice-arts Universitair Medisch
Nadere informatieDiverticulitis. chirurgie
Diverticulitis chirurgie Bij u is door uw behandelend arts de darmaandoening diverticulitis vastgesteld. Voor de behandeling hiervan bent u opgenomen op de afdeling chirurgie. In deze brochure krijgt u
Nadere informatieINHOUD. SHK nascholing Kindergeneeskunde 31 januari 2017
INHOUD 1. Defecatieproblemen/definitie obstipatie 2. Benadering patiënt met obstipatie 3. Rol van aanvullende diagnostiek; wie doet wat en wanneer 4. Behandelingsstappenplan 5. Multidisciplinaire behandeling;
Nadere informatieBuikpijn, obstipatie en fecale incontinentie bij kinderen
Buikpijn, obstipatie en fecale incontinentie bij kinderen Congres Kinderverpleegkunde 2.0 laat je upgraden! Rita van den Tooren-de Groot Kinderarts HMC Haaglanden Medisch Centrum Den Haag 27 september
Nadere informatieOverdracht in de palliatieve zorg Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant
Overdracht in de palliatieve zorg Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Marlie Spijkers Arts symptoombestrijding en palliatieve zorg Sint Annaziekenhuis Medisch adviseur netwerk palliatieve zorg
Nadere informatieVERSTOPPING WAT IS VERSTOPPING WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN APOTHEEK.
VERSTOPPING WAT IS VERSTOPPING WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN APOTHEEK.NL VERSTOPPING Regelmatig poepen vinden veel mensen een teken van
Nadere informatieMoeite met poepen. Voorkomen of verhelpen
Moeite met poepen Voorkomen of verhelpen Inleiding U bent opgenomen in ons ziekenhuis en heeft een verhoogde kans op verstopping of hardlijvigheid. Dit wordt obstipatie genoemd. Het betekent dat u minder
Nadere informatieMarijse Koelewijn huisarts
PIJN Marijse Koelewijn huisarts Je hoeft tegenwoordig toch geen pijn meer te lijden Moeilijk behandelbare pijn Om welke pijnen gaat het? Welke therapeutische mogelijkheden zijn er? Opzet workshop: Korte
Nadere informatieMisselijkheid en braken
Misselijkheid en braken Regionaal symposium palliatieve zorg Ruud Schrauwen, MDL-arts GI klachten Table 3 Symptoms referred to during consultations (n=1,794) Symptoms during consultation Number (percentage)
Nadere informatieVOORBEELDEN VAN OPEN VRAGEN ZOALS DEZE GESTELD GAAN WORDEN IN DE SET VAN LEREN DOKTEREN 5.
VOORBEELDEN VAN OPEN VRAGEN ZOALS DEZE GESTELD GAAN WORDEN IN DE SET VAN LEREN DOKTEREN 5. Let op dit zijn voorbeelden van mogelijke vragen. Vergelijkbare vragen kunnen ook gesteld worden over de andere
Nadere informatie(potentiële) belangenverstrengeling
(potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk
Nadere informatieBesluitvorming in de palliatieve fase
Besluitvorming in de palliatieve fase Riky Dorrestein Verpleegkundig specialist intensieve zorg/ oncologie Meander Medisch Centrum, Amersfoort Alexander de Graeff Internist-oncoloog UMC Utrecht Consulent
Nadere informatiePIJN. Bernarda Heslinga, huisarts, kaderarts palliatieve zorg, palliatief consulent IKNL en palliatief consultteam ZGT
PIJN Bernarda Heslinga, huisarts, kaderarts palliatieve zorg, palliatief consulent IKNL en palliatief consultteam ZGT Wat is pijn? Pijn is een onaangename sensorische of emotionele ervaring samenhangend
Nadere informatieCasuïstiek bespreking. delier
Casuïstiek bespreking delier Bernarda Heslinga Huisarts, kaderarts palliatieve zorg, lid consultatieteam palliatieve zorg Helma Mebius Verpleegkundige, lid consultatieteam palliatieve zorg Palliatieve
Nadere informatieHersenmetastasen. Jeroen van Eijk Neuroloog JBZ 2 oktober 2014 Symposium Palliatieve Zorg
Hersenmetastasen Jeroen van Eijk Neuroloog JBZ 2 oktober 2014 Symposium Palliatieve Zorg Hersenmetastasen (HM) + Introductie + Enkele cijfers. + Wanneer denken we aan HM? + Behandeling van HM (Landelijke
Nadere informatieBESLUITVORMING IN DE PALLIATIEVE FASE
BESLUITVORMING IN DE PALLIATIEVE FASE MARIJ SCHIELKE, PALLIATIEF CONSULENT Marij Schielke, palliatief consulent 1 PRESENTATIE INLEIDING : - PALLIATIEVE ZORG - SYMPTOMEN - BESLUITVORMING IN DE PALLIATIEVE
Nadere informatieBehandeling van een anale fissuur Chirurgie Waregem O.L.V. van Lourdes Ziekenhuis
Behandeling van een anale fissuur Chirurgie Waregem O.L.V. van Lourdes Ziekenhuis Chirurgie Waregem_Versie 1_Jan 2016 Inleiding Deze folder geeft uitleg over de behandeling van een anale fissuur. Een anale
Nadere informatieDatum Spreker Linda Schreur. (Poly)farmacie bij ouderen
Datum 28-02-2017 Spreker Linda Schreur (Poly)farmacie bij ouderen Een geriatrische patiënt Pt 82 jaar Voorgeschiedenis oa hartinfarct, boezemfibrilleren Woont zelfstandig alleen Langzaam geheugenproblemen
Nadere informatieMoeite met de stoelgang (ontlasting)
Moeite met de stoelgang (ontlasting) Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U bent opgenomen in ons ziekenhuis en heeft een verhoogde kans op verstopping, wat ook
Nadere informatieOpzet. Workshop Consultatie II. Behoefte aan methodische benadering voor consultatie. Palliatieteam Midden Nederland
Workshop Consultatie II Palliatieteam Midden Nederland, 13 november 2008 Alexander de Graeff Internist-oncoloog UMC Utrecht, hospice arts Academisch Hospice Demeter Ginette Hesselmann Verpleegkundig specialist
Nadere informatieCasus oncologie minisymposium dd. 22-03-2012
Casus oncologie minisymposium dd. 22-03-2012 Dhr. Braakman, 21-10-1933 fictief Medische voorgeschiedenis: Jaren 90 pijn op de borst e.c.i. waarvoor starten Ascal. Geen cardiologische onderliggende ziekte
Nadere informatieObstipatie bij kinderen en jongeren van 0 tot 18 jaar
Obstipatie bij kinderen en jongeren van 0 tot 18 jaar Samenwerkingsafspraak voor kinderartsen, huisartsen, jeugdartsen en artsen voor mensen met een verstandelijke beperking (AVG) uit het adherentiegebied
Nadere informatieDe rol van voeding bij darmkanker
De rol van voeding bij darmkanker Stefanie Mortier Oncologisch centrum 26 maart 2015 Inhoud 1. Oorzaken 2. Preventie 3. De nog niet behandelde patiënt 4. Radio- en chemotherapie 5. Chirurgie 6. Herstel,
Nadere informatieLaxantia bij opioïdgebruik 3
Laxantia bij opioïdgebruik 3 Deze Medisch Farmaceutische Beslisregel (MFB) is ontwikkeld door de KNMP en Health Base, in samenwerking met de Expertgroep MFB. Versienummer 2 Datum April 2013 Doel Het voorkomen
Nadere informatieUitzaaiingen in de wervelkolom
Oncologie Uitzaaiingen in de wervelkolom Inleiding Kwaadaardige gezwellen (tumoren) kunnen soms uitzaaien naar andere delen van het lichaam. We spreken dan van uitzaaiingen of metastasen. Uitzaaiingen
Nadere informatieDoorbraakpijn bij patiënten met kanker
Doorbraakpijn bij patiënten met kanker Sylvia Verhage, verpleegkundig specialist oncologie Jorgo Lambrou, anesthesioloog Jeroen Bosch Ziekenhuis, Den Bosch Alexander de Graeff, internist-oncoloog/hospice-arts,
Nadere informatiePalliatieve zorg aan kwetsbare ouderen
Palliatieve zorg aan kwetsbare ouderen Interactieve workshop over kaders van palliatieve zorg aan kwetsbare ouderen. Niek Olde Bijvank Specialist ouderengeneeskunde, tevens kaderarts Palliatieve Zorg,
Nadere informatiePROCTOLOGIE SPREEKUUR
PROCTOLOGIE SPREEKUUR Inleiding Proctologie houdt zich bezig met de diagnostiek en behandeling van aandoeningen rondom de anus. Om precies te zijn van: het proctum: ongeveer de laatste 10 cm van de darm.
Nadere informatieOnderstaande vragen zijn van toepassing op de periode 6-12 maanden postoperatief
9. Follow-up Aantal maanden? Datum: Setting: O klinisch O poliklinisch Beoordelaar: (naam) Algemeen Onderstaande vragen zijn van toepassing op de periode 6- postoperatief Is de patient opgenomen geweest
Nadere informatieZorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg
Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg Jeroen Janssens Specialist Ouderengeneeskunde, commissielid 8-12-2016 Opbouw Workshop 1. Vragen
Nadere informatieDiverticulose en diverticulitis
Diverticulose en diverticulitis U heeft last van uitstulpingen in uw dikke darm (diverticulose) of van een ontsteking van deze uitstulpingen (diverticulitis). In deze folder leest u meer over het ontstaan
Nadere informatieCasus de heer X. José Jacobs van Leur VS palliatieve zorg UMCN
Casus de heer X José Jacobs van Leur VS palliatieve zorg UMCN Start palliatieve fase Overlijden Ziektegerichte behandeling Klachtengerichte behandeling Ondersteuning in de stervensfase Nazorg rouw PALLIATIEVE
Nadere informatieOnderstaande vragen zijn van toepassing op de periode 4-6 maanden postoperatief
Aantal maanden? Datum: Setting: O klinisch O poliklinisch Beoordelaar: (naam) Algemeen Onderstaande vragen zijn van toepassing op de periode 4- postoperatief Is de patient opgenomen geweest in een van
Nadere informatieAnaal fissuur. Kloofje of scheurtje in de anus. mca.nl
Anaal fissuur Kloofje of scheurtje in de anus mca.nl Inhoudsopgave Wat is een anaal fissuur? 3 Hoe ontstaat een anaal fissuur? 3 Onderzoek en behandeling in MCA 4 De ingreep 6 Wat kunt u na de ingreep
Nadere informatieRode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Anaal fissuur Kloofje of scheurtje in de anus. rkz.nl
Patiënteninformatie Anaal fissuur Kloofje of scheurtje in de anus rkz.nl In overleg met uw chirurg wordt u binnenkort in het Rode Kruis ziekenhuis behandeld voor een zogenoemde anaal fissuur. Dit is een
Nadere informatieRichtlijn bespreking Anorexie en gewichtsverlies
Richtlijn bespreking Anorexie en gewichtsverlies Louise van der Knaap Eric-Jan Wissink Michael van t Hoff Renske Boogaard www.netwerkpalliatievezorg.nl/rotterdam Indeling Welkom Inleiding richtlijn - Renske
Nadere informatieEen kloofje in de anus
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Chirurgie Een kloofje in de anus 1 Een kloofje in de anus In deze brochure kunt u lezen hoe een kloofje in de anus ontstaat en
Nadere informatieDe delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid
De delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid Marja Jellesma-Eggenkamp Klinische geriatrie Alysis 25 mei 2010 symposium Zevenaar 1 Kwetsbare ouderen inleiding >25% opgenomen patiënten 70+ 10-40%
Nadere informatiePijnbehandeling Rondom een orthopedische operatie
Pijnbehandeling Rondom een orthopedische operatie In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een orthopedische operatie. In deze folder leest u waarom het belangrijk is om pijn goed te behandelen.
Nadere informatieOnderstaande vragen zijn van toepassing op de periode 0-3 maanden postoperatief
Aantal maanden? Setting: O klinisch O poliklinisch Beoordelaar: (naam) Algemeen Onderstaande vragen zijn van toepassing op de periode 0- postoperatief Is de patient opgenomen geweest in een van de volgende
Nadere informatiePijnstilling. Poli Chirurgie Spoedeisende Hulp
00 Pijnstilling Poli Chirurgie Spoedeisende Hulp Uw behandelend arts heeft u pijnstilling voorgeschreven. Deze folder is bedoeld voor volwassenen en geeft uitleg over: welke pijnstillers voor u geschikt
Nadere informatieFarmacotherapeutische toelichting Pijnbestrijding gaat in het algemeen volgens het WHO-stappenplan.
1 Pijn 1.1 Pijnbehandeling algemeen Pijn vermindert veelal door behandeling van de onderliggende aandoening. Ondersteuning met analgetica zal niettemin vaak nodig zijn. Bij een aantal aandoeningen is symptomatische
Nadere informatieDit pijnprotocol is gebaseerd op de richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker 1
Dit pijnprotocol is gebaseerd op de richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker 1 Algemeen Afnemen pijnscore: De ernst van de pijn (pijnintensiteit) is een aspect van de pijn
Nadere informatieMedische Workshop 2: De oncologische zorg: stap voor stap
Medische Workshop 2: De oncologische zorg: stap voor stap Sara van Marle-Jeurissen, Huisarts Barbara van der Berg, Verpleegkundig specialist Danny Houtsma, Internist-Oncoloog Birgit Hollmann, Radiotherapeut-Oncoloog
Nadere informatieLUMBAAL RADICULAIR SYNDROOM
INTERLINE LUMBAAL RADICULAIR SYNDROOM maart 2017 Inleiding Zie de werkafspraak Lumbaal radiculair syndroom De huidige werkgroep bestaat uit: Huisartsen: Annemiek Meutstege Martin Olieman Bonne Rik Wesseler
Nadere informatieVoorbereiding op een maagverkleinende operatie
Chirurgie Voorbereiding op een maagverkleinende operatie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl CHI055 / Voorbereiding op een maagverkleinende operatie
Nadere informatieObstipatie bij kinderen. Dr. Ilse Hoffman Kindergastro-enterologie U.Z. Gasthuisberg, Leuven
Obstipatie bij kinderen Dr. Ilse Hoffman Kindergastro-enterologie U.Z. Gasthuisberg, Leuven Normaal stoelgangspatroon postnataal: 99% defaecatie binnen 48 uren borstvoeding volwassenen: 3x/dag tot 3x/week
Nadere informatieHersenmetastasen. Jeroen van Eijk Neuroloog JBZ 4e Voorjaars Symposium V&VN Landelijk Netwerk Verpleegkundig Specialisten Oncologie 24 maart 2016
Hersenmetastasen Jeroen van Eijk Neuroloog JBZ 4e Voorjaars Symposium V&VN Landelijk Netwerk Verpleegkundig Specialisten Oncologie 24 maart 2016 Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieDe Laatste Zorg. Workshop 7 oktober 2016
De Laatste Zorg Workshop 7 oktober 2016 Disclosurebelangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatieTrastuzumab (Herceptin )
Trastuzumab (Herceptin ) Borstkanker (mammacarcinoom) De diagnose borstkanker is bij u vastgesteld. Dit wordt ook wel een mammacarcinoom genoemd. De behandeling van een mammacarcinoom bestaat uit een operatieve
Nadere informatieEen Transmuraal Palliatief Advies Team in de regio: de rol van de huisarts in de eerstelijn. dr. Eric van Rijswijk, huisarts, lid PAT team JBZ
Een Transmuraal Palliatief Advies Team in de regio: de rol van de huisarts in de eerstelijn dr. Eric van Rijswijk, huisarts, lid PAT team JBZ De praktijk van palliatieve zorg huisartspraktijk Mw van Z,
Nadere informatieCasus uit palliatief team
Casus uit palliatief team In kaart brengen situatie Diagnose: ossaal gemetastaseerd urotheelcelcarcinoom (2011) nu opgenomen met pijnklachten en incontinentie voor ontlasting: ingroei plexus door tumor?
Nadere informatieDokter, ik krijg mijn poep er niet uit! BekkenbodemDAG 24-1-2015. Charlotte Deen, chirurg
Dokter, ik krijg mijn poep er niet uit! Charlotte Deen, chirurg Overzicht 1. Achtergrond 2. De klacht 3. De oorzaak 4. Diagnostisch onderzoek 5. De behandeling 6. Take home message 7. Toekomst Achtergrond
Nadere informatieMevrouw B., 72 jaar, komt bij u omdat ze in de Libelle iets heeft gelezen over botontkalking.
Casusschets 1 Mevrouw B., 72 jaar, komt bij u omdat ze in de Libelle iets heeft gelezen over botontkalking. Vraag 1: welke anamnestische punten zijn van belang om al dan niet tot een DEXA over te gaan?
Nadere informatiePrikkelbare Darm Syndroom (PDS/IBS)
Prikkelbare Darm Syndroom (PDS/IBS) MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis www.mdlcentrum.nl U heeft van uw arts gehoord dat u een Prikkelbare Darm heeft. Een andere benaming voor Prikkelbare Darm Syndroom
Nadere informatieProtocol Medicamenteuze pijnbestrijding bij oncologische patiënten Reikwijdte MST-breed Datum:
Versie: Medisch Spectrum Twente 1.0 Soort Document Titel Status: Vastgesteld Protocol Medicamenteuze pijnbestrijding bij oncologische patiënten Reikwijdte MST-breed Datum: 06-02-2012 Pagina 1 van 5 Code:
Nadere informatieChirurgie. Operatieve behandeling van aambeien
Chirurgie Operatieve behandeling van aambeien Inhoudsopgave Inleiding...4 Ligging en functie van aambeien...4 Oorzaak en klachten van aambeien...4 Het voorkomen van klachten...5 De behandelingsmogelijkheden...5
Nadere informatieCASUSSCHETSEN. Patient Hr. P., 75 jaar, is bekend met een prostaatcarcinoom met meerdere botmetastasen.
INTERLINE PALLIATIEVE SEDATIE 20 mei 2008 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Patient Hr. P., 75 jaar, is bekend met een prostaatcarcinoom met meerdere botmetastasen. Hij heeft nog een tijd goed gefunctioneerd
Nadere informatieINTERLINE DEVENTER CASUSSCHETSEN PALLIATIEVE SEDATIE
INTERLINE DEVENTER CASUSSCHETSEN PALLIATIEVE SEDATIE S.V.P. hierop geen aantekeningen maken! Februari 2010 INTERLINE DEVENTER PALLIATIEVE SEDATIE 2010 Februari CASUSSCHETSEN Casus 1 Patient Hr. P., 75
Nadere informatieWoord vooraf 1 2. Redactionele verantwoording 1 3. Redactie 1 7. Auteurs 1 8
Inhoud Woord vooraf 1 2 Redactionele verantwoording 1 3 Redactie 1 7 Auteurs 1 8 1 De verpleegkundige in het algemeen ziekenhuis 1 9 1.1 Inleiding 1 9 1.2 Wat is specifieke ziekenhuiszorg? 2 0 1.2.1 Het
Nadere informatieCasuïstiek van de urogeriatrische patiënt. Mw. T. Herder (thans semi arts)
Casuïstiek van de urogeriatrische patiënt Mw. T. Herder (thans semi arts) Cases 1. Man met LUTS klachten 2. Man met RIP in blaas & vesicolithiasis 3. Man met ossaal gemetastaseerd prostaatcarcinoom Casus
Nadere informatieKlinische redeneren in de Palliatieve Zorg De consulent kan me nog meer vertellen.
Klinische redeneren in de Palliatieve Zorg De consulent kan me nog meer vertellen. Marc Eyck, kaderhuisarts PZ Florien van Heest, Marleen van Venrooij beide kaderhuisarts en consulent NHG Voorjaarscongres
Nadere informatieProgramma. Doorbraakpijn Vera Middel, apotheker. Casuïstiek Onno van der Velde, huisarts
Programma Prevalentie pijn in de palliatieve fase Stappenplan medicamenteuze behandeling Samenwerkingsafspraak meten en registreren van pijn Marlie Spijkers, kaderarts palliatieve zorg specialist ouderengeneeskunde
Nadere informatieFISTEL BIJ DE ANUS 17884
FISTEL BIJ DE ANUS 17884 Inleiding Deze folder geeft u informatie over een fistel bij de anus en de behandeling daarvan. Het is goed u te realiseren dat de situatie voor iedereen anders kan zijn. Deze
Nadere informatieUROLOGIE ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
1 april 2003 herzien maart 2004 UROLOGIE ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Casusschets 1 Zie Werkafspraak Pijnloze Hematurie onder Microscopische hematurie Antwoord:
Nadere informatiePALLIATIEVE (CHEMO)THERAPIE JA OF NEE?
PALLIATIEVE (CHEMO)THERAPIE JA OF NEE? Astrid Demandt Internist-hematoloog OMC 10 November 2011 CHEMOTHERAPIE/ TARGETED THERAPY Curatief (Neo)-adjuvant Palliatief: geen locale therapie mogelijk of gemetastaseerde
Nadere informatieDe ontlasting is M(i)S. Literatuur. Incidentie 19-2-2014. Joke Beekman. MSMS 2 december 2013
De ontlasting is M(i)S MSMS 2 december 2013 Joke Beekman Verpleegkundig specialist Revalidatiegeneeskunde en Continentie- en retentiezorg Sint Maartenskliniek, Nijmegen Literatuur Incidentie 68% darm problemen
Nadere informatieVerzakking van de endeldarm Ventrale rectopexie (kijkoperatie)
Patiënteninformatie Verzakking van de endeldarm Ventrale rectopexie (kijkoperatie) rkz.nl In overleg met uw chirurg wordt u binnenkort in het Rode Kruis ziekenhuis (RKZ) geopereerd aan een verzakking van
Nadere informatieHet LAR syndroom (low anterior syndroom) JOSE S MIT SENIORVERPLEEGKUNDIGE POLI HEELKUNDE UMCU
Het LAR syndroom (low anterior syndroom) JOSE S MIT SENIORVERPLEEGKUNDIGE POLI HEELKUNDE UMCU Optredend bij: (Low )anterior resectie Rectosigmoidresectie Na voorbehandeling met chemoradiatie of radiatie
Nadere informatiePerianaal abces. Centrum voor Algemene Heelkunde. Dr. Tom Feryn. www.dokterferyn.be
Centrum voor Algemene Heelkunde Dr. Tom Feryn www.dokterferyn.be Perianaal abces www.proctologiekliniek.be www.facebook.com/doktertomferyn www.youtube.com/doktertomferyn Wat is een perianaal abces? Een
Nadere informatieMisselijkheid & Braken Jan de Heer Huisartsconsulent Palliatieve Zorg
Misselijkheid & Braken Jan de Heer Huisartsconsulent Palliatieve Zorg Vragen bij de palliatieve helpdesks? Vragen bij de palliatieve helpdesks Pijn 43.5 % Obstipatie 15.1 % Misselijkheid 14.9 % Benauwdheid
Nadere informatieMedicijnen bij de ziekte van Parkinson
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Medicijnen bij de ziekte van Parkinson z Medicijnen bij de ziekte van Parkinson 1 Als u de ziekte van Parkinson hebt, komt er
Nadere informatieOndersteunende en Palliatieve Zorg
Ondersteunende en Palliatieve Zorg MDL scholing April 2019 Anne-Marie Oppelaar, MSc Definitie Palliatieve Zorg Palliatieve zorg is zorg die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten
Nadere informatieThuis herstellen na een darmoperatie. Chirurgie
Thuis herstellen na een darmoperatie Chirurgie Onlangs heeft u in het ziekenhuis een darmoperatie ondergaan volgens het versneld herstel programma. Deze folder informeert u over de herstelperiode na de
Nadere informatiePALLIATIEVE ZORG. fysieke aspecten Rob Jongbloed Raphaëlstichting Jacqueline Fluitman `s Heeren Loo
PALLIATIEVE ZORG fysieke aspecten Rob Jongbloed Raphaëlstichting Jacqueline Fluitman `s Heeren Loo Inleiding Indeling workshop Specifieke kenmerken Selectie lichamelijke klachten in palliatieve fase Selectie
Nadere informatieCasus 1 (3) Komt op poli, laat bloedbeeld prikken Uitslag: Normaalwaarden? T.a.v. Trombopenie: waar let je op? Wat nu? Hb 3.8 L 2.
Casus 1 Man, 67 jaar, NSCLC, stadium IIIA (tumor re-long+ positieve lymfklieren mediastinum) Bezig met radiotherapie (5 weken), met wekelijks korte kuur chemotherapie Nu in 3e week, afgelopen week geen
Nadere informatieVerzakking van de endeldarm Ventrale rectopexie (kijkoperatie)
Verzakking van de endeldarm Ventrale rectopexie (kijkoperatie) In overleg met uw chirurg wordt u binnenkort in het Rode Kruis ziekenhuis (RKZ) geopereerd aan een verzakking van de endeldarm (laatste stukje
Nadere informatieZorg en kwaliteit van leven in de stervensfase. Jantsje Tadema - Fekken Pietje Anna Feenstra
Zorg en kwaliteit van leven in de stervensfase Jantsje Tadema - Fekken Pietje Anna Feenstra Huidige situatie Zorgpad stervensfase Oorsprong Inhoud Stervensfase Casus Werkveld? Ervaring zorgpad? 1997 Liverpool
Nadere informatieVerpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt. Delaere Griet
Verpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt Delaere Griet Verpleegkundige aandachtspunten inhoud: 1. Medicatie 2. Mobiliteit 3. Voeding 4. Uitscheiding 5. Slaappatroon 6. Psychische en cognitieve
Nadere informatieSymptomatische behandeling hersenmetastasen. Jeroen van Eijk, neuroloog JBZ 3 e Regionale Symposium Palliatieve Zorg 07-11-2013
Symptomatische behandeling hersenmetastasen Jeroen van Eijk, neuroloog JBZ 3 e Regionale Symposium Palliatieve Zorg 07-11-2013 Zo maar een paar vragen: -Moeten patiënten met HM standaard met dexamethason
Nadere informatieOnderbuikklachten. buikklachten
13 Onderbuikklachten Prof. dr. H.E. van der Horst De moeilijkheidsgraad van diagnostiek bij buikklachten is hoog. Er is geen lichaamsdomein waar de klachten zo variëren en zo weinig specifiek in de richting
Nadere informatiePrednison (corticosteroïden)
Prednison (corticosteroïden) Medicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis www.mdlcentrum.nl Uw MDL-arts (maag-, darm- en leverarts) heeft u Prednison voorgeschreven
Nadere informatiePost operatieve follow-up broekprothese J.M. van Baalen, J.D.M. Feuth, S. Eggermont, P.M.Bloemendaal
Post operatieve follow-up broekprothese J.M. van Baalen, J.D.M. Feuth, S. Eggermont, P.M.Bloemendaal In deze casus is de student als zaalarts verantwoordelijk voor een patiënt die na een buikoperatie als
Nadere informatieFarmacotherapeutische toelichting Pijnbestrijding gaat in het algemeen volgens het WHO-stappenplan.
1 Pijn 1.1 Pijnbehandeling algemeen Pijn vermindert veelal door behandeling van de onderliggende aandoening. Ondersteuning met analgetica zal niettemin vaak nodig zijn. Bij een aantal aandoeningen is symptomatische
Nadere informatieOBSTIPATIE FRANCISCUS VLIETLAND
OBSTIPATIE FRANCISCUS VLIETLAND Wat is obstipatie? Voedsel komt via de slokdarm en de maag in de darm terecht. Water en voedingsstoffen worden in de darm gedeeltelijk in de bloedbaan opgenomen. De stoffen
Nadere informatie